Πολλές από τις χώρες της Ευρωζώνης είναι πολύ πιο χρεωμένες από το 2010. Θα χρειαστούν είτε νέα προγράμματα διάσωσης είτε έξοδο από το ευρώ
Η Ευρωζώνη είναι ένα εύθραυστο οικονομικό μαμούθ, υποστηρίζει ο Tuomas Malinen της GnS Economics.
Ενώ το ΑΕΠ της δεν είναι σαν εκείνο των 3 τρισ. των ΗΠΑ, τα περιουσιακά στοιχεία του τραπεζικού τομέα είναι περίπου στο 240% του ΑΕΠ έναντι περίπου 90% στις ΗΠΑ.
Και έχει διατηρηθεί μόνο με το πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων μεγάλης κλίμακας (ποσοτική χαλάρωση ή QE) της ΕΚΤ.
Ωστόσο, η ΕΚΤ πρόκειται να καταργήσει σταδιακά το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων, το οποίο θα επηρεάσει τη δυναμική του χρέους και την πιθανότητα επιβίωσης του ευρώ με δραματικό τρόπο.
Η τραγωδία της Ευρωζώνης σε τρεις πράξεις
Η Ευρωζώνη έχει οικοδομηθεί στο... γόνατο, σύμφωνα με τον Tuomas Malinen.
Τα παραδείγματα περισσότερων από 200 πρώην νομισματικών ενώσεων υποδηλώνουν μάλλον έντονα ότι μια νομισματική ένωση πρέπει να υποστηρίζεται είτε από μια πολιτική ένωση, είτε να έχει μια επιλογή εξόδου.
Η ευρωζώνη, εμφανώς, δεν έχει ούτε το ένα ούτε το άλλο.
Υποτίθεται λανθασμένα ότι όταν οι χώρες ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ), οι οικονομίες τους θα αρχίσουν να συγκλίνουν.
Αυτό σημαίνει ότι θεωρήθηκε ότι οι φτωχότερες χώρες θα άρχιζαν να προσεγγίζουν τα πλουσιότερα κράτη στην ευημερία και στην παραγωγικότητα.
Αυτό ποτέ δεν έγινε.
Η σύγκλιση που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών του ευρώ σταμάτησε μετά την επίπτωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης
Μετά την κρίση του 2008, το κεφάλαιο άρχισε να φεύγει από τις ασθενέστερες χώρες μέλη.
Όταν η φυγή κεφαλαίων από την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία άρχισε να επιταχύνεται το 2011, η κατάσταση ώθησε τις χώρες στο χείλος της αθέτησης.
Οι αθετήσεις τους απείλησαν τις μεγάλες τράπεζες, ειδικά στη Γαλλία και τη Γερμανία.
Υπήρξε επίσης ο κίνδυνος οι χώρες να αναγκαστούν να επιστρέψουν στο δικό τους νόμισμα για να στηρίξουν το τραπεζικό τους σύστημα.
Έτσι, η κρίση του 2008 ήταν ένα κλασικό «ασύμμετρο σοκ» στην ΟΝΕ και η ευρωπαϊκή κρίση χρέους που ακολούθησε ήταν ουσιαστικά μια τραπεζική κρίση.
Για να σώσουν το ευρώ και το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα οι ηγέτες της Ευρωζώνης εξέδωσαν δάνεια διάσωσης στις χώρες κρίσης, έτσι ώστε να μπορούν να αποπληρώσουν τα χρήματα που είχαν δανειστεί από ευρωπαϊκές τράπεζες.
Δυστυχώς, μόνο ελάχιστα τμήματα αυτών των δανείων διάσωσης πήγαν για να βοηθήσουν τους κατοίκους των χωρών που επλήγησαν από την κρίση.
Τα μέτρα διάσωσης που εφαρμόστηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης ήταν πιθανώς η πιο διπλή και αναποτελεσματική ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών στην ιστορία.
Στάδια διάλυσης
Η διαδικασία που οδηγεί στην κατάρρευση της Ευρωζώνης είναι πιθανό να αποτελείται από έξι φάσεις:
- Η ΕΚΤ ολοκληρώνει το QE
- Οικονομικό / πολιτικό σοκ
- Οικονομική κρίση
- Πολιτική κρίση
- Νομική κρίση
- Διάλυση
Συνεπώς, η Ευρωζώνη βρίσκεται στο πρώτο στάδιο, ολοκληρώνοντας τις καθαρές αγορές δημόσιου χρέους το Δεκέμβριο.
Αυτό δημιουργεί μια υπαρξιακή απειλή, επειδή είναι προφανές ότι οι τρέχουσες τιμές κρατικού χρέους δεν αντικατοπτρίζουν πραγματικά την εκτίμηση της αγοράς για τους κρατικούς κινδύνους, αλλά μόνο την έκταση της αγοράς ομολόγων από την ΕΚΤ.
Ωστόσο, η ΕΚΤ θα συνεχίσει να κυριαρχεί στο υπάρχον σωρό του δημόσιου χρέους της.
Επειδή ο ισολογισμός της είναι πολύ μεγάλος (κοντά στο 42% του ΑΕΠ της EZ), ακόμη και ως ο κύριος επενδυτής επανεπένδυσης ασκεί πίεση στις κυριότερες αποδόσεις.
Ωστόσο, οποιαδήποτε αύξηση της καθαρής έκδοσης κρατικού χρέους πρέπει να βρει έναν άλλο αγοραστή.
Ο καθένας πρέπει να αναρωτηθεί: "Θα δάνειζα, για παράδειγμα, στην Ιταλία για 10 χρόνια στο 3%;" για να διαπιστώσει εάν οι πιθανοί αγοραστές θα είναι διαθέσιμοι.
Έτσι, όταν η στήριξη της ΕΚΤ υποχωρήσει από την αγορά κρατικών ομολόγων, η τιμολόγηση του κινδύνου στην αγορά θα επανέλθει, υποδηλώνοντας ότι οι κυρίαρχες αποδόσεις ενδέχεται να γίνουν πολύ ασταθείς.
Επίσης, είναι ασαφές εάν η ΕΚΤ μπορεί να ξεκινήσει ξανά το QE, το οποίο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Εάν η επανεκκίνηση του προγράμματος καθίσταται αδύνατη, η κρίση χρέους θα κάνει μια επική επιστροφή.
Εν πάση περιπτώσει, οι υπερχρεωμένες χώρες της ΕΖ αντιμετωπίζουν μια κρίσιμη επιλογή, όταν η κρίση ξαναχτυπήσει.
Πολλές από αυτές είναι πολύ πιο χρεωμένες από το 2010, με αποτέλεσμα να χρειαστούν είτε νέα προγράμματα διάσωσης από τον ESM είτε έξοδο από το ευρώ.
Είναι εξαιρετικά αβέβαιο εάν οι χώρες θα είναι διατεθειμένες να αποδεχθούν τις προϋποθέσεις των προγραμμάτων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), ειδικά όταν γνωρίζουν πώς αντιμετωπίστηκε η Ελλάδα.
Τα άρθρα 123 και 125 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ (ΣΛΕΕ) απαγορεύουν επίσης στις χώρες να αναλάβουν τις οικονομικές ευθύνες άλλων κρατών μελών και να απαγορεύσουν οποιαδήποτε χρηματοδότηση από κράτη μέλη ή θεσμικά όργανα όπως η ΕΚΤ.
Αυτά περιορίζουν σοβαρά την ικανότητα των ηγετών της EZ και της ΕΚΤ να «κάνουν ό, τι χρειάζεται» για να σώσουν το ευρώ.
Σε πιθανή διάλυση, φτάνουμε σε ένα εντελώς άγνωστο τοπίο, επειδή καμία χώρα δεν έχει εγκαταλείψει ποτέ το ευρώ.
Η ανεξέλεγκτη διάλυση της ευρωζώνης θα αποτελούσε κατακλυσμιαία εξέλιξη για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Οι χώρες, οι τράπεζες και οι εταιρείες θα είναι πιθανό να χρεοκοπούν.
Η ΕΚΤ θα κηρύξει πτώχευση λόγω των μεγάλων ζημιών από τα κρατικά ομόλογα.
Ο ευρωπαϊκός χρηματοπιστωτικός τομέας θα καταρρεύσει και θα ακολουθήσει μια παγκόσμια οικονομική καταστροφή.
Ευρωζώνη: Μια επικίνδυνη πολιτική κατασκευή
Η Ευρωζώνη ήταν ένα τολμηρό, αλλά βασικά λανθασμένο πείραμα.
Το γεγονός είναι ότι οι πολιτικοί είναι αυτοί που μας έβαλαν σε αυτή τη δυσάρεστη κατάσταση δημιουργώντας μια λανθασμένη και εγγενώς ασταθή νομισματική ένωση παρά τις προειδοποιήσεις πολλών οικονομολόγων και τα συντριπτικά ιστορικά στοιχεία κατά της επιτυχίας τέτοιων πρωτοβουλιών.
Δεν μπορεί να υπάρξει παρά μια πολιτική λύση στα προβλήματά της.
Θα γνωρίζουμε αρκετά σύντομα εάν οι πολιτικοί μπορούν να βρουν έστω και μια, καταλήγει ο Malinen.
www.bankingnews.gr
Ενώ το ΑΕΠ της δεν είναι σαν εκείνο των 3 τρισ. των ΗΠΑ, τα περιουσιακά στοιχεία του τραπεζικού τομέα είναι περίπου στο 240% του ΑΕΠ έναντι περίπου 90% στις ΗΠΑ.
Και έχει διατηρηθεί μόνο με το πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων μεγάλης κλίμακας (ποσοτική χαλάρωση ή QE) της ΕΚΤ.
Ωστόσο, η ΕΚΤ πρόκειται να καταργήσει σταδιακά το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων, το οποίο θα επηρεάσει τη δυναμική του χρέους και την πιθανότητα επιβίωσης του ευρώ με δραματικό τρόπο.
Η τραγωδία της Ευρωζώνης σε τρεις πράξεις
Η Ευρωζώνη έχει οικοδομηθεί στο... γόνατο, σύμφωνα με τον Tuomas Malinen.
Τα παραδείγματα περισσότερων από 200 πρώην νομισματικών ενώσεων υποδηλώνουν μάλλον έντονα ότι μια νομισματική ένωση πρέπει να υποστηρίζεται είτε από μια πολιτική ένωση, είτε να έχει μια επιλογή εξόδου.
Η ευρωζώνη, εμφανώς, δεν έχει ούτε το ένα ούτε το άλλο.
Υποτίθεται λανθασμένα ότι όταν οι χώρες ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ), οι οικονομίες τους θα αρχίσουν να συγκλίνουν.
Αυτό σημαίνει ότι θεωρήθηκε ότι οι φτωχότερες χώρες θα άρχιζαν να προσεγγίζουν τα πλουσιότερα κράτη στην ευημερία και στην παραγωγικότητα.
Αυτό ποτέ δεν έγινε.
Η σύγκλιση που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών του ευρώ σταμάτησε μετά την επίπτωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης
Μετά την κρίση του 2008, το κεφάλαιο άρχισε να φεύγει από τις ασθενέστερες χώρες μέλη.
Όταν η φυγή κεφαλαίων από την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία άρχισε να επιταχύνεται το 2011, η κατάσταση ώθησε τις χώρες στο χείλος της αθέτησης.
Οι αθετήσεις τους απείλησαν τις μεγάλες τράπεζες, ειδικά στη Γαλλία και τη Γερμανία.
Υπήρξε επίσης ο κίνδυνος οι χώρες να αναγκαστούν να επιστρέψουν στο δικό τους νόμισμα για να στηρίξουν το τραπεζικό τους σύστημα.
Έτσι, η κρίση του 2008 ήταν ένα κλασικό «ασύμμετρο σοκ» στην ΟΝΕ και η ευρωπαϊκή κρίση χρέους που ακολούθησε ήταν ουσιαστικά μια τραπεζική κρίση.
Για να σώσουν το ευρώ και το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα οι ηγέτες της Ευρωζώνης εξέδωσαν δάνεια διάσωσης στις χώρες κρίσης, έτσι ώστε να μπορούν να αποπληρώσουν τα χρήματα που είχαν δανειστεί από ευρωπαϊκές τράπεζες.
Δυστυχώς, μόνο ελάχιστα τμήματα αυτών των δανείων διάσωσης πήγαν για να βοηθήσουν τους κατοίκους των χωρών που επλήγησαν από την κρίση.
Τα μέτρα διάσωσης που εφαρμόστηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης ήταν πιθανώς η πιο διπλή και αναποτελεσματική ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών στην ιστορία.
Στάδια διάλυσης
Η διαδικασία που οδηγεί στην κατάρρευση της Ευρωζώνης είναι πιθανό να αποτελείται από έξι φάσεις:
- Η ΕΚΤ ολοκληρώνει το QE
- Οικονομικό / πολιτικό σοκ
- Οικονομική κρίση
- Πολιτική κρίση
- Νομική κρίση
- Διάλυση
Συνεπώς, η Ευρωζώνη βρίσκεται στο πρώτο στάδιο, ολοκληρώνοντας τις καθαρές αγορές δημόσιου χρέους το Δεκέμβριο.
Αυτό δημιουργεί μια υπαρξιακή απειλή, επειδή είναι προφανές ότι οι τρέχουσες τιμές κρατικού χρέους δεν αντικατοπτρίζουν πραγματικά την εκτίμηση της αγοράς για τους κρατικούς κινδύνους, αλλά μόνο την έκταση της αγοράς ομολόγων από την ΕΚΤ.
Ωστόσο, η ΕΚΤ θα συνεχίσει να κυριαρχεί στο υπάρχον σωρό του δημόσιου χρέους της.
Επειδή ο ισολογισμός της είναι πολύ μεγάλος (κοντά στο 42% του ΑΕΠ της EZ), ακόμη και ως ο κύριος επενδυτής επανεπένδυσης ασκεί πίεση στις κυριότερες αποδόσεις.
Ωστόσο, οποιαδήποτε αύξηση της καθαρής έκδοσης κρατικού χρέους πρέπει να βρει έναν άλλο αγοραστή.
Ο καθένας πρέπει να αναρωτηθεί: "Θα δάνειζα, για παράδειγμα, στην Ιταλία για 10 χρόνια στο 3%;" για να διαπιστώσει εάν οι πιθανοί αγοραστές θα είναι διαθέσιμοι.
Έτσι, όταν η στήριξη της ΕΚΤ υποχωρήσει από την αγορά κρατικών ομολόγων, η τιμολόγηση του κινδύνου στην αγορά θα επανέλθει, υποδηλώνοντας ότι οι κυρίαρχες αποδόσεις ενδέχεται να γίνουν πολύ ασταθείς.
Επίσης, είναι ασαφές εάν η ΕΚΤ μπορεί να ξεκινήσει ξανά το QE, το οποίο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Εάν η επανεκκίνηση του προγράμματος καθίσταται αδύνατη, η κρίση χρέους θα κάνει μια επική επιστροφή.
Εν πάση περιπτώσει, οι υπερχρεωμένες χώρες της ΕΖ αντιμετωπίζουν μια κρίσιμη επιλογή, όταν η κρίση ξαναχτυπήσει.
Πολλές από αυτές είναι πολύ πιο χρεωμένες από το 2010, με αποτέλεσμα να χρειαστούν είτε νέα προγράμματα διάσωσης από τον ESM είτε έξοδο από το ευρώ.
Είναι εξαιρετικά αβέβαιο εάν οι χώρες θα είναι διατεθειμένες να αποδεχθούν τις προϋποθέσεις των προγραμμάτων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), ειδικά όταν γνωρίζουν πώς αντιμετωπίστηκε η Ελλάδα.
Τα άρθρα 123 και 125 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ (ΣΛΕΕ) απαγορεύουν επίσης στις χώρες να αναλάβουν τις οικονομικές ευθύνες άλλων κρατών μελών και να απαγορεύσουν οποιαδήποτε χρηματοδότηση από κράτη μέλη ή θεσμικά όργανα όπως η ΕΚΤ.
Αυτά περιορίζουν σοβαρά την ικανότητα των ηγετών της EZ και της ΕΚΤ να «κάνουν ό, τι χρειάζεται» για να σώσουν το ευρώ.
Σε πιθανή διάλυση, φτάνουμε σε ένα εντελώς άγνωστο τοπίο, επειδή καμία χώρα δεν έχει εγκαταλείψει ποτέ το ευρώ.
Η ανεξέλεγκτη διάλυση της ευρωζώνης θα αποτελούσε κατακλυσμιαία εξέλιξη για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Οι χώρες, οι τράπεζες και οι εταιρείες θα είναι πιθανό να χρεοκοπούν.
Η ΕΚΤ θα κηρύξει πτώχευση λόγω των μεγάλων ζημιών από τα κρατικά ομόλογα.
Ο ευρωπαϊκός χρηματοπιστωτικός τομέας θα καταρρεύσει και θα ακολουθήσει μια παγκόσμια οικονομική καταστροφή.
Ευρωζώνη: Μια επικίνδυνη πολιτική κατασκευή
Η Ευρωζώνη ήταν ένα τολμηρό, αλλά βασικά λανθασμένο πείραμα.
Το γεγονός είναι ότι οι πολιτικοί είναι αυτοί που μας έβαλαν σε αυτή τη δυσάρεστη κατάσταση δημιουργώντας μια λανθασμένη και εγγενώς ασταθή νομισματική ένωση παρά τις προειδοποιήσεις πολλών οικονομολόγων και τα συντριπτικά ιστορικά στοιχεία κατά της επιτυχίας τέτοιων πρωτοβουλιών.
Δεν μπορεί να υπάρξει παρά μια πολιτική λύση στα προβλήματά της.
Θα γνωρίζουμε αρκετά σύντομα εάν οι πολιτικοί μπορούν να βρουν έστω και μια, καταλήγει ο Malinen.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών