Τα οικονομικά προβλήματα και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα εξακολουθούν να μην έχουν επιλυθεί
Στην Ελλάδα πρέπει να εφαρμοστούν μακροπρόθεσμες λύσεις, τονίζει ο Δημήτρης Αναγνωστόπουλος, Partner, True North Partners, London, Frankfurt, Dubai, South Africa, τονίζοντας την ανάγκη για μακροπρόθεσμο προγραμματισμό και αυστηρή τήρηση των μεταρρυθμιστικών πολιτικών.
Στα τρία προγράμματα χρηματοοικονομικής βοήθειας (GLF, ΔΝΤ, EFSF και ESM), η Ελλάδα έλαβε δάνεια διάσωσης ύψους ~ 288 δισ. Ευρώ, υπενθυμίζει ο κ. Αναγνωστόπουλος σε συνέντευξή του στο www.bankingnews.gr.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον ίδιο, η χώρα έπρεπε να δεσμευθεί για πολύ αυστηρές μεταρρυθμίσεις οι οποίες, όσο ήταν αναγκαίες, επιβάρυναν σοβαρά την οικονομία.
Όσο η οικονομική βοήθεια σε μια αναξιοπαθούσα οικονομία, όπως η Ελλάδα, έχει προσφέρει βραχυπρόθεσμη / μεσοπρόθεσμη ανακούφιση κατά τη διάρκεια της κρίσης, εντούτοις, η βοήθεια αυτή δεν αποτελεί μακροπρόθεσμη λύση για μια οικονομία με σημαντικές υποχρεώσεις χρέους, κενά στην υποδομή, σχετικά χαμηλό ποσοστό πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα (σε σχέση με τον τριτογενή τομέα ως % του ΑΕΠ), και την αδύναμη διοίκηση, μεταξύ άλλων προκλήσεων.
Οι προκλήσεις αυτές απαιτούν μακροπρόθεσμο προγραμματισμό και αυστηρή τήρηση των μεταρρυθμιστικών πολιτικών και όσο τα προηγούμενα ταμεία από το ESM έχουν βοηθήσει στην αποφυγή χειρότερων αποτελεσμάτων για τη χώρα και την ΕΕ στο σύνολό της, ωστόσο δεν έχουν μειώσει τον συνολικό κίνδυνο της χώρας, δεδομένου ότι τα οικονομικά προβλήματα και οι άλλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σε επίπεδο χώρας εξακολουθούν να μην έχουν επιλυθεί.
Αναλυτικά η συνέντευξη του κ. Αναγνωστόπουλου:
1. Θεωρείτε ότι οι αγορές έχουν καταφέρει να αναπτύξουν τα αναχώματα εκείνα που χρειάζονται ώστε να γίνουν λιγότερο ευάλωτες στον κίνδυνο, μετά από δέκα χρόνια από την μεγάλη κρίση του 2007/2008;
Η εμπειρία μου προέρχεται από μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όπου μπορεί να έχουμε σημαντικές επιπτώσεις στην ευρύτερη αγορά, καθώς αποτελούν την «ραχοκοκκαλιά» της οικονομίας.
Το περιβάλλον λειτουργίας είναι αρκετά περίπλοκο και ως εκ τούτου τα ιδρύματα αυτά εκτίθενται σε πολλούς διαφορετικούς και πολύπλοκους κινδύνους.
Ο κόσμος έχει εξελιχθεί σε ένα πολύ διαφορετικό μέρος δέκα χρόνια μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση.
Έχουν καταβληθεί πολλές προσπάθειες για τη διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου και του κινδύνου ρευστότητας, αλλά οι κίνδυνοι εξελίσσονται καθώς το οικονομικό και τεχνολογικό περιβάλλον αλλάζει.
Οι νέοι εφαρμοζόμενοι κανονισμοί (όπως το IFRS9) δεν έχουν ακόμη δοκιμαστεί σε καταστάσεις κρίσης (και αν αντίστοιχοι κανονισμοί μπορούν να τους αποτρέψουν) και σίγουρα δεν αποτελούν «ομπρέλα προστασίας» έναντι πολλών άλλων παλαιών, αλλά και νέων αναδυόμενων κινδύνων.
Οι νέοι κανονισμοί θέτουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σε μεγάλη πίεση. Επιβάλλουν σημαντικές πρωτοβουλίες συμμόρφωσης (π.χ. σκέφτονται για το BCBS239), ενώ εισάγουν μεγάλες κυρώσεις για μη συμμόρφωση.
Πέραν της συμμόρφωσης, εισάγονται επίσης σοβαρές ποινές σε περιπτώσεις παραβιάσεων (π.χ. σκεφτείτε το GDPR για την προστασία προσωπικών πληροφοριών).
Οι εταιρείες FinTech και InsurTech αυξάνουν τον ανταγωνισμό και συνεχώς θέτουν ολοένα και περισσότερες πιέσεις εξοικονόμησης κόστους σε μεγάλους χρηματοοικονομικούς φορείς.
Οι πιέσεις αυτές προέρχονται τόσο από μεμονωμένους μικρότερους παίκτες όσο και από εταιρικές σχέσεις που έχουν εισαγάγει πολύτιμες δυνατότητες στην αγορά και περαιτέρω βελτίωσης της αποτελεσματικότητας του τρόπου λειτουργίας των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
Καθώς η ψηφιοποίηση διατρέχει και κυριαρχεί βαθμιαία στην καθημερινή ζωή, όλο και περισσότερο διανέμεται πληθώρα πληροφοριών που παράγονται σήμερα σε τεράστιους όγκους, ποικιλία και αυξημένη ταχύτητα (τα 3V της Big Data).
Η Τεχνητή Νοημοσύνη και η Μηχανική Μάθηση (AI & ML), όπως και άλλες προηγμένες τεχνικές ανάλυσης προχωρούν στην υποστήριξη της επεξεργασίας όγκων δεδομένων και παρέχουν χρήσιμες γνώσεις.
Ωστόσο, αυτές οι τεχνικές, αν και πολύτιμες, δεν έχουν ακόμη ωριμάσει και ως εκ τούτου δεν έχουμε δει ή δεν κατανοήσαμε πλήρως τις δυνατότητές τους και / ή τους περιορισμούς τους.
Η πολιτική αστάθεια (παγκοσμίως) είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει επίσης τους θεσμούς και τις αγορές εν γένει, προκαλώντας έτσι πρόσθετη μεταβλητότητα και ευπάθεια στην οικονομία.
Επιπλέον, έχουν προκύψει ή / και έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και νέοι κίνδυνοι, όπως cyber risk, model risk, contagion risk, κ.λπ.
Έχουμε ακόμη δει πολλά κρίσιμα γεγονότα σχετικά με νέους κινδύνους, που από μόνοι τους μας καθιστούν αδύναμους μοχλούς για την εκτίμηση τους, όπως ακόμα και την πρόληψη τους.
Παρόλα αυτά, ο αντίκτυπός τους μπορεί να είναι σημαντικός για ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα.
Για παράδειγμα, μια παραβίαση της ασφάλειας, εκτός των πραγματικών οικονομικών ζημιών και των ζημιών από τη διακοπή της επιχείρησης, μπορεί να έχει επιπλέον ρυθμιστικά πρόστιμα (π.χ. λόγω GDPR) και σοβαρές συνέπειες για την αξιοπιστία και την φήμη κάθε ιδρύματος.
Τα παραπάνω αποτελούν μερικά παραδείγματα κινδύνων που εκτίθενται στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Δεν αλληλοαναιρούνται μεταξύ τους και σίγουρα δεν σχετίζονται μόνο με πιστωτικούς κινδύνους και κινδύνους ρευστότητας, οι οποίοι αποτελούν τους κύριους μοχλούς της τελευταίας παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Ως εκ τούτου, η ευπάθεια των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και αγορών δεν έχει μειωθεί από την προηγούμενη κρίση, αλλά έχει μετατοπιστεί σε διαφορετικά επίπεδα.
2. Πόσο θεωρείτε ότι στη διαχείριση ρίσκου ο επενδυτής θα πρέπει να λαμβάνει υπόψιν του ακόμη και τις παραμικρές αναταράξεις σε περιφερειακές οικονομίες του κόσμου;
To contagion risk, δηλαδή η μεταφορά κρίσης από χώρα σε χώρα, εξακολουθεί να είναι σημαντικός, ιδίως με τις υψηλότερες αλληλεξαρτήσεις μεταξύ χωρών, ηπείρων και δικαιοδοσιών.
Αυτές οι εξάρσεις δεν σχετίζονται μόνο με τους θεσμούς του συστήματος (όπως χρηματοπιστωτικούς διαύλους και διασυνοριακές επενδύσεις), αλλά και με τα ανοίγματα στο εμπόριο και ακόμη και με το “imitation sentiment” που μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στην εξάπλωση του «φόβου» μιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Έχουμε μερικά παραδείγματα από το παρελθόν σχετικά με τέτοιες επιπτώσεις μετάδοσης, όπως είναι η χρηματοπιστωτική κρίση του Μεξικού στη δεκαετία του '90, η χρηματιστηριακή συντριβή στην Ταϋλάνδη το 1996, η οικονομική κρίση της ανατολικής Ασίας το 1997, η υποτίμηση του ρωσικού ρουβλίου το '98 , η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση το 2008, κλπ.
Μια παγκόσμια ανησυχία σε αυτό το στάδιο είναι από την άποψη της οικονομικής επιβράδυνσης της Κίνας.
Αφού βιώσαμε τους διψήφιους ρυθμούς ανάπτυξης τις τελευταίες δεκαετίες, τα τελευταία χρόνια η Κίνα έχει δείξει σημεία πτώσης στους ρυθμούς ανάπτυξης.
Η Κίνα είναι σήμερα η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο με σημαντικές εμπορικές σχέσεις με τις ΗΠΑ (η τρίτη μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά για αμερικανικά αγαθά και ένας από τους μεγαλύτερους κατόχους αμερικανικού χρέους από μια ξένη χώρα) και πολλές άλλες οικονομίες και χώρες (π.χ. το Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Βραζιλία, Χιλή, Ινδονησία, είναι μεγάλοι εξαγωγείς αγαθών προς την Κίνα).
Η επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας θα έχει παγκόσμιες επιπτώσεις σε άλλες οικονομίες καθώς και σε μεμονωμένες επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο.
Άλλες ανησυχίες που αφορούν αυτές τις μέρες σχετίζονται με μεγάλα δάνεια που εκφράζονται σε ισχυρά νομίσματα, όπως δολάριο ή ευρώ.
Μεγάλο μέρος της τελευταίας κρίσης στην Τουρκία προήλθε από το δανεισμό αυτό.
Η Ουκρανία, η Αργεντινή και η Βραζιλία είναι επίσης χώρες ευάλωτες σε ανατίμηση ΗΠΑ-δολαρίου, καθώς οι επιστροφές κεφαλαίου και τόκων θα είναι υψηλότερες.
Από τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους έχουμε βιώσει μια κατάρρευση τόσο της τουρκικής λίρας (κατά 43%) όσο και του αργεντίνικου πέσο (κατά 33%) λόγω της ανατίμησης του δολαρίου.
Οι επιπτώσεις της υποτίμησης των ντόπιων νομισμάτων δεν περιορίζονται μόνο στις περιφερειακές οικονομίες.
Για παράδειγμα, η Τουρκία έχει ένα σημαντικό ποσό χρέους σε ευρώ.
Χώρες όπως η Γαλλία, η Ισπανία και η Ιταλία έχουν μεγάλες εκθέσεις στον τουρκικό τραπεζικό τομέα μέσω τραπεζών που έχουν αποκτήσει.
Η BBVA της Ισπανίας είδε το απόθεμά της να μειώνεται κατά 5,4% τον Αύγουστο και οι τιμές των μετοχών στις εταιρείες του Ηνωμένου Βασιλείου που εκτέθηκαν στην Τουρκία σημείωσαν επίσης απώλειες σχετικά με την νομισματική κρίση της Τουρκίας
Η πτώση της λίρας στην Τουρκία επηρέασε το ευρώ και τη λίρα, το νοτιοαφρικανικό rand, το ρωσικό ρούβλι, την ινδονησιακή ρουπία, καθώς και το πέσο της Αργεντινής και του Μεξικού.
Τα παραπάνω ενδέχεται να μην κατατάσσονται ως «μικρή αναταραχή», αν και δεν είναι «αρκετά ισχυρά» για να προκαλέσουν παγκόσμια οικονομική κρίση.
Το γεγονός είναι ότι ο κίνδυνος μετάδοσης της κρίσης είναι ισχυρός και οι αναταράξεις στις περιφερειακές οικονομίες επηρεάζουν τόσο τις οικονομίες των χωρών όσο και τις μεμονωμένες επιχειρήσεις.
3. Πολλοί εμπλεκόμενοι στις αγορές θεωρούν ότι οι θεσμικές παρεμβάσεις της ΕΕ (πχ η δημιουργία ESM) τα χρόνια της κρίσης έχουν ελαχιστοποιήσει το ρίσκο χώρας εντός της Ευρωζώνης. Συμμερίζεστε αυτήν την άποψη;
Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας αποσκοπεί στην προστασία της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας εντός της ΕΕ παρέχοντας βοήθεια στα κράτη μέλη κατά τη διάρκεια οικονομικής δυσπραγίας.
Σε κάποιο βαθμό αυτό συνέβη βραχυπρόθεσμα, αλλά πρέπει να εφαρμοστούν μακροπρόθεσμες λύσεις σε επίπεδο χώρας.
Πολλοί έχουν επισημάνει τα δυνητικά μειονεκτήματα του ESM (π.χ. αδυναμία του συστήματος χρηματοδότησης, σύστημα ψηφοφορίας της ΕΕ, μη έλεγχος της νομισματικής πολιτικής από τις χώρες κ.λπ.) και ως εκ τούτου είναι αβέβαιο το πόσο αποτελεσματικές θα είναι αυτές οι παρεμβάσεις ) στην επόμενη κρίση.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει μια εξαιρετικά περίπλοκη θεσμική αρχιτεκτονική και όσο οι χώρες μέλη αγωνίζονται για τα οφέλη τους, οι προκλήσεις μιας τέτοιας αρχιτεκτονικής είναι ορατές.
Η Ελλάδα, για παράδειγμα, μετά την ένταξή της στη νομισματική ένωση, σημείωσε σημαντικό άλμα στο δημόσιο τομέα, αύξηση του εξωτερικού δανεισμού, ενώ τα φορολογικά έσοδα μειώθηκαν και με την ισχυρή «κληρονομιά» ενός υπερμεγέθους δημόσιου τομέα, η οικονομία της συρρικνώθηκε από το 2008 έως το 2016 κατά σχεδόν 30% - γεγονός που ώθησε την ανεργία σε ανησυχητικά υψηλά επίπεδα.
Στα τρία προγράμματα χρηματοοικονομικής βοήθειας (GLF, ΔΝΤ, EFSF και ESM), η Ελλάδα έλαβε δάνεια διάσωσης ύψους ~ 288 δισ. Ευρώ.
Ωστόσο, η χώρα έπρεπε να δεσμευθεί για πολύ αυστηρές μεταρρυθμίσεις οι οποίες, όσο ήταν αναγκαίες, επιβάρυναν σοβαρά την οικονομία.
Μια προσπάθεια να σταματήσει (και σε ορισμένες περιπτώσεις να αντιστραφεί) αυτό το φαινόμενο ορισμένες από τις συμφωνηθείσες μεταρρυθμίσεις οδήγησαν τη χώρα πίσω σε ύφεση.
Όσο η οικονομική βοήθεια σε μια αναξιοπαθούσα οικονομία, όπως η Ελλάδα, έχει προσφέρει βραχυπρόθεσμη / μεσοπρόθεσμη ανακούφιση κατά τη διάρκεια της κρίσης, εντούτοις, η βοήθεια αυτή δεν αποτελεί μακροπρόθεσμη λύση για μια οικονομία με σημαντικές υποχρεώσεις χρέους, κενά στην υποδομή, σχετικά χαμηλό ποσοστό πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα (σε σχέση με τον τριτογενή τομέα ως % του ΑΕΠ), και την αδύναμη διοίκηση, μεταξύ άλλων προκλήσεων.
Οι προκλήσεις αυτές απαιτούν μακροπρόθεσμο προγραμματισμό και αυστηρή τήρηση των μεταρρυθμιστικών πολιτικών και όσο τα προηγούμενα ταμεία από το ESM έχουν βοηθήσει στην αποφυγή χειρότερων αποτελεσμάτων για τη χώρα και την ΕΕ στο σύνολό της, ωστόσο δεν έχουν μειώσει τον συνολικό κίνδυνο της χώρας, δεδομένου ότι τα οικονομικά προβλήματα και οι άλλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σε επίπεδο χώρας εξακολουθούν να μην έχουν επιλυθεί.
Εν κατακλείδι, η χρηματοπιστωτική σταθερότητα της ΕΕ δεν μπορεί να εξασφαλιστεί μόνο με εισφορές κεφαλαίου, ειδικά όταν οι δημοσιονομικές πολιτικές και τα άλλα μεταρρυθμιστικά μέτρα ενδέχεται να μην επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα σε επίπεδο χώρας.
www.bankingnews.gr
Στα τρία προγράμματα χρηματοοικονομικής βοήθειας (GLF, ΔΝΤ, EFSF και ESM), η Ελλάδα έλαβε δάνεια διάσωσης ύψους ~ 288 δισ. Ευρώ, υπενθυμίζει ο κ. Αναγνωστόπουλος σε συνέντευξή του στο www.bankingnews.gr.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον ίδιο, η χώρα έπρεπε να δεσμευθεί για πολύ αυστηρές μεταρρυθμίσεις οι οποίες, όσο ήταν αναγκαίες, επιβάρυναν σοβαρά την οικονομία.
Όσο η οικονομική βοήθεια σε μια αναξιοπαθούσα οικονομία, όπως η Ελλάδα, έχει προσφέρει βραχυπρόθεσμη / μεσοπρόθεσμη ανακούφιση κατά τη διάρκεια της κρίσης, εντούτοις, η βοήθεια αυτή δεν αποτελεί μακροπρόθεσμη λύση για μια οικονομία με σημαντικές υποχρεώσεις χρέους, κενά στην υποδομή, σχετικά χαμηλό ποσοστό πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα (σε σχέση με τον τριτογενή τομέα ως % του ΑΕΠ), και την αδύναμη διοίκηση, μεταξύ άλλων προκλήσεων.
Οι προκλήσεις αυτές απαιτούν μακροπρόθεσμο προγραμματισμό και αυστηρή τήρηση των μεταρρυθμιστικών πολιτικών και όσο τα προηγούμενα ταμεία από το ESM έχουν βοηθήσει στην αποφυγή χειρότερων αποτελεσμάτων για τη χώρα και την ΕΕ στο σύνολό της, ωστόσο δεν έχουν μειώσει τον συνολικό κίνδυνο της χώρας, δεδομένου ότι τα οικονομικά προβλήματα και οι άλλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σε επίπεδο χώρας εξακολουθούν να μην έχουν επιλυθεί.
Αναλυτικά η συνέντευξη του κ. Αναγνωστόπουλου:
1. Θεωρείτε ότι οι αγορές έχουν καταφέρει να αναπτύξουν τα αναχώματα εκείνα που χρειάζονται ώστε να γίνουν λιγότερο ευάλωτες στον κίνδυνο, μετά από δέκα χρόνια από την μεγάλη κρίση του 2007/2008;
Η εμπειρία μου προέρχεται από μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όπου μπορεί να έχουμε σημαντικές επιπτώσεις στην ευρύτερη αγορά, καθώς αποτελούν την «ραχοκοκκαλιά» της οικονομίας.
Το περιβάλλον λειτουργίας είναι αρκετά περίπλοκο και ως εκ τούτου τα ιδρύματα αυτά εκτίθενται σε πολλούς διαφορετικούς και πολύπλοκους κινδύνους.
Ο κόσμος έχει εξελιχθεί σε ένα πολύ διαφορετικό μέρος δέκα χρόνια μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση.
Έχουν καταβληθεί πολλές προσπάθειες για τη διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου και του κινδύνου ρευστότητας, αλλά οι κίνδυνοι εξελίσσονται καθώς το οικονομικό και τεχνολογικό περιβάλλον αλλάζει.
Οι νέοι εφαρμοζόμενοι κανονισμοί (όπως το IFRS9) δεν έχουν ακόμη δοκιμαστεί σε καταστάσεις κρίσης (και αν αντίστοιχοι κανονισμοί μπορούν να τους αποτρέψουν) και σίγουρα δεν αποτελούν «ομπρέλα προστασίας» έναντι πολλών άλλων παλαιών, αλλά και νέων αναδυόμενων κινδύνων.
Οι νέοι κανονισμοί θέτουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σε μεγάλη πίεση. Επιβάλλουν σημαντικές πρωτοβουλίες συμμόρφωσης (π.χ. σκέφτονται για το BCBS239), ενώ εισάγουν μεγάλες κυρώσεις για μη συμμόρφωση.
Πέραν της συμμόρφωσης, εισάγονται επίσης σοβαρές ποινές σε περιπτώσεις παραβιάσεων (π.χ. σκεφτείτε το GDPR για την προστασία προσωπικών πληροφοριών).
Οι εταιρείες FinTech και InsurTech αυξάνουν τον ανταγωνισμό και συνεχώς θέτουν ολοένα και περισσότερες πιέσεις εξοικονόμησης κόστους σε μεγάλους χρηματοοικονομικούς φορείς.
Οι πιέσεις αυτές προέρχονται τόσο από μεμονωμένους μικρότερους παίκτες όσο και από εταιρικές σχέσεις που έχουν εισαγάγει πολύτιμες δυνατότητες στην αγορά και περαιτέρω βελτίωσης της αποτελεσματικότητας του τρόπου λειτουργίας των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
Καθώς η ψηφιοποίηση διατρέχει και κυριαρχεί βαθμιαία στην καθημερινή ζωή, όλο και περισσότερο διανέμεται πληθώρα πληροφοριών που παράγονται σήμερα σε τεράστιους όγκους, ποικιλία και αυξημένη ταχύτητα (τα 3V της Big Data).
Η Τεχνητή Νοημοσύνη και η Μηχανική Μάθηση (AI & ML), όπως και άλλες προηγμένες τεχνικές ανάλυσης προχωρούν στην υποστήριξη της επεξεργασίας όγκων δεδομένων και παρέχουν χρήσιμες γνώσεις.
Ωστόσο, αυτές οι τεχνικές, αν και πολύτιμες, δεν έχουν ακόμη ωριμάσει και ως εκ τούτου δεν έχουμε δει ή δεν κατανοήσαμε πλήρως τις δυνατότητές τους και / ή τους περιορισμούς τους.
Η πολιτική αστάθεια (παγκοσμίως) είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει επίσης τους θεσμούς και τις αγορές εν γένει, προκαλώντας έτσι πρόσθετη μεταβλητότητα και ευπάθεια στην οικονομία.
Επιπλέον, έχουν προκύψει ή / και έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και νέοι κίνδυνοι, όπως cyber risk, model risk, contagion risk, κ.λπ.
Έχουμε ακόμη δει πολλά κρίσιμα γεγονότα σχετικά με νέους κινδύνους, που από μόνοι τους μας καθιστούν αδύναμους μοχλούς για την εκτίμηση τους, όπως ακόμα και την πρόληψη τους.
Παρόλα αυτά, ο αντίκτυπός τους μπορεί να είναι σημαντικός για ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα.
Για παράδειγμα, μια παραβίαση της ασφάλειας, εκτός των πραγματικών οικονομικών ζημιών και των ζημιών από τη διακοπή της επιχείρησης, μπορεί να έχει επιπλέον ρυθμιστικά πρόστιμα (π.χ. λόγω GDPR) και σοβαρές συνέπειες για την αξιοπιστία και την φήμη κάθε ιδρύματος.
Τα παραπάνω αποτελούν μερικά παραδείγματα κινδύνων που εκτίθενται στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Δεν αλληλοαναιρούνται μεταξύ τους και σίγουρα δεν σχετίζονται μόνο με πιστωτικούς κινδύνους και κινδύνους ρευστότητας, οι οποίοι αποτελούν τους κύριους μοχλούς της τελευταίας παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Ως εκ τούτου, η ευπάθεια των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και αγορών δεν έχει μειωθεί από την προηγούμενη κρίση, αλλά έχει μετατοπιστεί σε διαφορετικά επίπεδα.
2. Πόσο θεωρείτε ότι στη διαχείριση ρίσκου ο επενδυτής θα πρέπει να λαμβάνει υπόψιν του ακόμη και τις παραμικρές αναταράξεις σε περιφερειακές οικονομίες του κόσμου;
To contagion risk, δηλαδή η μεταφορά κρίσης από χώρα σε χώρα, εξακολουθεί να είναι σημαντικός, ιδίως με τις υψηλότερες αλληλεξαρτήσεις μεταξύ χωρών, ηπείρων και δικαιοδοσιών.
Αυτές οι εξάρσεις δεν σχετίζονται μόνο με τους θεσμούς του συστήματος (όπως χρηματοπιστωτικούς διαύλους και διασυνοριακές επενδύσεις), αλλά και με τα ανοίγματα στο εμπόριο και ακόμη και με το “imitation sentiment” που μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στην εξάπλωση του «φόβου» μιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Έχουμε μερικά παραδείγματα από το παρελθόν σχετικά με τέτοιες επιπτώσεις μετάδοσης, όπως είναι η χρηματοπιστωτική κρίση του Μεξικού στη δεκαετία του '90, η χρηματιστηριακή συντριβή στην Ταϋλάνδη το 1996, η οικονομική κρίση της ανατολικής Ασίας το 1997, η υποτίμηση του ρωσικού ρουβλίου το '98 , η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση το 2008, κλπ.
Μια παγκόσμια ανησυχία σε αυτό το στάδιο είναι από την άποψη της οικονομικής επιβράδυνσης της Κίνας.
Αφού βιώσαμε τους διψήφιους ρυθμούς ανάπτυξης τις τελευταίες δεκαετίες, τα τελευταία χρόνια η Κίνα έχει δείξει σημεία πτώσης στους ρυθμούς ανάπτυξης.
Η Κίνα είναι σήμερα η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο με σημαντικές εμπορικές σχέσεις με τις ΗΠΑ (η τρίτη μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά για αμερικανικά αγαθά και ένας από τους μεγαλύτερους κατόχους αμερικανικού χρέους από μια ξένη χώρα) και πολλές άλλες οικονομίες και χώρες (π.χ. το Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Βραζιλία, Χιλή, Ινδονησία, είναι μεγάλοι εξαγωγείς αγαθών προς την Κίνα).
Η επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας θα έχει παγκόσμιες επιπτώσεις σε άλλες οικονομίες καθώς και σε μεμονωμένες επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο.
Άλλες ανησυχίες που αφορούν αυτές τις μέρες σχετίζονται με μεγάλα δάνεια που εκφράζονται σε ισχυρά νομίσματα, όπως δολάριο ή ευρώ.
Μεγάλο μέρος της τελευταίας κρίσης στην Τουρκία προήλθε από το δανεισμό αυτό.
Η Ουκρανία, η Αργεντινή και η Βραζιλία είναι επίσης χώρες ευάλωτες σε ανατίμηση ΗΠΑ-δολαρίου, καθώς οι επιστροφές κεφαλαίου και τόκων θα είναι υψηλότερες.
Από τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους έχουμε βιώσει μια κατάρρευση τόσο της τουρκικής λίρας (κατά 43%) όσο και του αργεντίνικου πέσο (κατά 33%) λόγω της ανατίμησης του δολαρίου.
Οι επιπτώσεις της υποτίμησης των ντόπιων νομισμάτων δεν περιορίζονται μόνο στις περιφερειακές οικονομίες.
Για παράδειγμα, η Τουρκία έχει ένα σημαντικό ποσό χρέους σε ευρώ.
Χώρες όπως η Γαλλία, η Ισπανία και η Ιταλία έχουν μεγάλες εκθέσεις στον τουρκικό τραπεζικό τομέα μέσω τραπεζών που έχουν αποκτήσει.
Η BBVA της Ισπανίας είδε το απόθεμά της να μειώνεται κατά 5,4% τον Αύγουστο και οι τιμές των μετοχών στις εταιρείες του Ηνωμένου Βασιλείου που εκτέθηκαν στην Τουρκία σημείωσαν επίσης απώλειες σχετικά με την νομισματική κρίση της Τουρκίας
Η πτώση της λίρας στην Τουρκία επηρέασε το ευρώ και τη λίρα, το νοτιοαφρικανικό rand, το ρωσικό ρούβλι, την ινδονησιακή ρουπία, καθώς και το πέσο της Αργεντινής και του Μεξικού.
Τα παραπάνω ενδέχεται να μην κατατάσσονται ως «μικρή αναταραχή», αν και δεν είναι «αρκετά ισχυρά» για να προκαλέσουν παγκόσμια οικονομική κρίση.
Το γεγονός είναι ότι ο κίνδυνος μετάδοσης της κρίσης είναι ισχυρός και οι αναταράξεις στις περιφερειακές οικονομίες επηρεάζουν τόσο τις οικονομίες των χωρών όσο και τις μεμονωμένες επιχειρήσεις.
3. Πολλοί εμπλεκόμενοι στις αγορές θεωρούν ότι οι θεσμικές παρεμβάσεις της ΕΕ (πχ η δημιουργία ESM) τα χρόνια της κρίσης έχουν ελαχιστοποιήσει το ρίσκο χώρας εντός της Ευρωζώνης. Συμμερίζεστε αυτήν την άποψη;
Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας αποσκοπεί στην προστασία της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας εντός της ΕΕ παρέχοντας βοήθεια στα κράτη μέλη κατά τη διάρκεια οικονομικής δυσπραγίας.
Σε κάποιο βαθμό αυτό συνέβη βραχυπρόθεσμα, αλλά πρέπει να εφαρμοστούν μακροπρόθεσμες λύσεις σε επίπεδο χώρας.
Πολλοί έχουν επισημάνει τα δυνητικά μειονεκτήματα του ESM (π.χ. αδυναμία του συστήματος χρηματοδότησης, σύστημα ψηφοφορίας της ΕΕ, μη έλεγχος της νομισματικής πολιτικής από τις χώρες κ.λπ.) και ως εκ τούτου είναι αβέβαιο το πόσο αποτελεσματικές θα είναι αυτές οι παρεμβάσεις ) στην επόμενη κρίση.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει μια εξαιρετικά περίπλοκη θεσμική αρχιτεκτονική και όσο οι χώρες μέλη αγωνίζονται για τα οφέλη τους, οι προκλήσεις μιας τέτοιας αρχιτεκτονικής είναι ορατές.
Η Ελλάδα, για παράδειγμα, μετά την ένταξή της στη νομισματική ένωση, σημείωσε σημαντικό άλμα στο δημόσιο τομέα, αύξηση του εξωτερικού δανεισμού, ενώ τα φορολογικά έσοδα μειώθηκαν και με την ισχυρή «κληρονομιά» ενός υπερμεγέθους δημόσιου τομέα, η οικονομία της συρρικνώθηκε από το 2008 έως το 2016 κατά σχεδόν 30% - γεγονός που ώθησε την ανεργία σε ανησυχητικά υψηλά επίπεδα.
Στα τρία προγράμματα χρηματοοικονομικής βοήθειας (GLF, ΔΝΤ, EFSF και ESM), η Ελλάδα έλαβε δάνεια διάσωσης ύψους ~ 288 δισ. Ευρώ.
Ωστόσο, η χώρα έπρεπε να δεσμευθεί για πολύ αυστηρές μεταρρυθμίσεις οι οποίες, όσο ήταν αναγκαίες, επιβάρυναν σοβαρά την οικονομία.
Μια προσπάθεια να σταματήσει (και σε ορισμένες περιπτώσεις να αντιστραφεί) αυτό το φαινόμενο ορισμένες από τις συμφωνηθείσες μεταρρυθμίσεις οδήγησαν τη χώρα πίσω σε ύφεση.
Όσο η οικονομική βοήθεια σε μια αναξιοπαθούσα οικονομία, όπως η Ελλάδα, έχει προσφέρει βραχυπρόθεσμη / μεσοπρόθεσμη ανακούφιση κατά τη διάρκεια της κρίσης, εντούτοις, η βοήθεια αυτή δεν αποτελεί μακροπρόθεσμη λύση για μια οικονομία με σημαντικές υποχρεώσεις χρέους, κενά στην υποδομή, σχετικά χαμηλό ποσοστό πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα (σε σχέση με τον τριτογενή τομέα ως % του ΑΕΠ), και την αδύναμη διοίκηση, μεταξύ άλλων προκλήσεων.
Οι προκλήσεις αυτές απαιτούν μακροπρόθεσμο προγραμματισμό και αυστηρή τήρηση των μεταρρυθμιστικών πολιτικών και όσο τα προηγούμενα ταμεία από το ESM έχουν βοηθήσει στην αποφυγή χειρότερων αποτελεσμάτων για τη χώρα και την ΕΕ στο σύνολό της, ωστόσο δεν έχουν μειώσει τον συνολικό κίνδυνο της χώρας, δεδομένου ότι τα οικονομικά προβλήματα και οι άλλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σε επίπεδο χώρας εξακολουθούν να μην έχουν επιλυθεί.
Εν κατακλείδι, η χρηματοπιστωτική σταθερότητα της ΕΕ δεν μπορεί να εξασφαλιστεί μόνο με εισφορές κεφαλαίου, ειδικά όταν οι δημοσιονομικές πολιτικές και τα άλλα μεταρρυθμιστικά μέτρα ενδέχεται να μην επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα σε επίπεδο χώρας.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών