Οι σχεδιασμοί παγιώνουν την επικυριαρχία των αμερικανικών πολυεθνικών μέσω των επενδύσεων και της δολλαριοποίησης ολόκληρου του πλανήτη
Καμμία ίσως άλλη σύγκρουση στην ιστορία δεν συγκρίνεται με την καταστροφική μανία του ΙΙ Παγκοσμίου Πολέμου, που φέρνει την ανθρωπότητα μάλλον για πρώτη φορά αντιμέτωπη με εικόνες της Αποκάλυψης.
Στον απόηχό της οι ΗΠΑ αποκτούν κυρίαρχη θέση στην διεθνή σκηνή και περίπου μία τριετία μετά την λήξη της, τον Απρίλιο του 1948, σπεύδουν να θέσουν σε εφαρμογή το περίφημο Σχέδιο Marshall (Marshall Plan), καρπό του πρώην Αμερικανού στρατηγού και αργότερα Υπουργού Εξωτερικών George Catlett Marshall, που το επεξεργάζεται από τον Ιούνιο του 1947, όταν αναλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου.
Οι βασικοί εμπνευστές των σχεδίων ανάδειξης των ΗΠΑ σε υπερδύναμη. Αριστερά ο Υπουργός Εξωτερικών Cordell Hull (Library of Congress, Time Magazine, Vol. XXI, No. 16, 1933) σχεδιαστής του Συμφώνου Bretton Woods και δεξιά ο στρατηγός και Υπουργός Εξωτερικών George Catlett Marshall σχεδιαστής του ομώνυμου Σχεδίου σε ελαιογραφία του 1949 από τον Thomas Edgar Stephens (Library of Congress)
Το Σχέδιο Marshall
Ο αμερικανικός σχεδιασμός εδράζεται σε κορμό με τρείς βασικούς πυλώνες που υπακούουν στην λογική της ανάδειξης των ΗΠΑ σε υπερδύναμη με ταυτόχρονη εξισορρόπηση των κινδύνων που απειλούν τον μεταπολεμικό κόσμο. Ο πρώτος αποβλέπει στην επιτάχυνση της αποκατάστασης των κυριολεκτικά διαλυμμένων ευρωπαϊκών οικονομιών και των υποδομών κυρίως στην νότιο Ευρώπη, με στόχο να δημιουργηθούν συνθήκες σταθερότητας και ασφάλειας, ώστε να αντιμετωπισθεί άμεσα το φάντασμα της πενίας, της ανεργίας, της ανέχειας και της εξαθλίωσης που πλανάται εκδικητικά στην γηραιά ήπειρο. Ο δεύτερος προσβλέπει στην δημιουργία αναχωμάτων έναντι της μεταπολεμικής ενίσχυσης της απήχησης των κομμουνιστικών κομμάτων στις μάζες των Ευρωπαίων ψηφοφόρων και στην αποτροπή της διείσδυσης της ρωσσικής επιρροής σε ευρωπαϊκές χώρες, ειδικά στην δύση. Ο τρίτος και μάλλον ουσιαστικότερος για τις ΗΠΑ, προβλέπει την απελευθέρωση του εμπορίου και των διεθνών συναλλαγών, με κατάργηση προστατευτικών θεσμών, όπως της περιβόητης Αυτοκρατορικής Προτίμησης (Imperial Preference) που εφαρμόζει η Βρεταννική Αυτοκρατορία ή της Διμερούς Εκκαθάρισης Συναλλαγών (Clearing Agreements) που εφαρμόζει η Γερμανία.
Η κατανομή των πιστώσεων του Σχεδίου Marshall, όπου Άλλοι* = Δανία, Ισλανδία, Ιρλανδία, Νορβηγία, Πορτογαλία, Σουηδία, Τουρκία (Cato Institute & U.S. Agency for International Development)
Οι Πιστώσεις και η Κριτική
Το σχέδιο ενισχύει τελικά 17 ευρωπαϊκές χώρες έως το 1951, αν και από την περίοδο σχεδιασμού του το 1947 ο γνωστός οικονομολόγος και δημοσιογράφος της WALL STREET JOURNAL, Henry Hazlitt, στο τότε επίκαιρο βιβλίο του με τίτλο WILL DOLLARS SAVE THE WORLD? υποστηρίζει πως η πολυπόθητη ανάκαμψη δεν επιτυγχάνεται με απότομες παροχές ρευστότητας, όπως διατείνονται οι υπέρμαχοι του σχεδίου, λόγω του ότι δεν στοχεύουν διαρθρωτικά σε συγκεκριμμένους τομείς της οικονομίας και δεν ενισχύουν την αποταμίευση, την ομαλή παραγωγική κίνηση κεφαλαίων και την επιχειρηματική δραστηριότητα.
Από το το 1960 ασκείται σφοδρή κριτική για τον τρόπο διαχείρισης του σχεδίου από την αμερικανική κυβέρνηση, με πρώτο τον επιφανή Γερμανό οικονομολόγο Wilhelm Röpke, που επηρεάζει σημαντικά τον Υπουργό Οικονομικών της Ομοσπονδιακής Γερμανίας, Ludwig Erhard. Ο Röpke καταφέρεται εναντίον του κεντρικού οικονομικού σχεδιασμού που ενισχύεται από το σχέδιο, βάλλοντας κατά της οικονομίας της αγοράς στην Ευρώπη και αποτρέποντας την σύγκλιση των οικονομιών των χωρών της, με συνέπεια να πιέσει την Γερμανία προς την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Ιστορικοί και οικονομολόγοι, όπως ο Walter LaFeber από το Πανεπιστήμιο Cornell, τονίζουν πως το σχέδιο καλύπτει έναν ωμό οικονομικό επεκτατισμό των ΗΠΑ με ιμπεριαλιστικά χαρακτηριστικά, σε μία απόπειρα να ελεγχθεί σε διεθνές επίπεδο ο κόσμος, εξαιρουμένης της ρωσσικής ζώνης ελέγχου στην Ευρώπη.
Στην επισκόπηση της πορείας της γερμανικής οικονομίας στην περίοδο 1945-1951, ο Γερμανός οικονομολόγος και έμπειρος αναλύτής Werner Abelshauser συμπεραίνει πως η ξένη βοήθεια δεν αποδεικνύεται τελικά ζωτική για την Ευρώπη, αφού πριν από την ενεργοποίηση του σχεδίου, χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, το Βέλγιο, επιδεικνύουν ήδη ισχυρή ανάκαμψη. Από το 1990 και εντεύθεν το σχέδιο επικρίνεται λόγω του ότι έχει δημιουργήσει παρακαταθήκες που οδηγούν σε υποτιθέμενα προγράμματα διάσωσης και ανθρωπιστικής βοήθειας που συχνά καταλήγουν να εντείνουν απότομα την διαφθορά ή ακόμα και να ενθαρρύνουν εμφύλιες συγκρούσεις. Κατά τον Noam Chomsky, το σχέδιο παγιώνει την επικυριαρχία των αμερικανικών πολυεθνικών μέσω των επενδύσεων και της δολλαριοποίησης ολόκληρου του πλανήτη, στοιχείο που αποτελεί και την πραγματική αθέατη επιδίωξή του. Άλλοι παρατηρούν πως οι πιστώσεις του σχεδίου, όπως προς την Ολλανδία διευκολύνουν τους Ολλανδούς να καταστείλλουν τις ένοπλες εξεγέρσεις στην Ινδονησία, παρά το γεγονός ότι τελικά στα τέλη του 1949, η χώρα αποκτά την ανεξαρτησία της και την αποδέσμευσή της από την ολλανδική ζώνη αποικιών.
Οι πιστώσεις που χορηγούνται έως το 1951 ανέρχονται σε $12,721 δισεκαταμμύρια ($127,21 δισεκατομμύρια με τιμές του 2016), από τα οποία $3,297 διοχετεύονται προς την Μεγάλη Βρεταννία, $2,296 προς την Γαλλία και $1,448 προς την Γερμανία, δηλαδή οι τρείς αυτές χώρες απορροφούν το 55,4% του συνόλου της αμερικανικής βοήθειας. Αν και αρχικά προβλέπεται και η οικονομική ενίσχυση των χωρών που εντάσσονται στην ρωσσική σφαίρα επιρροής, η Μόσχα αρνείται κατηγορηματικά να συναινέσει στην εφαρμογή του σχεδίου στην Ανατολική Ευρώπη. Ειδικά πάντως στις περιπτώσεις της Βρεταννίας και της Γερμανίας επιχειρείται να δοθούν οικονομικά ανταλλάγματα, όπου στην μεν περίπτωση των Βρεταννών επιβραβεύεται η άνευ όρων συναίνεσή τους στο Σύμφωνο Bretton Woods, στην δε περίπτωση των Γερμανών επιδικάζεται μία σιωπηρή αποζημείωση για την άνευ προηγουμένου λαφυραγώγηση της γερμανικής τεχνογνωσίας από τους Αμερικανούς μέσω των μυστικών και άκρως απόρρητων προγραμμάτων, γνωστών με τις κωδικές ονομασίες Overcast και Paperclip. Οι καθαρά γεωπολιτικές προτεραιότητες και επιδιώξεις των Αμερικανών ανακλώνται στον τρόπο κατανομής των πιστώσεων, όπου στην σχεδόν κατεστραμμένη Ελλάδα με πληθυσμό τότε 9 εκατομμυρίων ανθρώπων εκταμιεύονται $366 εκατομμύρια, ενώ στην σχεδόν άθικτη Ολλανδία με πληθυσμό 13,5 εκατομμυρίων διοχετεύονται $1.128, δηλάδή τα τριπλάσια ποσά!
Το Σύμφωνο του Bretton Woods
Όταν η ανθρωπότητα βαδίζει τον Ιούλιο του 1944, προς την λήξη της τρομακτικής σύρραξης, 730 αντιπρόσωποι από 44 συμμαχικές χώρες συγκεντρώνονται στο ξενοδοχείο Mount Washington του Bretton Woods, στην αμερικανική πολιτεία New Hamshire και αποφασίζουν να υιοθετήσουν στην μεταπολεμική περίοδο ένα νέο σύστημα ελέγχου των συναλλαγματικών ισοτιμιών, ικανό να αποτρέπει την ανάδυση των οδυνηρών φαινομένων του νομισματικού πολέμου. Αποφασίζεται επίσης η δημιουργία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (International Monetary Fund-IMF) και της Διεθνούς Τράπεζας για την Ανοικοδόμηση και την Ανάπτυξη (International Bank for Reconstruction and Development-IBRD), που αποτελεί έναν από τους οργανισμούς της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Ένας από τους βασικούς εμπνευστές της διεθνούς συμφωνίας, ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών της περιόδου 1933-1944, Cordell Hull, θεωρεί πως δημιουργείται ένας ισχυρός μηχανισμός ασφαλείας, ικανός να αποτρέπει τις διεθνείς αντιπαραθέσεις και κυρίως τις εμπόλεμες συρράξεις. Ο υπουργός πιστεύει πως το βασικό αίτιο των δύο παγκοσμίων πολέμων πηγάζει από τους εμπορικούς πολέμους και τις οικονομικές διακρίσεις που επιβάλλονται στις διάφορες χώρες, καταργώντας την ισότιμη συμμετοχή τους στο διεθνές οικονομικό στερέωμα. Ειδικώτερα, αναλογίζεται πως το σύστημα των διμερών συμφωνιών των Γερμανών που υπόκεινται σε αυστηρό συναλλαγματικό και εμπορικό έλεγχο, όπως και το αποκαλούμενο σύστημα αυτοκρατορικής προτίμησης των Βρεταννών που ορίζει προνομιακή και εξοργιστικά ευνοϊκή μεταχείριση στις συναλλαγές των μελών της κοινοπολιτείας, αποκλείοντας τους τρίτους, αποτελούν τους γεννήτορες του προστατευτισμού, στραγγαλίζοντας την διεθνή οικονομία και καταλήγοντας αναπόφευκτα σε μοιραίους για την ανθρωπότητα πολέμους.
Ο διάσημος Βρεταννός οικονομολόγος John Maynard Keynes, βασικός συντελεστής της επανόδου της ρήτρας χρυσού με την συμφωνία Bretton Woods, αλλά και πολέμιος της δολλαριοποίησης (Time Magazine, 1965)
Οι Πραγματικοί Στόχοι
Πάντως διάφοροι ειδικοί οικονομολόγοι και εθνικοί εκπρόσωποι προβάλλουν αντιρρήσεις σε κάποια θέματα που αφορούν την εφαρμογή της συμφωνίας, παρά το γεγονός ότι όλοι ανεξαιρέτως αποδέχονται την ανάγκη εισαγωγής αυστηρών ελέγχων, με προεξέχοντα τον διάσημο Βρεταννό οικονομολόγο John Maynard Keynes. Κατά τον Keynes ένα νέο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, συνδεδεμένο με τον χρυσό, το bancor, θα αποτελούσε το σημείο αναφοράς και στήριξης των εθνικών νομισμάτων των 44 μελών του Bretton Woods με σταθερές ισοτιμίες, πλην όμως οι Αμερικανοί επιβάλλουν τελικά το δολλάριο απορρίπτοντας την πρότασή του.
Τα κύρια χαρακτηριστικά του νέου συστήματος σταθεροποίησης προβλέπουν την υποχρεωτική μετατρεψιμότητα σε χρυσό των νομισμάτων των χωρών που συμμετέχουν, την σύνδεση της ισοτιμίας τους με το αμερικανικό δολλάριο, όπου αποφασίζεται μονομερώς και μάλλον αυθαίρετα από τις ΗΠΑ να αντιστοιχίζονται $35 ανά ουγγιά χρυσού (η μέση τιμή του πολύτιμου μετάλλου το 2018 κυμαίνεται περίπου στα $1.300 αυξημένη κατά 37 φορές!) και την ανάθεση στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο της ευθύνης να παρεμβαίνει σε έκτακτες περιπτώσεις για να εξουδετερώνει επικίνδυνες ανισορροπίες στα ισοζύγια πληρωμών.
Στην πραγματικότητα η αμερικανική ηγεσία επιδιώκει μέσω της συμφωνίας να αποκτήσει ελεύθερη πρόσβαση στις προστατευόμενες μέχρι τότε αγορές της Βρεταννικής Αυτοκρατορίας, καθώς αθροιστικά η αξία του αμερικανικού και του βρεταννικού εμπορίου υπερβαίνει εκείνη την εποχή σε ύψος συναλλαγών το 50% της αντίστοιχης σε συνολικό παγκόσμιο επίπεδο. Όπως η Μεγάλη Βρεταννία κυριαρχούσε κατά τον ΧΙΧ αιώνα στην υδρόγειο, οι Αμερικανοί έχουν στοχεύσει σε μία ανάλογη παγκόσμια ηγεμονία για τις υπόλοιπες δεκαετίες του ΧΧ αιώνα, αξιοποιώντας και αυτοί την οικονομική τους παντοδυναμία.
Ένας ανώτατος αξιωματούχος της Κεντρικής Τράπεζας Αγγλίας, παρατηρεί πως η επιτυχία της υιοθέτησης της διεθνούς συμφωνίας του Bretton Woods, οφείλεται αναμφίβολα στην καταθλιπτική αμερικανική επιρροή που κατέχει την δυναμική να την επιβάλλει, προσθέτοντας πάντως με πικρία πως αποτελεί το χειρότερο πλήγμα για την Μεγάλη Βρεταννία μετά τις καταστροφές του πολέμου, καθώς το κέντρο βάρους της διεθνούς οικονομικής ισχύος μετατοπίζεται από το Λονδίνο στις ΗΠΑ.
Η παροδική κυριαρχία των διεθνών αποθεματικών νομισμάτων από την περίοδο της Αναγέννησης έως την εποχή μας. Η εναλλαγή της δεσπόζουσας θέσης τους συνοδεύεται πάντοτε από μεγάλης κλίμακας πολιτικές και κοινωνικές ανακατατάξεις, σηματοδοτώντας και την ανάδειξη των εκάστοτε υπερδυνάμεων του πλανήτη (JPM-J. P. Morgan)
Overcast και Paperclip
Στο παρασκήνιο αυτών των διεθνών μεταβολών εξελίσσονται και μυστικά προγράμματα με αφετηρία τους το τελευταίο δίμηνο μίας εξοντωτικής παγκόσμιας σύρραξης που ήδη έχει κοστίσει εκατομμύρια ζωές, όταν και παρά το γεγονός ότι οι στρατιώτες των εμπολέμων δεν έχουν ακόμα αποχαιρετήσει τα όπλα τους, εκατοντάδες Γερμανοί και Αυστριακοί επιστήμονες, οι περισσότεροι με σκανδαλωδώς ύποπτο πολιτικό παρελθόν, αρχίζουν να συγκεντρώνονται για να μεταφερθούν στις χώρες των νικητών, στρατολογημένοι με υποσχέσεις παχυλών αμοιβών, άνετης και πολυτελούς διαβίωσης, αλλά και προσφορές νευραλγικών θέσεων. Για τις ΗΠΑ που αποτελούν ίσως την χώρα που δέχεται την μεγαλύτερη εισροή αυτών των ανθρώπων, το αρχικό πρόγραμμα με τον κωδικό Overcast και το διάδοχό του με τον κωδικό Paperclip τερματίζονται επίσημα το 1947, συνιστώντας κατά τους κυβερνητικούς παράγοντες βραχυχρόνιες επιλογές για την υποστήριξη των κέντρων ερευνών, των επιστημονικών ινστιτούτων, των πανεπιστημίων και του κλάδου της αμυντικής βιομηχανίας. Στην πραγματικότητα η στρατολόγηση συνεχίζεται χωρίς διακοπή και με εντατικούς ρυθμούς έως το 1973, με τα κατάλοιπα των επιπτώσεών της να παραμένουν ορατά ακόμα και στις ημέρες μας.
Οι πάμπολλες, περίπλοκες και συχνά σκοτεινές πτυχές αυτής της ιστορίας, από την υστερική μονομανία των όπλων μαζικής καταστροφής του Ψυχρού Πολέμου (πυρηνικών, βιολογικών, χημικών), τον αγώνα για την κατάκτηση του διαστήματος, την ραγδαία εξέλιξη της τεχνογνωσίας των εξοπλισμών, έως τις εκατοντάδες τεχνολογικές καινοτομίες που κατακλύζουν τις αγορές και τους καταναλωτές στην μεταπολεμική περίοδο, βρίθουν από την παρουσία σκοτεινών φυσιογνωμιών που προκαλούν τον φθόνο ακόμα και του Niccolò Machiavelli, αλλά και προσώπων που αφιερώνουν την ζωή τους σχεδιάζοντας τους επόμενους πολέμους.
Η σταθμισμένη μεταβολή της συμμετοχής στο παγκόσμιο ΑΕΠ των υπερδυνάμεων του πλανήτη συναρτάται άμεσα με την επικυριαρχία του εθνικού τους νομίσματος με μορφή διεθνούς αποθεματικού. Τα μεγέθη της Μεγάλης Βρεταννίας και των ΗΠΑ διασταυρώνονται κατά την διάρκεια του Ι Παγκοσμίου Πολέμου, με το σημείο διασταύρωσης Α να αποτελεί την αφετηρία της σταδιακής αντικατάστασης της στερλίνας από το αμερικανικό δολλάριο με την ιδιότητα του διεθνούς αποθεματικού νομίσματος. Στο σημείο Β διασταυρώνονται τα μεγέθη των ΗΠΑ και της Κίνας, με την Κίνα να υπερβαίνει ελαφρά το μέγεθος των ΗΠΑ, διατηρώντας ανοδική τροχιά και σηματοδοτώντας την κλιμάκωση της αποδολλαριοποίησης (THE WORLD ECONOMY, A MILLENIAL PERSPECTIVE, Deutsche Bank, Paris, OECD, 2014).
Ορυμαγδός Τεχνολογικών Καινοτομιών
Ο έμπειρος δημοσιογράφος Lester C. Walker που περιηγείται την κατεστραμμένη Γερμανία μετά το πρώτο εξάμηνο του 1945, παρακολουθεί τα ειδικά επιστημονικά κλιμάκια αξιολόγησης επιστημονικών και τεχνολογικών καινοτομιών που συγκροτούν οι Αμερικανοί, καταγράφοντας τα σχετικά ευρήματα. Σε πολυσέλιδο άρθρο του στο έγκυρο και μεγάλης κυκλοφορίας περιοδικό HARPER’S αναφέρεται σε χιλιάδες τεχνολογικά επαναστατικές καινοτομίες, διατυπώνοντας την άποψη ότι τα αναρίθμητα μυστικά της Γερμανίας που καλύπτουν σχεδόν όλους τους τομείς των βιομηχανικών κλάδων είναι ικανά να προσφέρουν στις ΗΠΑ την απόλυτη πρωτοκαθεδρία σε παγκόσμιο επίπεδο, παγιώνοντας την αμερικανική κηδεμονία στην υφήλιο.
Ένα παράδειγμα εξοργιστικής λεηλασίας αποτελεί η περίπτωση της απίστευτης τεχνογνωσίας στον τομέα των χημικών του γιγαντιαίου ομίλου της I.G. FARBEN που λαφυραγωγείται συστηματικά από τους Αμερικανούς και μία πικρόχολη δήλωση του Konrad Adenauer, παρέχει μία εικόνα του μεγέθους της αρπαγής. Σύμφωνα με τον Γερμανό καγκελάριο που επικαλείται σχετικές δηλώσεις Αμερικανού ειδικού, οι ευρεσιτεχνίες του ομίλου προσφέρουν στις αμερικανικές χημικές βιομηχανίες ένα άνετο τεχνολογικό προβάδισμα τουλάχιστον μίας δεκαετίας. Η ζημία στην γερμανική οικονομία είναι ανυπολόγιστη χωρίς να είναι δυνατόν να εκτιμηθεί σε αριθμούς και αποτελεί τρομερό δυστύχημα το γεγονός ότι οι νέες γερμανικές ευρεσιτεχνίες δεν προστατεύονται, από την στιγμή που η Γερμανία δεν ανήκει στην διεθνή ένωση για την προστασία των δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας. Αν και η Μεγάλη Βρεταννία δηλώνει τότε επίσημα πως πρόκειται να σεβασθεί οποιαδήποτε γερμανική ευρεσιτεχνία ανεξάρτητα από τους όρους της ειρήνης, οι ΗΠΑ αρνούνται πεισματικά να προχωρήσουν σε ανάλογη δήλωση, με συνέπεια οι Γερμανοί εφευρέτες να αδυνατούν να προστατεύσουν τις ανακαλύψεις τους, δεδομένο που αποτελεί σημαντική τροχοπέδη για την ανάπτυξη της μεταπολεμικής γερμανικής οικονομίας. Ήδη οι Αμερικανοί έχουν αποσυναρμολογήσει και μεταφέρει στις ΗΠΑ 186 βιομηχανοστάσια τεχνολογίας αιχμής στα πλαίσια του προγράμματος πολεμικών επανορθώσεων.
Η απίθανη αυτή πανοραμική τοιχογραφία βρίθει από σκοτεινά γεγονότα και ανομολόγητα δύσοσμα περιστατικά, καλυμμένα επί επτά και πλέον δεκαετίες μετά την λήξη του πολέμου με πέπλο άκρας μυστικότητας και προφάσεις που προβάλλουν αδήριτους λόγους υψίστης εθνικής ασφαλείας. Όμως από την άλλη πλευρά, η ροή των ιστορικών γεγονότων συχνά επαληθεύει το πώς εντελώς απρόβλεπτες και απίστευτα τυχαίες περιστάσεις οδηγούν σε συνταρακτικές αποκαλύψεις, προκαλώντας την απόγνωση των ανθρώπων που προσπαθούν με υπερβάλλοντα ζήλο να τις διατηρήσουν αθέατες από τα φώτα της δημοσιότητας.
Οι Παρενέργειες
Στον τεράστιο αυτό ιστό παραμένει αναμφίβολα κομβική η παρουσία συγκροτημένων ομάδων του στρατολογημένου επιστημονικού δυναμικού των ηττημένων, που εξωθεί έμμεσα τις ψυχροπολεμικές αντιπαραθέσεις στα όρια του παραλόγου, διασφαλίζοντας μία ισορροπία του τρόμου και γεωπολιτικούς πολλαπλασιαστές στις υπερδυνάμεις. Παράλληλα όμως συντηρεί την ανάγκη μίας πανίσχυρης μεταπολεμικής Γερμανίας στο κέντρο της Ευρώπης, σε βαθμό που να προκαλεί το αναπόφευκτο ερώτημα ως προς το εάν και κατά πόσον είναι αναγκαία μία Γερμανία αυτής της τάξης ισχύος (όπως θεωρούν οι μάλλον εξαπατημένοι εργοδότες τους) χωρίς το ψυχροπολεμικό περιβάλλον που καλλιεργούν αριστοτεχνικά οι στρατολογημένοι κύκλοι των επιστημόνων.
Το γεγονός ότι οι Γερμανοί στις ΗΠΑ και αλλού εργάζονται με βάση προσωπικά κίνητρα στοιχειοθετείται από αναφορές αμερικανικών και βρεταννικών μυστικών υπηρεσιών, που παραθέτουν το τεκμηριωμένο πόρισμα του ταξιάρχου του μηχανικού Paul-Théophile-Achille Libessart, επικεφαλής του γαλλικού Κέντρου Βαλλιστικών Δοκιμών και Αεροναυτικών Ερευνών του St. Louis, όπου τονίζεται ότι οι Γερμανοί εργάζονται για ιδιοτελείς προσωπικούς τους σκοπούς και συνωμοτούν με άλλες ομάδες Γερμανών επιστημόνων, διασκορπισμένων στην Ρωσσία και στην Μεγάλη Βρεταννία με άγνωστο τελικό σκοπό. Ο Λευκός Οίκος εκφράζει την ανησυχία του, χωρίς όμως αποτέλεσμα, καθώς οι στρατιωτικοί διαβεβαιώνουν με κάθε δυνατό τρόπο πως πρόκειται για δόλιο τέχνασμα των κομμουνιστών και των Γάλλων συνοδοιπόρων τους.
Η ομάδα των πρώτων 104 Γερμανών και Αυστριακών επιστημόνων και ειδικών στην τεχνολογία πυραύλων στο Fort Bliss της πολιτείας του Τέξας τον Ιανουάριο του 1946 (NASA)
Μάλιστα το αμερικανικό Εβραϊκό Συμβούλιο κοινοποιεί ένα επίσημο ψήφισμά του, αλλά και ταυτόχρονα διαμαρτυρία, με το οποίο καταδικάζει τις προσλήψεις πρώην εθνικοσοσιαλιστών από την αμερικανική κυβέρνηση και απαιτεί την επιστροφή τους στην Γερμανία για διερευνηθεί η εμπλοκή τους σε εγκλήματα πολέμου. Από την πλευρά του ο Υπουργός Άμυνας Robert Lovett, απαιτεί εξηγήσεις για το περιβόητο Paperclip και με δεδομένο ότι ο πόλεμος της Κορέας έχει λήξει με κληροδότημα μία νέα πραγματικότητα στην διεθνή κονίστρα των ανταγωνισμών, οι στρατιωτικοί που αναλαμβάνουν να ενημερώσουν τον υπουργό φροντίζουν να επιλέξουν με ιδιαίτερη προσοχή όχι μόνον τις εκφράσεις τους, αλλά ακόμα και τις λέξεις που χρησιμοποιούν στα έγγραφά τους.
Στο προσχέδιο του σχετικού υπομνήματος αναφέρεται πως "...κανένα πρόγραμμα δεν παραβιάζει ην αμερικανική νομοθεσία και την πολιτική των ΗΠΑ, όχι μόνον από νομική, αλλά ούτε και από ηθική πλευρά". Επισημαίνεται εμφατικά ότι "...κανένα από τα πρόσωπα που ενοχοποιούνται για την συμμετοχή τους σε εγκλήματα πολέμου δεν έχει γίνει αποδεκτό από τις ΗΠΑ. Οι αποδεκτοί επιστήμονες δεν υπήρξαν ποτέ μέλη αυτού του κόμματος. Αυτές οι ανυπόστατες κατηγορίες εναντίον ορισμένων προσώπων εκτοξεύονται από κάποιον Dr. Alexander στην Βοστώνη (ο ειδικός σύμβουλος στην δίκη των ιατρών στην Νυρεμβέργη Dr. Leopold Alexander) που είναι γνωστός για τις στενές του σχέσεις με το αμερικανικό Εβραϊκό Συμβούλιο".
Το τελικό υπόμνημα που υποβάλλεται στον Lovett και υπογράφεται από τον αντιστράτηγο Clark Ruffner, αποτελεί ένα μείγμα υπεκφυγών, ελιγμών και αμφισημιών. Ο συντάκτης του απορρίπτει κατηγορηματικά κάθε υποψία αξιοποίησης εγκληματιών από τις αμερικανικές υπηρεσίες, χαρακτηρίζοντας όλους εκείνους που διαμαρτύρονται, θύματα της κομμουνιστικής διείσδυσης και της παραπληροφόρησης. Στην απάντησή του προς το αμερικανικό Εβραϊκό Συμβούλιο, ο Ruffner επαναλαμβάνει την δήλωση του προηγούμενου Υπουργού Άμυνας Kenneth Royall, που το 1947, τονίζει κατηγορηματικά πως "...κανένας γνωστός εγκληματίας πολέμου ή προβεβλημένο μέλος του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος, όπως επίσης κανένας κερδοσκόπος ή φανατικός υποστηρικτής του εθνικοσοσιαλισμού δεν είναι επιθυμητός στα πλαίσια του προγράμματος".
Οι καταγγελίες πάντως για την κομμουνιστική διείσδυση και την παραπληροφόρηση σύντομα θα λάβουν την μορφή χιονοστιβάδας με την αμέριστη βοήθεια και υποστήριξη των μυστικών υπηρεσιών, που προσπαθούν με κάθε τρόπο να συγκαλύψουν τα ίχνη της στρατολόγησης γερμανικού και αυστριακού επιστημονικού δυναμικού με αναμφισβήτητα προβληματικό πολιτικό παρελθόν. Η εποχή της αντικομμουνιστικής υστερίας και το κυνήγι μαγισσσών, θα αποτελέσουν με την αμέριστη συμπαράσταση των μέσων μαζικών ενημέρωσης τον εφιάλτη των ΗΠΑ για δεκαετίες...
Περισσότερες λεπτομέρειες,
-Ο στρατηγός George Catlett Marshall, αναλαμβάνει το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ τον Ιανουάρο του 1947 και αποχωρεί τον Ιανουάριο του 1949 επίσημα για λόγους υγείας, αν και οι πραγματικοί λόγοι μάλλον οφείλονται στην σφοδρή αντίθεσή του στην ίδρυση του κράτους του Ισραήλ. Επανέρχεται στην κυβέρνηση τον Σεπτέμβριο του 1950 αναλαμβάνοντας το χαρτοφυλάκιο του Υπουργείου Άμυνας, παραμένοντας έως τον Σεπτέμβριο του 1951. Σχετικά: Jack Uldrich, SOLDIER, STATEMAN, PEACEMAKER – LEADERSHIP LESSONS FROM GEORGE C. MARSHALL, AMACOM Books, 2005.
Το Σχέδιο Marshall
-Για το Σχέδιο Marshall: Michael J. Hogan, THE MARSHALL PLAN – AMERICA, BRITAIN AND THE RECONSTRUCTION OF EUROPE, 1947–1952, Cambridge University Press, Cambridge, 1987.
-Για τις πρώτες επικρίσεις από την Γερμανία: Ludwig Erhard, IN MEMORIAM WILHELM RÖPKE, Universität Marburg, Rechts-und-Staatswissenschaftlice Fakultät, 1968, σελίς 22 & John Zmirak, WILHELM RÖPKE – SWISS LOCALIST, GLOBAL ECONOMIST, ISI Books, 2001.
-Σχετικά με τις διαπιστώσεις του Werner Abelshauser: Tyler Cowen, A MARSHALL PLAN FOR IRAQ? Cato Institute, 2003.
-Για τις νεώτερες επιπτώσεις του σχεδίου στα προγράμματα της ξένης βοήθειας: Jeffrey Tucker, THE MARSHALL PLAN MYTH, The Free Market 15:9, September, 1997 & Alesina, Alberto and Weder, Beatrice, DO CORRUPT GOVERNMENTS RECEIVE LESS FOREIGN AID? American Economic Review, 92 (4), September 2002.
-Για τις απόψεις του Chomsky και την έμεση χρηματοδότηση συγκρούσεων: Noam Chomsky & Greg Ruggiero, THE UMBRELLA OF U.S. POWER – THE UNIVERSAL DECLARATION OF HUMAN RIGHTS AND THE CONTRADICTIONS OF U.S. POLICY, Seven Stories Press, 2002 & George McTurna Kahin, NATIONALISM AND REVOLUTION IN INDONESIA, Cornell University, Ithaca, New York, 2003.
-Οι κατανομές των πιστώσεων προέρχονται από την επίσημη έκθεση με τίτλο THE MARSHALL PLAN FIFTY YEARS LATER.
Το Σύμφωνο του Bretton Woods
-Οι Waltz, Calleo και Rowland αναλύουν τις φιλελεύθερες ιδέες που αποτελούν και τα βασικά κίνητρα εφαρμογής μίας νέας οικονομικής πολιτικής των ΗΠΑ στην μεταπολεμική περίοδο. Σχετικά: Kenneth Waltz, MAN, THE STATE AND WAR, Columbia University Press, New York, 1969 & David P. Calleo and Benjamin M. Rowland, AMERICAN AND WORLD POLITICAL ECONOMY, Indiana University Press, Bloomington, Indiana, 1973.
-O Donald Moggeridge διασώζει τα σχόλια του διάσημου Βρεταννού οικονομολόγου John Maynard Keynes στην καταληκτική του ομιλία που εκθειάζουν το δημιουργικό πνεύμα και την συλλογική προσπάθεια 44 κρατών για την σχεδίαση ενός συστήματος ασφαλείας που θα λειτουργεί αποτρεπτικά έναντι των παρεπόμενων προβλημάτων που γενούν οι οικονομικές δυσαρμονίες. Σχετικά: Donald Moggeridge (Editor), THE COLLECTED WRITINGS OF JOHN MAYNARD KEYNES, Cambridge University Press, London, 1980, Volume XXVI. Οι απόψεις του Keynes στην πρότασή του για το διεθνές αποθεματικό νόμισμα και τους μηχανισμούς εκκαθάρισης συναλλαγών απηχούν τις ιδέες του αιρετικού οικονομολόγου και πρίγκηπα των αναρχικών Silvio Gesell: John Maynard Keynes, PROPOSALS FOR AN INTERNATIONAL CLEARING UNION, Second Draft, November 18, 1941, in Donald Moggeridge (Editor), THE COLLECTED WRITINGS OF JOHN MAYNARD KEYNES, Cambridge University Press, London, 1980, Volume XXV – Activities 1940-1944, Shaping the Post-war World/The Clearing Union. Επίσης, House of Lords, INTERNATIONAL CLEARING UNION, Debate 18 May 1943, Vol. 127, Columns 521-564, Hansard & E. F. Sumacher, MULTILATERAL CLEARING, Economica, New Series, Vol. 10, No 38, May 1943.
-Για τις αυτοκρατορικές επιδιώξεις των Αμερικανών: Geir Lundestad, EMPIRE BY INVITATION? THE UNITED STATES AND WESTERN EUROPE, 1945–1952, Journal of Peace Research, Sage Publications, Ltd., Vol. 23, No. 3, September 1986, σελίδες 263–277 & John G. Ikenberry, A WORLD ECONOMY RESTORED: EXPERT CONSENSUS AND THE ANGLO-AMERICAN POSTWAR SETTLEMENT, International Organization, Vol. 46, No. 1, Knowledge, Power, and International Policy Coordination, Winter, 1992, The MIT Press.
-Σχετικά με τις πικρόχολες αντιδράσεις Βρεταννών αξιωματούχων στο Σύμφωνο του Bretton Woods: Gideon Rachman, THE BRETTON WOODS SEQUEL WILL FLOP – SENIOR OFFICIAL OF THE BANK OF ENGLAND (1944), The Financial Times, November 11, 2008.
Overcast και Paperclip
-Σχετικά με τα μυστικά προγράμματα Overcast και Paperclip: Clarence C. Lasby, PROJECT PAPERCLIP – GERMAN SCIENTISTS AND THE COLD WAR, Atheneum, New York, 1971, Tom Bower, THE PAPERCLIP CONSPIRACY – THE BATTLE FOR THE SPOILS AND SECRETS OF NAZI GERMANY, Paladin – Crafton Books, 1988, Linda Hunt, SECRET AGENDA – THE UNITED STATES GOVERNMENT, NAZI SCIENTISTS AND PROJECT PAPERCLIP, 1945 TO 1990, St. Martin’s Press, New York, 1991, Annie Jacobsen, OPERATION PAPERCLIP, THE SECRET INTELLIGENCE PROGRAM THAT BROUGHT NAZI SCIENTISTS TO AMERICA, Little, Brown & Company, 2014, Γιώργος Ηλιόπουλος, ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ . PAPERCLIP: Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΜΥΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΙΙΙ ΡΑΪΧ (Ι), Έσοπτρον, 2018.
-Για τις τεχνολογικές εκπλήξεις του Walker στην Γερμανία: Lester C. Walker, SECRETS BY THE THOUSANDS, Harper’s Magazine, October 1946.
Η δήλωση του Konrad Adenauer: Konrad Adenauer, MEMOIRS 1945-1953, Henry Regnery, Chicago, 1966, Volume 1.
-Σχετικά με τις μεταφορές γερμανικών βιομηχανικών εγκαταστάσεων στις ΗΠΑ: LIST OF REPARATIONS PLANTS FROM US ZONE, Weekly Information Bulletin, OMGUS, 22 October 1947.
-Για το απόρρητο πόρισμα Libessart: RG (Records Group) 319, Army Intelligence (Bx 989) 400.112 24.1.47 & State Department Decimal File 860.542 13.2.48.
-Η επιστολή Ruffner εννοεί το PAPERCLIP που είναι ήδη γνωστό στους κυβερνητικούς κύκλους και όχι το άκρως απόρρητο Σχέδιο 63, που το διαδέχεται τον Νοέμβριο του 1950: RG (Records Group) 330, Sec Def RCD 200.2 31.19.1952, NARS & Tom Bower, THE PAPERCLIP CONSPIRACY – THE BATTLE FOR THE SPOILS AND SECRETS OF NAZI GERMANY, Paladin – Crafton Books, 1988, σελίδες 351-352.
Γ. Ζ. Η.
www.bankingnews.gr
Στον απόηχό της οι ΗΠΑ αποκτούν κυρίαρχη θέση στην διεθνή σκηνή και περίπου μία τριετία μετά την λήξη της, τον Απρίλιο του 1948, σπεύδουν να θέσουν σε εφαρμογή το περίφημο Σχέδιο Marshall (Marshall Plan), καρπό του πρώην Αμερικανού στρατηγού και αργότερα Υπουργού Εξωτερικών George Catlett Marshall, που το επεξεργάζεται από τον Ιούνιο του 1947, όταν αναλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου.
Οι βασικοί εμπνευστές των σχεδίων ανάδειξης των ΗΠΑ σε υπερδύναμη. Αριστερά ο Υπουργός Εξωτερικών Cordell Hull (Library of Congress, Time Magazine, Vol. XXI, No. 16, 1933) σχεδιαστής του Συμφώνου Bretton Woods και δεξιά ο στρατηγός και Υπουργός Εξωτερικών George Catlett Marshall σχεδιαστής του ομώνυμου Σχεδίου σε ελαιογραφία του 1949 από τον Thomas Edgar Stephens (Library of Congress)
Το Σχέδιο Marshall
Ο αμερικανικός σχεδιασμός εδράζεται σε κορμό με τρείς βασικούς πυλώνες που υπακούουν στην λογική της ανάδειξης των ΗΠΑ σε υπερδύναμη με ταυτόχρονη εξισορρόπηση των κινδύνων που απειλούν τον μεταπολεμικό κόσμο. Ο πρώτος αποβλέπει στην επιτάχυνση της αποκατάστασης των κυριολεκτικά διαλυμμένων ευρωπαϊκών οικονομιών και των υποδομών κυρίως στην νότιο Ευρώπη, με στόχο να δημιουργηθούν συνθήκες σταθερότητας και ασφάλειας, ώστε να αντιμετωπισθεί άμεσα το φάντασμα της πενίας, της ανεργίας, της ανέχειας και της εξαθλίωσης που πλανάται εκδικητικά στην γηραιά ήπειρο. Ο δεύτερος προσβλέπει στην δημιουργία αναχωμάτων έναντι της μεταπολεμικής ενίσχυσης της απήχησης των κομμουνιστικών κομμάτων στις μάζες των Ευρωπαίων ψηφοφόρων και στην αποτροπή της διείσδυσης της ρωσσικής επιρροής σε ευρωπαϊκές χώρες, ειδικά στην δύση. Ο τρίτος και μάλλον ουσιαστικότερος για τις ΗΠΑ, προβλέπει την απελευθέρωση του εμπορίου και των διεθνών συναλλαγών, με κατάργηση προστατευτικών θεσμών, όπως της περιβόητης Αυτοκρατορικής Προτίμησης (Imperial Preference) που εφαρμόζει η Βρεταννική Αυτοκρατορία ή της Διμερούς Εκκαθάρισης Συναλλαγών (Clearing Agreements) που εφαρμόζει η Γερμανία.
Η κατανομή των πιστώσεων του Σχεδίου Marshall, όπου Άλλοι* = Δανία, Ισλανδία, Ιρλανδία, Νορβηγία, Πορτογαλία, Σουηδία, Τουρκία (Cato Institute & U.S. Agency for International Development)
Οι Πιστώσεις και η Κριτική
Το σχέδιο ενισχύει τελικά 17 ευρωπαϊκές χώρες έως το 1951, αν και από την περίοδο σχεδιασμού του το 1947 ο γνωστός οικονομολόγος και δημοσιογράφος της WALL STREET JOURNAL, Henry Hazlitt, στο τότε επίκαιρο βιβλίο του με τίτλο WILL DOLLARS SAVE THE WORLD? υποστηρίζει πως η πολυπόθητη ανάκαμψη δεν επιτυγχάνεται με απότομες παροχές ρευστότητας, όπως διατείνονται οι υπέρμαχοι του σχεδίου, λόγω του ότι δεν στοχεύουν διαρθρωτικά σε συγκεκριμμένους τομείς της οικονομίας και δεν ενισχύουν την αποταμίευση, την ομαλή παραγωγική κίνηση κεφαλαίων και την επιχειρηματική δραστηριότητα.
Από το το 1960 ασκείται σφοδρή κριτική για τον τρόπο διαχείρισης του σχεδίου από την αμερικανική κυβέρνηση, με πρώτο τον επιφανή Γερμανό οικονομολόγο Wilhelm Röpke, που επηρεάζει σημαντικά τον Υπουργό Οικονομικών της Ομοσπονδιακής Γερμανίας, Ludwig Erhard. Ο Röpke καταφέρεται εναντίον του κεντρικού οικονομικού σχεδιασμού που ενισχύεται από το σχέδιο, βάλλοντας κατά της οικονομίας της αγοράς στην Ευρώπη και αποτρέποντας την σύγκλιση των οικονομιών των χωρών της, με συνέπεια να πιέσει την Γερμανία προς την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Ιστορικοί και οικονομολόγοι, όπως ο Walter LaFeber από το Πανεπιστήμιο Cornell, τονίζουν πως το σχέδιο καλύπτει έναν ωμό οικονομικό επεκτατισμό των ΗΠΑ με ιμπεριαλιστικά χαρακτηριστικά, σε μία απόπειρα να ελεγχθεί σε διεθνές επίπεδο ο κόσμος, εξαιρουμένης της ρωσσικής ζώνης ελέγχου στην Ευρώπη.
Στην επισκόπηση της πορείας της γερμανικής οικονομίας στην περίοδο 1945-1951, ο Γερμανός οικονομολόγος και έμπειρος αναλύτής Werner Abelshauser συμπεραίνει πως η ξένη βοήθεια δεν αποδεικνύεται τελικά ζωτική για την Ευρώπη, αφού πριν από την ενεργοποίηση του σχεδίου, χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, το Βέλγιο, επιδεικνύουν ήδη ισχυρή ανάκαμψη. Από το 1990 και εντεύθεν το σχέδιο επικρίνεται λόγω του ότι έχει δημιουργήσει παρακαταθήκες που οδηγούν σε υποτιθέμενα προγράμματα διάσωσης και ανθρωπιστικής βοήθειας που συχνά καταλήγουν να εντείνουν απότομα την διαφθορά ή ακόμα και να ενθαρρύνουν εμφύλιες συγκρούσεις. Κατά τον Noam Chomsky, το σχέδιο παγιώνει την επικυριαρχία των αμερικανικών πολυεθνικών μέσω των επενδύσεων και της δολλαριοποίησης ολόκληρου του πλανήτη, στοιχείο που αποτελεί και την πραγματική αθέατη επιδίωξή του. Άλλοι παρατηρούν πως οι πιστώσεις του σχεδίου, όπως προς την Ολλανδία διευκολύνουν τους Ολλανδούς να καταστείλλουν τις ένοπλες εξεγέρσεις στην Ινδονησία, παρά το γεγονός ότι τελικά στα τέλη του 1949, η χώρα αποκτά την ανεξαρτησία της και την αποδέσμευσή της από την ολλανδική ζώνη αποικιών.
Οι πιστώσεις που χορηγούνται έως το 1951 ανέρχονται σε $12,721 δισεκαταμμύρια ($127,21 δισεκατομμύρια με τιμές του 2016), από τα οποία $3,297 διοχετεύονται προς την Μεγάλη Βρεταννία, $2,296 προς την Γαλλία και $1,448 προς την Γερμανία, δηλαδή οι τρείς αυτές χώρες απορροφούν το 55,4% του συνόλου της αμερικανικής βοήθειας. Αν και αρχικά προβλέπεται και η οικονομική ενίσχυση των χωρών που εντάσσονται στην ρωσσική σφαίρα επιρροής, η Μόσχα αρνείται κατηγορηματικά να συναινέσει στην εφαρμογή του σχεδίου στην Ανατολική Ευρώπη. Ειδικά πάντως στις περιπτώσεις της Βρεταννίας και της Γερμανίας επιχειρείται να δοθούν οικονομικά ανταλλάγματα, όπου στην μεν περίπτωση των Βρεταννών επιβραβεύεται η άνευ όρων συναίνεσή τους στο Σύμφωνο Bretton Woods, στην δε περίπτωση των Γερμανών επιδικάζεται μία σιωπηρή αποζημείωση για την άνευ προηγουμένου λαφυραγώγηση της γερμανικής τεχνογνωσίας από τους Αμερικανούς μέσω των μυστικών και άκρως απόρρητων προγραμμάτων, γνωστών με τις κωδικές ονομασίες Overcast και Paperclip. Οι καθαρά γεωπολιτικές προτεραιότητες και επιδιώξεις των Αμερικανών ανακλώνται στον τρόπο κατανομής των πιστώσεων, όπου στην σχεδόν κατεστραμμένη Ελλάδα με πληθυσμό τότε 9 εκατομμυρίων ανθρώπων εκταμιεύονται $366 εκατομμύρια, ενώ στην σχεδόν άθικτη Ολλανδία με πληθυσμό 13,5 εκατομμυρίων διοχετεύονται $1.128, δηλάδή τα τριπλάσια ποσά!
Το Σύμφωνο του Bretton Woods
Όταν η ανθρωπότητα βαδίζει τον Ιούλιο του 1944, προς την λήξη της τρομακτικής σύρραξης, 730 αντιπρόσωποι από 44 συμμαχικές χώρες συγκεντρώνονται στο ξενοδοχείο Mount Washington του Bretton Woods, στην αμερικανική πολιτεία New Hamshire και αποφασίζουν να υιοθετήσουν στην μεταπολεμική περίοδο ένα νέο σύστημα ελέγχου των συναλλαγματικών ισοτιμιών, ικανό να αποτρέπει την ανάδυση των οδυνηρών φαινομένων του νομισματικού πολέμου. Αποφασίζεται επίσης η δημιουργία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (International Monetary Fund-IMF) και της Διεθνούς Τράπεζας για την Ανοικοδόμηση και την Ανάπτυξη (International Bank for Reconstruction and Development-IBRD), που αποτελεί έναν από τους οργανισμούς της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Ένας από τους βασικούς εμπνευστές της διεθνούς συμφωνίας, ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών της περιόδου 1933-1944, Cordell Hull, θεωρεί πως δημιουργείται ένας ισχυρός μηχανισμός ασφαλείας, ικανός να αποτρέπει τις διεθνείς αντιπαραθέσεις και κυρίως τις εμπόλεμες συρράξεις. Ο υπουργός πιστεύει πως το βασικό αίτιο των δύο παγκοσμίων πολέμων πηγάζει από τους εμπορικούς πολέμους και τις οικονομικές διακρίσεις που επιβάλλονται στις διάφορες χώρες, καταργώντας την ισότιμη συμμετοχή τους στο διεθνές οικονομικό στερέωμα. Ειδικώτερα, αναλογίζεται πως το σύστημα των διμερών συμφωνιών των Γερμανών που υπόκεινται σε αυστηρό συναλλαγματικό και εμπορικό έλεγχο, όπως και το αποκαλούμενο σύστημα αυτοκρατορικής προτίμησης των Βρεταννών που ορίζει προνομιακή και εξοργιστικά ευνοϊκή μεταχείριση στις συναλλαγές των μελών της κοινοπολιτείας, αποκλείοντας τους τρίτους, αποτελούν τους γεννήτορες του προστατευτισμού, στραγγαλίζοντας την διεθνή οικονομία και καταλήγοντας αναπόφευκτα σε μοιραίους για την ανθρωπότητα πολέμους.
Ο διάσημος Βρεταννός οικονομολόγος John Maynard Keynes, βασικός συντελεστής της επανόδου της ρήτρας χρυσού με την συμφωνία Bretton Woods, αλλά και πολέμιος της δολλαριοποίησης (Time Magazine, 1965)
Οι Πραγματικοί Στόχοι
Πάντως διάφοροι ειδικοί οικονομολόγοι και εθνικοί εκπρόσωποι προβάλλουν αντιρρήσεις σε κάποια θέματα που αφορούν την εφαρμογή της συμφωνίας, παρά το γεγονός ότι όλοι ανεξαιρέτως αποδέχονται την ανάγκη εισαγωγής αυστηρών ελέγχων, με προεξέχοντα τον διάσημο Βρεταννό οικονομολόγο John Maynard Keynes. Κατά τον Keynes ένα νέο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, συνδεδεμένο με τον χρυσό, το bancor, θα αποτελούσε το σημείο αναφοράς και στήριξης των εθνικών νομισμάτων των 44 μελών του Bretton Woods με σταθερές ισοτιμίες, πλην όμως οι Αμερικανοί επιβάλλουν τελικά το δολλάριο απορρίπτοντας την πρότασή του.
Τα κύρια χαρακτηριστικά του νέου συστήματος σταθεροποίησης προβλέπουν την υποχρεωτική μετατρεψιμότητα σε χρυσό των νομισμάτων των χωρών που συμμετέχουν, την σύνδεση της ισοτιμίας τους με το αμερικανικό δολλάριο, όπου αποφασίζεται μονομερώς και μάλλον αυθαίρετα από τις ΗΠΑ να αντιστοιχίζονται $35 ανά ουγγιά χρυσού (η μέση τιμή του πολύτιμου μετάλλου το 2018 κυμαίνεται περίπου στα $1.300 αυξημένη κατά 37 φορές!) και την ανάθεση στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο της ευθύνης να παρεμβαίνει σε έκτακτες περιπτώσεις για να εξουδετερώνει επικίνδυνες ανισορροπίες στα ισοζύγια πληρωμών.
Στην πραγματικότητα η αμερικανική ηγεσία επιδιώκει μέσω της συμφωνίας να αποκτήσει ελεύθερη πρόσβαση στις προστατευόμενες μέχρι τότε αγορές της Βρεταννικής Αυτοκρατορίας, καθώς αθροιστικά η αξία του αμερικανικού και του βρεταννικού εμπορίου υπερβαίνει εκείνη την εποχή σε ύψος συναλλαγών το 50% της αντίστοιχης σε συνολικό παγκόσμιο επίπεδο. Όπως η Μεγάλη Βρεταννία κυριαρχούσε κατά τον ΧΙΧ αιώνα στην υδρόγειο, οι Αμερικανοί έχουν στοχεύσει σε μία ανάλογη παγκόσμια ηγεμονία για τις υπόλοιπες δεκαετίες του ΧΧ αιώνα, αξιοποιώντας και αυτοί την οικονομική τους παντοδυναμία.
Ένας ανώτατος αξιωματούχος της Κεντρικής Τράπεζας Αγγλίας, παρατηρεί πως η επιτυχία της υιοθέτησης της διεθνούς συμφωνίας του Bretton Woods, οφείλεται αναμφίβολα στην καταθλιπτική αμερικανική επιρροή που κατέχει την δυναμική να την επιβάλλει, προσθέτοντας πάντως με πικρία πως αποτελεί το χειρότερο πλήγμα για την Μεγάλη Βρεταννία μετά τις καταστροφές του πολέμου, καθώς το κέντρο βάρους της διεθνούς οικονομικής ισχύος μετατοπίζεται από το Λονδίνο στις ΗΠΑ.
Η παροδική κυριαρχία των διεθνών αποθεματικών νομισμάτων από την περίοδο της Αναγέννησης έως την εποχή μας. Η εναλλαγή της δεσπόζουσας θέσης τους συνοδεύεται πάντοτε από μεγάλης κλίμακας πολιτικές και κοινωνικές ανακατατάξεις, σηματοδοτώντας και την ανάδειξη των εκάστοτε υπερδυνάμεων του πλανήτη (JPM-J. P. Morgan)
Overcast και Paperclip
Στο παρασκήνιο αυτών των διεθνών μεταβολών εξελίσσονται και μυστικά προγράμματα με αφετηρία τους το τελευταίο δίμηνο μίας εξοντωτικής παγκόσμιας σύρραξης που ήδη έχει κοστίσει εκατομμύρια ζωές, όταν και παρά το γεγονός ότι οι στρατιώτες των εμπολέμων δεν έχουν ακόμα αποχαιρετήσει τα όπλα τους, εκατοντάδες Γερμανοί και Αυστριακοί επιστήμονες, οι περισσότεροι με σκανδαλωδώς ύποπτο πολιτικό παρελθόν, αρχίζουν να συγκεντρώνονται για να μεταφερθούν στις χώρες των νικητών, στρατολογημένοι με υποσχέσεις παχυλών αμοιβών, άνετης και πολυτελούς διαβίωσης, αλλά και προσφορές νευραλγικών θέσεων. Για τις ΗΠΑ που αποτελούν ίσως την χώρα που δέχεται την μεγαλύτερη εισροή αυτών των ανθρώπων, το αρχικό πρόγραμμα με τον κωδικό Overcast και το διάδοχό του με τον κωδικό Paperclip τερματίζονται επίσημα το 1947, συνιστώντας κατά τους κυβερνητικούς παράγοντες βραχυχρόνιες επιλογές για την υποστήριξη των κέντρων ερευνών, των επιστημονικών ινστιτούτων, των πανεπιστημίων και του κλάδου της αμυντικής βιομηχανίας. Στην πραγματικότητα η στρατολόγηση συνεχίζεται χωρίς διακοπή και με εντατικούς ρυθμούς έως το 1973, με τα κατάλοιπα των επιπτώσεών της να παραμένουν ορατά ακόμα και στις ημέρες μας.
Οι πάμπολλες, περίπλοκες και συχνά σκοτεινές πτυχές αυτής της ιστορίας, από την υστερική μονομανία των όπλων μαζικής καταστροφής του Ψυχρού Πολέμου (πυρηνικών, βιολογικών, χημικών), τον αγώνα για την κατάκτηση του διαστήματος, την ραγδαία εξέλιξη της τεχνογνωσίας των εξοπλισμών, έως τις εκατοντάδες τεχνολογικές καινοτομίες που κατακλύζουν τις αγορές και τους καταναλωτές στην μεταπολεμική περίοδο, βρίθουν από την παρουσία σκοτεινών φυσιογνωμιών που προκαλούν τον φθόνο ακόμα και του Niccolò Machiavelli, αλλά και προσώπων που αφιερώνουν την ζωή τους σχεδιάζοντας τους επόμενους πολέμους.
Η σταθμισμένη μεταβολή της συμμετοχής στο παγκόσμιο ΑΕΠ των υπερδυνάμεων του πλανήτη συναρτάται άμεσα με την επικυριαρχία του εθνικού τους νομίσματος με μορφή διεθνούς αποθεματικού. Τα μεγέθη της Μεγάλης Βρεταννίας και των ΗΠΑ διασταυρώνονται κατά την διάρκεια του Ι Παγκοσμίου Πολέμου, με το σημείο διασταύρωσης Α να αποτελεί την αφετηρία της σταδιακής αντικατάστασης της στερλίνας από το αμερικανικό δολλάριο με την ιδιότητα του διεθνούς αποθεματικού νομίσματος. Στο σημείο Β διασταυρώνονται τα μεγέθη των ΗΠΑ και της Κίνας, με την Κίνα να υπερβαίνει ελαφρά το μέγεθος των ΗΠΑ, διατηρώντας ανοδική τροχιά και σηματοδοτώντας την κλιμάκωση της αποδολλαριοποίησης (THE WORLD ECONOMY, A MILLENIAL PERSPECTIVE, Deutsche Bank, Paris, OECD, 2014).
Ορυμαγδός Τεχνολογικών Καινοτομιών
Ο έμπειρος δημοσιογράφος Lester C. Walker που περιηγείται την κατεστραμμένη Γερμανία μετά το πρώτο εξάμηνο του 1945, παρακολουθεί τα ειδικά επιστημονικά κλιμάκια αξιολόγησης επιστημονικών και τεχνολογικών καινοτομιών που συγκροτούν οι Αμερικανοί, καταγράφοντας τα σχετικά ευρήματα. Σε πολυσέλιδο άρθρο του στο έγκυρο και μεγάλης κυκλοφορίας περιοδικό HARPER’S αναφέρεται σε χιλιάδες τεχνολογικά επαναστατικές καινοτομίες, διατυπώνοντας την άποψη ότι τα αναρίθμητα μυστικά της Γερμανίας που καλύπτουν σχεδόν όλους τους τομείς των βιομηχανικών κλάδων είναι ικανά να προσφέρουν στις ΗΠΑ την απόλυτη πρωτοκαθεδρία σε παγκόσμιο επίπεδο, παγιώνοντας την αμερικανική κηδεμονία στην υφήλιο.
Ένα παράδειγμα εξοργιστικής λεηλασίας αποτελεί η περίπτωση της απίστευτης τεχνογνωσίας στον τομέα των χημικών του γιγαντιαίου ομίλου της I.G. FARBEN που λαφυραγωγείται συστηματικά από τους Αμερικανούς και μία πικρόχολη δήλωση του Konrad Adenauer, παρέχει μία εικόνα του μεγέθους της αρπαγής. Σύμφωνα με τον Γερμανό καγκελάριο που επικαλείται σχετικές δηλώσεις Αμερικανού ειδικού, οι ευρεσιτεχνίες του ομίλου προσφέρουν στις αμερικανικές χημικές βιομηχανίες ένα άνετο τεχνολογικό προβάδισμα τουλάχιστον μίας δεκαετίας. Η ζημία στην γερμανική οικονομία είναι ανυπολόγιστη χωρίς να είναι δυνατόν να εκτιμηθεί σε αριθμούς και αποτελεί τρομερό δυστύχημα το γεγονός ότι οι νέες γερμανικές ευρεσιτεχνίες δεν προστατεύονται, από την στιγμή που η Γερμανία δεν ανήκει στην διεθνή ένωση για την προστασία των δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας. Αν και η Μεγάλη Βρεταννία δηλώνει τότε επίσημα πως πρόκειται να σεβασθεί οποιαδήποτε γερμανική ευρεσιτεχνία ανεξάρτητα από τους όρους της ειρήνης, οι ΗΠΑ αρνούνται πεισματικά να προχωρήσουν σε ανάλογη δήλωση, με συνέπεια οι Γερμανοί εφευρέτες να αδυνατούν να προστατεύσουν τις ανακαλύψεις τους, δεδομένο που αποτελεί σημαντική τροχοπέδη για την ανάπτυξη της μεταπολεμικής γερμανικής οικονομίας. Ήδη οι Αμερικανοί έχουν αποσυναρμολογήσει και μεταφέρει στις ΗΠΑ 186 βιομηχανοστάσια τεχνολογίας αιχμής στα πλαίσια του προγράμματος πολεμικών επανορθώσεων.
Η απίθανη αυτή πανοραμική τοιχογραφία βρίθει από σκοτεινά γεγονότα και ανομολόγητα δύσοσμα περιστατικά, καλυμμένα επί επτά και πλέον δεκαετίες μετά την λήξη του πολέμου με πέπλο άκρας μυστικότητας και προφάσεις που προβάλλουν αδήριτους λόγους υψίστης εθνικής ασφαλείας. Όμως από την άλλη πλευρά, η ροή των ιστορικών γεγονότων συχνά επαληθεύει το πώς εντελώς απρόβλεπτες και απίστευτα τυχαίες περιστάσεις οδηγούν σε συνταρακτικές αποκαλύψεις, προκαλώντας την απόγνωση των ανθρώπων που προσπαθούν με υπερβάλλοντα ζήλο να τις διατηρήσουν αθέατες από τα φώτα της δημοσιότητας.
Οι Παρενέργειες
Στον τεράστιο αυτό ιστό παραμένει αναμφίβολα κομβική η παρουσία συγκροτημένων ομάδων του στρατολογημένου επιστημονικού δυναμικού των ηττημένων, που εξωθεί έμμεσα τις ψυχροπολεμικές αντιπαραθέσεις στα όρια του παραλόγου, διασφαλίζοντας μία ισορροπία του τρόμου και γεωπολιτικούς πολλαπλασιαστές στις υπερδυνάμεις. Παράλληλα όμως συντηρεί την ανάγκη μίας πανίσχυρης μεταπολεμικής Γερμανίας στο κέντρο της Ευρώπης, σε βαθμό που να προκαλεί το αναπόφευκτο ερώτημα ως προς το εάν και κατά πόσον είναι αναγκαία μία Γερμανία αυτής της τάξης ισχύος (όπως θεωρούν οι μάλλον εξαπατημένοι εργοδότες τους) χωρίς το ψυχροπολεμικό περιβάλλον που καλλιεργούν αριστοτεχνικά οι στρατολογημένοι κύκλοι των επιστημόνων.
Το γεγονός ότι οι Γερμανοί στις ΗΠΑ και αλλού εργάζονται με βάση προσωπικά κίνητρα στοιχειοθετείται από αναφορές αμερικανικών και βρεταννικών μυστικών υπηρεσιών, που παραθέτουν το τεκμηριωμένο πόρισμα του ταξιάρχου του μηχανικού Paul-Théophile-Achille Libessart, επικεφαλής του γαλλικού Κέντρου Βαλλιστικών Δοκιμών και Αεροναυτικών Ερευνών του St. Louis, όπου τονίζεται ότι οι Γερμανοί εργάζονται για ιδιοτελείς προσωπικούς τους σκοπούς και συνωμοτούν με άλλες ομάδες Γερμανών επιστημόνων, διασκορπισμένων στην Ρωσσία και στην Μεγάλη Βρεταννία με άγνωστο τελικό σκοπό. Ο Λευκός Οίκος εκφράζει την ανησυχία του, χωρίς όμως αποτέλεσμα, καθώς οι στρατιωτικοί διαβεβαιώνουν με κάθε δυνατό τρόπο πως πρόκειται για δόλιο τέχνασμα των κομμουνιστών και των Γάλλων συνοδοιπόρων τους.
Η ομάδα των πρώτων 104 Γερμανών και Αυστριακών επιστημόνων και ειδικών στην τεχνολογία πυραύλων στο Fort Bliss της πολιτείας του Τέξας τον Ιανουάριο του 1946 (NASA)
Μάλιστα το αμερικανικό Εβραϊκό Συμβούλιο κοινοποιεί ένα επίσημο ψήφισμά του, αλλά και ταυτόχρονα διαμαρτυρία, με το οποίο καταδικάζει τις προσλήψεις πρώην εθνικοσοσιαλιστών από την αμερικανική κυβέρνηση και απαιτεί την επιστροφή τους στην Γερμανία για διερευνηθεί η εμπλοκή τους σε εγκλήματα πολέμου. Από την πλευρά του ο Υπουργός Άμυνας Robert Lovett, απαιτεί εξηγήσεις για το περιβόητο Paperclip και με δεδομένο ότι ο πόλεμος της Κορέας έχει λήξει με κληροδότημα μία νέα πραγματικότητα στην διεθνή κονίστρα των ανταγωνισμών, οι στρατιωτικοί που αναλαμβάνουν να ενημερώσουν τον υπουργό φροντίζουν να επιλέξουν με ιδιαίτερη προσοχή όχι μόνον τις εκφράσεις τους, αλλά ακόμα και τις λέξεις που χρησιμοποιούν στα έγγραφά τους.
Στο προσχέδιο του σχετικού υπομνήματος αναφέρεται πως "...κανένα πρόγραμμα δεν παραβιάζει ην αμερικανική νομοθεσία και την πολιτική των ΗΠΑ, όχι μόνον από νομική, αλλά ούτε και από ηθική πλευρά". Επισημαίνεται εμφατικά ότι "...κανένα από τα πρόσωπα που ενοχοποιούνται για την συμμετοχή τους σε εγκλήματα πολέμου δεν έχει γίνει αποδεκτό από τις ΗΠΑ. Οι αποδεκτοί επιστήμονες δεν υπήρξαν ποτέ μέλη αυτού του κόμματος. Αυτές οι ανυπόστατες κατηγορίες εναντίον ορισμένων προσώπων εκτοξεύονται από κάποιον Dr. Alexander στην Βοστώνη (ο ειδικός σύμβουλος στην δίκη των ιατρών στην Νυρεμβέργη Dr. Leopold Alexander) που είναι γνωστός για τις στενές του σχέσεις με το αμερικανικό Εβραϊκό Συμβούλιο".
Το τελικό υπόμνημα που υποβάλλεται στον Lovett και υπογράφεται από τον αντιστράτηγο Clark Ruffner, αποτελεί ένα μείγμα υπεκφυγών, ελιγμών και αμφισημιών. Ο συντάκτης του απορρίπτει κατηγορηματικά κάθε υποψία αξιοποίησης εγκληματιών από τις αμερικανικές υπηρεσίες, χαρακτηρίζοντας όλους εκείνους που διαμαρτύρονται, θύματα της κομμουνιστικής διείσδυσης και της παραπληροφόρησης. Στην απάντησή του προς το αμερικανικό Εβραϊκό Συμβούλιο, ο Ruffner επαναλαμβάνει την δήλωση του προηγούμενου Υπουργού Άμυνας Kenneth Royall, που το 1947, τονίζει κατηγορηματικά πως "...κανένας γνωστός εγκληματίας πολέμου ή προβεβλημένο μέλος του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος, όπως επίσης κανένας κερδοσκόπος ή φανατικός υποστηρικτής του εθνικοσοσιαλισμού δεν είναι επιθυμητός στα πλαίσια του προγράμματος".
Οι καταγγελίες πάντως για την κομμουνιστική διείσδυση και την παραπληροφόρηση σύντομα θα λάβουν την μορφή χιονοστιβάδας με την αμέριστη βοήθεια και υποστήριξη των μυστικών υπηρεσιών, που προσπαθούν με κάθε τρόπο να συγκαλύψουν τα ίχνη της στρατολόγησης γερμανικού και αυστριακού επιστημονικού δυναμικού με αναμφισβήτητα προβληματικό πολιτικό παρελθόν. Η εποχή της αντικομμουνιστικής υστερίας και το κυνήγι μαγισσσών, θα αποτελέσουν με την αμέριστη συμπαράσταση των μέσων μαζικών ενημέρωσης τον εφιάλτη των ΗΠΑ για δεκαετίες...
Περισσότερες λεπτομέρειες,
-Ο στρατηγός George Catlett Marshall, αναλαμβάνει το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ τον Ιανουάρο του 1947 και αποχωρεί τον Ιανουάριο του 1949 επίσημα για λόγους υγείας, αν και οι πραγματικοί λόγοι μάλλον οφείλονται στην σφοδρή αντίθεσή του στην ίδρυση του κράτους του Ισραήλ. Επανέρχεται στην κυβέρνηση τον Σεπτέμβριο του 1950 αναλαμβάνοντας το χαρτοφυλάκιο του Υπουργείου Άμυνας, παραμένοντας έως τον Σεπτέμβριο του 1951. Σχετικά: Jack Uldrich, SOLDIER, STATEMAN, PEACEMAKER – LEADERSHIP LESSONS FROM GEORGE C. MARSHALL, AMACOM Books, 2005.
Το Σχέδιο Marshall
-Για το Σχέδιο Marshall: Michael J. Hogan, THE MARSHALL PLAN – AMERICA, BRITAIN AND THE RECONSTRUCTION OF EUROPE, 1947–1952, Cambridge University Press, Cambridge, 1987.
-Για τις πρώτες επικρίσεις από την Γερμανία: Ludwig Erhard, IN MEMORIAM WILHELM RÖPKE, Universität Marburg, Rechts-und-Staatswissenschaftlice Fakultät, 1968, σελίς 22 & John Zmirak, WILHELM RÖPKE – SWISS LOCALIST, GLOBAL ECONOMIST, ISI Books, 2001.
-Σχετικά με τις διαπιστώσεις του Werner Abelshauser: Tyler Cowen, A MARSHALL PLAN FOR IRAQ? Cato Institute, 2003.
-Για τις νεώτερες επιπτώσεις του σχεδίου στα προγράμματα της ξένης βοήθειας: Jeffrey Tucker, THE MARSHALL PLAN MYTH, The Free Market 15:9, September, 1997 & Alesina, Alberto and Weder, Beatrice, DO CORRUPT GOVERNMENTS RECEIVE LESS FOREIGN AID? American Economic Review, 92 (4), September 2002.
-Για τις απόψεις του Chomsky και την έμεση χρηματοδότηση συγκρούσεων: Noam Chomsky & Greg Ruggiero, THE UMBRELLA OF U.S. POWER – THE UNIVERSAL DECLARATION OF HUMAN RIGHTS AND THE CONTRADICTIONS OF U.S. POLICY, Seven Stories Press, 2002 & George McTurna Kahin, NATIONALISM AND REVOLUTION IN INDONESIA, Cornell University, Ithaca, New York, 2003.
-Οι κατανομές των πιστώσεων προέρχονται από την επίσημη έκθεση με τίτλο THE MARSHALL PLAN FIFTY YEARS LATER.
Το Σύμφωνο του Bretton Woods
-Οι Waltz, Calleo και Rowland αναλύουν τις φιλελεύθερες ιδέες που αποτελούν και τα βασικά κίνητρα εφαρμογής μίας νέας οικονομικής πολιτικής των ΗΠΑ στην μεταπολεμική περίοδο. Σχετικά: Kenneth Waltz, MAN, THE STATE AND WAR, Columbia University Press, New York, 1969 & David P. Calleo and Benjamin M. Rowland, AMERICAN AND WORLD POLITICAL ECONOMY, Indiana University Press, Bloomington, Indiana, 1973.
-O Donald Moggeridge διασώζει τα σχόλια του διάσημου Βρεταννού οικονομολόγου John Maynard Keynes στην καταληκτική του ομιλία που εκθειάζουν το δημιουργικό πνεύμα και την συλλογική προσπάθεια 44 κρατών για την σχεδίαση ενός συστήματος ασφαλείας που θα λειτουργεί αποτρεπτικά έναντι των παρεπόμενων προβλημάτων που γενούν οι οικονομικές δυσαρμονίες. Σχετικά: Donald Moggeridge (Editor), THE COLLECTED WRITINGS OF JOHN MAYNARD KEYNES, Cambridge University Press, London, 1980, Volume XXVI. Οι απόψεις του Keynes στην πρότασή του για το διεθνές αποθεματικό νόμισμα και τους μηχανισμούς εκκαθάρισης συναλλαγών απηχούν τις ιδέες του αιρετικού οικονομολόγου και πρίγκηπα των αναρχικών Silvio Gesell: John Maynard Keynes, PROPOSALS FOR AN INTERNATIONAL CLEARING UNION, Second Draft, November 18, 1941, in Donald Moggeridge (Editor), THE COLLECTED WRITINGS OF JOHN MAYNARD KEYNES, Cambridge University Press, London, 1980, Volume XXV – Activities 1940-1944, Shaping the Post-war World/The Clearing Union. Επίσης, House of Lords, INTERNATIONAL CLEARING UNION, Debate 18 May 1943, Vol. 127, Columns 521-564, Hansard & E. F. Sumacher, MULTILATERAL CLEARING, Economica, New Series, Vol. 10, No 38, May 1943.
-Για τις αυτοκρατορικές επιδιώξεις των Αμερικανών: Geir Lundestad, EMPIRE BY INVITATION? THE UNITED STATES AND WESTERN EUROPE, 1945–1952, Journal of Peace Research, Sage Publications, Ltd., Vol. 23, No. 3, September 1986, σελίδες 263–277 & John G. Ikenberry, A WORLD ECONOMY RESTORED: EXPERT CONSENSUS AND THE ANGLO-AMERICAN POSTWAR SETTLEMENT, International Organization, Vol. 46, No. 1, Knowledge, Power, and International Policy Coordination, Winter, 1992, The MIT Press.
-Σχετικά με τις πικρόχολες αντιδράσεις Βρεταννών αξιωματούχων στο Σύμφωνο του Bretton Woods: Gideon Rachman, THE BRETTON WOODS SEQUEL WILL FLOP – SENIOR OFFICIAL OF THE BANK OF ENGLAND (1944), The Financial Times, November 11, 2008.
Overcast και Paperclip
-Σχετικά με τα μυστικά προγράμματα Overcast και Paperclip: Clarence C. Lasby, PROJECT PAPERCLIP – GERMAN SCIENTISTS AND THE COLD WAR, Atheneum, New York, 1971, Tom Bower, THE PAPERCLIP CONSPIRACY – THE BATTLE FOR THE SPOILS AND SECRETS OF NAZI GERMANY, Paladin – Crafton Books, 1988, Linda Hunt, SECRET AGENDA – THE UNITED STATES GOVERNMENT, NAZI SCIENTISTS AND PROJECT PAPERCLIP, 1945 TO 1990, St. Martin’s Press, New York, 1991, Annie Jacobsen, OPERATION PAPERCLIP, THE SECRET INTELLIGENCE PROGRAM THAT BROUGHT NAZI SCIENTISTS TO AMERICA, Little, Brown & Company, 2014, Γιώργος Ηλιόπουλος, ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ . PAPERCLIP: Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΜΥΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΙΙΙ ΡΑΪΧ (Ι), Έσοπτρον, 2018.
-Για τις τεχνολογικές εκπλήξεις του Walker στην Γερμανία: Lester C. Walker, SECRETS BY THE THOUSANDS, Harper’s Magazine, October 1946.
Η δήλωση του Konrad Adenauer: Konrad Adenauer, MEMOIRS 1945-1953, Henry Regnery, Chicago, 1966, Volume 1.
-Σχετικά με τις μεταφορές γερμανικών βιομηχανικών εγκαταστάσεων στις ΗΠΑ: LIST OF REPARATIONS PLANTS FROM US ZONE, Weekly Information Bulletin, OMGUS, 22 October 1947.
-Για το απόρρητο πόρισμα Libessart: RG (Records Group) 319, Army Intelligence (Bx 989) 400.112 24.1.47 & State Department Decimal File 860.542 13.2.48.
-Η επιστολή Ruffner εννοεί το PAPERCLIP που είναι ήδη γνωστό στους κυβερνητικούς κύκλους και όχι το άκρως απόρρητο Σχέδιο 63, που το διαδέχεται τον Νοέμβριο του 1950: RG (Records Group) 330, Sec Def RCD 200.2 31.19.1952, NARS & Tom Bower, THE PAPERCLIP CONSPIRACY – THE BATTLE FOR THE SPOILS AND SECRETS OF NAZI GERMANY, Paladin – Crafton Books, 1988, σελίδες 351-352.
Γ. Ζ. Η.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών