Από Ηρωΐδα των ΜΜΕ Αποδιοπομπαίος Τράγος
Από το πρώτο τρίμηνο του 2017, τα διεθνή τηλεοπτικά και ψηφιακά μέσα σε Ευρώπη και ΗΠΑ, βομβαρδίζουν το κοινό με το φρικτό δράμα εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που διώκονται ανελέητα από ένα αδυσώπητο στρατοκρατικό καθεστώς στην νοτιοανατολική Ασία.
Η πρωθυπουργός της χώρας Aung San Suu Kyi, το άλλοτε αγαπημένο πρόσωπο του αποκαλούμενου φιλελεύθερου τύπου, με την ανένδοτη αντίστασή της κατά των στρατηγών της Myanmar (Βιρμανίας) που καταδυναστεύουν την χώρα, επιβραβεύεται με δεκαπενταετή κατ’ οίκον περιορισμό και ένα βραβείο Nobel για την Ειρήνη, όπως και το βραβείο Ζαχάρωφ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, για να κερδίσει τελικά μία σαρωτική νίκη στις εκλογές του 2015 και να σχηματίσει νέα κυβέρνηση τον Μάρτιο του 2016. Όμως πριν καν κλείσει μία διετία στην εξουσία κινδυνεύει να εξομοιωθεί από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης με αποκρουστικές φυσιογνωμίες των τελευταίων δεκαετιών, όπως οι πρώην πρόεδροι Slobodan Milošević (Σέρβία), Manuel Noriega (Παναμάς), Saddam Hussein (Ιράκ) και Muammar Gaddafi (Λιβύη).
Η περιφέρεια Rakhine, επίκεντρο της κρίσης και προς τον βορρά η περιοχή Cox’s Bazar που συγκεντρώνει σε αυτοσχέδιους καταυλισμούς χιλιάδες φυγάδες Rohingya, που προσπαθούν να διασωθούν από τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του στρατού (AJLabs/AlJazeera)
Χαρακτηρισμένη με τον τίτλο Mandela της Ασίας για τους πολυετείς ανένδοτους αγώνες για την ελευθερία και την δημοκρατία στην χώρα της, μετρέπεται τελικά από τα πρώην φιλικά της μέσα, σε μία ειδεχθή προσωπικότητα που ανέχεται ή ακόμα και υποθάλπει μία αιματηρή εκστρατεία εθνοκάθαρσης σε βάρος χιλιάδων μουσουλμάνων, που θεωρούνται ξένο σώμα από τον κατά πλειψηφία βουδδιστικό πληθυσμό. Ενισχύοντας την γενική κατακραυγή για τα τεκταινόμενα στην Myanmar, με επίκεντρο την παράλια περιφέρεια Rakhine, ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Rex Tillerson, δηλώνει στις 22 Νοεμβρίου του 2017 πως η δράση του στρατού εναντίον των μουσουλμανικού πληθυσμού των Rohingya στην περιφέρεια, συνιστά αναμφίβολα πράξη εθνοκάρσης με συνέπεια η αμερικανική κυβέρνηση να απαιτεί την σύσταση ανεξάρτητης εξεταστικής επιτροπής για την διερεύνηση των ειδεχθών εγκλημάτων στην επίμαχη περιφέρεια, που θα συνοδευθούν και με στοχευμένα μέτρα και κυρώσεις εναντίον της χώρας. Σε άλλο μήκος κύματος, ο Υπουργός Εξωτερικών της Κίνας, Wang Yi, υποστηρίζει πως το πρόβλημα οφείλει να επιλυθεί με διαπραγματεύσεις και συναινετικές διαδικασίες, με αφετηρία την κατάπαυση του πυρός και τελικό στάδιο την εξάλειψη της ένδειας, της ανέχειας και της εξαθλίωσης του πληθυσμού των Rohingya.
Η βραβευμένη με το Νόμπελ Ειρήνης Aung San Suu Kyi, πρωθυπουργός της Myanmar από τον Μάρτιο του 2016 (CNN)
Ο γνωστός Γερμανός πολιτικός Martin Schulz παραδίδει με την ιδιότητα του προέδρου, το Βραβείο Ζαχάρωφ στην Aung San Suu Kyi εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 22 Οκτωβρίου του 2013 (Claude Truonc/NGOC)
Ένα Πολυετές Υπόβαθρο Συγκρούσεων
Στην πραγματικότητα το πρόβλημα έχει μία ιστορία αρκετών δεκαετιών, όταν κατά την διάρκεια του αιματηρού και καταστροφικού ΙΙ Παγκοσμίου Πολέμου, ο μουσουλμανικός πληθυσμός υποστηρίζει τα βρεταννικά συμφέροντα, ενώ αντίθετα οι βουδδιστές στρέφονται προς τους Ιάπωνες, ελπίζοντας να εξασφαλίσουν την ανεξαρτησία τους και τον τερματισμό της βρεταννικής αποικιοκρατίας στην χώρα τους. Οι συγκρούσεις μεταξύ των δύο πλευρών στην επίμαχη περιφέρεια Rakhine εξελίσσονται με αιματηρές συνέπειες, με αποτέλεσμα οι βουδδιστές να αποσυρθούν προς τον νότο, ενώ οι μουσουλμάνοι συγκεντρώνονται για λόγους ασφαλείας προς τον βορρά. Τον Απρίλιο του 1948, μερικούς μήνες μετά την διακήρυξη ανεξαρτησίας της Βιρμανίας και της συνεπακόλουθης μετονομασίας της σε Myanmar, ξεσπά η μεγάλη εξέγερση των Μουτζαχεντίν στην περιφέρεια με απώτερο σκοπό την απόσχιση και την ενσωμάτωσή της στο τότε Ανατολικό Πακιστάν (σύγχρονο Μπανγκλαντές), αλλά οι Πακιστανοί απορρίπτουν κάθε προοπτική να αποδεχθούν μία λύση αυτής της μορφής, αποφεύγοντας να παρέμβουν στην κρίση. Επιπλέον θεωρούν τους περίπου 13.000 μουσουλμάνους φυγάδες στην επικράτειά τους τους παράνομους μετανάστες διευκολύνοντας, την Myanmar να τους κηρύξει ανεπιθύμητους και να θεωρεί λαθρομετανάστες, όσους επιχειρούν να επιστρέψουν.
Την περίοδο αυτή, πέραν των φανατικών ισλαμιστών αναπτύσσσονται δύο κομμουνιστικές ένοπλες παρατάξεις, της Ερυθράς και της Λευκής Σημαίας αντίστοιχα, όπως και το μαρξιστικό ένοπλο Απελευθερωτικό Κίνημα του Λαού του Arakan, που σπεύδουν να συμμαχήσουν με τους ισλαμιστές Μουτζαχεντίν. Οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του στρατού στην περιφέρεια (όπου επικρατεί το απόλυτο χάος) διαρκούν έως το 1954, οπότε και εξαπολύεται μία μεγάλης κλίμακας επιχείρηση (Operation Monsoon), που υποχρεώνει τις μουσουλμανικές παραστρατιωτικές ομάδες σε αποδοχή συνθηκών κατάπαυσης του πυρός, με αποτέλεσμα έως το 1961, να έχουν εκκαθαρισθεί και οι τελευταίες εστίες αντίστασης.
Γεωγραφική κατανομή των εθνοτήτων στην Myanmar (AJLabs/AlJazeera)
Με αφετηρία πάντως το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1962, η στάση των βουδδιστών έναντι των μουσουλμάνων στην περιφέρεια Rakhine οξύνεται, ενώ και οι 134 επίσημα αναγνωρισμένες εθνότητες της χώρας θεωρούν το ισλαμικό στοιχείο ξένο σώμα στην χώρα, επιδεινώνοντας τις αντιπαραθέσεις και τροφοδοτώντας βίαια επεισόδια. Σχεδόν νομοτελειακά, με την άνοδο των ισλαμικών κινημάτων ανά τον κόσμο και κυρίως στην Μέση Ανατολή το 1974, συντελείται ο σχηματισμός του ένοπλου Απελευθερωτικού Μετώπου των Rohingya με βασικούς συντελεστές τους επιζώντες προηγούμενων συγκρούσεων, αλλά οδηγείται για ιδεολογικούς λόγους σε πολλαπλές διασπάσεις. Το 1982 η βασική εστία αντίστασης περιορίζεται στους ριζοσπάστες του ένοπλου Οργανισμού Αληλλεγγύης των Rohingya (Rohingya Solidarity Organization-RSO) που και αυτοί θα διασπασθούν μία τετραετία αργότερα στο Ισλαμικό Μετωπο του Arakan και σε διάφορες ομάδες, αν και το 1998, θα σχηματισθεί ο Εθνικός Οργανισμός των Rohingya του Arakan, που θα συνενώσει σε μία μάλλον χαλαρή συμμαχία, όλους τους αντιτιθέμενους στην κεντρική κυβέρνηση. Οι ένοπλες συγκρούσεις σχεδόν εξαφανίζονται και οι περισσότεροι αναλυτές στον δυτικό κόσμο εκτιμούν πως τα βασικά προβλήματα της περιφέρειας οδηγούνται σε ύφεση με σταδιακή εξομάλυνση των συνθηκών έντασης που επικρατούν στον τοπικό πληθυσμό.
Αν και από το 2001 οι Rohingya διατηρούν κάποιες ένοπλες ομάδες που εκπαιδεύονται στην Λιβύη, στο Αφγανιστάν, αλλά και από τους φανατικούς Μουτζαχεντίν στο Μπανγκλαντές, η επόμενη μεγάλη κίνηση εκδηλώνεται μετά το 2012 επηρεασμένη σε μεγάλο βαθμό και από τα γεγονότα της αποκαλούμενης Αραβικής Άνοιξης, που υποθάλπονται από την τότε αμερικανική κυβέρνηση, με την προβολή του οράματος εκδημοκρατισμού του μουσουλμανικού κόσμου.
Ο RSO επανεμφανίζεται με ένοπλες μάδες που δρούν στην παραμεθόριο περιοχή με το Μπανγκλαντές, με τις χειρότερες επιθέσεις να εκδηλώνονται τον Φεβρουάριο και τον Μάϊο του 2014, όταν μάλιστα στις τελευταίες καταλήγουν νεκροί και 4 αξιωματικοί των δυνάμεων ασφαλείας της Myanmar (17 Μαΐου). Πάντως και με δεδομένο ότι έχει μεσολαβήσει μία και πλέον εικοσαετία από την εμφάνιση του RSO, ο αποκαλούμενος Οργανισμός Αληλλεγγύης των Rohingya αποτελεί κατά τα φαινόμενα μία ονομασία ευκαιρίας για διάφορες ένοπλες ομάδες που φροντίζουν να την επικαλούνται για να προβάλλουν στο εξωτερικό ένα αρραγές μέτωπο αντίστασης.
Μία ένδειξη για την ανάδειξη άλλων παραμέτρων που παρεισφρύουν στην κρίση, με κυρίαρχο στοιχείο τις αποστολές μαχητών του ISIS στην περιοχή, αποτελεί η ανακήρυξη της περιφέρειας Rakhine σε ζωτική περιοχή για την Jihad, δηλαδή τον Ιερό Πόλεμο, από τον ηγέτη των ισλαμιστών Abu Bakr al-Baghdadi στην Ράκκα της Συρίας το 2014. Τον ακολουθεί ο τότε αθέατος σύμμαχός του Τούρκος πρόεδρος που απαιτεί άμεση δυναμική παρέμβαση στην Myanmar για ανθρωπιστικούς λόγους και δεν είναι άλλος από τον άνθρωπο που καλεί στα όπλα το 2011 τους Λίβυους μουσουλμάνους εναντίον της απάνθρωπης δικτατορίας του Muammar Gaddafi, αλλά και τον άνθρωπο που επί μία εξαετία αγωνίζεται να ανατρέψει την κυβέρνηση της Συρίας για να επιβάλλει ένα Ουαχαμπιστικό θεοκρατικό καθεστώς, με την υποστήριξη του Κατάρ, των Σαουδαράβων μεγιστάνων και αρκετών παραγόντων των εμιράτων του Περσικού Κόλπου.
Κλιμάκωση της Κρίσης
Η κατάσταση επιδεινώνεται κατά το 2015 και ειδικά τον Μάϊο, όταν οι δυνάμεις ασφαλείας της Ταϋλάνδης εξαπολύουν μία μεγάλη επιχείρηση εξάρθρωσης παράνομων δικτύων διακίνησης λαθρομεταναστών μέσω της θαλασσίας διόδου από την θάλασσα Andaman προς την Μαλαισία. Ο ναυτικός αποκλεισμός της διόδου αναγκάζει τους διακινητές να εγκαταλείψουν στην θάλασσα δεκάδες κατάφορτα πλοιάρια, με συνέπεια εκατοντάδες λαθρομετανάστες (κυρίως από τον πληθυσμό των Rohingya και από το Μπανγκλαντές) να καταλήξουν θύματα πνιγμού. Επιπλέον κάθε νέα απόπειρα αξιοποίησης της θαλασσίας οδού αναστέλλεται μετά την περίοδο των μουσσώνων, με αποτέλεσμα από τον Σεπτέμβριο να εγκαταλειφθούν σχεδόν όλες οι επιχειρήσεις λαθραίας διακίνησης λόγω των θανάσιμων κινδύνων που ενεδρεύουν στην συνεχώς επικίνδυνα τρικυμισμένη θάλασσα, ενώ από τις 2 Ιουνίου ο τότε Αμερικανός πρόεδρος Barack Obama πιέζει συνεχώς την κυβέρνηση της Myanmar να τερματίσει την πολιτική των διακρίσεων κατά των Rohingya.
Η ανθρωπογεωγραφία του πληθυσμού των Rohingya στην περιφέρεια Rakhine (INTERNATIONAL CRISIS GROUP)
Ταυτόχρονα στις εκλογές που διεξάγονται στα τέλη του ιδίου έτους αναδεικνύοντας πανηγυρικά την Aung San Suu Kyi στην εξουσία, οι Rohingya αποκλείονται από το δικαίωμα ψήφου, παρα το γεγονός ότι είχαν συμμετάσχει κανονικά σε προγενέστερες εκλογικές αναμετρήσεις, οξύνοντας τα πνεύματα και τα αισθήματα απογοήτευσης και εγκατάλειψης στον τοπικό μουσουλμανικό πληθυσμό. Ακραία στοιχεία ενεργοποιούνται για ακόμα μία φορά και μετά τα μέσα του 2016 οι επιθέσεις πολλαπλασιάζονται με χειρότερη αυτή που εκδηλώνεται στις 9 Οκτωβρίου του 2016 με ταυτόχρονες επιθέσεις σε τρία κέντρα των δυνάμεων ασφαλείας από τουλάχιστον 400 ενόπλους και θύματα 9 αστυνομικούς, 8 αντάρτες, ενώ συλλαμβάνονται μόνον 2 μέλη των ομάδων. Παράλληλα οι επιτιθέμενοι αφαιρούν 62 αυτόματα όπλα από τους σταθμούς και περισσότερες από 10.000 σφαίρες.
Οι καταδρομικές επιχειρήσεις των ισλαμιστών συνεχίζονται στο τριήμερο 10-12 Οκτωβρίου με χειρότερες τις επιθέσεις στις 11 του μηνός με θύματα 4 αστυνομικούς και έναν αστυνομικό διευθυντή την επομένη, ενώ άλλες δύο στις 3 Νοεμβρίου εκδηλώνονται με τρομερή αγριότητα. Η απότομη κλιμάκωση ανακλά έναν σχεδιασμό επιχειρήσεων χωρίς προηγούμενο στην χώρα και ο τρόμος που προκαλεί εξαναγκάζει τους βουδδιστές της υπαίθρου στην περιφέρεια Rakhine να μετακινηθούν σε μεγάλα αστικά κέντρα, ενώ τουλάχιστον 3.000 από τον βορρά καταφεύγουν εξαθλιωμένοι στην τοπική πρωτεύουσα αναζητώντας άσυλο.
Οι σποραδικές επιδρομές κατά των αστυνομικών δυνάμεων συνεχίζονται και στις 25 Αυγούστου του 2017, ημέρα Παρασκευή και ημέρα προσευχής των μουσουλμάνων, εκδηλώνονται συντονισμένες επιθέσεις σε 30 αστυνομικούς σταθμούς στην περιφέρεια Rakhine, με θύματα 12 αστυνομικούς και τουλάχιστον 59 ενόπλους.
Αστυνομικοί περίπολοι της Myanmar στην μεθοριακή ζώνη με το Μπανγκλαντές, όπου η περίφραξη εμποδίζει λαθραία είσοδο προς τον νότο και την περιφέρεια Rakhine (AP/Thein Zaw)
Πρόσφατες Εξελίξεις
Η κλιμάκωση προκαλεί την αντίδραση των στρατιωτικών, αλλά αυτή την φορά οι επιχειρήσεις δεν ακολουθούν τα πρότυπα των μεγάλων εκκαθαριστικών επεμβάσεων του στρατού στην περίοδο 1954-1960. Αντίθετα υιοθετούν μία αρχαία, αν και απάνθρωπη τακτική, που εστιάζεται στην μαζική εκτόπιση χιλιάδων ανθρώπων και στην δημιουργία ουσιαστικά νεκρών ζωνών, αφαιρώντας για τους ακραίους ισλαμιστές κάθε πιθανότητα να αναζητήσουν σημεία κάλυψης και υποστήριξης από τους συμπαθούντες στον τοπικό μουσουλμανικό πληθυσμό και συνεπακόλουθα τις τρομοκρατικές επιθέσεις. Εκατοντάδες χιλιάδες μουσουλμάνοι αναγκάζονται να μετακινηθούν προς τα βόρεια σύνορα με το Μπαγκλαντές, αναζητώντας καταφύγιο και ασφάλεια, προκαλώντας όμως μία άνευ προηγουμένου ανθρωπιστική κρίση που καταστιγματίζεται και στηλιτεύεται από την δύση, αλλά και προβάλλλεται εξουθενωτικά και ανελέητα από τα διεθνή ΜΜΕ.
Από την άλλη πλευρά η σύμμαχος των ΗΠΑ Σαουδική Αραβία χρηματοδοτεί τεμένη ακραίων Ουαχαμπιστών θεοκρατών στο γειτονικό Μπανγκλαντές, επιδιώκοντας την ριζοσπαστικοποίηση του πληθυσμού, χωρίς πάντως η τακτική της δημιουργίας τρομοκρατικών φυτωρίων να προβληματίζει ιδιαίτερα τους μυωπικούς πολιτικούς του δυτικού κόσμου. Σε άλλη γραμμή πλεύσης, η Ρωσσία εμφανίζεται να παρακολουθεί διακριτικά την εξέλιξη της κρίσης τηρώντας σχεδόν ουδέτερη στάση, ενώ η Κίνα αρνείται σθεναρά να υποστηρίξει την εμπλοκή του ΟΗΕ στην Myanmar με προμετωπίδα την επίκληση ανθρωπιστικών λόγων.
Εξαθλιωμένοι πρόσφυγες Rohingya κινούνται προς την περιοχή Cox’s Bazar στο Μπανγκλαντές (Al Jazeera/Showkat Shafi)
Γεωοικονομικοί Παράμετροι
Για την κοινή γνώμη στον αποκαλούμενο δυτικό κόσμο, το αποκρουστικό και ταυτόχρονα θλιβερό θέαμα των εξαθλιωμένων προσφύγων που στοιβάζονται στην καλύτερη περίπτωση σε αυτοσχέδιους καταυλισμούς, αποτελεί μία απευθείας έκκληση για δυναμική παρέμβαση ενργοποιώντας την συναισθηματική φόρτιση και περιθωριοποιώντας την κοινή λογική, αλλά και την κριτική σκέψη. Στο περιθώριο της κατά τα άλλα ανθρωπιστικής κρίσης σοβεί μία διαφορετική αθέατη σύγκρουση με βασικό αντικείμενο το μεγαλεπήβολο σχέδιο της Κίνας για την δημιουργία νέων εμπορικών αρτηριών (Belt and Road Initiative-BRI), με συνολικό κόστος υποδομών ύψους $8 τρισεκατομμυρίων. Μέσω ενός γιγαντιαίου δικτύου χερσαίων και θαλασσίων διαδρόμων, που διασχίζουν περισσότερες από 60 χώρες και προβλέπεται να απορροφήσουν το μεγαλύτερο μέρος της τρέχουσας κινεζικής υπερπαραγωγής σε καταναλωτικά αγαθά και πρώτες ύλες, το ίσως υπερβολικά φιλόδοξο σχέδιο, αποτελεί μία εντυπωσιακή πρωτοβουλία με κέρδη για όλους τους εμπλεκόμενους, με μία μικρή ενοχλητική λεπτομέρεια: τερματίζει την επί δεκαετίες εδραιωμένη παγκόσμια ηγεμονία των ΗΠΑ.
Ο οικονομικός διάδρομος Κίνας – Πακιστάν με βασικό πυλώνα την υπό κατασκευή σιδηροδρομική γραμμή υψηλών ταχυτήτων με έξοδο στον Κόλπο της Αραβίας που συντομεύει για την Κίνα κατά 10.000 χιλιόμετρα την απόσταση από τα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής (REUTERS)
Από τους 6 βασικούς οικονομικούς διαδρόμους, ο ένας διέρχεται από την Myanmar, διασχίζοντας σχεδόν κάθετα την περιφέρεια Rakhine και καταλήγοντας στις ανατολικές ακτές του κόλπου της Βεγγάλης. Αν και οι κινεζικές επενδύσεις στην χώρα παραμένουν χαμηλές σε σύγκριση με τις ανάλογες στην Σιγκαπούρη και στην Ταϋλάνδη, το Πεκίνο ενδιαφέρεται διακαώς για το μέλλον της γειτονικής του χώρας στον νότο και ειδικά μετά την υπαναχώρηση της Ινδίας στο θέμα της δημιουργίας της οικονομικής αρτηρίας μήκους 1.800 χιλιομέτρων που συνδέει το Kunming στην κινεζική επαρχία Yunnan με την Καλκούτα στην Ινδία μέσω της Ντάκα (Μπανγκλαντές) και της Μανταλαίϋ (Βιρμανία). Η ινδική υποχώρηση, υποχρεώνει την Κίνα να μετατοπίσει το βάρος της στην άμεση οικονομική αρτηρία Κίνας-Πακιστάν χωρίς να παρεμβάλλονται τρίτες χώρες, που πρόκειται να απορροφήσει σε έργα υποδομών $46 δισεκατομμύρια, καθώς συντομεύει κατά 10.000 χιλιόμετρα την απόσταση από τον Περσικό Κόλπο, με έξοδο στις λιμενικές εγκαταστάσεις του Gwadar στα σύνορα με το Ιράν. Με την αναβαθμισμένη, επίσης άμεση οικονομική αρτηρία Κίνας-Βιρμανίας (Myanmar), όπου εκτιμάται να απορροφηθούν σε υποδομές $12 δισεκατομμύρια, οι Κινέζοι παρακάμπτουν το πρόβλημα της Ινδίας με μία εναλλακτική και εξίσου σημαντική στρατηγική κίνηση. Με αφετηρία την κινεζική επαρχία Yunnan, ο διάδρομος φθάνει στο Μανταλαίϋ, την παλαιά πρωτεύουσα της Βιρμανίας, όπου διακλαδίζεται προς τα ανατολικά με κατεύθυνση την πραωτεύουσα Yangon (Ραγκούν) και προς τα δυτικά στην ζωτική παράλια ειδική οικονομική ζώνη του Kyaukpyu . Όμως το Πεκίνο έχει ήδη επενδύσει $10 δισεκατομμύρια για την κατασκευή του διπλού παράλληλου αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου και αργού πετρελαίου από τις λιμενικές εγκαταστάσεις του Kyaukphyu στον κόλπο της Βεγγάλης (Myanmar), έως το Kunming στην κινεζική επαρχία Yunnan που εξυπηρετεί το 6% των συνολικών εισαγωγών της Κίνας σε καύσιμα.
Επιπλέον στις 17 Οκτωβρίου του 2017, ανακοινώνεται η εξαγορά του 70% των μετοχών του οργανισμού που διαχειρίζεται τις λιμενικές εγκαταστάσεις στο Kyaukphyu από κινεζικά συμφέροντα (αρχικά ο στόχος αφορούσε το 85% των μετοχών, αλλά μετά τις αντιδράσεις τοπικών παραγόντων που χαρακτηρίζουν την συμφωνία λεόντειο, οι Κινέζοι υποχωρούν, καταλήγοντας στο 70%). Εντελώς συμπτωματικά (;) η κλιμάκωση της κρίσης συμπίπτει με την αναβάθμιση της άμεσης οικονομικής αρτηρίας, που διασχίζει σχεδόν κάθετα την περιφέρεια Rakhine, περιοχή στην οποία σοβεί η κρίση των Rohingya.
Οι παράλληλοι αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου Myanmar – Κίνας, με το φυσικό αέριο να προέρχεται από τα τοπικά υποθαλάσσια κοιτάσματα της Myanmar, σε μικρή απόσταση από τις ακτέ της περιφέρειας Rakhine (Graphic, Catherine Trevethan/REUTERS)
Η Γεωοικονομία του Γαλάζιου Ωκεανού
Από το 1960 η Ιαπωνία επενδύει με επιμονή τεράστια ποσά σε υποδομές στον Ινδικό Ωκεανό και ειδικά σε περιοχές που γειτνιάζουν με λιμενικούς κόμβους της Ανατολικής Αφρικής, αλλά η νέα κινεζική πρωτοβουλία απειλεί άμεσα την θέση της, από την στιγμή μάλιστα που ο πρώην σημαντικός της εταίρος, το Πακιστάν, στρέφεται πλέον προς την Κίνα. Παρά το γεγονός ότι οι ιαπωνικές εταιρείες έχουν επενδύσει τεράστια ποσά σε προγράμματα υποδομών της Myanmar, όπως στις λιμενικές εγκαταστάσεις της Thilawa και στην ειδική οινομική ζώνη της Dawei, οι κινεζικές κινήσεις στην χώρα, αλλά και στο Πακιστάν, απειλούν άμεσα τον ιαπωνικό γεωοικονομικό σχεδιασμό για τον Ινδικό Ωκεανό. Η Myanmar αναβαθμίζεται σε περιφερειακό κέντρο διαχείρισης και επιμελητείας μεταφορών, απορροφώντας μεγάλο μέρος της εμπορικής κίνησης και των συναλλαγών από το Λάος και την Ταϋλάνδη. Με δεδομένο ότι η Κίνα εισάγει από την Μέση Ανατολή το 50% του αργού πετρελαίου που της είναι απαραίτητο, αναγκάζεται, όπως και η Ιαπωνία, η Νότιος Κορέα και η Ταϊβάν να χρησιμοποιεί την θαλάσσια γραμμή που διέρχεται από τα στενά της Μαλάγας μεταξύ Σιγκαπούρης και Σουμάτρας. Αναγκαστικά αναζητεί διεξόδους να μειώσει την εξάρτησή της από την συγκεκριμμένη θαλάσσια διαδρομή, που με δεδομένο τον ανταγωνισμό της με της ΗΠΑ στην νότια Θάλασσα της Κίνας, ενέχει κινδύνους αποκλεισμού. Με τις δύο νέες οικονομικές αρτηρίες διαθέτει πλέον έξοδο στην Θάλλασα της Αραβίας μέσω Πακιστάν και στον Κόλπο της Βεγγάλης μέσω Myanmar. Το τελευταίο που επιθυμεί είναι μία διεθνής παρέμβαση στην περιφέρεια Rakhine, με ειρηνευτικές δυνάμεις και την συνδρομή του ΝΑΤΟ, εξέλιξη που αναμφίβολα αποτελεί πλήγμα στον γεωοικονομικό σχεδιασμό της.
Οι νέοι οικονομικοί διάδρομοι της Κίνας, με τον μεγάλου όγκου ωκεάνειο να καταλήγει στον Πειραιά (The Wall Street Journal)
Η Ελλάδα πάντως οφείλει να προσέξει πως από την στιγμή που μία άλλη θαλάσσια οικονομική αρτηρία της Κίνας καταλήγει στον Πειραιά και αξιοποιεί τον κόμβο της Θεσσαλονίκης, κινδυνεύει από συγκρούσεις χαμηλής έντασης, όπως και από τις κινήσεις της γειτονικής της Τουρκίας, που εάν κάποια συμφέροντα κρίνουν σκόπιμο, είναι πιθανόν από απλές λεκτικές απειλές και μάλλλον γελοία επεισόδια, να κλιμακωθούν προκαλώντας ευρύτερη αναταραχή και αστάθεια στην περιοχή, εξέλιξη που αναμφίβολα δεν επιθυμούν οι Κινέζοι...
Περισσότερες αναλυτικές πληροφορίες για την περίπλοκη κατάσταση στην Myanmar και τις ευρύτερες γεωοικονομικές επιπτώσεις
-MYANMAR: A NEW MUSLIM INSURGENCY IN RAKHINE STATE, INTERNATIONAL CRISIS GROUP, Report No 283/Asia, 15 December 2016.
-MISSION REPORT OF OHCHR RAPID RESPONSE MISSION TO COX’S BAZAR, Bangladesh, 13-24 September 2017, Released 11 October 2017, U.N. Office of the High Commissioner for Human Rights, United Nations.
-Aung Ko Ko Toe, GEOPOLITICS OF MYANMAR, Knoweledge Propagation Society, 2016.
-Matteo Fumagalli, HOW GEOPOLITICS HELPED CREATE THE LATEST ROHINGYA CRISIS, University of St Andrews, September 21, 2017.
Γ. Ζ. Η.
www.bankingnews.gr
Η πρωθυπουργός της χώρας Aung San Suu Kyi, το άλλοτε αγαπημένο πρόσωπο του αποκαλούμενου φιλελεύθερου τύπου, με την ανένδοτη αντίστασή της κατά των στρατηγών της Myanmar (Βιρμανίας) που καταδυναστεύουν την χώρα, επιβραβεύεται με δεκαπενταετή κατ’ οίκον περιορισμό και ένα βραβείο Nobel για την Ειρήνη, όπως και το βραβείο Ζαχάρωφ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, για να κερδίσει τελικά μία σαρωτική νίκη στις εκλογές του 2015 και να σχηματίσει νέα κυβέρνηση τον Μάρτιο του 2016. Όμως πριν καν κλείσει μία διετία στην εξουσία κινδυνεύει να εξομοιωθεί από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης με αποκρουστικές φυσιογνωμίες των τελευταίων δεκαετιών, όπως οι πρώην πρόεδροι Slobodan Milošević (Σέρβία), Manuel Noriega (Παναμάς), Saddam Hussein (Ιράκ) και Muammar Gaddafi (Λιβύη).
Η περιφέρεια Rakhine, επίκεντρο της κρίσης και προς τον βορρά η περιοχή Cox’s Bazar που συγκεντρώνει σε αυτοσχέδιους καταυλισμούς χιλιάδες φυγάδες Rohingya, που προσπαθούν να διασωθούν από τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του στρατού (AJLabs/AlJazeera)
Χαρακτηρισμένη με τον τίτλο Mandela της Ασίας για τους πολυετείς ανένδοτους αγώνες για την ελευθερία και την δημοκρατία στην χώρα της, μετρέπεται τελικά από τα πρώην φιλικά της μέσα, σε μία ειδεχθή προσωπικότητα που ανέχεται ή ακόμα και υποθάλπει μία αιματηρή εκστρατεία εθνοκάθαρσης σε βάρος χιλιάδων μουσουλμάνων, που θεωρούνται ξένο σώμα από τον κατά πλειψηφία βουδδιστικό πληθυσμό. Ενισχύοντας την γενική κατακραυγή για τα τεκταινόμενα στην Myanmar, με επίκεντρο την παράλια περιφέρεια Rakhine, ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Rex Tillerson, δηλώνει στις 22 Νοεμβρίου του 2017 πως η δράση του στρατού εναντίον των μουσουλμανικού πληθυσμού των Rohingya στην περιφέρεια, συνιστά αναμφίβολα πράξη εθνοκάρσης με συνέπεια η αμερικανική κυβέρνηση να απαιτεί την σύσταση ανεξάρτητης εξεταστικής επιτροπής για την διερεύνηση των ειδεχθών εγκλημάτων στην επίμαχη περιφέρεια, που θα συνοδευθούν και με στοχευμένα μέτρα και κυρώσεις εναντίον της χώρας. Σε άλλο μήκος κύματος, ο Υπουργός Εξωτερικών της Κίνας, Wang Yi, υποστηρίζει πως το πρόβλημα οφείλει να επιλυθεί με διαπραγματεύσεις και συναινετικές διαδικασίες, με αφετηρία την κατάπαυση του πυρός και τελικό στάδιο την εξάλειψη της ένδειας, της ανέχειας και της εξαθλίωσης του πληθυσμού των Rohingya.
Η βραβευμένη με το Νόμπελ Ειρήνης Aung San Suu Kyi, πρωθυπουργός της Myanmar από τον Μάρτιο του 2016 (CNN)
Ο γνωστός Γερμανός πολιτικός Martin Schulz παραδίδει με την ιδιότητα του προέδρου, το Βραβείο Ζαχάρωφ στην Aung San Suu Kyi εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 22 Οκτωβρίου του 2013 (Claude Truonc/NGOC)
Ένα Πολυετές Υπόβαθρο Συγκρούσεων
Στην πραγματικότητα το πρόβλημα έχει μία ιστορία αρκετών δεκαετιών, όταν κατά την διάρκεια του αιματηρού και καταστροφικού ΙΙ Παγκοσμίου Πολέμου, ο μουσουλμανικός πληθυσμός υποστηρίζει τα βρεταννικά συμφέροντα, ενώ αντίθετα οι βουδδιστές στρέφονται προς τους Ιάπωνες, ελπίζοντας να εξασφαλίσουν την ανεξαρτησία τους και τον τερματισμό της βρεταννικής αποικιοκρατίας στην χώρα τους. Οι συγκρούσεις μεταξύ των δύο πλευρών στην επίμαχη περιφέρεια Rakhine εξελίσσονται με αιματηρές συνέπειες, με αποτέλεσμα οι βουδδιστές να αποσυρθούν προς τον νότο, ενώ οι μουσουλμάνοι συγκεντρώνονται για λόγους ασφαλείας προς τον βορρά. Τον Απρίλιο του 1948, μερικούς μήνες μετά την διακήρυξη ανεξαρτησίας της Βιρμανίας και της συνεπακόλουθης μετονομασίας της σε Myanmar, ξεσπά η μεγάλη εξέγερση των Μουτζαχεντίν στην περιφέρεια με απώτερο σκοπό την απόσχιση και την ενσωμάτωσή της στο τότε Ανατολικό Πακιστάν (σύγχρονο Μπανγκλαντές), αλλά οι Πακιστανοί απορρίπτουν κάθε προοπτική να αποδεχθούν μία λύση αυτής της μορφής, αποφεύγοντας να παρέμβουν στην κρίση. Επιπλέον θεωρούν τους περίπου 13.000 μουσουλμάνους φυγάδες στην επικράτειά τους τους παράνομους μετανάστες διευκολύνοντας, την Myanmar να τους κηρύξει ανεπιθύμητους και να θεωρεί λαθρομετανάστες, όσους επιχειρούν να επιστρέψουν.
Την περίοδο αυτή, πέραν των φανατικών ισλαμιστών αναπτύσσσονται δύο κομμουνιστικές ένοπλες παρατάξεις, της Ερυθράς και της Λευκής Σημαίας αντίστοιχα, όπως και το μαρξιστικό ένοπλο Απελευθερωτικό Κίνημα του Λαού του Arakan, που σπεύδουν να συμμαχήσουν με τους ισλαμιστές Μουτζαχεντίν. Οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του στρατού στην περιφέρεια (όπου επικρατεί το απόλυτο χάος) διαρκούν έως το 1954, οπότε και εξαπολύεται μία μεγάλης κλίμακας επιχείρηση (Operation Monsoon), που υποχρεώνει τις μουσουλμανικές παραστρατιωτικές ομάδες σε αποδοχή συνθηκών κατάπαυσης του πυρός, με αποτέλεσμα έως το 1961, να έχουν εκκαθαρισθεί και οι τελευταίες εστίες αντίστασης.
Γεωγραφική κατανομή των εθνοτήτων στην Myanmar (AJLabs/AlJazeera)
Με αφετηρία πάντως το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1962, η στάση των βουδδιστών έναντι των μουσουλμάνων στην περιφέρεια Rakhine οξύνεται, ενώ και οι 134 επίσημα αναγνωρισμένες εθνότητες της χώρας θεωρούν το ισλαμικό στοιχείο ξένο σώμα στην χώρα, επιδεινώνοντας τις αντιπαραθέσεις και τροφοδοτώντας βίαια επεισόδια. Σχεδόν νομοτελειακά, με την άνοδο των ισλαμικών κινημάτων ανά τον κόσμο και κυρίως στην Μέση Ανατολή το 1974, συντελείται ο σχηματισμός του ένοπλου Απελευθερωτικού Μετώπου των Rohingya με βασικούς συντελεστές τους επιζώντες προηγούμενων συγκρούσεων, αλλά οδηγείται για ιδεολογικούς λόγους σε πολλαπλές διασπάσεις. Το 1982 η βασική εστία αντίστασης περιορίζεται στους ριζοσπάστες του ένοπλου Οργανισμού Αληλλεγγύης των Rohingya (Rohingya Solidarity Organization-RSO) που και αυτοί θα διασπασθούν μία τετραετία αργότερα στο Ισλαμικό Μετωπο του Arakan και σε διάφορες ομάδες, αν και το 1998, θα σχηματισθεί ο Εθνικός Οργανισμός των Rohingya του Arakan, που θα συνενώσει σε μία μάλλον χαλαρή συμμαχία, όλους τους αντιτιθέμενους στην κεντρική κυβέρνηση. Οι ένοπλες συγκρούσεις σχεδόν εξαφανίζονται και οι περισσότεροι αναλυτές στον δυτικό κόσμο εκτιμούν πως τα βασικά προβλήματα της περιφέρειας οδηγούνται σε ύφεση με σταδιακή εξομάλυνση των συνθηκών έντασης που επικρατούν στον τοπικό πληθυσμό.
Αν και από το 2001 οι Rohingya διατηρούν κάποιες ένοπλες ομάδες που εκπαιδεύονται στην Λιβύη, στο Αφγανιστάν, αλλά και από τους φανατικούς Μουτζαχεντίν στο Μπανγκλαντές, η επόμενη μεγάλη κίνηση εκδηλώνεται μετά το 2012 επηρεασμένη σε μεγάλο βαθμό και από τα γεγονότα της αποκαλούμενης Αραβικής Άνοιξης, που υποθάλπονται από την τότε αμερικανική κυβέρνηση, με την προβολή του οράματος εκδημοκρατισμού του μουσουλμανικού κόσμου.
Ο RSO επανεμφανίζεται με ένοπλες μάδες που δρούν στην παραμεθόριο περιοχή με το Μπανγκλαντές, με τις χειρότερες επιθέσεις να εκδηλώνονται τον Φεβρουάριο και τον Μάϊο του 2014, όταν μάλιστα στις τελευταίες καταλήγουν νεκροί και 4 αξιωματικοί των δυνάμεων ασφαλείας της Myanmar (17 Μαΐου). Πάντως και με δεδομένο ότι έχει μεσολαβήσει μία και πλέον εικοσαετία από την εμφάνιση του RSO, ο αποκαλούμενος Οργανισμός Αληλλεγγύης των Rohingya αποτελεί κατά τα φαινόμενα μία ονομασία ευκαιρίας για διάφορες ένοπλες ομάδες που φροντίζουν να την επικαλούνται για να προβάλλουν στο εξωτερικό ένα αρραγές μέτωπο αντίστασης.
Μία ένδειξη για την ανάδειξη άλλων παραμέτρων που παρεισφρύουν στην κρίση, με κυρίαρχο στοιχείο τις αποστολές μαχητών του ISIS στην περιοχή, αποτελεί η ανακήρυξη της περιφέρειας Rakhine σε ζωτική περιοχή για την Jihad, δηλαδή τον Ιερό Πόλεμο, από τον ηγέτη των ισλαμιστών Abu Bakr al-Baghdadi στην Ράκκα της Συρίας το 2014. Τον ακολουθεί ο τότε αθέατος σύμμαχός του Τούρκος πρόεδρος που απαιτεί άμεση δυναμική παρέμβαση στην Myanmar για ανθρωπιστικούς λόγους και δεν είναι άλλος από τον άνθρωπο που καλεί στα όπλα το 2011 τους Λίβυους μουσουλμάνους εναντίον της απάνθρωπης δικτατορίας του Muammar Gaddafi, αλλά και τον άνθρωπο που επί μία εξαετία αγωνίζεται να ανατρέψει την κυβέρνηση της Συρίας για να επιβάλλει ένα Ουαχαμπιστικό θεοκρατικό καθεστώς, με την υποστήριξη του Κατάρ, των Σαουδαράβων μεγιστάνων και αρκετών παραγόντων των εμιράτων του Περσικού Κόλπου.
Κλιμάκωση της Κρίσης
Η κατάσταση επιδεινώνεται κατά το 2015 και ειδικά τον Μάϊο, όταν οι δυνάμεις ασφαλείας της Ταϋλάνδης εξαπολύουν μία μεγάλη επιχείρηση εξάρθρωσης παράνομων δικτύων διακίνησης λαθρομεταναστών μέσω της θαλασσίας διόδου από την θάλασσα Andaman προς την Μαλαισία. Ο ναυτικός αποκλεισμός της διόδου αναγκάζει τους διακινητές να εγκαταλείψουν στην θάλασσα δεκάδες κατάφορτα πλοιάρια, με συνέπεια εκατοντάδες λαθρομετανάστες (κυρίως από τον πληθυσμό των Rohingya και από το Μπανγκλαντές) να καταλήξουν θύματα πνιγμού. Επιπλέον κάθε νέα απόπειρα αξιοποίησης της θαλασσίας οδού αναστέλλεται μετά την περίοδο των μουσσώνων, με αποτέλεσμα από τον Σεπτέμβριο να εγκαταλειφθούν σχεδόν όλες οι επιχειρήσεις λαθραίας διακίνησης λόγω των θανάσιμων κινδύνων που ενεδρεύουν στην συνεχώς επικίνδυνα τρικυμισμένη θάλασσα, ενώ από τις 2 Ιουνίου ο τότε Αμερικανός πρόεδρος Barack Obama πιέζει συνεχώς την κυβέρνηση της Myanmar να τερματίσει την πολιτική των διακρίσεων κατά των Rohingya.
Η ανθρωπογεωγραφία του πληθυσμού των Rohingya στην περιφέρεια Rakhine (INTERNATIONAL CRISIS GROUP)
Ταυτόχρονα στις εκλογές που διεξάγονται στα τέλη του ιδίου έτους αναδεικνύοντας πανηγυρικά την Aung San Suu Kyi στην εξουσία, οι Rohingya αποκλείονται από το δικαίωμα ψήφου, παρα το γεγονός ότι είχαν συμμετάσχει κανονικά σε προγενέστερες εκλογικές αναμετρήσεις, οξύνοντας τα πνεύματα και τα αισθήματα απογοήτευσης και εγκατάλειψης στον τοπικό μουσουλμανικό πληθυσμό. Ακραία στοιχεία ενεργοποιούνται για ακόμα μία φορά και μετά τα μέσα του 2016 οι επιθέσεις πολλαπλασιάζονται με χειρότερη αυτή που εκδηλώνεται στις 9 Οκτωβρίου του 2016 με ταυτόχρονες επιθέσεις σε τρία κέντρα των δυνάμεων ασφαλείας από τουλάχιστον 400 ενόπλους και θύματα 9 αστυνομικούς, 8 αντάρτες, ενώ συλλαμβάνονται μόνον 2 μέλη των ομάδων. Παράλληλα οι επιτιθέμενοι αφαιρούν 62 αυτόματα όπλα από τους σταθμούς και περισσότερες από 10.000 σφαίρες.
Οι καταδρομικές επιχειρήσεις των ισλαμιστών συνεχίζονται στο τριήμερο 10-12 Οκτωβρίου με χειρότερες τις επιθέσεις στις 11 του μηνός με θύματα 4 αστυνομικούς και έναν αστυνομικό διευθυντή την επομένη, ενώ άλλες δύο στις 3 Νοεμβρίου εκδηλώνονται με τρομερή αγριότητα. Η απότομη κλιμάκωση ανακλά έναν σχεδιασμό επιχειρήσεων χωρίς προηγούμενο στην χώρα και ο τρόμος που προκαλεί εξαναγκάζει τους βουδδιστές της υπαίθρου στην περιφέρεια Rakhine να μετακινηθούν σε μεγάλα αστικά κέντρα, ενώ τουλάχιστον 3.000 από τον βορρά καταφεύγουν εξαθλιωμένοι στην τοπική πρωτεύουσα αναζητώντας άσυλο.
Οι σποραδικές επιδρομές κατά των αστυνομικών δυνάμεων συνεχίζονται και στις 25 Αυγούστου του 2017, ημέρα Παρασκευή και ημέρα προσευχής των μουσουλμάνων, εκδηλώνονται συντονισμένες επιθέσεις σε 30 αστυνομικούς σταθμούς στην περιφέρεια Rakhine, με θύματα 12 αστυνομικούς και τουλάχιστον 59 ενόπλους.
Αστυνομικοί περίπολοι της Myanmar στην μεθοριακή ζώνη με το Μπανγκλαντές, όπου η περίφραξη εμποδίζει λαθραία είσοδο προς τον νότο και την περιφέρεια Rakhine (AP/Thein Zaw)
Πρόσφατες Εξελίξεις
Η κλιμάκωση προκαλεί την αντίδραση των στρατιωτικών, αλλά αυτή την φορά οι επιχειρήσεις δεν ακολουθούν τα πρότυπα των μεγάλων εκκαθαριστικών επεμβάσεων του στρατού στην περίοδο 1954-1960. Αντίθετα υιοθετούν μία αρχαία, αν και απάνθρωπη τακτική, που εστιάζεται στην μαζική εκτόπιση χιλιάδων ανθρώπων και στην δημιουργία ουσιαστικά νεκρών ζωνών, αφαιρώντας για τους ακραίους ισλαμιστές κάθε πιθανότητα να αναζητήσουν σημεία κάλυψης και υποστήριξης από τους συμπαθούντες στον τοπικό μουσουλμανικό πληθυσμό και συνεπακόλουθα τις τρομοκρατικές επιθέσεις. Εκατοντάδες χιλιάδες μουσουλμάνοι αναγκάζονται να μετακινηθούν προς τα βόρεια σύνορα με το Μπαγκλαντές, αναζητώντας καταφύγιο και ασφάλεια, προκαλώντας όμως μία άνευ προηγουμένου ανθρωπιστική κρίση που καταστιγματίζεται και στηλιτεύεται από την δύση, αλλά και προβάλλλεται εξουθενωτικά και ανελέητα από τα διεθνή ΜΜΕ.
Από την άλλη πλευρά η σύμμαχος των ΗΠΑ Σαουδική Αραβία χρηματοδοτεί τεμένη ακραίων Ουαχαμπιστών θεοκρατών στο γειτονικό Μπανγκλαντές, επιδιώκοντας την ριζοσπαστικοποίηση του πληθυσμού, χωρίς πάντως η τακτική της δημιουργίας τρομοκρατικών φυτωρίων να προβληματίζει ιδιαίτερα τους μυωπικούς πολιτικούς του δυτικού κόσμου. Σε άλλη γραμμή πλεύσης, η Ρωσσία εμφανίζεται να παρακολουθεί διακριτικά την εξέλιξη της κρίσης τηρώντας σχεδόν ουδέτερη στάση, ενώ η Κίνα αρνείται σθεναρά να υποστηρίξει την εμπλοκή του ΟΗΕ στην Myanmar με προμετωπίδα την επίκληση ανθρωπιστικών λόγων.
Εξαθλιωμένοι πρόσφυγες Rohingya κινούνται προς την περιοχή Cox’s Bazar στο Μπανγκλαντές (Al Jazeera/Showkat Shafi)
Γεωοικονομικοί Παράμετροι
Για την κοινή γνώμη στον αποκαλούμενο δυτικό κόσμο, το αποκρουστικό και ταυτόχρονα θλιβερό θέαμα των εξαθλιωμένων προσφύγων που στοιβάζονται στην καλύτερη περίπτωση σε αυτοσχέδιους καταυλισμούς, αποτελεί μία απευθείας έκκληση για δυναμική παρέμβαση ενργοποιώντας την συναισθηματική φόρτιση και περιθωριοποιώντας την κοινή λογική, αλλά και την κριτική σκέψη. Στο περιθώριο της κατά τα άλλα ανθρωπιστικής κρίσης σοβεί μία διαφορετική αθέατη σύγκρουση με βασικό αντικείμενο το μεγαλεπήβολο σχέδιο της Κίνας για την δημιουργία νέων εμπορικών αρτηριών (Belt and Road Initiative-BRI), με συνολικό κόστος υποδομών ύψους $8 τρισεκατομμυρίων. Μέσω ενός γιγαντιαίου δικτύου χερσαίων και θαλασσίων διαδρόμων, που διασχίζουν περισσότερες από 60 χώρες και προβλέπεται να απορροφήσουν το μεγαλύτερο μέρος της τρέχουσας κινεζικής υπερπαραγωγής σε καταναλωτικά αγαθά και πρώτες ύλες, το ίσως υπερβολικά φιλόδοξο σχέδιο, αποτελεί μία εντυπωσιακή πρωτοβουλία με κέρδη για όλους τους εμπλεκόμενους, με μία μικρή ενοχλητική λεπτομέρεια: τερματίζει την επί δεκαετίες εδραιωμένη παγκόσμια ηγεμονία των ΗΠΑ.
Ο οικονομικός διάδρομος Κίνας – Πακιστάν με βασικό πυλώνα την υπό κατασκευή σιδηροδρομική γραμμή υψηλών ταχυτήτων με έξοδο στον Κόλπο της Αραβίας που συντομεύει για την Κίνα κατά 10.000 χιλιόμετρα την απόσταση από τα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής (REUTERS)
Από τους 6 βασικούς οικονομικούς διαδρόμους, ο ένας διέρχεται από την Myanmar, διασχίζοντας σχεδόν κάθετα την περιφέρεια Rakhine και καταλήγοντας στις ανατολικές ακτές του κόλπου της Βεγγάλης. Αν και οι κινεζικές επενδύσεις στην χώρα παραμένουν χαμηλές σε σύγκριση με τις ανάλογες στην Σιγκαπούρη και στην Ταϋλάνδη, το Πεκίνο ενδιαφέρεται διακαώς για το μέλλον της γειτονικής του χώρας στον νότο και ειδικά μετά την υπαναχώρηση της Ινδίας στο θέμα της δημιουργίας της οικονομικής αρτηρίας μήκους 1.800 χιλιομέτρων που συνδέει το Kunming στην κινεζική επαρχία Yunnan με την Καλκούτα στην Ινδία μέσω της Ντάκα (Μπανγκλαντές) και της Μανταλαίϋ (Βιρμανία). Η ινδική υποχώρηση, υποχρεώνει την Κίνα να μετατοπίσει το βάρος της στην άμεση οικονομική αρτηρία Κίνας-Πακιστάν χωρίς να παρεμβάλλονται τρίτες χώρες, που πρόκειται να απορροφήσει σε έργα υποδομών $46 δισεκατομμύρια, καθώς συντομεύει κατά 10.000 χιλιόμετρα την απόσταση από τον Περσικό Κόλπο, με έξοδο στις λιμενικές εγκαταστάσεις του Gwadar στα σύνορα με το Ιράν. Με την αναβαθμισμένη, επίσης άμεση οικονομική αρτηρία Κίνας-Βιρμανίας (Myanmar), όπου εκτιμάται να απορροφηθούν σε υποδομές $12 δισεκατομμύρια, οι Κινέζοι παρακάμπτουν το πρόβλημα της Ινδίας με μία εναλλακτική και εξίσου σημαντική στρατηγική κίνηση. Με αφετηρία την κινεζική επαρχία Yunnan, ο διάδρομος φθάνει στο Μανταλαίϋ, την παλαιά πρωτεύουσα της Βιρμανίας, όπου διακλαδίζεται προς τα ανατολικά με κατεύθυνση την πραωτεύουσα Yangon (Ραγκούν) και προς τα δυτικά στην ζωτική παράλια ειδική οικονομική ζώνη του Kyaukpyu . Όμως το Πεκίνο έχει ήδη επενδύσει $10 δισεκατομμύρια για την κατασκευή του διπλού παράλληλου αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου και αργού πετρελαίου από τις λιμενικές εγκαταστάσεις του Kyaukphyu στον κόλπο της Βεγγάλης (Myanmar), έως το Kunming στην κινεζική επαρχία Yunnan που εξυπηρετεί το 6% των συνολικών εισαγωγών της Κίνας σε καύσιμα.
Επιπλέον στις 17 Οκτωβρίου του 2017, ανακοινώνεται η εξαγορά του 70% των μετοχών του οργανισμού που διαχειρίζεται τις λιμενικές εγκαταστάσεις στο Kyaukphyu από κινεζικά συμφέροντα (αρχικά ο στόχος αφορούσε το 85% των μετοχών, αλλά μετά τις αντιδράσεις τοπικών παραγόντων που χαρακτηρίζουν την συμφωνία λεόντειο, οι Κινέζοι υποχωρούν, καταλήγοντας στο 70%). Εντελώς συμπτωματικά (;) η κλιμάκωση της κρίσης συμπίπτει με την αναβάθμιση της άμεσης οικονομικής αρτηρίας, που διασχίζει σχεδόν κάθετα την περιφέρεια Rakhine, περιοχή στην οποία σοβεί η κρίση των Rohingya.
Οι παράλληλοι αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου Myanmar – Κίνας, με το φυσικό αέριο να προέρχεται από τα τοπικά υποθαλάσσια κοιτάσματα της Myanmar, σε μικρή απόσταση από τις ακτέ της περιφέρειας Rakhine (Graphic, Catherine Trevethan/REUTERS)
Η Γεωοικονομία του Γαλάζιου Ωκεανού
Από το 1960 η Ιαπωνία επενδύει με επιμονή τεράστια ποσά σε υποδομές στον Ινδικό Ωκεανό και ειδικά σε περιοχές που γειτνιάζουν με λιμενικούς κόμβους της Ανατολικής Αφρικής, αλλά η νέα κινεζική πρωτοβουλία απειλεί άμεσα την θέση της, από την στιγμή μάλιστα που ο πρώην σημαντικός της εταίρος, το Πακιστάν, στρέφεται πλέον προς την Κίνα. Παρά το γεγονός ότι οι ιαπωνικές εταιρείες έχουν επενδύσει τεράστια ποσά σε προγράμματα υποδομών της Myanmar, όπως στις λιμενικές εγκαταστάσεις της Thilawa και στην ειδική οινομική ζώνη της Dawei, οι κινεζικές κινήσεις στην χώρα, αλλά και στο Πακιστάν, απειλούν άμεσα τον ιαπωνικό γεωοικονομικό σχεδιασμό για τον Ινδικό Ωκεανό. Η Myanmar αναβαθμίζεται σε περιφερειακό κέντρο διαχείρισης και επιμελητείας μεταφορών, απορροφώντας μεγάλο μέρος της εμπορικής κίνησης και των συναλλαγών από το Λάος και την Ταϋλάνδη. Με δεδομένο ότι η Κίνα εισάγει από την Μέση Ανατολή το 50% του αργού πετρελαίου που της είναι απαραίτητο, αναγκάζεται, όπως και η Ιαπωνία, η Νότιος Κορέα και η Ταϊβάν να χρησιμοποιεί την θαλάσσια γραμμή που διέρχεται από τα στενά της Μαλάγας μεταξύ Σιγκαπούρης και Σουμάτρας. Αναγκαστικά αναζητεί διεξόδους να μειώσει την εξάρτησή της από την συγκεκριμμένη θαλάσσια διαδρομή, που με δεδομένο τον ανταγωνισμό της με της ΗΠΑ στην νότια Θάλασσα της Κίνας, ενέχει κινδύνους αποκλεισμού. Με τις δύο νέες οικονομικές αρτηρίες διαθέτει πλέον έξοδο στην Θάλλασα της Αραβίας μέσω Πακιστάν και στον Κόλπο της Βεγγάλης μέσω Myanmar. Το τελευταίο που επιθυμεί είναι μία διεθνής παρέμβαση στην περιφέρεια Rakhine, με ειρηνευτικές δυνάμεις και την συνδρομή του ΝΑΤΟ, εξέλιξη που αναμφίβολα αποτελεί πλήγμα στον γεωοικονομικό σχεδιασμό της.
Οι νέοι οικονομικοί διάδρομοι της Κίνας, με τον μεγάλου όγκου ωκεάνειο να καταλήγει στον Πειραιά (The Wall Street Journal)
Η Ελλάδα πάντως οφείλει να προσέξει πως από την στιγμή που μία άλλη θαλάσσια οικονομική αρτηρία της Κίνας καταλήγει στον Πειραιά και αξιοποιεί τον κόμβο της Θεσσαλονίκης, κινδυνεύει από συγκρούσεις χαμηλής έντασης, όπως και από τις κινήσεις της γειτονικής της Τουρκίας, που εάν κάποια συμφέροντα κρίνουν σκόπιμο, είναι πιθανόν από απλές λεκτικές απειλές και μάλλλον γελοία επεισόδια, να κλιμακωθούν προκαλώντας ευρύτερη αναταραχή και αστάθεια στην περιοχή, εξέλιξη που αναμφίβολα δεν επιθυμούν οι Κινέζοι...
Περισσότερες αναλυτικές πληροφορίες για την περίπλοκη κατάσταση στην Myanmar και τις ευρύτερες γεωοικονομικές επιπτώσεις
-MYANMAR: A NEW MUSLIM INSURGENCY IN RAKHINE STATE, INTERNATIONAL CRISIS GROUP, Report No 283/Asia, 15 December 2016.
-MISSION REPORT OF OHCHR RAPID RESPONSE MISSION TO COX’S BAZAR, Bangladesh, 13-24 September 2017, Released 11 October 2017, U.N. Office of the High Commissioner for Human Rights, United Nations.
-Aung Ko Ko Toe, GEOPOLITICS OF MYANMAR, Knoweledge Propagation Society, 2016.
-Matteo Fumagalli, HOW GEOPOLITICS HELPED CREATE THE LATEST ROHINGYA CRISIS, University of St Andrews, September 21, 2017.
Γ. Ζ. Η.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών