Austrian Economic Center: «Ευρω-ουτοπία» το όραμα της Thatcher πιο επίκαιρο από ποτέ
Αυτήν την εβδομάδα γιορτάζεται η 30ή επέτειο της διάσημης ομιλίας της Μargaret Thatcher, όπου παρουσιάστηκε το όραμά της για το μέλλον της Ευρώπης.
Στη νέα μελέτη του Austrian Economic Center «Τριάντα χρόνια μετά τη Μπριζ: το όραμα της Margaret Thatcher για την Ευρώπη» επανεξετάστηκε, έτσι ώστε να κατανοηθεί το τι μπορεί να μάθει κανείς από την διάσημη πρωθυπουργό της Βρετανίας.
Η Ευρώπη βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο μιας συζήτησης για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Δεν είναι η πρώτη.
Πριν από τη θέσπιση της Συνθήκης του Μάαστριχτ το 1992, οι πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης συζήτησαν επίσης για το πού κατευθύνεται η ΕΕ ή, όπως ονομαζόταν τότε, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα.
Έπρεπε να ακολουθήσει την πορεία της «πιο στενής ένωσης» ή να επανέλθει στις θεμελιώδεις αρχές;
Αυτή ήταν η κατάσταση στην οποία βρέθηκε η Βρετανίδα Πρωθυπουργός Margaret Thatcher στις 20 Σεπτεμβρίου 1988, σε ομιλία της στο Κολέγιο της Ευρώπης στη Μπριζ.
Όπως είπε η Thatcher «αποφάσισα ότι ήρθε η ώρα να ξεπεράσουμε αυτό που είδαμε τη διάβρωση της δημοκρατίας με συγκεντρωτισμό και γραφειοκρατία και να θέσω μια εναλλακτική άποψη για το μέλλον της Ευρώπης», θα γράψει στα απομνημονεύματά της «The Downing Street Years».
Το αποτέλεσμα ήταν η περίφημη αλλά εκπληκτική «ομιλία της Μπριζ», η οποία απέχει πολύ από την αντίθεσή της στην ΕΕ, αλλά στην οποία εμπεριέχεται μια έντονη προειδοποίηση εναντίον των Βρυξελλών, μια προσπάθεια να σωθεί η ΕΕ μετά από τους φεντεραλιστές που απαιτούν ολοένα και περισσότερη ολοκλήρωση.
Πράγματι, πολλές από τις προειδοποιήσεις που εξέφρασε η Thatcher είναι ακόμα πιο αληθινές σήμερα.
Η ευρωπαϊκή κληρονομιά
Στο όραμα της Thatcher, η ευρωπαϊκή κληρονομιά έχει ζωτική σημασία.
Προσπαθεί να μας διδάξει ότι η Ευρώπη μπορεί να είναι υπερήφανη για την ιστορία της.
Ενώ οι πόλεμοι παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο στο παρελθόν, η Ευρώπη εξακολουθεί να είναι η ήπειρος στην οποία επικράτησε το ιδεώδες της ατομικής ελευθερίας πριν από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο.
Είναι η ήπειρος που στην οποία ανακαλύφθηκαν οι μεγαλύτερες καινοτομίες, καλλιτεχνικά κομμάτια, λογοτεχνικά έργα και διανοούμενοι.
Η Μεγάλη Βρετανία έχει παίξει ένα καθοριστικό ρόλο στην ευρωπαϊκή ιστορία, και η Thatcher το κάνει σαφές αναφέροντας ότι «οι δεσμοί μας με την υπόλοιπη Ευρώπη, την ήπειρο της Ευρώπης, ήταν ο κυρίαρχος παράγοντας στην ιστορία μας».
Η Βρετανία συνέβαλε δυναμικά στην ευρωπαϊκή ιστορία και τις αξίες της με την Magna Carta, την ένδοξη επανάσταση και πολλά άλλα σημαντικά βήματα στο δρόμο προς την ελευθερία.
Αλλά και η Βρετανία επωφελήθηκε από τη σύνδεσή της με την ηπειρωτική Ευρώπη, για παράδειγμα «δανείστηκε αυτή την έννοια του κράτους δικαίου που σηματοδοτεί μια πολιτισμένη κοινωνία από τη βαρβαρότητα».
Αυτή η ειδική σχέση, λέει η Thatcher, πρέπει να διατηρηθεί.
Σήμερα αυτό είναι ακόμη πιο αληθινό: την παραμονή του Brexit, είναι εξαιρετικά σημαντικό να διατηρηθεί αυτή η αμοιβαία κατανόηση μεταξύ των δύο πλευρών άθικτη, ανεξάρτητα από το αν η Βρετανία βρίσκεται εντός ή εκτός της ΕΕ.
Παρά την πολύ μεγάλη επιτυχία της ευρωπαϊκής ιστορίας, που χρονολογείται από χιλιάδες χρόνια, πρέπει να θυμόμαστε ότι είναι η μακρά ιστορία της Ευρώπης και όχι η ΕΕ (η τελευταία είναι μόλις εξήντα ετών).
«Η Ευρώπη δεν είναι η δημιουργία της Συνθήκης της Ρώμης.
Ούτε η ευρωπαϊκή ιδέα είναι ιδιοκτησία οποιασδήποτε ομάδας ή θεσμού».
Δε σημαίνει ότι όποιος επικρίνει την ΕΕ είναι αυτόματα αντιευρωπαϊστής, - ένα σημαντικό σημείο στον σημερινό κόσμο στον οποίο η Ευρώπη και η ΕΕ χρησιμοποιούνται συνώνυμα τις περισσότερες φορές.
Αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένα εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την προώθηση των αξιών που υπερασπίζονται τόσο συχνά οι Ευρωπαίοι τον 20ό αιώνα: η ΕΕ «δεν είναι αυτοσκοπός», αλλά «ένα πρακτικό μέσο με το οποίο η Ευρώπη μπορεί να διασφαλίσει τη μελλοντική ευημερία και την ασφάλεια των λαών της».
Μια Ευρώπη των ελεύθερων επιχειρήσεων και του ελεύθερου εμπορίου
Ποιος είναι ο δρόμος προς τη μελλοντική ευημερία;
Για την Thatcher, πρόκειται για «την απελευθέρωση και την άρση των περιορισμών στο εμπόριο».
Σημαίνει «δράση για ελεύθερες αγορές, δράση για τη διεύρυνση της επιλογής, δράση για τη μείωση της κυβερνητικής παρέμβασης».
Αντί να αυξάνεται η συγκέντρωση και οι ρυθμιστικές προσπάθειες, η Ευρώπη θα πρέπει να παραμείνει πρωταθλητής στο ελεύθερο επιχειρείν.
Η ιστορία - και η Σοβιετική Ένωση, θα πρέπει να είναι αρκετή απόδειξη ότι η κεντρική λήψη αποφάσεων δεν λειτουργεί.
Η ΕΕ θα πρέπει να είναι προσανατολισμένη σε παγκόσμιο επίπεδο.
«Η Ευρώπη δεν θα είχε ποτέ ευημερήσει και ποτέ δεν θα ευημερήσει ως στενόμυαλη», προειδοποίησε η Thatcher.
Το ελεύθερο εμπόριο με τον έξω κόσμο - κάτι που στην ΕΕ απουσιάζει μέχρι σήμερα (ενώ υποχρεώνει όλα τα κράτη μέλη να συμμορφώνονται με την εμπορική πολιτική της), είναι μία από τις σημαντικότερες αρμοδιότητες των Βρυξελλών.
«Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η προσέγγισή μας στον κόσμο το εμπόριο συμβαδίζει με την ελευθερία που κηρύττουμε στο εσωτερικό μας».
Γι 'αυτό χρειάζεται μια ισχυρή σχέση με τις ΗΠΑ.
Για τη Thatcher, οι ΗΠΑ ήταν πράγματι σε κάποιο βαθμό μέρος της Ευρώπης, «με την έννοια ότι μοιράζεται μια κοινή κληρονομιά πολιτισμένων αξιών και μια αγάπη για την ελευθερία».
Είναι μια φυσική εφαρμογή μεταξύ των δύο «πλευρών» του Ατλαντικού, καθώς οι βασικές αξίες είναι κοινές μεταξύ τους.
Ενόψει των σημερινών εμπορικών πολέμων και επιθέσεων και στις δύο πλευρές, θα ήταν ακόμα χειρότερη.
Κατά της Eurotopia
Αν υπάρχει κάποιο επιχείρημα που η Thatcher έθετε συνεχώς, ήταν η έντονη αντίθεσή της σε ένα κεντρικό ομοσπονδιακό κράτος, στο οποίο θα κυβερνούσε η γραφειοκρατία των Βρυξελλών.
Η ιδέα των «Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης» είναι μια ουτοπία που «δεν έρχεται ποτέ, διότι γνωρίζουμε ότι δεν θα ήταν αρεστή εάν ποτέ γινόταν πραγματικότητα».
Αντί για πολιτικούς που προσπαθούν να δημιουργήσουν μια ενιαία ευρωπαϊκή ταυτότητα, η Ευρώπη πρέπει να είναι μια ενότητα πολυμορφίας.
«Η Ευρώπη θα είναι ισχυρότερη ακριβώς επειδή έχει τη Γαλλία ως Γαλλία, την Ισπανία ως Ισπανία, τη Βρετανία ως Βρετανία, καθέμία με τα δικά της έθιμα, παραδόσεις και ταυτότητα.
Θα ήταν ανόητο να προσπαθήσουμε να τα προσαρμόσουμε σε κάποιο είδος ταυτότητας ευρωπαϊκής προσωπικότητας».
Σύμφωνα με τη γνώμη της Margaret Thatcher, η ΕΕ πρέπει να παραμείνει υπερεθνική οργάνωση που βασίζεται στην εθελοντική συνεργασία μεταξύ κυρίαρχων κρατών και όχι σε ένα ομοσπονδιακό κράτος.
Ίσως αισθανοταν μόνη της με αυτήν την άποψη όταν την παρουσίασε πριν από τριάντα χρόνια.
Αλλά σήμερα, με μια άλλη συζήτηση για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης - και ακόμα προς την κατεύθυνση της «ολοένα στενότερης ένωσης», πρέπει να έχουμε κατά νου τι είπε η Thatcher και να «σηκώσουμε τη σημαία της εθνικής κυριαρχίας, των ελεύθερων επιχειρήσεων και να πολεμήσουμε».
Πράγματι, όπως έγραφε η ο Thatcherστα απομνημονεύματά της, «αν υπήρχε πάντα μια ιδέα που ήρθε και έφτασε ο χρόνος ήταν σίγουρα εκείνος του τεχνητού μεγα-κράτους».
www.bankingnews.gr
Στη νέα μελέτη του Austrian Economic Center «Τριάντα χρόνια μετά τη Μπριζ: το όραμα της Margaret Thatcher για την Ευρώπη» επανεξετάστηκε, έτσι ώστε να κατανοηθεί το τι μπορεί να μάθει κανείς από την διάσημη πρωθυπουργό της Βρετανίας.
Η Ευρώπη βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο μιας συζήτησης για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Δεν είναι η πρώτη.
Πριν από τη θέσπιση της Συνθήκης του Μάαστριχτ το 1992, οι πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης συζήτησαν επίσης για το πού κατευθύνεται η ΕΕ ή, όπως ονομαζόταν τότε, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα.
Έπρεπε να ακολουθήσει την πορεία της «πιο στενής ένωσης» ή να επανέλθει στις θεμελιώδεις αρχές;
Αυτή ήταν η κατάσταση στην οποία βρέθηκε η Βρετανίδα Πρωθυπουργός Margaret Thatcher στις 20 Σεπτεμβρίου 1988, σε ομιλία της στο Κολέγιο της Ευρώπης στη Μπριζ.
Όπως είπε η Thatcher «αποφάσισα ότι ήρθε η ώρα να ξεπεράσουμε αυτό που είδαμε τη διάβρωση της δημοκρατίας με συγκεντρωτισμό και γραφειοκρατία και να θέσω μια εναλλακτική άποψη για το μέλλον της Ευρώπης», θα γράψει στα απομνημονεύματά της «The Downing Street Years».
Το αποτέλεσμα ήταν η περίφημη αλλά εκπληκτική «ομιλία της Μπριζ», η οποία απέχει πολύ από την αντίθεσή της στην ΕΕ, αλλά στην οποία εμπεριέχεται μια έντονη προειδοποίηση εναντίον των Βρυξελλών, μια προσπάθεια να σωθεί η ΕΕ μετά από τους φεντεραλιστές που απαιτούν ολοένα και περισσότερη ολοκλήρωση.
Πράγματι, πολλές από τις προειδοποιήσεις που εξέφρασε η Thatcher είναι ακόμα πιο αληθινές σήμερα.
Η ευρωπαϊκή κληρονομιά
Στο όραμα της Thatcher, η ευρωπαϊκή κληρονομιά έχει ζωτική σημασία.
Προσπαθεί να μας διδάξει ότι η Ευρώπη μπορεί να είναι υπερήφανη για την ιστορία της.
Ενώ οι πόλεμοι παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο στο παρελθόν, η Ευρώπη εξακολουθεί να είναι η ήπειρος στην οποία επικράτησε το ιδεώδες της ατομικής ελευθερίας πριν από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο.
Είναι η ήπειρος που στην οποία ανακαλύφθηκαν οι μεγαλύτερες καινοτομίες, καλλιτεχνικά κομμάτια, λογοτεχνικά έργα και διανοούμενοι.
Η Μεγάλη Βρετανία έχει παίξει ένα καθοριστικό ρόλο στην ευρωπαϊκή ιστορία, και η Thatcher το κάνει σαφές αναφέροντας ότι «οι δεσμοί μας με την υπόλοιπη Ευρώπη, την ήπειρο της Ευρώπης, ήταν ο κυρίαρχος παράγοντας στην ιστορία μας».
Η Βρετανία συνέβαλε δυναμικά στην ευρωπαϊκή ιστορία και τις αξίες της με την Magna Carta, την ένδοξη επανάσταση και πολλά άλλα σημαντικά βήματα στο δρόμο προς την ελευθερία.
Αλλά και η Βρετανία επωφελήθηκε από τη σύνδεσή της με την ηπειρωτική Ευρώπη, για παράδειγμα «δανείστηκε αυτή την έννοια του κράτους δικαίου που σηματοδοτεί μια πολιτισμένη κοινωνία από τη βαρβαρότητα».
Αυτή η ειδική σχέση, λέει η Thatcher, πρέπει να διατηρηθεί.
Σήμερα αυτό είναι ακόμη πιο αληθινό: την παραμονή του Brexit, είναι εξαιρετικά σημαντικό να διατηρηθεί αυτή η αμοιβαία κατανόηση μεταξύ των δύο πλευρών άθικτη, ανεξάρτητα από το αν η Βρετανία βρίσκεται εντός ή εκτός της ΕΕ.
Παρά την πολύ μεγάλη επιτυχία της ευρωπαϊκής ιστορίας, που χρονολογείται από χιλιάδες χρόνια, πρέπει να θυμόμαστε ότι είναι η μακρά ιστορία της Ευρώπης και όχι η ΕΕ (η τελευταία είναι μόλις εξήντα ετών).
«Η Ευρώπη δεν είναι η δημιουργία της Συνθήκης της Ρώμης.
Ούτε η ευρωπαϊκή ιδέα είναι ιδιοκτησία οποιασδήποτε ομάδας ή θεσμού».
Δε σημαίνει ότι όποιος επικρίνει την ΕΕ είναι αυτόματα αντιευρωπαϊστής, - ένα σημαντικό σημείο στον σημερινό κόσμο στον οποίο η Ευρώπη και η ΕΕ χρησιμοποιούνται συνώνυμα τις περισσότερες φορές.
Αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένα εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την προώθηση των αξιών που υπερασπίζονται τόσο συχνά οι Ευρωπαίοι τον 20ό αιώνα: η ΕΕ «δεν είναι αυτοσκοπός», αλλά «ένα πρακτικό μέσο με το οποίο η Ευρώπη μπορεί να διασφαλίσει τη μελλοντική ευημερία και την ασφάλεια των λαών της».
Μια Ευρώπη των ελεύθερων επιχειρήσεων και του ελεύθερου εμπορίου
Ποιος είναι ο δρόμος προς τη μελλοντική ευημερία;
Για την Thatcher, πρόκειται για «την απελευθέρωση και την άρση των περιορισμών στο εμπόριο».
Σημαίνει «δράση για ελεύθερες αγορές, δράση για τη διεύρυνση της επιλογής, δράση για τη μείωση της κυβερνητικής παρέμβασης».
Αντί να αυξάνεται η συγκέντρωση και οι ρυθμιστικές προσπάθειες, η Ευρώπη θα πρέπει να παραμείνει πρωταθλητής στο ελεύθερο επιχειρείν.
Η ιστορία - και η Σοβιετική Ένωση, θα πρέπει να είναι αρκετή απόδειξη ότι η κεντρική λήψη αποφάσεων δεν λειτουργεί.
Η ΕΕ θα πρέπει να είναι προσανατολισμένη σε παγκόσμιο επίπεδο.
«Η Ευρώπη δεν θα είχε ποτέ ευημερήσει και ποτέ δεν θα ευημερήσει ως στενόμυαλη», προειδοποίησε η Thatcher.
Το ελεύθερο εμπόριο με τον έξω κόσμο - κάτι που στην ΕΕ απουσιάζει μέχρι σήμερα (ενώ υποχρεώνει όλα τα κράτη μέλη να συμμορφώνονται με την εμπορική πολιτική της), είναι μία από τις σημαντικότερες αρμοδιότητες των Βρυξελλών.
«Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η προσέγγισή μας στον κόσμο το εμπόριο συμβαδίζει με την ελευθερία που κηρύττουμε στο εσωτερικό μας».
Γι 'αυτό χρειάζεται μια ισχυρή σχέση με τις ΗΠΑ.
Για τη Thatcher, οι ΗΠΑ ήταν πράγματι σε κάποιο βαθμό μέρος της Ευρώπης, «με την έννοια ότι μοιράζεται μια κοινή κληρονομιά πολιτισμένων αξιών και μια αγάπη για την ελευθερία».
Είναι μια φυσική εφαρμογή μεταξύ των δύο «πλευρών» του Ατλαντικού, καθώς οι βασικές αξίες είναι κοινές μεταξύ τους.
Ενόψει των σημερινών εμπορικών πολέμων και επιθέσεων και στις δύο πλευρές, θα ήταν ακόμα χειρότερη.
Κατά της Eurotopia
Αν υπάρχει κάποιο επιχείρημα που η Thatcher έθετε συνεχώς, ήταν η έντονη αντίθεσή της σε ένα κεντρικό ομοσπονδιακό κράτος, στο οποίο θα κυβερνούσε η γραφειοκρατία των Βρυξελλών.
Η ιδέα των «Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης» είναι μια ουτοπία που «δεν έρχεται ποτέ, διότι γνωρίζουμε ότι δεν θα ήταν αρεστή εάν ποτέ γινόταν πραγματικότητα».
Αντί για πολιτικούς που προσπαθούν να δημιουργήσουν μια ενιαία ευρωπαϊκή ταυτότητα, η Ευρώπη πρέπει να είναι μια ενότητα πολυμορφίας.
«Η Ευρώπη θα είναι ισχυρότερη ακριβώς επειδή έχει τη Γαλλία ως Γαλλία, την Ισπανία ως Ισπανία, τη Βρετανία ως Βρετανία, καθέμία με τα δικά της έθιμα, παραδόσεις και ταυτότητα.
Θα ήταν ανόητο να προσπαθήσουμε να τα προσαρμόσουμε σε κάποιο είδος ταυτότητας ευρωπαϊκής προσωπικότητας».
Σύμφωνα με τη γνώμη της Margaret Thatcher, η ΕΕ πρέπει να παραμείνει υπερεθνική οργάνωση που βασίζεται στην εθελοντική συνεργασία μεταξύ κυρίαρχων κρατών και όχι σε ένα ομοσπονδιακό κράτος.
Ίσως αισθανοταν μόνη της με αυτήν την άποψη όταν την παρουσίασε πριν από τριάντα χρόνια.
Αλλά σήμερα, με μια άλλη συζήτηση για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης - και ακόμα προς την κατεύθυνση της «ολοένα στενότερης ένωσης», πρέπει να έχουμε κατά νου τι είπε η Thatcher και να «σηκώσουμε τη σημαία της εθνικής κυριαρχίας, των ελεύθερων επιχειρήσεων και να πολεμήσουμε».
Πράγματι, όπως έγραφε η ο Thatcherστα απομνημονεύματά της, «αν υπήρχε πάντα μια ιδέα που ήρθε και έφτασε ο χρόνος ήταν σίγουρα εκείνος του τεχνητού μεγα-κράτους».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών