Σε κίνδυνο η «Pax Americana» από τις κυρώσεις στο Ιράν
Ενόψει των επικαιροποιημένων ειδήσεων για τη Βόρεια Κορέα και το ζήτημα της αποπυρηνικοποίησης, είναι σημαντικό να μην αγνοηθεί το ενδεχόμενο σχίσμα που θα μπορούσε να λάβει χώρα στη σύνοδο των G7, ως συνέπεια της απόφασης του αμερικανού προέδρου Donald Trump στις 8/5 για αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν.
Τι θα συμβεί στις ευρωπαϊκές επενδύσεις στο Ιράν;
Ένα πρακτικό ζήτημα είναι το τι θα συμβεί στις ευρωπαϊκές επενδύσεις στο Ιράν.
Το πιο τρανταχτό παράδειγμα είναι η επένδυση της γαλλικής ενεργειακής εταιρείας Total σε ένα γιγάντιο κοίτασμα φυσικού αερίου στο Ιράν.
Η Total ανακοίνωσε ότι θα αποσυρθεί από το Ιράν και την ανάπτυξη του γιγαντιαίου κοιτάσματος του South Pars, εκτός και εάν προστατευτεί από τις αμερικανικές κυρώσεις.
Προφανώς, μπορεί να υπάρξει κάποια μορφή συμβιβασμού.
Αν όμως η Ουάσιγκτον υιοθετήσει μια σκληρή στάση, όπως τη διεκδίκηση της δικαιοδοσίας των ΗΠΑ όσον αφορά τις μεταφορές κεφαλαίων μεταξύ δύο κυρίαρχων χωρών, όπως συνέβη το 2014 με το πρόστιμο ύψους 9 δισ. δολαρίων ΗΠΑ που επιβλήθηκε στη γαλλική τράπεζα BNP, τότε μια σύγκρουση είναι φαινομενικά αναπόφευκτη και ως εκ τούτου, η αυξανόμενη αμφισβήτηση της αμερικανικής ηγεμονίας που πηγάζει από την δυναμική του δολαρίου ωε παγκόσμιου αποθεματικού, θα ενταθεί με κύριος άξονες την Κίνα και τη Ρωσία.
Υπό αμφισβήτηση ο ρόλος των ΗΠΑ ως ο "οικονομικός αστυνομικός του πλανήτη"
Από αυτή την άποψη, η πιο ενδιαφέρουσα αντίδραση στο ζήτημα του Ιράν από τότε που ο Donald Trump έκανε την ανακοίνωσή του στις 8 Μαΐου ήταν αυτή του γάλλου υπουργού Οικονομικών Bruno Le Maire όταν είπε στις 9 Μαΐου ότι δεν ήταν αποδεκτό "οι ΗΠΑ να είναι ικονομικός αστυνομικός του πλανήτη".
Ο Pompeo προειδοποιεί το Ιράν για την επιβολή πιο αυστηρών κυρώσεων
Παραμένοντας στο θέμα του Ιράν, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ και πρώην επικεφαλής της CIA Mike Pompeo έκανε μια εξαιρετικά επιθετική ομιλία, απειλώντας το Ιράν με κλιμακούμενες κυρώσεις.
Ο Pompeo δήλωσε ότι "οι κυρώσεις επιστρέφουν σε πλήρη ισχύ και έρχονται νέες.
Αυτό το χτύπημα των κυρώσεων θα είναι οδυνηρό εάν το καθεστώς του Ιράν δεν αλλάξει την πορεία του.
Αυτές τελικά θα καταλήξουν να είναι οι ισχυρότερες κυρώσεις στην ιστορία.
Η προαναφερθείσα ρητορική δείχνει ότι οι ΗΠΑ είναι απρόθυμες να συμβιβαστούν με την Ευρώπη.
Η σημασία όλων των παραπάνω είναι ότι η Ευρώπη και οι ΗΠΑ παραμένουν σε πορεία σύγκρουσης.
Οι εξαγωγές του Ιράν αυξήθηκαν από την άρση των κυρώσεων το 2016
Η σημασία της Ευρώπης για το Ιράν μπορεί να φανεί στο γεγονός ότι οι εξαγωγές του Ιράν προς την Ευρώπη αυξήθηκαν σχεδόν εννέα φορές από το τέλος των κυρώσεων τον Ιανουάριο του 2016.
Έτσι, οι εξαγωγές του Ιράν προς την ΕΕ αυξήθηκαν από τα 1,3 δισ. δολάρια το 2015 σε 11,4 δισ. δολάρια τον δωδεκάμηνο έως τον Ιανουάριο, σύμφωνα με την Διεύθυνση Εμπορικών Στατιστικών του ΔΝΤ.
Υπάρχει, φυσικά, το αυξανόμενο εμπόριο μεταξύ Ιράν και Κίνας.
Το συνολικό εμπόριο του Ιράν με την Κίνα αυξήθηκε κατά 18% σε ετήσια βάση στα 27,5 δισ. δολάρια το δωδεκάμηνο έως τον Ιανουάριο (βλ. Παρακάτω πίνακα).
Όλα αυτά κάνουν το Ιράν καλό παράδειγμα του ολοένα πολυπολικού κόσμου όπου η αμερικανική επιρροή ή τα συμφέροντα φαίνεται να εξασθενούν.
Ετήσιες εξαγωγές του Ιράν προς την ΕΕ
Ετήσιες εξαγωγές του Ιράν προς την Κίνα
Υπό πίεση το νόμισμα του Ιράν
Εν τω μεταξύ, το νόμισμα του Ιράν (rial) έχει πληγεί σκληρά τους τελευταίους μήνες λόγω της αβεβαιότητας που δημιούργησε η προηγούμενη επανειλημμένη απειλή της Trump να αποσυρθεί από την πυρηνική συμφωνία.
Το rial υποτιμήθηκε στη μαύρη αγορά κατά 33% έναντι του δολλαρίου μέχρι σήμερα (βλ. Παρακάτω πίνακα).
Η υποτίμηση αυτη έρχεται μετά από μια περίοδο σταθερότητας, όπου το νόμισμα του Ιράν διαπραγματεύτηκε σε ένα φάσμα 13% για δύο χρόνια, με τη βοήθεια της αισιοδοξίας που δημιούργησε η πυρηνική συμφωνία καθώς και των πολύ υψηλών επιτοκίων.
Οι αποδόσεις των ιρανικών κρατικών ομολόγων ανήλθαν στο 27% στις αρχές του 2017 και έφτασαν στο 16% στα τέλη του 2017.
Τώρα διαμορφώνονται στο 19% ως αποτέλεσμα της πίεσης των αγορών που δημιουργείται από την απειλή των νέων αμερικανικών κυρώσεων.
Ριάλ/δολάριο
Ξένες άμεσες επενδύσεις στο Ιράν
Με ένα κλασικό δημογραφικό προφίλ αναδυόμενων αγορών, με πληθυσμό 80 εκατομμυρίων, το 60% του οποίου είναι κάτω των 35 ετών, το Ιράν φυσικά έχει προσελκύσει πολλές ξένες άμεσες επενδύσεις τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα μετά το 2015.
Η μεγαλύτερη ήταν η προαναφερθείσα επένδυση της Total, ύψους 4,8 δισ. δολαρίων που υπεγράφη τον Ιούλιο του 2017. Όμως, η Total δηλώνει ότι έχει επενδύσει μέχρι τώρα μόλις 40 εκατ. ευρώ, αναμένοντας τις εξελίξεις με το θέμα των αμερικανικών κυρώσεων.
Όσον αφορά τα συγκεντρωτικά στοιχεία, οι πραγματικές εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων από το Ιράν αυξήθηκαν κατά 64% σε ετήσια βάση στα 3,37 δισ. δολάρια το 2016, σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών.
Ενώ μια έκθεση της ιρανικής κυβέρνησης που δημοσιεύθηκε το 2017 ανέφερεότι το Ιράν έχει εγκρίνει 11,8 δισ. δολάρια για άμεσες ξένες επενδύσεις κατά τη διάρκεια των 12 μηνών έως το Δεκέμβριο του 2016.
Θα υπάρξει επιστροφή της Pax Americana;
Το θέμα λοιπόν παραμένει ότι μια αντιπαράθεση μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρωζώνης για το θέμα αυτό είναι ενδεχομένως ένα ορόσημο ανάπτυξης στην υποχώρηση της Pax Americana.
Οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης θα προσπαθήσουν να κερδίσουν χρονο, ποντάροντας στην ελπίδα ότι ο Donald Trump δεν θα επανεκλεγεί στην αμερικανική προεδρία για δεύτερη θητεία και η ζωή θα επιστρέψει σε κανονικά επίπεδα.
Η οικονομία του Ιράν
Αποφεύγοντας τα γεωπολιτικά ζητήματα, η οικονομία και οι χρηματοπιστωτικές αγορές του Ιράν εμφανίζουν ορισμένες θετικές εκπλήξεις.
Η χώρα έχει λογαριασμό ανοικτού κεφαλαίου, ενώ δεν υπάρχει φόρος επί των υπεραξιών ή των μερισμάτων.
Το Χρηματιστήριο της Τεχεράνης γιόρτασε την πεντηκοστή επέτειό του το 2017.
Αλλά αν οι άμεσες ξένες επενδύσεις έχουν εισέλθει στη χώρα τα τελευταία χρόνια, η δραστηριότητα των ξένων επενδύσεων χαρτοφυλακίου ήταν πολύ πιο περιορισμένη, με εκτιμώμενες επενδύσεις συνολικού ύψους μόνο 100 εκατ. δολαρίων.
Αυτή είναι η συνέπεια, όσον αφορά τις μετοχές, τόσο της έλλειψης συμπερίληψης στους δείκτες MSCI και, φυσικά, των κυρώσεων.
Δεν υπάρχουν ξένες επενδύσεις στο Ιράν
Δεν υπάρχει ακόμη ξένη τράπεζα στο Ιράν και επομένως η έλλειψη γνωστών θεματοφυλάκων αποδεκτών από τους διεθνείς επενδυτές χαρτοφυλακίων.
Πράγματι, παρά την πυρηνική συμφωνία του 2015, εξακολουθεί να μην είναι δυνατή η χρήση ξένων πιστωτικών καρτών για την πληρωμή λογαριασμών ξενοδοχείων ή οποιασδήποτε άλλης συναλλαγής.
Οι οίκοι αξιολόγησης απουσιάζουν από το Ιράν, γεγονός που δεν προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι οι τρεις μεγαλύτεροι οίκοι αξιολόγησης είναι αμερικανικές.
Αυτό είναι αρνητικό για την ιρανική κυβέρνηση δεδομένου ότι, με το ελάχιστο χρέος σε ξένο νόμισμα και το συνολικό δημόσιο χρέος προς το ΑΕΠ μόνο στο 35% του ΑΕΠ, τα ιρανικά κρατικά ομόλογα θα ήταν ανάρπαστα.
Το συνολικό εξωτερικό χρέος είναι τώρα μόνο 10,8 δισ. δολάρια ήτοι μόλις 2,5% του ΑΕΠ, σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα του Ιράν (βλ. Παρακάτω πίνακα).
www.bankingnews.gr
Τι θα συμβεί στις ευρωπαϊκές επενδύσεις στο Ιράν;
Ένα πρακτικό ζήτημα είναι το τι θα συμβεί στις ευρωπαϊκές επενδύσεις στο Ιράν.
Το πιο τρανταχτό παράδειγμα είναι η επένδυση της γαλλικής ενεργειακής εταιρείας Total σε ένα γιγάντιο κοίτασμα φυσικού αερίου στο Ιράν.
Η Total ανακοίνωσε ότι θα αποσυρθεί από το Ιράν και την ανάπτυξη του γιγαντιαίου κοιτάσματος του South Pars, εκτός και εάν προστατευτεί από τις αμερικανικές κυρώσεις.
Προφανώς, μπορεί να υπάρξει κάποια μορφή συμβιβασμού.
Αν όμως η Ουάσιγκτον υιοθετήσει μια σκληρή στάση, όπως τη διεκδίκηση της δικαιοδοσίας των ΗΠΑ όσον αφορά τις μεταφορές κεφαλαίων μεταξύ δύο κυρίαρχων χωρών, όπως συνέβη το 2014 με το πρόστιμο ύψους 9 δισ. δολαρίων ΗΠΑ που επιβλήθηκε στη γαλλική τράπεζα BNP, τότε μια σύγκρουση είναι φαινομενικά αναπόφευκτη και ως εκ τούτου, η αυξανόμενη αμφισβήτηση της αμερικανικής ηγεμονίας που πηγάζει από την δυναμική του δολαρίου ωε παγκόσμιου αποθεματικού, θα ενταθεί με κύριος άξονες την Κίνα και τη Ρωσία.
Υπό αμφισβήτηση ο ρόλος των ΗΠΑ ως ο "οικονομικός αστυνομικός του πλανήτη"
Από αυτή την άποψη, η πιο ενδιαφέρουσα αντίδραση στο ζήτημα του Ιράν από τότε που ο Donald Trump έκανε την ανακοίνωσή του στις 8 Μαΐου ήταν αυτή του γάλλου υπουργού Οικονομικών Bruno Le Maire όταν είπε στις 9 Μαΐου ότι δεν ήταν αποδεκτό "οι ΗΠΑ να είναι ικονομικός αστυνομικός του πλανήτη".
Ο Pompeo προειδοποιεί το Ιράν για την επιβολή πιο αυστηρών κυρώσεων
Παραμένοντας στο θέμα του Ιράν, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ και πρώην επικεφαλής της CIA Mike Pompeo έκανε μια εξαιρετικά επιθετική ομιλία, απειλώντας το Ιράν με κλιμακούμενες κυρώσεις.
Ο Pompeo δήλωσε ότι "οι κυρώσεις επιστρέφουν σε πλήρη ισχύ και έρχονται νέες.
Αυτό το χτύπημα των κυρώσεων θα είναι οδυνηρό εάν το καθεστώς του Ιράν δεν αλλάξει την πορεία του.
Αυτές τελικά θα καταλήξουν να είναι οι ισχυρότερες κυρώσεις στην ιστορία.
Η προαναφερθείσα ρητορική δείχνει ότι οι ΗΠΑ είναι απρόθυμες να συμβιβαστούν με την Ευρώπη.
Η σημασία όλων των παραπάνω είναι ότι η Ευρώπη και οι ΗΠΑ παραμένουν σε πορεία σύγκρουσης.
Οι εξαγωγές του Ιράν αυξήθηκαν από την άρση των κυρώσεων το 2016
Η σημασία της Ευρώπης για το Ιράν μπορεί να φανεί στο γεγονός ότι οι εξαγωγές του Ιράν προς την Ευρώπη αυξήθηκαν σχεδόν εννέα φορές από το τέλος των κυρώσεων τον Ιανουάριο του 2016.
Έτσι, οι εξαγωγές του Ιράν προς την ΕΕ αυξήθηκαν από τα 1,3 δισ. δολάρια το 2015 σε 11,4 δισ. δολάρια τον δωδεκάμηνο έως τον Ιανουάριο, σύμφωνα με την Διεύθυνση Εμπορικών Στατιστικών του ΔΝΤ.
Υπάρχει, φυσικά, το αυξανόμενο εμπόριο μεταξύ Ιράν και Κίνας.
Το συνολικό εμπόριο του Ιράν με την Κίνα αυξήθηκε κατά 18% σε ετήσια βάση στα 27,5 δισ. δολάρια το δωδεκάμηνο έως τον Ιανουάριο (βλ. Παρακάτω πίνακα).
Όλα αυτά κάνουν το Ιράν καλό παράδειγμα του ολοένα πολυπολικού κόσμου όπου η αμερικανική επιρροή ή τα συμφέροντα φαίνεται να εξασθενούν.
Ετήσιες εξαγωγές του Ιράν προς την ΕΕ
Ετήσιες εξαγωγές του Ιράν προς την Κίνα
Υπό πίεση το νόμισμα του Ιράν
Εν τω μεταξύ, το νόμισμα του Ιράν (rial) έχει πληγεί σκληρά τους τελευταίους μήνες λόγω της αβεβαιότητας που δημιούργησε η προηγούμενη επανειλημμένη απειλή της Trump να αποσυρθεί από την πυρηνική συμφωνία.
Το rial υποτιμήθηκε στη μαύρη αγορά κατά 33% έναντι του δολλαρίου μέχρι σήμερα (βλ. Παρακάτω πίνακα).
Η υποτίμηση αυτη έρχεται μετά από μια περίοδο σταθερότητας, όπου το νόμισμα του Ιράν διαπραγματεύτηκε σε ένα φάσμα 13% για δύο χρόνια, με τη βοήθεια της αισιοδοξίας που δημιούργησε η πυρηνική συμφωνία καθώς και των πολύ υψηλών επιτοκίων.
Οι αποδόσεις των ιρανικών κρατικών ομολόγων ανήλθαν στο 27% στις αρχές του 2017 και έφτασαν στο 16% στα τέλη του 2017.
Τώρα διαμορφώνονται στο 19% ως αποτέλεσμα της πίεσης των αγορών που δημιουργείται από την απειλή των νέων αμερικανικών κυρώσεων.
Ριάλ/δολάριο
Ξένες άμεσες επενδύσεις στο Ιράν
Με ένα κλασικό δημογραφικό προφίλ αναδυόμενων αγορών, με πληθυσμό 80 εκατομμυρίων, το 60% του οποίου είναι κάτω των 35 ετών, το Ιράν φυσικά έχει προσελκύσει πολλές ξένες άμεσες επενδύσεις τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα μετά το 2015.
Η μεγαλύτερη ήταν η προαναφερθείσα επένδυση της Total, ύψους 4,8 δισ. δολαρίων που υπεγράφη τον Ιούλιο του 2017. Όμως, η Total δηλώνει ότι έχει επενδύσει μέχρι τώρα μόλις 40 εκατ. ευρώ, αναμένοντας τις εξελίξεις με το θέμα των αμερικανικών κυρώσεων.
Όσον αφορά τα συγκεντρωτικά στοιχεία, οι πραγματικές εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων από το Ιράν αυξήθηκαν κατά 64% σε ετήσια βάση στα 3,37 δισ. δολάρια το 2016, σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών.
Ενώ μια έκθεση της ιρανικής κυβέρνησης που δημοσιεύθηκε το 2017 ανέφερεότι το Ιράν έχει εγκρίνει 11,8 δισ. δολάρια για άμεσες ξένες επενδύσεις κατά τη διάρκεια των 12 μηνών έως το Δεκέμβριο του 2016.
Θα υπάρξει επιστροφή της Pax Americana;
Το θέμα λοιπόν παραμένει ότι μια αντιπαράθεση μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρωζώνης για το θέμα αυτό είναι ενδεχομένως ένα ορόσημο ανάπτυξης στην υποχώρηση της Pax Americana.
Οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης θα προσπαθήσουν να κερδίσουν χρονο, ποντάροντας στην ελπίδα ότι ο Donald Trump δεν θα επανεκλεγεί στην αμερικανική προεδρία για δεύτερη θητεία και η ζωή θα επιστρέψει σε κανονικά επίπεδα.
Η οικονομία του Ιράν
Αποφεύγοντας τα γεωπολιτικά ζητήματα, η οικονομία και οι χρηματοπιστωτικές αγορές του Ιράν εμφανίζουν ορισμένες θετικές εκπλήξεις.
Η χώρα έχει λογαριασμό ανοικτού κεφαλαίου, ενώ δεν υπάρχει φόρος επί των υπεραξιών ή των μερισμάτων.
Το Χρηματιστήριο της Τεχεράνης γιόρτασε την πεντηκοστή επέτειό του το 2017.
Αλλά αν οι άμεσες ξένες επενδύσεις έχουν εισέλθει στη χώρα τα τελευταία χρόνια, η δραστηριότητα των ξένων επενδύσεων χαρτοφυλακίου ήταν πολύ πιο περιορισμένη, με εκτιμώμενες επενδύσεις συνολικού ύψους μόνο 100 εκατ. δολαρίων.
Αυτή είναι η συνέπεια, όσον αφορά τις μετοχές, τόσο της έλλειψης συμπερίληψης στους δείκτες MSCI και, φυσικά, των κυρώσεων.
Δεν υπάρχουν ξένες επενδύσεις στο Ιράν
Δεν υπάρχει ακόμη ξένη τράπεζα στο Ιράν και επομένως η έλλειψη γνωστών θεματοφυλάκων αποδεκτών από τους διεθνείς επενδυτές χαρτοφυλακίων.
Πράγματι, παρά την πυρηνική συμφωνία του 2015, εξακολουθεί να μην είναι δυνατή η χρήση ξένων πιστωτικών καρτών για την πληρωμή λογαριασμών ξενοδοχείων ή οποιασδήποτε άλλης συναλλαγής.
Οι οίκοι αξιολόγησης απουσιάζουν από το Ιράν, γεγονός που δεν προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι οι τρεις μεγαλύτεροι οίκοι αξιολόγησης είναι αμερικανικές.
Αυτό είναι αρνητικό για την ιρανική κυβέρνηση δεδομένου ότι, με το ελάχιστο χρέος σε ξένο νόμισμα και το συνολικό δημόσιο χρέος προς το ΑΕΠ μόνο στο 35% του ΑΕΠ, τα ιρανικά κρατικά ομόλογα θα ήταν ανάρπαστα.
Το συνολικό εξωτερικό χρέος είναι τώρα μόνο 10,8 δισ. δολάρια ήτοι μόλις 2,5% του ΑΕΠ, σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα του Ιράν (βλ. Παρακάτω πίνακα).
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών