γράφει : Νίκος Κονδυλόπουλος
Ενώ η πρόθεση των Ηνωμένων Πολιτειών είναι να απομονώσουν το Ιράν, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να καταλήξουν να είναι πιο απομονωμένες
Το επόμενο βήμα στην εκστρατεία «μέγιστης πίεσης» της διοίκησης του Trump ενάντια στο Ιράν έχει αρχίσει, με τις πιο αυστηρές κυρώσεις να επιβάλλονται εκ νέου στην Ισλαμική Δημοκρατία, οι οποίες ισχύουν όχι μόνο για το Ιράν, αλλά για όσους συνεχίζουν να συνεργάζονται μαζί του.
Ενώ η πρόθεση των Ηνωμένων Πολιτειών είναι να απομονώσουν το Ιράν, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να καταλήξουν να είναι πιο απομονωμένες.
Εξαρτάται από την αντίδραση του υπόλοιπου κόσμου και ιδιαίτερα από την Ευρώπη.
Το ζήτημα είναι τόσο πολύπλοκο που οι διαφωνίες σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής των νέων κυρώσεων είναι πάρα πολλές ανάμεσα στους αξιωματούχους της κυβέρνησης Trump.
Η Ουάσιγκτον θέλει να ωθήσει τις εξαγωγές πετρελαίου και πετροχημικών προϊόντων από τον Ιράν όσο το δυνατόν πιο κοντά στο μηδέν, ενώ παράλληλα αποκλείουν ο Ιράν από το παγκόσμιο διατραπεζικό σύστημα που είναι γνωστό ως SWIFT.
Οι εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν έχουν ήδη αρχίσει να μειώνονται.
Διαμορφώνονταν στα 2,7 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου/ημέρα τον Μάιο του 2018.
Μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου οι εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν ήταν κατά μέσο όρο ένα εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως λιγότερες.
Τον Αύγουστο, οι ΗΠΑ απαγόρευσαν στις αγορές του Ιράν να αγοράσουν αμερικανικά και ξένα αεροπορικά αεροσκάφη και εξαρτήματα αυτοκινήτων σε δολάρια ΗΠΑ.
Έκτοτε, το ιρανικό rial κατέρρευσε σε ιστορικά χαμηλά και ο πληθωρισμός αυξήθηκε πάνω από 30%.
Η ανάκληση των προνομίων SWIFT για το Ιράν θα μειώσει αποτελεσματικά το έθνος από την παγκόσμια οικονομία που κυριαρχείται από το δολάριο.
Ωστόσο, υπάρχουν κινήσεις, ιδίως από την Κίνα και τη Ρωσία, για να απομακρυνθούμε από μια οικονομία που βασίζεται σε δολάρια.
Το ζήτημα του SWIFT προκάλεσε διαμάχες στη διοίκηση μεταξύ του υπουργού Οικονομικών Mnuchin και του John Bolton, του συμβούλου της Trump για την εθνική ασφάλεια, ο οποίος συγκαταλέγεται στα πιο σκληρά «γεράκια» του Λευκού Οίκου.
Ο Mnuchin μπορεί να κέρδισε μια προσωρινή καθυστέρηση ή εξαιρέσεις για μερικά ιρανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, αλλά μάλλον όχι πολύ περισσότερα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναπτύσσει έναν μηχανισμό διαπραγμάτευσης για να παρακάμψει τις κυρώσεις των ΗΠΑ.
Γνωστό ως όχημα ειδικού σκοπού, θα επέτρεπε στις ευρωπαϊκές εταιρείες να χρησιμοποιούν ένα σύστημα ανταλλαγής παρόμοιων με το πώς η Δυτική Ευρώπη διαπραγματευόταν με τη Σοβιετική Ένωση κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
Η ΕΕ ασκεί πιέσεις για να διατηρήσουν την πρόσβαση του Ιράν στις παγκόσμιες διατραπεζικές συναλλαγές, αποκλείοντας την ανάκληση των προνομίων SWIFT από τον κατάλογο κυρώσεων των ΗΠΑ.
Ορισμένοι ευρωπαίοι αξιωματούχοι, όπως ο κ. Jean-Claude Juncker, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προτείνουν να γίνει το ευρώ ένα παγκόσμιο νόμισμα συναλλαγών για να ανταγωνιστεί το δολάριο.
Εκτός του ότι ο Charles de Gaulle απέσυρε για λίγο χρονικό διάστημα τη Γαλλία από το ΝΑΤΟ το 1967 και η Γερμανία και η Γαλλία ψήφισαν στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ εναντίον των ΗΠΑ που εισέβαλαν στο Ιράκ το 2003, τα ευρωπαϊκά έθνη έχουν υποταχθεί στις ΗΠΑ από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Οι μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες πετρελαίου, που δεν επιθυμούν να διακινδυνεύσουν την απειλή των αμερικανικών κυρώσεων, έχουν ήδη δηλώσει ότι προτίθενται να αγνοήσουν τον νέο εμπορικό μηχανισμό της ΕΕ.
Η Total SA, η γαλλική εταιρία πετρελαιοειδών και μία από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη, αποχώρησε από τις επιχειρήσεις του Ιράν πριν από αρκετούς μήνες.
Νωρίτερα αυτό το μήνα ένας αξιωματούχος των ΗΠΑ προέβλεψε με βεβαιότητα ότι δεν υπάρχει μικρή ζήτηση από τις ευρωπαϊκές εταιρείες για τον προτεινόμενο μηχανισμό ανταλλαγής.
Το κατά πόσον η Ευρώπη θα επιτύχει τις προσπάθειες να αψηφήσει τις ΗΠΑ στο θέμα του Ιράν αφορά μια μακροπρόθεσμη προοπτική.
Οι διατλαντικές ζημίες έχουν ήδη γίνει.
Ένα ρήγμα που άρχισε να διευρύνεται κατά τη διάρκεια της διοίκησης του Obama φαίνεται να είναι όλο ακόμα ευρύτερο.
Ασία
Τα ασιατικά έθνη επιδεικνύουν επίσης αντίσταση στις κυρώσεις των ΗΠΑ.
Είναι απίθανο να μπορέσουν να απορροφήσουν όλες τις εξαγωγές που θα χάσει το Ιράν μετά τις 4 Νοεμβρίου, αλλά θα μπορούσαν να κάνουν σημαντική διαφορά.
Η Κίνα, η Ινδία και η Νότια Κορέα είναι ο πρώτος, ο δεύτερος και ο τρίτος μεγαλύτεροι εισαγωγείς ιρανικού αργού πετρελαίου.
Η Ιαπωνία είναι έκτη.
Η Ινδία εξετάζει τις αγορές του ιρανικού αργού μέσω ενός συστήματος ανταλλαγής ή εκφράζει συναλλαγές σε ρουπίες.
Η Κίνα, έχοντας ήδη πει ότι θα αγνοήσει την αμερικανική απειλή, δεν θα ήθελε τίποτα καλύτερο από το να επεκτείνει το εμπόριο πετρελαίου σε γουάν και αυτό είναι μια σκληρή υπενθύμιση σε έναν παρατεταμένο εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ και μια πετρελαϊκή αγορά που ξεκίνησε στη Σαγκάη την περασμένη άνοιξη και , ήδη διεκδικεί περίπου το 14% της παγκόσμιας αγοράς συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης ου μαύρου χρυσού.
Όπως και με τις περισσότερες από τις εξωτερικές πολιτικές της διοίκησης Trump, δεν θα ξέρουμε πώς θα λειτουργήσουν οι νέες κυρώσεις μέχρι να είναι σε πλήρη ισχύ.
Θα μπορούσαν να υπάρξουν παρεκκλίσεις για έθνη όπως η Ινδία.
Το Όχημα ειδικού της ΕΕ θα μπορούσε να αποδείξει τουλάχιστον μια μέτρια επιτυχία στην καλύτερη περίπτωση, αλλά αυτό παραμένει αβέβαιο.
Μακροπρόθεσμες συνέπειες για τις ΗΠΑ
Η αποδυνάμωση της παγκόσμιας οικονομίας συγκεντρώνει βαθμιαία δυναμική.
Η ορθόδοξη σοφία των αγορών εδώ και πολύ καιρό είναι ότι ο ανταγωνισμός με το δολάριο από άλλα νομίσματα τελικά θα αποδειχθεί πραγματικότητα.
λλά με τις αντιδράσεις της Ευρώπης και της Ασίας στις επικείμενες κυρώσεις εναντίον του Ιράν θα μπορούσε να έρθει νωρίτερα από ό,τι υπολογιζόταν.
Η συσπείρωση των αναδυόμενων δυνάμεων σε μια μη δυτική συμμαχία - κυρίως η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία και το Ιράν - αρχίζει να μοιάζει με μια άλλη μεσοπρόθεσμη πραγματικότητα.
Αυτό οδηγείται από πρακτικούς και όχι ιδεολογικούς προβληματισμούς, και οι ΗΠΑ. δεν θα μπορούσαν να κάνουν περισσότερα για να ενθαρρύνουν αυτό αν προσπαθούσαν.
Όταν η Ουάσινγκτον αποχώρησε από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν, η Μόσχα και το Πεκίνο δεσμεύτηκαν αμέσως να στηρίξουν την Τεχεράνη παραμένοντας με τους όρους της.
Αν οι ΗΠΑ συναντήσουν σημαντική αντίσταση, ιδίως από τους συμμάχους της, θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο καμπής στη κυριαρχία ΗΠΑ.
Όλα αυτά αποσκοπούν στο να αναγκάσουν το Ιράν να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να ξαναγράψει αυτό που ονομάζεται Trump συχνά «η χειρότερη συμφωνία ποτέ». Η Τεχεράνη έχει καταστήσει σαφές ότι δεν έχει καμία πρόθεση να ανοίξει εκ νέου το σύμφωνο, δεδομένου ότι έχει τηρήσει σταθερά τους όρους και ότι οι άλλοι υπογράφοντες τη συμφωνία εξακολουθούν να τηρούν.
Αυτή τη φορά, οι ΗΠΑ με τις επιβαλλόμενες κυρώσεις στο Ιράν διακινδυνεύουν τη διαρκή αλλοτρίωση ακόμη και από εκείνους τους συμμάχους που παραδοσιακά ήταν πιο κοντά τους.
www.bankingnews.gr
Ενώ η πρόθεση των Ηνωμένων Πολιτειών είναι να απομονώσουν το Ιράν, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να καταλήξουν να είναι πιο απομονωμένες.
Εξαρτάται από την αντίδραση του υπόλοιπου κόσμου και ιδιαίτερα από την Ευρώπη.
Το ζήτημα είναι τόσο πολύπλοκο που οι διαφωνίες σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής των νέων κυρώσεων είναι πάρα πολλές ανάμεσα στους αξιωματούχους της κυβέρνησης Trump.
Η Ουάσιγκτον θέλει να ωθήσει τις εξαγωγές πετρελαίου και πετροχημικών προϊόντων από τον Ιράν όσο το δυνατόν πιο κοντά στο μηδέν, ενώ παράλληλα αποκλείουν ο Ιράν από το παγκόσμιο διατραπεζικό σύστημα που είναι γνωστό ως SWIFT.
Οι εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν έχουν ήδη αρχίσει να μειώνονται.
Διαμορφώνονταν στα 2,7 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου/ημέρα τον Μάιο του 2018.
Μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου οι εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν ήταν κατά μέσο όρο ένα εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως λιγότερες.
Τον Αύγουστο, οι ΗΠΑ απαγόρευσαν στις αγορές του Ιράν να αγοράσουν αμερικανικά και ξένα αεροπορικά αεροσκάφη και εξαρτήματα αυτοκινήτων σε δολάρια ΗΠΑ.
Έκτοτε, το ιρανικό rial κατέρρευσε σε ιστορικά χαμηλά και ο πληθωρισμός αυξήθηκε πάνω από 30%.
Η ανάκληση των προνομίων SWIFT για το Ιράν θα μειώσει αποτελεσματικά το έθνος από την παγκόσμια οικονομία που κυριαρχείται από το δολάριο.
Ωστόσο, υπάρχουν κινήσεις, ιδίως από την Κίνα και τη Ρωσία, για να απομακρυνθούμε από μια οικονομία που βασίζεται σε δολάρια.
Το ζήτημα του SWIFT προκάλεσε διαμάχες στη διοίκηση μεταξύ του υπουργού Οικονομικών Mnuchin και του John Bolton, του συμβούλου της Trump για την εθνική ασφάλεια, ο οποίος συγκαταλέγεται στα πιο σκληρά «γεράκια» του Λευκού Οίκου.
Ο Mnuchin μπορεί να κέρδισε μια προσωρινή καθυστέρηση ή εξαιρέσεις για μερικά ιρανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, αλλά μάλλον όχι πολύ περισσότερα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναπτύσσει έναν μηχανισμό διαπραγμάτευσης για να παρακάμψει τις κυρώσεις των ΗΠΑ.
Γνωστό ως όχημα ειδικού σκοπού, θα επέτρεπε στις ευρωπαϊκές εταιρείες να χρησιμοποιούν ένα σύστημα ανταλλαγής παρόμοιων με το πώς η Δυτική Ευρώπη διαπραγματευόταν με τη Σοβιετική Ένωση κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
Η ΕΕ ασκεί πιέσεις για να διατηρήσουν την πρόσβαση του Ιράν στις παγκόσμιες διατραπεζικές συναλλαγές, αποκλείοντας την ανάκληση των προνομίων SWIFT από τον κατάλογο κυρώσεων των ΗΠΑ.
Ορισμένοι ευρωπαίοι αξιωματούχοι, όπως ο κ. Jean-Claude Juncker, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προτείνουν να γίνει το ευρώ ένα παγκόσμιο νόμισμα συναλλαγών για να ανταγωνιστεί το δολάριο.
Εκτός του ότι ο Charles de Gaulle απέσυρε για λίγο χρονικό διάστημα τη Γαλλία από το ΝΑΤΟ το 1967 και η Γερμανία και η Γαλλία ψήφισαν στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ εναντίον των ΗΠΑ που εισέβαλαν στο Ιράκ το 2003, τα ευρωπαϊκά έθνη έχουν υποταχθεί στις ΗΠΑ από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Οι μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες πετρελαίου, που δεν επιθυμούν να διακινδυνεύσουν την απειλή των αμερικανικών κυρώσεων, έχουν ήδη δηλώσει ότι προτίθενται να αγνοήσουν τον νέο εμπορικό μηχανισμό της ΕΕ.
Η Total SA, η γαλλική εταιρία πετρελαιοειδών και μία από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη, αποχώρησε από τις επιχειρήσεις του Ιράν πριν από αρκετούς μήνες.
Νωρίτερα αυτό το μήνα ένας αξιωματούχος των ΗΠΑ προέβλεψε με βεβαιότητα ότι δεν υπάρχει μικρή ζήτηση από τις ευρωπαϊκές εταιρείες για τον προτεινόμενο μηχανισμό ανταλλαγής.
Το κατά πόσον η Ευρώπη θα επιτύχει τις προσπάθειες να αψηφήσει τις ΗΠΑ στο θέμα του Ιράν αφορά μια μακροπρόθεσμη προοπτική.
Οι διατλαντικές ζημίες έχουν ήδη γίνει.
Ένα ρήγμα που άρχισε να διευρύνεται κατά τη διάρκεια της διοίκησης του Obama φαίνεται να είναι όλο ακόμα ευρύτερο.
Ασία
Τα ασιατικά έθνη επιδεικνύουν επίσης αντίσταση στις κυρώσεις των ΗΠΑ.
Είναι απίθανο να μπορέσουν να απορροφήσουν όλες τις εξαγωγές που θα χάσει το Ιράν μετά τις 4 Νοεμβρίου, αλλά θα μπορούσαν να κάνουν σημαντική διαφορά.
Η Κίνα, η Ινδία και η Νότια Κορέα είναι ο πρώτος, ο δεύτερος και ο τρίτος μεγαλύτεροι εισαγωγείς ιρανικού αργού πετρελαίου.
Η Ιαπωνία είναι έκτη.
Η Ινδία εξετάζει τις αγορές του ιρανικού αργού μέσω ενός συστήματος ανταλλαγής ή εκφράζει συναλλαγές σε ρουπίες.
Η Κίνα, έχοντας ήδη πει ότι θα αγνοήσει την αμερικανική απειλή, δεν θα ήθελε τίποτα καλύτερο από το να επεκτείνει το εμπόριο πετρελαίου σε γουάν και αυτό είναι μια σκληρή υπενθύμιση σε έναν παρατεταμένο εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ και μια πετρελαϊκή αγορά που ξεκίνησε στη Σαγκάη την περασμένη άνοιξη και , ήδη διεκδικεί περίπου το 14% της παγκόσμιας αγοράς συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης ου μαύρου χρυσού.
Όπως και με τις περισσότερες από τις εξωτερικές πολιτικές της διοίκησης Trump, δεν θα ξέρουμε πώς θα λειτουργήσουν οι νέες κυρώσεις μέχρι να είναι σε πλήρη ισχύ.
Θα μπορούσαν να υπάρξουν παρεκκλίσεις για έθνη όπως η Ινδία.
Το Όχημα ειδικού της ΕΕ θα μπορούσε να αποδείξει τουλάχιστον μια μέτρια επιτυχία στην καλύτερη περίπτωση, αλλά αυτό παραμένει αβέβαιο.
Μακροπρόθεσμες συνέπειες για τις ΗΠΑ
Η αποδυνάμωση της παγκόσμιας οικονομίας συγκεντρώνει βαθμιαία δυναμική.
Η ορθόδοξη σοφία των αγορών εδώ και πολύ καιρό είναι ότι ο ανταγωνισμός με το δολάριο από άλλα νομίσματα τελικά θα αποδειχθεί πραγματικότητα.
λλά με τις αντιδράσεις της Ευρώπης και της Ασίας στις επικείμενες κυρώσεις εναντίον του Ιράν θα μπορούσε να έρθει νωρίτερα από ό,τι υπολογιζόταν.
Η συσπείρωση των αναδυόμενων δυνάμεων σε μια μη δυτική συμμαχία - κυρίως η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία και το Ιράν - αρχίζει να μοιάζει με μια άλλη μεσοπρόθεσμη πραγματικότητα.
Αυτό οδηγείται από πρακτικούς και όχι ιδεολογικούς προβληματισμούς, και οι ΗΠΑ. δεν θα μπορούσαν να κάνουν περισσότερα για να ενθαρρύνουν αυτό αν προσπαθούσαν.
Όταν η Ουάσινγκτον αποχώρησε από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν, η Μόσχα και το Πεκίνο δεσμεύτηκαν αμέσως να στηρίξουν την Τεχεράνη παραμένοντας με τους όρους της.
Αν οι ΗΠΑ συναντήσουν σημαντική αντίσταση, ιδίως από τους συμμάχους της, θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο καμπής στη κυριαρχία ΗΠΑ.
Όλα αυτά αποσκοπούν στο να αναγκάσουν το Ιράν να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να ξαναγράψει αυτό που ονομάζεται Trump συχνά «η χειρότερη συμφωνία ποτέ». Η Τεχεράνη έχει καταστήσει σαφές ότι δεν έχει καμία πρόθεση να ανοίξει εκ νέου το σύμφωνο, δεδομένου ότι έχει τηρήσει σταθερά τους όρους και ότι οι άλλοι υπογράφοντες τη συμφωνία εξακολουθούν να τηρούν.
Αυτή τη φορά, οι ΗΠΑ με τις επιβαλλόμενες κυρώσεις στο Ιράν διακινδυνεύουν τη διαρκή αλλοτρίωση ακόμη και από εκείνους τους συμμάχους που παραδοσιακά ήταν πιο κοντά τους.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών