Η συνεχής διαρροή εγκεφάλων έχει αλλάξει σημαντικά τη δομή της ελληνικής οικονομίας, σύμφωνα με τη Moody's
Η ελληνική κρίση χρέους είναι μια αρχαία ιστορία, με τον κίνδυνο να βιώσει η χώρα το μαρτύριο του Σισύφου να είναι ορατό, τονίζει στην τελευταία ανάλυσή της για την Ελλάδα η Moody's.
Με 5 διαδοχικά τρίμηνα αύξησης του ΑΕΠ, η Ελλάδα έχει επιτύχει την καλύτερη πορεία οικονομικής ανάπτυξης από την περίοδο 2005-2006.
Αλλά ενώ η ανάπτυξη ήταν ξεκάθαρη, οι πηγές αυτής όχι και τόσο: οι εξαγωγές να μένουν σε θετικό έδαφος, αλλά την κατανάλωση και τις επενδύσεις να παρουσιάζουν διακυμάνσεις.
Παρόλα αυτά εκτιμάται ότι η οικονομική ανάπτυξη θα διατηρήσει το ρυθμό της τα επόμενα χρόνια.
Σύμφωνα με τη Moody's, η κατανάλωση θα συμβάλει περισσότερο στην παραγωγή, καθώς η αγορά εργασίας βελτιώνεται, οδηγώντας σε ισχυρότερα μισθολογικά οφέλη και ενισχύοντας τα εισοδήματα και τις δαπάνες.
Ο πληθωρισμός, ο οποίος παρέμεινε μέτριος από τις αρχές του 2017, θα κλείσει σιγά- σιγά την ψαλίδα της μίας ποσοστιαίας μονάδας από την υπόλοιπη Ευρωζώνη.
Η ισχυρότερη παγκόσμια ανάπτυξη είναι καλή για τη χώρα, από την άποψη τόσο των βελτιωμένων εξαγωγών όσο και της μεγαλύτερης εισροής τουριστών στη Μεσόγειο.
Μετά τη «σφαγή»
Οκτώ χρόνια βαριάς λιτότητας και αναδιάρθρωσης της αγοράς εργασίας έπληξαν την ελληνική οικονομία.
Πραγματικά το ΑΕΠ μειώθηκε κατά το ένα τέταρτο του επιπέδου του 2008, το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε σε πάνω από 25% και τα έσοδα μειώθηκαν κατά σχεδόν ένα τρίτο.
Ως αποτέλεσμα, η ελληνική οικονομία παραμένει πολύ πιο πίσω από τους ευρωπαίους ομολόγους της.
Μέρος αυτού που έχει καταστήσει τόσο δύσκολη την ανάπτυξη είναι ο πληθυσμός που εγκαταλείπει τη χώρα.
Οι κακές οικονομικές συνθήκες συνοδευόμενες από ασφυκτικά μέτρα λιτότητας και αυξήσεις στους φόρους, οδήγησε σε "λουκέτα" αρκετές επιχειρήσεις.
Πολλοί Έλληνες έφυγαν από τη χώρα για να βρουν εργασία αλλού, οδηγώντας σε πτώση του πληθυσμού κατά 4% από το 2010.
Η συνεχής διαρροή εγκεφάλων έχει αλλάξει σημαντικά και τη δομή της ελληνικής οικονομίας, καθώς η χώρα δεν μπορούσε να στηρίξει αρκετά στις βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας χωρίς εργαζόμενους υψηλής εξειδίκευσης.
Περισσότερες θέσεις εργασίας θα πρέπει να σημαίνουν περισσότερες δαπάνες
Η βελτίωση της οικονομίας βοήθησε την αγορά εργασίας να κάνει μια σταθερή ανοδική πορεία.
Αυτή η βελτίωση στηρίζεται στα κέρδη του δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα, ενώ και η συνολική απασχόληση αυξάνεται σταθερά από το 2014.
Βέβαια, σύμφωνα με τη Moody's, η αγορά εργασίας έχει ακόμα πολύ δρόμο ακόμη να διανύσει προκειμένου να επιστρέψει στα προ ύφεσης επίπεδα.
Η απασχόληση είναι κατά 20% χαμηλότερη από τα μέσα του 2008, ενώ η ανεργία, στο 20,3% το πρώτο τρίμηνο του 2018, είναι περίπου 13 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τα προ κρίσης επίπεδα.
Ακόμη χειρότερα, περίπου το ένα τρίτο των οικογενειών έχουν ένα τουλάχιστον μέλος ανέργο και μεταξύ αυτών που έχουν δουλειά είναι πιθανό να είναι με τον κατώτατο μισθό.
Τα ποσοστά φτώχειας μεταξύ των απασχολούμενων είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη.
Ωστόσο υπάρχουν ενδείξεις βελτίωσης, με τις συνολικές απολαβές των εργαζομένων να αρχίζουν να αυξάνονται, γεγονός που με τη σειρά του αναμένεται να δώσει ώθηση στην κατανάλωση.
Ο τουρισμός υπήρξε καθοριστικός για την ελληνική αγορά εργασίας, επειδή οι ξένες δαπάνες ενθαρρύνουν τις μικρές επιχειρήσεις.
Άλλες θέσεις εργασίας δημιουργούνται καθώς οι κατασκευαστικές μετατοπίζουν τις δραστηριότητές τους εκτός των ελληνικών συνόρων, αυξάνοντας τις εξαγωγές, οι οποίες αντιπροσωπεύουν πλέον το ένα τρίτο της οικονομικής δραστηριότητας, από το ένα τέταρτο πριν από την κρίση.
Η αγορά ακινήτων
Η βελτίωση της αγοράς εργασίας και των εισοδημάτων θα αναζωπυρώσει αργά τη ζήτηση κατοικιών, η οποία με τη σειρά της θα ενισχύσει την αγορά.
Ο πληθυσμός μειώνεται, οι περιοριστικοί όροι πίστωσης και οι υψηλοί φόροι ακίνητης περιουσίας έχουν σταθμιστεί σημαντικά τα τελευταία οκτώ χρόνια.
Οι νέες οικιστικές κατασκευές συνεχίζουν να απογοητεύουν και έχουν προχωρήσει μόνο αργά κατά την τελευταία 3ετία, από το χαμηλό του 2012.
Οι τιμές των κατοικιών αρχίζουν τώρα να αυξάνουν την αξία τους, αλλά παραμένουν σχεδόν στο ήμισυ του επιπέδου του 2008.
Τα πράγματα είναι χειρότερα στα ενοίκια, όπου οι τιμές πέφτουν πολύ κάτω από τον πληθωρισμό, καθιστώντας τις πραγματικές τιμές χειρότερες από ό, τι φαίνεται.
Η χαμηλή ζήτηση και το υψηλό ποσό της υπάρχουσας προσφοράς κατοικιών έχουν επίσης περιορίσει την απασχόληση στον τομέα των κατασκευών, η οποία έχει μειωθεί κατά περίπου το ήμισυ από τα επίπεδα του 2007 και τα κέρδη της βιομηχανίας έχουν επιβραδυνθεί σημαντικά.
Σύμφωνα με τη Moody's, η αποκατάσταση της αγοράς κατοικιών θα διαφέρει γεωγραφικά.
Θα είναι ισχυρότερη στις περιοχές γύρω από την Αθήνα ενώ η υπόλοιπη Ελλάδα θα αγωνιστεί περισσότερο για να καταφέρει να κερδίσει έδαφος.
Άνοιγμα στις επενδύσεις
Οκτώ χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης, η Ελλάδα έχει σημειώσει αρκετή πρόοδο για να άρει τους περιορισμούς στην πραγματοποίηση επενδύσεων.
Η ολοκλήρωση του προγράμματος διάσωσης στις 20 Αυγούστου σηματοδοτεί ένα συμβολικό τέλος στη μακρά κρίση του χρέους της ζώνης του ευρώ, η οποία έθεσε εν αμφιβόλω την επιβίωση της στο κοινό νόμισμα.
Η Ελλάδα τώρα θα μπορεί να χρηματοδοτείται από τις κεφαλαιαγορές και τα δικά της αποθέματα.
Αυτό θα εξαλείψει επίσης την ανάγκη να υφίστανται πλέον δημοσιονομικές περικοπές, οι οποίες αποτελούσαν τις προϋποθέσεις για τη διάσωση.
Άλλωστε, κατά τα τελευταία οκτώ χρόνια σημειώθηκε σημαντική πρόοδος.
Οι Έλληνες αξιωματούχοι μπόρεσαν να μετατρέψουν το έλλειμμα του προϋπολογισμού ύψους 15,1% το 2008 σε πλεόνασμα 0,8% πέρυσι, να μεταρρυθμίσουν το συνταξιοδοτικό σύστημα, να βελτιώσουν το σύστημα συλλογής στατιστικών και να δημιουργήσουν έναν ανεξάρτητο φορέα συλλογής φόρων.
Ωστόσο, όλα αυτά δεν ήρθαν χωρίς κόστος.
Οι συντάξεις μειώθηκαν κατά 40% και η επιθετική φορολογία οδήγησε σε άνοδο της εισοδηματικής φτώχειας.
Αποφυγή του Σισύφου
Οι κίνδυνοι αφθονούν για τους Έλληνες, σύμφωνα με τη Moody's, η οποία υπενθυμίζει τον μύθο του Σίσυφου - ο οποίος υπεβλήθει στο βασανιστήριο να κουβαλάει ένα βράχο στην κορυφή ενός βουνού.
Φτάνοντας στην κορυφή, η πέτρα ξανακυλούσε κάτω και έπρεπε να την ανεβάσει ξανά.
Αν και υπάρχουν πολλές εξωτερικές δυνάμεις που θα μπορούσαν να διαταράξουν την οικονομική ανάκαμψη, η Ελλάδα αντιμετωπίζει δύο κύριους εγχώριους κινδύνους για μια βιώσιμη επιστροφή στις διεθνείς αγορές.
Ο πρώτος είναι ότι οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να διατηρήσουν τις δεσμεύσεις προς τους πιστωτές, ώστε να μη χάσουν την αξιοπιστία, που έχτισε η ολοκλήρωση του προγράμματος.
Ο δεύτερος είναι οι πολιτικοί κίνδυνοι.
Ειδικότερα, η πιθανή αλλαγή εξουσίας το 2019, θα μπορούσε να εντείνει την αβεβαιότητα ως προς το εάν η χώρα θα εφαρμόσει τις αναγκαίες πολιτικές, που θα διασφαλίσουν ότι το κρατικό χρέος παραμένει βιώσιμο.
www.bankingnews.gr
Με 5 διαδοχικά τρίμηνα αύξησης του ΑΕΠ, η Ελλάδα έχει επιτύχει την καλύτερη πορεία οικονομικής ανάπτυξης από την περίοδο 2005-2006.
Αλλά ενώ η ανάπτυξη ήταν ξεκάθαρη, οι πηγές αυτής όχι και τόσο: οι εξαγωγές να μένουν σε θετικό έδαφος, αλλά την κατανάλωση και τις επενδύσεις να παρουσιάζουν διακυμάνσεις.
Παρόλα αυτά εκτιμάται ότι η οικονομική ανάπτυξη θα διατηρήσει το ρυθμό της τα επόμενα χρόνια.
Σύμφωνα με τη Moody's, η κατανάλωση θα συμβάλει περισσότερο στην παραγωγή, καθώς η αγορά εργασίας βελτιώνεται, οδηγώντας σε ισχυρότερα μισθολογικά οφέλη και ενισχύοντας τα εισοδήματα και τις δαπάνες.
Ο πληθωρισμός, ο οποίος παρέμεινε μέτριος από τις αρχές του 2017, θα κλείσει σιγά- σιγά την ψαλίδα της μίας ποσοστιαίας μονάδας από την υπόλοιπη Ευρωζώνη.
Η ισχυρότερη παγκόσμια ανάπτυξη είναι καλή για τη χώρα, από την άποψη τόσο των βελτιωμένων εξαγωγών όσο και της μεγαλύτερης εισροής τουριστών στη Μεσόγειο.
Μετά τη «σφαγή»
Οκτώ χρόνια βαριάς λιτότητας και αναδιάρθρωσης της αγοράς εργασίας έπληξαν την ελληνική οικονομία.
Πραγματικά το ΑΕΠ μειώθηκε κατά το ένα τέταρτο του επιπέδου του 2008, το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε σε πάνω από 25% και τα έσοδα μειώθηκαν κατά σχεδόν ένα τρίτο.
Ως αποτέλεσμα, η ελληνική οικονομία παραμένει πολύ πιο πίσω από τους ευρωπαίους ομολόγους της.
Μέρος αυτού που έχει καταστήσει τόσο δύσκολη την ανάπτυξη είναι ο πληθυσμός που εγκαταλείπει τη χώρα.
Οι κακές οικονομικές συνθήκες συνοδευόμενες από ασφυκτικά μέτρα λιτότητας και αυξήσεις στους φόρους, οδήγησε σε "λουκέτα" αρκετές επιχειρήσεις.
Πολλοί Έλληνες έφυγαν από τη χώρα για να βρουν εργασία αλλού, οδηγώντας σε πτώση του πληθυσμού κατά 4% από το 2010.
Η συνεχής διαρροή εγκεφάλων έχει αλλάξει σημαντικά και τη δομή της ελληνικής οικονομίας, καθώς η χώρα δεν μπορούσε να στηρίξει αρκετά στις βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας χωρίς εργαζόμενους υψηλής εξειδίκευσης.
Περισσότερες θέσεις εργασίας θα πρέπει να σημαίνουν περισσότερες δαπάνες
Η βελτίωση της οικονομίας βοήθησε την αγορά εργασίας να κάνει μια σταθερή ανοδική πορεία.
Αυτή η βελτίωση στηρίζεται στα κέρδη του δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα, ενώ και η συνολική απασχόληση αυξάνεται σταθερά από το 2014.
Βέβαια, σύμφωνα με τη Moody's, η αγορά εργασίας έχει ακόμα πολύ δρόμο ακόμη να διανύσει προκειμένου να επιστρέψει στα προ ύφεσης επίπεδα.
Η απασχόληση είναι κατά 20% χαμηλότερη από τα μέσα του 2008, ενώ η ανεργία, στο 20,3% το πρώτο τρίμηνο του 2018, είναι περίπου 13 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τα προ κρίσης επίπεδα.
Ακόμη χειρότερα, περίπου το ένα τρίτο των οικογενειών έχουν ένα τουλάχιστον μέλος ανέργο και μεταξύ αυτών που έχουν δουλειά είναι πιθανό να είναι με τον κατώτατο μισθό.
Τα ποσοστά φτώχειας μεταξύ των απασχολούμενων είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη.
Ωστόσο υπάρχουν ενδείξεις βελτίωσης, με τις συνολικές απολαβές των εργαζομένων να αρχίζουν να αυξάνονται, γεγονός που με τη σειρά του αναμένεται να δώσει ώθηση στην κατανάλωση.
Ο τουρισμός υπήρξε καθοριστικός για την ελληνική αγορά εργασίας, επειδή οι ξένες δαπάνες ενθαρρύνουν τις μικρές επιχειρήσεις.
Άλλες θέσεις εργασίας δημιουργούνται καθώς οι κατασκευαστικές μετατοπίζουν τις δραστηριότητές τους εκτός των ελληνικών συνόρων, αυξάνοντας τις εξαγωγές, οι οποίες αντιπροσωπεύουν πλέον το ένα τρίτο της οικονομικής δραστηριότητας, από το ένα τέταρτο πριν από την κρίση.
Η αγορά ακινήτων
Η βελτίωση της αγοράς εργασίας και των εισοδημάτων θα αναζωπυρώσει αργά τη ζήτηση κατοικιών, η οποία με τη σειρά της θα ενισχύσει την αγορά.
Ο πληθυσμός μειώνεται, οι περιοριστικοί όροι πίστωσης και οι υψηλοί φόροι ακίνητης περιουσίας έχουν σταθμιστεί σημαντικά τα τελευταία οκτώ χρόνια.
Οι νέες οικιστικές κατασκευές συνεχίζουν να απογοητεύουν και έχουν προχωρήσει μόνο αργά κατά την τελευταία 3ετία, από το χαμηλό του 2012.
Οι τιμές των κατοικιών αρχίζουν τώρα να αυξάνουν την αξία τους, αλλά παραμένουν σχεδόν στο ήμισυ του επιπέδου του 2008.
Τα πράγματα είναι χειρότερα στα ενοίκια, όπου οι τιμές πέφτουν πολύ κάτω από τον πληθωρισμό, καθιστώντας τις πραγματικές τιμές χειρότερες από ό, τι φαίνεται.
Η χαμηλή ζήτηση και το υψηλό ποσό της υπάρχουσας προσφοράς κατοικιών έχουν επίσης περιορίσει την απασχόληση στον τομέα των κατασκευών, η οποία έχει μειωθεί κατά περίπου το ήμισυ από τα επίπεδα του 2007 και τα κέρδη της βιομηχανίας έχουν επιβραδυνθεί σημαντικά.
Σύμφωνα με τη Moody's, η αποκατάσταση της αγοράς κατοικιών θα διαφέρει γεωγραφικά.
Θα είναι ισχυρότερη στις περιοχές γύρω από την Αθήνα ενώ η υπόλοιπη Ελλάδα θα αγωνιστεί περισσότερο για να καταφέρει να κερδίσει έδαφος.
Άνοιγμα στις επενδύσεις
Οκτώ χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης, η Ελλάδα έχει σημειώσει αρκετή πρόοδο για να άρει τους περιορισμούς στην πραγματοποίηση επενδύσεων.
Η ολοκλήρωση του προγράμματος διάσωσης στις 20 Αυγούστου σηματοδοτεί ένα συμβολικό τέλος στη μακρά κρίση του χρέους της ζώνης του ευρώ, η οποία έθεσε εν αμφιβόλω την επιβίωση της στο κοινό νόμισμα.
Η Ελλάδα τώρα θα μπορεί να χρηματοδοτείται από τις κεφαλαιαγορές και τα δικά της αποθέματα.
Αυτό θα εξαλείψει επίσης την ανάγκη να υφίστανται πλέον δημοσιονομικές περικοπές, οι οποίες αποτελούσαν τις προϋποθέσεις για τη διάσωση.
Άλλωστε, κατά τα τελευταία οκτώ χρόνια σημειώθηκε σημαντική πρόοδος.
Οι Έλληνες αξιωματούχοι μπόρεσαν να μετατρέψουν το έλλειμμα του προϋπολογισμού ύψους 15,1% το 2008 σε πλεόνασμα 0,8% πέρυσι, να μεταρρυθμίσουν το συνταξιοδοτικό σύστημα, να βελτιώσουν το σύστημα συλλογής στατιστικών και να δημιουργήσουν έναν ανεξάρτητο φορέα συλλογής φόρων.
Ωστόσο, όλα αυτά δεν ήρθαν χωρίς κόστος.
Οι συντάξεις μειώθηκαν κατά 40% και η επιθετική φορολογία οδήγησε σε άνοδο της εισοδηματικής φτώχειας.
Αποφυγή του Σισύφου
Οι κίνδυνοι αφθονούν για τους Έλληνες, σύμφωνα με τη Moody's, η οποία υπενθυμίζει τον μύθο του Σίσυφου - ο οποίος υπεβλήθει στο βασανιστήριο να κουβαλάει ένα βράχο στην κορυφή ενός βουνού.
Φτάνοντας στην κορυφή, η πέτρα ξανακυλούσε κάτω και έπρεπε να την ανεβάσει ξανά.
Αν και υπάρχουν πολλές εξωτερικές δυνάμεις που θα μπορούσαν να διαταράξουν την οικονομική ανάκαμψη, η Ελλάδα αντιμετωπίζει δύο κύριους εγχώριους κινδύνους για μια βιώσιμη επιστροφή στις διεθνείς αγορές.
Ο πρώτος είναι ότι οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να διατηρήσουν τις δεσμεύσεις προς τους πιστωτές, ώστε να μη χάσουν την αξιοπιστία, που έχτισε η ολοκλήρωση του προγράμματος.
Ο δεύτερος είναι οι πολιτικοί κίνδυνοι.
Ειδικότερα, η πιθανή αλλαγή εξουσίας το 2019, θα μπορούσε να εντείνει την αβεβαιότητα ως προς το εάν η χώρα θα εφαρμόσει τις αναγκαίες πολιτικές, που θα διασφαλίσουν ότι το κρατικό χρέος παραμένει βιώσιμο.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών