Εάν η αύξηση της παραγωγικότητας παραμείνει αδύναμη η πρόσφατη λαϊκιστική αντίδραση εναντίον του ελεύθερου εμπορίου, της παγκοσμιοποίησης και της μετανάστευσης είναι πιθανό να ενισχυθούν
Σε εκτενή ανάλυση για τη χαμηλή αύξηση της παραγωγικότητας και τους κινδύνους που εγκυμονεί για την παγκόσμια κοινωνική και πολιτική σταθερότητα προχωρά ο γνωστός οικονομολόγος Νouriel Roubini με άρθρο του στο Project Syndicate.
Ακόμη ο Roubini αναφέρεται στους λόγους της επιβράδυνσης της ανάπτυξης της παραγωγικότητας και θέτει τις προηγμένες οικονομίες προ των ευθυνών τους.
Αναλυτικά το άρθρο του Nouriel Roubini έχει ως εξής:
Από τότε που ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση το 2008, η αύξηση της παραγωγικότητας στις προηγμένες οικονομίες -τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη και την Ιαπωνία- ήταν πολύ αργή, τόσο σε απόλυτες τιμές όσο και σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες.
Αλλά αυτό έρχεται σε αντίθεση με την άποψη που επικρατεί στη Silicon Valley και άλλα κέντρα της παγκόσμιας τεχνολογίας, που εισέρχονται σε μια νέα χρυσή εποχή της καινοτομίας, η οποία θα επηρεάσει δραστικά την αύξηση της παραγωγικότητας και τη βελτίωση του τρόπου που ζούμε και εργαζόμαστε.
Γιατί λοιπόν δεν έχουν εμφανιστεί αυτά τα κέρδη και τι μπορεί να συμβεί αν τελικλα δεν εμφανιστούν ποτέ;
Οι θεαματικές καινοτομίες είναι εμφανείς σε τουλάχιστον έξι τομείς:
• Στις ενεργειακές τεχνολογίες, όπου περιλαμβάνονται οι νέες μορφές ορυκτών καυσίμων, όπως είναι το σχιστολιθικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο, και οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική, οι τεχνολογίες αποθήκευσης, καθαρής τεχνολογίας και τα έξυπνα ηλεκτρικά δίκτυα.
• Στη βιοτεχνολογία, όπου περιλαμβάνονται οι γενετικές θεραπείες, η έρευνα των βλαστοκυττάρων, καθώς και η χρήση των μεγάλων δεδομένων που θα επιτρέψει τη σημαντική μείωση του κόστους της υγειονομικής περίθαλψης και θα επιτρέπει στα άτομα να ζουν πολύ περισσότερο και υγιέστερα.
• Στις τεχνολογίες της πληροφορίας, όπως είναι το Ιντερνέτ 2.0/3.0, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι νέες εφαρμογές, το Ιντερνέτ των πραγμάτων, τα μεγάλα δεδομένα, το cloud computing, η τεχνητή νοημοσύνη και οι συσκευές εικονικής πραγματικότητας.
• Στις τεχνολογίες παραγωγής, όπως είναι η ρομποτική, ο αυτοματισμός, οι 3D εκτυπώσεις και η εξατομικευμένη κατασκευή.
• Στις οικονομικές τεχνολογίες, που υπόσχονται να φέρουν επανάσταση στα πάντα, από τα συστήματα πληρωμών μέχρι το δανεισμό, τις ασφαλιστικές υπηρεσίες και την κατανομή των περιουσιακών στοιχείων.
• Στις αμυντικές τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης των drones και άλλων προηγμένων οπλικών συστημάτων).
Σε μακροοικονομικό επίπεδο, το ερώτημα είναι γιατί αυτές οι καινοτομίες, πολλές από τις οποίες βρίσκονται ήδη σε λειτουργία στις οικονομίες μας, δεν έχουν ακόμη καταλήξει σε μια μετρήσιμη αύξηση όσον αφορά την ανάπτυξη της παραγωγικότητας.
Υπάρχουν αρκετές πιθανές εξηγήσεις για αυτό που οι οικονομολόγοι αποκαλούν «γρίφος της παραγωγικότητας».
Πρώτον, ορισμένοι απαισιόδοξοι της τεχνολογίας, όπως είναι ο Robert Gordon του Πανεπιστημίου Northwestern, υποστηρίζουν ότι ο οικονομικός αντίκτυπος των πρόσφατων καινοτομιών ωχριά σε σύγκριση με εκείνη των μεγάλων καινοτομιών της πρώτης και της δεύτερης βιομηχανικής επανάστασης (της ατμομηχανής, της ηλεκτρικής ενέργειας, την οργανωμένη ύδρευση και αποχέτευση, τα αντιβιωτικά φάρμακα, και ούτω καθεξής).
Όμως, όπως έχει επισημάνει η οικονομική ιστορικός, Joel Mokyr (επίσης στο Northwestern), είναι δύσκολο να είναι κανείς απαισιόδοξος της τεχνολογίας, δεδομένου του εύρους των καινοτομιών που συμβαίνουν και που είναι πιθανό να συμβούν μέσα στις επόμενες δεκαετίες.
Μια δεύτερη εξήγηση είναι ότι παραβλέπουμε την πραγματική παραγωγή, οπότε και την αύξηση της παραγωγικότητας, επειδή τα νέα προϊόντα και οι υπηρεσίες εντάσεως πληροφοριών είναι δύσκολο να μετρηθούν και το κόστος τους μπορεί να μειώνεται ταχύτερα από ότι μας επιτρέπουν να μετρήσουμε οι μέθοδοι που χρησιμοποιούμε.
Αλλά αν αυτό ήταν αλήθεια, κάποιος θα μπορούσε να πει ότι η λανθασμένη μέτρηση της αύξησης της παραγωγικότητας είναι πιο σοβαρή σήμερα από ότι ήταν τις περασμένες δεκαετίες τεχνολογικής καινοτομίας.
Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει καμία σκληρή απόδειξη ότι έχουμε να κάνουμε με μία τέτοια περίπτωση.
Ωστόσο, ορισμένοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι δεν μετράμε σωστά την παραγωγή του φθηνότερου λογισμικού, σε αντίθεση με το υλισμικό (hardware), και τα πολλά οφέλη των ελεύθερων αγαθών που σχετίζονται με το Διαδίκτυο.
Πράγματι, μεταξύ των μηχανών αναζήτησης και των πανταχού παρουσών εφαρμογών, η γνώση είναι στα χέρια μας σχεδόν ανά πάσα στιγμή, κάνοντας τη ζωή μας πιο εύκολη και πιο παραγωγική.
Μια τρίτη εξήγηση είναι ότι υπάρχει πάντα μια καθυστέρηση μεταξύ της καινοτομίας και της αύξησης της παραγωγικότητας.
Στην πρώτη επανάσταση του Ιντερνέτ, η επιτάχυνση της αύξησης της παραγωγικότητας που ξεκίνησε στον τεχνολογικό τομέα διαδόθηκε στη συνολική οικονομία μόνο πολλά χρόνια αργότερα, καθώς οι επιχειρηματικές και καταναλωτικές εφαρμογές των νέων ψηφιακών εργαλείων πέρασαν στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών πολύ καιρό μετά από τον τομέα της τεχνολογίας.
Και αυτή τη φορά μπορεί να χρειαστεί λίγο χρόνο για τις νέες τεχνολογίες να γίνουν ευρέως διαδεδομένες και να οδηγήσουν σε μετρήσιμη αύξηση της ανάπτυξης της παραγωγικότητας.
Υπάρχει και μια τέταρτη δυνατότητα:
Η πιθανή ανάπτυξη και η αύξηση της παραγωγικότητας έχουν στην πραγματικότητα μειωθεί μετά την οικονομική κρίση, καθώς η γήρανση του πληθυσμού στις περισσότερες προηγμένες οικονομίες και ορισμένες βασικές αναδυόμενες αγορές (όπως η Κίνα και η Ρωσία), σε συνδυασμό με τις χαμηλότερες επενδύσεις σε φυσικό κεφάλαιο (που αυξάνει την παραγωγικότητα της εργασίας), έχουν οδηγήσει σε μείωση της τάσης ανάπτυξης.
Πράγματι, η υπόθεση της «κοσμικής στασιμότητας» που προτάθηκε από τον Larry Summers είναι συνεπής με αυτή την υποχώρηση.
Μια σχετική εξήγηση τονίζει το φαινόμενο που οι οικονομολόγοι αποκαλούν υστέρηση:
Μια επίμονη κυκλική υποχώρηση ή αδύναμη ανάκαμψη της οικονομίας (όπως αυτή που έχουμε βιώσει από το 2008) μπορεί να μειώσει το δυναμικό ανάπτυξης για δύο τουλάχιστον λόγους.
Κατ 'αρχάς, αν οι εργαζόμενοι παραμένουν άνεργοι για μεγάλο χρονικό διάστημα χάνουν τις δεξιότητές τους και το ανθρώπινο κεφάλαιο.
Δεύτερον, επειδή η τεχνολογική καινοτομία είναι ενσωματωμένη στα νέα κεφαλαιουχικά αγαθά, το χαμηλό επίπεδο επενδύσεων οδηγεί σε μόνιμα χαμηλότερη αύξηση της παραγωγικότητας.
Η πραγματικότητα είναι ότι δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα ποια είναι η κινητήριος δύναμη πίσω από το γρίφο της παραγωγικότητας ή αν πρόκειται για ένα προσωρινό φαινόμενο.
Υπάρχει πιθανότατα κάποιο μερίδιο που αντιστοιχεί σε όλες τις εξηγήσεις που προαναφέρθηκαν.
Αλλά εάν η αύξηση της παραγωγικότητας παραμείνει αδύναμη, και μαζί της έχουμε και χαμηλές αυξήσεις των μισθών και του βιοτικού επιπέδου, η πρόσφατη λαϊκιστική αντίδραση εναντίον του ελεύθερου εμπορίου, της παγκοσμιοποίησης, της μετανάστευσης και τις πολιτικές που είναι προσανατολισμένες στην αγορά είναι πιθανό να ενισχυθούν.
Έτσι, οι προηγμένες οικονομίες έχουν μία μεγάλη ευθύνη να αντιμετωπίσουν τα αίτια της επιβράδυνσης της παραγωγικότητας, προτού αυτή θέσει σε κίνδυνο την κοινωνική και πολιτική σταθερότητα.
www.bankingnews.gr
Ακόμη ο Roubini αναφέρεται στους λόγους της επιβράδυνσης της ανάπτυξης της παραγωγικότητας και θέτει τις προηγμένες οικονομίες προ των ευθυνών τους.
Αναλυτικά το άρθρο του Nouriel Roubini έχει ως εξής:
Από τότε που ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση το 2008, η αύξηση της παραγωγικότητας στις προηγμένες οικονομίες -τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη και την Ιαπωνία- ήταν πολύ αργή, τόσο σε απόλυτες τιμές όσο και σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες.
Αλλά αυτό έρχεται σε αντίθεση με την άποψη που επικρατεί στη Silicon Valley και άλλα κέντρα της παγκόσμιας τεχνολογίας, που εισέρχονται σε μια νέα χρυσή εποχή της καινοτομίας, η οποία θα επηρεάσει δραστικά την αύξηση της παραγωγικότητας και τη βελτίωση του τρόπου που ζούμε και εργαζόμαστε.
Γιατί λοιπόν δεν έχουν εμφανιστεί αυτά τα κέρδη και τι μπορεί να συμβεί αν τελικλα δεν εμφανιστούν ποτέ;
Οι θεαματικές καινοτομίες είναι εμφανείς σε τουλάχιστον έξι τομείς:
• Στις ενεργειακές τεχνολογίες, όπου περιλαμβάνονται οι νέες μορφές ορυκτών καυσίμων, όπως είναι το σχιστολιθικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο, και οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική, οι τεχνολογίες αποθήκευσης, καθαρής τεχνολογίας και τα έξυπνα ηλεκτρικά δίκτυα.
• Στη βιοτεχνολογία, όπου περιλαμβάνονται οι γενετικές θεραπείες, η έρευνα των βλαστοκυττάρων, καθώς και η χρήση των μεγάλων δεδομένων που θα επιτρέψει τη σημαντική μείωση του κόστους της υγειονομικής περίθαλψης και θα επιτρέπει στα άτομα να ζουν πολύ περισσότερο και υγιέστερα.
• Στις τεχνολογίες της πληροφορίας, όπως είναι το Ιντερνέτ 2.0/3.0, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι νέες εφαρμογές, το Ιντερνέτ των πραγμάτων, τα μεγάλα δεδομένα, το cloud computing, η τεχνητή νοημοσύνη και οι συσκευές εικονικής πραγματικότητας.
• Στις τεχνολογίες παραγωγής, όπως είναι η ρομποτική, ο αυτοματισμός, οι 3D εκτυπώσεις και η εξατομικευμένη κατασκευή.
• Στις οικονομικές τεχνολογίες, που υπόσχονται να φέρουν επανάσταση στα πάντα, από τα συστήματα πληρωμών μέχρι το δανεισμό, τις ασφαλιστικές υπηρεσίες και την κατανομή των περιουσιακών στοιχείων.
• Στις αμυντικές τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης των drones και άλλων προηγμένων οπλικών συστημάτων).
Σε μακροοικονομικό επίπεδο, το ερώτημα είναι γιατί αυτές οι καινοτομίες, πολλές από τις οποίες βρίσκονται ήδη σε λειτουργία στις οικονομίες μας, δεν έχουν ακόμη καταλήξει σε μια μετρήσιμη αύξηση όσον αφορά την ανάπτυξη της παραγωγικότητας.
Υπάρχουν αρκετές πιθανές εξηγήσεις για αυτό που οι οικονομολόγοι αποκαλούν «γρίφος της παραγωγικότητας».
Πρώτον, ορισμένοι απαισιόδοξοι της τεχνολογίας, όπως είναι ο Robert Gordon του Πανεπιστημίου Northwestern, υποστηρίζουν ότι ο οικονομικός αντίκτυπος των πρόσφατων καινοτομιών ωχριά σε σύγκριση με εκείνη των μεγάλων καινοτομιών της πρώτης και της δεύτερης βιομηχανικής επανάστασης (της ατμομηχανής, της ηλεκτρικής ενέργειας, την οργανωμένη ύδρευση και αποχέτευση, τα αντιβιωτικά φάρμακα, και ούτω καθεξής).
Όμως, όπως έχει επισημάνει η οικονομική ιστορικός, Joel Mokyr (επίσης στο Northwestern), είναι δύσκολο να είναι κανείς απαισιόδοξος της τεχνολογίας, δεδομένου του εύρους των καινοτομιών που συμβαίνουν και που είναι πιθανό να συμβούν μέσα στις επόμενες δεκαετίες.
Μια δεύτερη εξήγηση είναι ότι παραβλέπουμε την πραγματική παραγωγή, οπότε και την αύξηση της παραγωγικότητας, επειδή τα νέα προϊόντα και οι υπηρεσίες εντάσεως πληροφοριών είναι δύσκολο να μετρηθούν και το κόστος τους μπορεί να μειώνεται ταχύτερα από ότι μας επιτρέπουν να μετρήσουμε οι μέθοδοι που χρησιμοποιούμε.
Αλλά αν αυτό ήταν αλήθεια, κάποιος θα μπορούσε να πει ότι η λανθασμένη μέτρηση της αύξησης της παραγωγικότητας είναι πιο σοβαρή σήμερα από ότι ήταν τις περασμένες δεκαετίες τεχνολογικής καινοτομίας.
Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει καμία σκληρή απόδειξη ότι έχουμε να κάνουμε με μία τέτοια περίπτωση.
Ωστόσο, ορισμένοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι δεν μετράμε σωστά την παραγωγή του φθηνότερου λογισμικού, σε αντίθεση με το υλισμικό (hardware), και τα πολλά οφέλη των ελεύθερων αγαθών που σχετίζονται με το Διαδίκτυο.
Πράγματι, μεταξύ των μηχανών αναζήτησης και των πανταχού παρουσών εφαρμογών, η γνώση είναι στα χέρια μας σχεδόν ανά πάσα στιγμή, κάνοντας τη ζωή μας πιο εύκολη και πιο παραγωγική.
Μια τρίτη εξήγηση είναι ότι υπάρχει πάντα μια καθυστέρηση μεταξύ της καινοτομίας και της αύξησης της παραγωγικότητας.
Στην πρώτη επανάσταση του Ιντερνέτ, η επιτάχυνση της αύξησης της παραγωγικότητας που ξεκίνησε στον τεχνολογικό τομέα διαδόθηκε στη συνολική οικονομία μόνο πολλά χρόνια αργότερα, καθώς οι επιχειρηματικές και καταναλωτικές εφαρμογές των νέων ψηφιακών εργαλείων πέρασαν στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών πολύ καιρό μετά από τον τομέα της τεχνολογίας.
Και αυτή τη φορά μπορεί να χρειαστεί λίγο χρόνο για τις νέες τεχνολογίες να γίνουν ευρέως διαδεδομένες και να οδηγήσουν σε μετρήσιμη αύξηση της ανάπτυξης της παραγωγικότητας.
Υπάρχει και μια τέταρτη δυνατότητα:
Η πιθανή ανάπτυξη και η αύξηση της παραγωγικότητας έχουν στην πραγματικότητα μειωθεί μετά την οικονομική κρίση, καθώς η γήρανση του πληθυσμού στις περισσότερες προηγμένες οικονομίες και ορισμένες βασικές αναδυόμενες αγορές (όπως η Κίνα και η Ρωσία), σε συνδυασμό με τις χαμηλότερες επενδύσεις σε φυσικό κεφάλαιο (που αυξάνει την παραγωγικότητα της εργασίας), έχουν οδηγήσει σε μείωση της τάσης ανάπτυξης.
Πράγματι, η υπόθεση της «κοσμικής στασιμότητας» που προτάθηκε από τον Larry Summers είναι συνεπής με αυτή την υποχώρηση.
Μια σχετική εξήγηση τονίζει το φαινόμενο που οι οικονομολόγοι αποκαλούν υστέρηση:
Μια επίμονη κυκλική υποχώρηση ή αδύναμη ανάκαμψη της οικονομίας (όπως αυτή που έχουμε βιώσει από το 2008) μπορεί να μειώσει το δυναμικό ανάπτυξης για δύο τουλάχιστον λόγους.
Κατ 'αρχάς, αν οι εργαζόμενοι παραμένουν άνεργοι για μεγάλο χρονικό διάστημα χάνουν τις δεξιότητές τους και το ανθρώπινο κεφάλαιο.
Δεύτερον, επειδή η τεχνολογική καινοτομία είναι ενσωματωμένη στα νέα κεφαλαιουχικά αγαθά, το χαμηλό επίπεδο επενδύσεων οδηγεί σε μόνιμα χαμηλότερη αύξηση της παραγωγικότητας.
Η πραγματικότητα είναι ότι δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα ποια είναι η κινητήριος δύναμη πίσω από το γρίφο της παραγωγικότητας ή αν πρόκειται για ένα προσωρινό φαινόμενο.
Υπάρχει πιθανότατα κάποιο μερίδιο που αντιστοιχεί σε όλες τις εξηγήσεις που προαναφέρθηκαν.
Αλλά εάν η αύξηση της παραγωγικότητας παραμείνει αδύναμη, και μαζί της έχουμε και χαμηλές αυξήσεις των μισθών και του βιοτικού επιπέδου, η πρόσφατη λαϊκιστική αντίδραση εναντίον του ελεύθερου εμπορίου, της παγκοσμιοποίησης, της μετανάστευσης και τις πολιτικές που είναι προσανατολισμένες στην αγορά είναι πιθανό να ενισχυθούν.
Έτσι, οι προηγμένες οικονομίες έχουν μία μεγάλη ευθύνη να αντιμετωπίσουν τα αίτια της επιβράδυνσης της παραγωγικότητας, προτού αυτή θέσει σε κίνδυνο την κοινωνική και πολιτική σταθερότητα.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών