γράφει : Πέτρος Λεωτσάκος
Καλλιεργείται μια αντίληψη στο τραπεζικό σύστημα ότι αν επιστρέψουν οι καταθέσεις, θα μειωθεί η εξάρτηση των τραπεζών από την ΕΚΤ και ταυτόχρονα θα έχουν την δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν την οικονομία.
Αυτή η προσέγγιση στη θεωρία είναι σωστή αλλά στην πράξη είναι ανεδαφική. Από το σύστημα λείπουν 100 δις ευρώ ο σκληρός πυρήνας είναι 70 δις και τα υπόλοιπα 30 δις αφορούν κάλυψη πάσης φύσεως επενδύσεων και ανάπτυξη.
Αυτή η προσέγγιση στη θεωρία είναι σωστή αλλά στην πράξη είναι ανεδαφική. Από το σύστημα λείπουν 100 δις ευρώ ο σκληρός πυρήνας είναι 70 δις και τα υπόλοιπα 30 δις αφορούν κάλυψη πάσης φύσεως επενδύσεων και ανάπτυξη.
Τα 70 δις είναι το χάσμα δανείων 255 δις με καταθέσεις 186 δις ευρώ και τα υπόλοιπα 30 δις ευρώ χρειάζονται για νέα δάνεια, ανάπτυξη εντός και εκτός Ελλάδος. Άρα λείπουν 100 δις ευρώ τα οποία εκ των πραγμάτων λόγω της συρρίκνωσης της οικονομίας θα μειωθεί μεσοπρόθεσμα.
Ποιο είναι το τωρινό δομικό πρόβλημα των τραπεζών και το κυριότερο τι συνέβη στο παρελθόν και τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον με την ρευστότητα;
Το βασικό δομικό πρόβλημα του συστήματος είναι ότι αρχές του 2010 οι καταθέσεις στην Ελλάδα ήταν 237,7 δις ευρώ.
Οι καταθέσεις τον Ιούλιο μειώθηκαν στα 186 δις ευρώ με βάση πληροφορίες ενώ με βάση τα επίσημα στοιχεία του Ιουνίου στα 188,179 δις ευρώ.
Με βάση πληροφορίες τον Αύγουστο υπήρξε αύξηση στα 187,3 δις ευρώ.
Άρα από τα 237,7 δις ευρώ οι καταθέσεις μειώθηκαν στα 187 δις ευρώ δηλαδή μείωση 50-51 δις ευρώ.
Άρα χάθηκαν 50-51 δις ευρώ από τις καταθέσεις σε διάστημα 20-21 μηνών.
Όμως το κομβικό σημείο είναι ότι οι τράπεζες έχασαν 50 δις ευρώ και ταυτόχρονα έχουν δανειστεί από την ΕΚΤ 103 δις ευρώ με βάση τα επίσημα στοιχεία του Ιουνίου και 105 δις ευρώ με βάση πληροφορίες για τον Ιούλιο.
Δηλαδή αφαιρώντας από τα 105 δις ευρώ τα 50 δις των καταθέσεων προκύπτει ότι απομένουν άλλα 55 δις ευρώ ρευστότητας που έχουν δανειστεί οι τράπεζες.
Ουσιαστικά αυτά τα 55 δις ευρώ οι τράπεζες αν δεν τα αντλούσαν υποχρεωτικά αυτή την περίοδο από την ΕΚΤ θα τα αναζητούσαν από τις αγορές.
Οι αγορές είναι κλειστές άρα 105 δις έχουν αντληθεί μόνο από μια πηγή από την ΕΚΤ.
Άρα το τραπεζικό σύστημα είχε 3 πυλώνες άντλησης ρευστότητας στο παρελθόν.
1)Τις καταθέσεις που αυξάνονταν εντυπωσιακά ειδικά το 2008
2)Τις πάσης φύσεως εκδόσεις των τραπεζών που σε ετήσια βάση προσέγγιζαν τα 20-25 δις ευρώ
3)Την ΕΚΤ από την οποία αντλούσαν προ της κρίσεως περιόδους 8-15 δις ευρώ ετησίως.
Τα ζητούμενα είναι δύο πως η ρευστότητα θα αυξηθεί και η εξάρτηση από την ΕΚΤ θα μειωθεί δραστικά;
Αγγίζοντας τον πυρήνα του προβλήματος θα πρέπει να εξετάσουμε το παρελθόν.
Στο διάστημα 2005 έως τέλη 2009 οι καταθέσεις αυξήθηκαν 100 δις ευρώ.
Ήταν η εποχή διακυβέρνησης της χώρας από την ΝΔ μετά τους ολυμπιακούς και σε μια περίοδο λογιστικής ευφορίας.
Ωστόσο οι καταθέσεις αυξήθηκαν σε διάστημα 4 ετών 100 δις ευρώ.
Από πού προέρχονταν τα 100 δις που αποτελούν τον κοινωνικό πλούτο;
Οι πηγές ήταν κατά βάση 3
Α)Η αύξηση του ΑΕΠ οδήγησε σε αύξηση των διαθέσιμων εισοδημάτων σε επιλεγμένες επαγγελματικές κατηγορίες.
Εκμεταλλεύτηκαν την οικονομική ευφορία που αποδείχθηκε πλασματική και παρήγαγαν πλούτο.
Β)Μεγάλο μέρος της αύξησης των καταθέσεων προήλθε από την μεγάλη εισροή καταθέσεων από το εξωτερικό κυρίως από τους εφοπλιστές. Μόνο οι εφοπλιστές και άλλοι επιχειρηματίες έφεραν 20-30 δις ευρώ στο διάστημα αυτό στην Ελλάδα 2005 με 2009.
Γ)Λόγω της ανόδου της αγοράς έως το 2007 οι επενδυτές αποκόμισαν σημαντικά κέρδη.
Όσοι έγκαιρα ρευστοποίησαν στράφηκαν στις προθεσμιακές καταθέσεις οι οποίες υπερακοντίστηκαν φθάνοντας σε επίπεδα ρεκόρ για τα ελληνικά δεδομένα.
Όλα αυτά ανήκουν στο παρελθόν.
Τι θα συμβεί στο μέλλον;
Οι τράπεζες ποντάρουν ότι θα κερδίσουν πίσω τα 50 δις ευρώ που έχασαν.
Όμως αυτή η προσέγγιση είναι λάθος.
Τα 50 δις ευρώ αφορούσαν 22 δις ευρώ κεφάλαια που κατευθύνθηκαν στο εξωτερικό και 28 δις ευρώ που δαπανήθηκαν στο εσωτερικό.
Άρα αυτά που δαπανήθηκαν δεν μπορούν να επιστρέψουν γιατί απλά δαπανήθηκαν.
Όσον αφορά τα 22 δις ευρώ που κατευθύνθηκαν στο εξωτερικό.
Τι θα πράττατε αν είχατε μεταφέρει 1 δις ευρώ κατάθεση στο εξωτερικό; Θα δεχόσασταν να φορολογηθείτε ή να τα επαναπατρίσετε; Καλύτερα η φορολόγηση παρά ο επαναπατρισμός αν δεν ξεκαθαρίσει η πορεία της χώρας. Η Ελλάδα δεν έχει αποφύγει τον κίνδυνο της χρεοκοπίας.
Άρα τα 50 δις ευρώ που χάθηκαν δύσκολα έως απίθανο να επανέλθουν.
Θα πρέπει να παραχθεί νέος κοινωνικός πλούτος δηλαδή να αυξηθεί το ΑΕΠ η κοινωνία να δημιουργήσει κοινωνικό πλούτο άρα νέα κεφάλαια άρα νέες καταθέσεις.
Σε αυτή την φάση αυτό είναι αδύνατο όσο η ύφεση πλήττει τον κοινωνικό ιστό και αποσυντήθει οποιαδήποτε προσπάθεια αποταμίευσης.
Όμως εξετάζουμε τα 50 δις ευρώ που χάθηκαν και ακόμη δεν αξιολογήσαμε τα υπόλοιπα 55 δις ευρώ από τα 105 δις ευρώ που είναι η ρευστότητα που έχουν λάβει οι ελληνικές τράπεζες από την ΕΚΤ.
Οι τράπεζες δεν μπορούν να αποταθούν στις αγορές καθώς η ελληνική κρίση έχει μηδενίσει το ενδιαφέρον για διατραπεζική διασυνοριακή χρηματοδότηση ενώ και η ευρωπαϊκή διατραπεζική έχει προβλήματα.
Άρα ποιο είναι το συμπέρασμα;
Οι τράπεζες όσο και να προσπαθήσουν αν η οικονομία δεν περάσει σε αναπτυξιακή τροχιά καμία προσπάθεια απεξάρτησης δεν θα είναι αποτελεσματική. Κανείς ξένος δεν θα εμπιστευτεί τις ελληνικές τράπεζες αν η οικονομία δεν ανακάμψει. Η εμπιστοσύνη των τραπεζών περνάει υποχρεωτικά από την βελτίωση της οικονομίας.
Πρόσκαιρα οφέλη οριακά οφέλη από διάφορες κινήσεις μπορεί να υπάρξουν αλλά όχι αλλαγή τάσης.
Η πορεία των καταθέσεων
Στα 188,179 δις ευρώ μειώθηκαν οι καταθέσεις τον Ιούνιο καταγράφοντας μείωση 3,75 δις ευρώ σε σχέση με τον Μάιο.
Το πλέον εντυπωσιακό στοιχείο είναι ότι οι καταθέσεις νοικοκυριών μειώθηκαν τον Ιούνιο στα 156,116 δισ από 159,321 δισ ευρώ τον Μάιο...
Με βάση εκτιμήσεις για τον Ιούλιο οι καταθέσεις συνέχισαν να μειώνονται στα 186 δις ευρώ ενώ τον Αύγουστο επανήλθαν στα 187 δις ευρώ.
Από τις αρχές του 2010 έως τον Αύγουστο οι καταθέσεις μειώθηκαν 51 δις ευρώ. Προφανώς άκρως αρνητική εξέλιξη για την ρευστότητα των τραπεζών. Οι καταθέσεις ήταν αρχές 2010 στα 237,7 δις ευρώ και τον Αύγουστο υποχώρησαν στα 187 δις ευρώ.
Περίπου στο 21% με 22% του συνόλου των καταθέσεων.
Αυτή όμως η αρνητική εξέλιξη είχε και μια θετική επίπτωση. Μειούμενες οι καταθέσεις κατά 51δις ευρώ συνέβαλλαν ώστε οι τράπεζες να εξοικονομήσουν 1,5 δις ευρώ σε τόκους. Κατέβαλλαν στους καταθέτες 1,5 δις ευρώ λιγότερους τόκους σε ετήσια βάση.
Βέβαια λόγω της συνεχιζόμενης μείωσης των καταθέσεων οι τράπεζες υποχρεώνονται να αυξάνουν τα επιτόκια τους.
Ωστόσο ακόμη και αυτή η αύξηση που μπορεί να μην είναι αναλογική σε όλες τις τράπεζες ωστόσο ακόμη δεν έχει μηδενίσει το όφελος της μείωσης των εξόδων από τόκους. Οι τόκοι των καταθέσεων είναι έξοδο για τις τράπεζες.
Το γεγονός ότι τα έξοδα από τόκους μειώνονται ενώ είναι σταθεροί οι τόκοι των ομολόγων συμβάλλει ώστε το καθαρό έσοδα από τόκους που περιλαμβάνονται και οι τόκοι των δανείων βελτιώνονται στις τράπεζες.
Ποιο είναι το τωρινό δομικό πρόβλημα των τραπεζών και το κυριότερο τι συνέβη στο παρελθόν και τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον με την ρευστότητα;
Το βασικό δομικό πρόβλημα του συστήματος είναι ότι αρχές του 2010 οι καταθέσεις στην Ελλάδα ήταν 237,7 δις ευρώ.
Οι καταθέσεις τον Ιούλιο μειώθηκαν στα 186 δις ευρώ με βάση πληροφορίες ενώ με βάση τα επίσημα στοιχεία του Ιουνίου στα 188,179 δις ευρώ.
Με βάση πληροφορίες τον Αύγουστο υπήρξε αύξηση στα 187,3 δις ευρώ.
Άρα από τα 237,7 δις ευρώ οι καταθέσεις μειώθηκαν στα 187 δις ευρώ δηλαδή μείωση 50-51 δις ευρώ.
Άρα χάθηκαν 50-51 δις ευρώ από τις καταθέσεις σε διάστημα 20-21 μηνών.
Όμως το κομβικό σημείο είναι ότι οι τράπεζες έχασαν 50 δις ευρώ και ταυτόχρονα έχουν δανειστεί από την ΕΚΤ 103 δις ευρώ με βάση τα επίσημα στοιχεία του Ιουνίου και 105 δις ευρώ με βάση πληροφορίες για τον Ιούλιο.
Δηλαδή αφαιρώντας από τα 105 δις ευρώ τα 50 δις των καταθέσεων προκύπτει ότι απομένουν άλλα 55 δις ευρώ ρευστότητας που έχουν δανειστεί οι τράπεζες.
Ουσιαστικά αυτά τα 55 δις ευρώ οι τράπεζες αν δεν τα αντλούσαν υποχρεωτικά αυτή την περίοδο από την ΕΚΤ θα τα αναζητούσαν από τις αγορές.
Οι αγορές είναι κλειστές άρα 105 δις έχουν αντληθεί μόνο από μια πηγή από την ΕΚΤ.
Άρα το τραπεζικό σύστημα είχε 3 πυλώνες άντλησης ρευστότητας στο παρελθόν.
1)Τις καταθέσεις που αυξάνονταν εντυπωσιακά ειδικά το 2008
2)Τις πάσης φύσεως εκδόσεις των τραπεζών που σε ετήσια βάση προσέγγιζαν τα 20-25 δις ευρώ
3)Την ΕΚΤ από την οποία αντλούσαν προ της κρίσεως περιόδους 8-15 δις ευρώ ετησίως.
Τα ζητούμενα είναι δύο πως η ρευστότητα θα αυξηθεί και η εξάρτηση από την ΕΚΤ θα μειωθεί δραστικά;
Αγγίζοντας τον πυρήνα του προβλήματος θα πρέπει να εξετάσουμε το παρελθόν.
Στο διάστημα 2005 έως τέλη 2009 οι καταθέσεις αυξήθηκαν 100 δις ευρώ.
Ήταν η εποχή διακυβέρνησης της χώρας από την ΝΔ μετά τους ολυμπιακούς και σε μια περίοδο λογιστικής ευφορίας.
Ωστόσο οι καταθέσεις αυξήθηκαν σε διάστημα 4 ετών 100 δις ευρώ.
Από πού προέρχονταν τα 100 δις που αποτελούν τον κοινωνικό πλούτο;
Οι πηγές ήταν κατά βάση 3
Α)Η αύξηση του ΑΕΠ οδήγησε σε αύξηση των διαθέσιμων εισοδημάτων σε επιλεγμένες επαγγελματικές κατηγορίες.
Εκμεταλλεύτηκαν την οικονομική ευφορία που αποδείχθηκε πλασματική και παρήγαγαν πλούτο.
Β)Μεγάλο μέρος της αύξησης των καταθέσεων προήλθε από την μεγάλη εισροή καταθέσεων από το εξωτερικό κυρίως από τους εφοπλιστές. Μόνο οι εφοπλιστές και άλλοι επιχειρηματίες έφεραν 20-30 δις ευρώ στο διάστημα αυτό στην Ελλάδα 2005 με 2009.
Γ)Λόγω της ανόδου της αγοράς έως το 2007 οι επενδυτές αποκόμισαν σημαντικά κέρδη.
Όσοι έγκαιρα ρευστοποίησαν στράφηκαν στις προθεσμιακές καταθέσεις οι οποίες υπερακοντίστηκαν φθάνοντας σε επίπεδα ρεκόρ για τα ελληνικά δεδομένα.
Όλα αυτά ανήκουν στο παρελθόν.
Τι θα συμβεί στο μέλλον;
Οι τράπεζες ποντάρουν ότι θα κερδίσουν πίσω τα 50 δις ευρώ που έχασαν.
Όμως αυτή η προσέγγιση είναι λάθος.
Τα 50 δις ευρώ αφορούσαν 22 δις ευρώ κεφάλαια που κατευθύνθηκαν στο εξωτερικό και 28 δις ευρώ που δαπανήθηκαν στο εσωτερικό.
Άρα αυτά που δαπανήθηκαν δεν μπορούν να επιστρέψουν γιατί απλά δαπανήθηκαν.
Όσον αφορά τα 22 δις ευρώ που κατευθύνθηκαν στο εξωτερικό.
Τι θα πράττατε αν είχατε μεταφέρει 1 δις ευρώ κατάθεση στο εξωτερικό; Θα δεχόσασταν να φορολογηθείτε ή να τα επαναπατρίσετε; Καλύτερα η φορολόγηση παρά ο επαναπατρισμός αν δεν ξεκαθαρίσει η πορεία της χώρας. Η Ελλάδα δεν έχει αποφύγει τον κίνδυνο της χρεοκοπίας.
Άρα τα 50 δις ευρώ που χάθηκαν δύσκολα έως απίθανο να επανέλθουν.
Θα πρέπει να παραχθεί νέος κοινωνικός πλούτος δηλαδή να αυξηθεί το ΑΕΠ η κοινωνία να δημιουργήσει κοινωνικό πλούτο άρα νέα κεφάλαια άρα νέες καταθέσεις.
Σε αυτή την φάση αυτό είναι αδύνατο όσο η ύφεση πλήττει τον κοινωνικό ιστό και αποσυντήθει οποιαδήποτε προσπάθεια αποταμίευσης.
Όμως εξετάζουμε τα 50 δις ευρώ που χάθηκαν και ακόμη δεν αξιολογήσαμε τα υπόλοιπα 55 δις ευρώ από τα 105 δις ευρώ που είναι η ρευστότητα που έχουν λάβει οι ελληνικές τράπεζες από την ΕΚΤ.
Οι τράπεζες δεν μπορούν να αποταθούν στις αγορές καθώς η ελληνική κρίση έχει μηδενίσει το ενδιαφέρον για διατραπεζική διασυνοριακή χρηματοδότηση ενώ και η ευρωπαϊκή διατραπεζική έχει προβλήματα.
Άρα ποιο είναι το συμπέρασμα;
Οι τράπεζες όσο και να προσπαθήσουν αν η οικονομία δεν περάσει σε αναπτυξιακή τροχιά καμία προσπάθεια απεξάρτησης δεν θα είναι αποτελεσματική. Κανείς ξένος δεν θα εμπιστευτεί τις ελληνικές τράπεζες αν η οικονομία δεν ανακάμψει. Η εμπιστοσύνη των τραπεζών περνάει υποχρεωτικά από την βελτίωση της οικονομίας.
Πρόσκαιρα οφέλη οριακά οφέλη από διάφορες κινήσεις μπορεί να υπάρξουν αλλά όχι αλλαγή τάσης.
Η πορεία των καταθέσεων
Στα 188,179 δις ευρώ μειώθηκαν οι καταθέσεις τον Ιούνιο καταγράφοντας μείωση 3,75 δις ευρώ σε σχέση με τον Μάιο.
Το πλέον εντυπωσιακό στοιχείο είναι ότι οι καταθέσεις νοικοκυριών μειώθηκαν τον Ιούνιο στα 156,116 δισ από 159,321 δισ ευρώ τον Μάιο...
Με βάση εκτιμήσεις για τον Ιούλιο οι καταθέσεις συνέχισαν να μειώνονται στα 186 δις ευρώ ενώ τον Αύγουστο επανήλθαν στα 187 δις ευρώ.
Από τις αρχές του 2010 έως τον Αύγουστο οι καταθέσεις μειώθηκαν 51 δις ευρώ. Προφανώς άκρως αρνητική εξέλιξη για την ρευστότητα των τραπεζών. Οι καταθέσεις ήταν αρχές 2010 στα 237,7 δις ευρώ και τον Αύγουστο υποχώρησαν στα 187 δις ευρώ.
Περίπου στο 21% με 22% του συνόλου των καταθέσεων.
Αυτή όμως η αρνητική εξέλιξη είχε και μια θετική επίπτωση. Μειούμενες οι καταθέσεις κατά 51δις ευρώ συνέβαλλαν ώστε οι τράπεζες να εξοικονομήσουν 1,5 δις ευρώ σε τόκους. Κατέβαλλαν στους καταθέτες 1,5 δις ευρώ λιγότερους τόκους σε ετήσια βάση.
Βέβαια λόγω της συνεχιζόμενης μείωσης των καταθέσεων οι τράπεζες υποχρεώνονται να αυξάνουν τα επιτόκια τους.
Ωστόσο ακόμη και αυτή η αύξηση που μπορεί να μην είναι αναλογική σε όλες τις τράπεζες ωστόσο ακόμη δεν έχει μηδενίσει το όφελος της μείωσης των εξόδων από τόκους. Οι τόκοι των καταθέσεων είναι έξοδο για τις τράπεζες.
Το γεγονός ότι τα έξοδα από τόκους μειώνονται ενώ είναι σταθεροί οι τόκοι των ομολόγων συμβάλλει ώστε το καθαρό έσοδα από τόκους που περιλαμβάνονται και οι τόκοι των δανείων βελτιώνονται στις τράπεζες.
Πορεία καταθέσεων στην Ελλάδα – Διαχρονική εξέλιξη
Ποσά σε δις ευρώ
|
Χρονολογία |
Σύνολο |
Νοικοκυριά |
Επιχειρήσεις |
|
02/2001 |
110 |
90 |
15 |
|
02/2002 |
121 |
101 |
17,6 |
|
02/2005 |
138 |
111,8 |
23 |
|
02/2008 |
197 |
158 |
33,8 |
|
09/2009 |
237,8 |
195,1 |
35,5 |
|
12/2009 |
237,5 |
196,8 |
35,8 |
|
05/2010 |
220 |
183 |
31,3 |
|
09/2010 |
213 |
177 |
30,3 |
|
12/2010 |
209,6 |
173,5 |
28,5 |
|
02/2011 |
202,9 |
169 |
27,4 |
|
03/2011 |
199,1 |
165 |
27 |
|
04/2011 |
196,756 |
163,821 |
26,14 |
|
05/2011 |
191,9 |
159,3 |
25,78 |
|
06/2011 |
188,179 |
156,11 |
25,76 |
|
07/2011Ε |
186Ε |
|
|
|
12/2011Ε |
180 – 176Ε |
|
|
|
06/2012Ε |
170 -165Ε |
|
|
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η εξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ
Ποσά σε δις ευρώ
|
Τράπεζες |
Core tier 1 |
Ρευστότητα από ΕΚΤ |
|
Εθνική |
10,1% |
25.100 |
|
Alpha |
10% |
16.900 |
|
Eurobank |
8,5% |
23.000 |
|
Πειραιώς |
8,2% -10% |
18.600 |
|
Κύπρου |
8,3% |
1.400 |
|
Μarfin |
8,6% |
6.100 |
|
Emporiki |
|
- |
|
Geniki |
|
- |
|
Attica |
14,1% |
0,400 |
|
Σύνολο |
|
91,5 |
Επεξεργασία στοιχείων www.bankingnews.gr
Πέτρος Λεωτσάκος
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών