Ως οξύτατο κίνδυνο χαρακτηρίζει την αύξηση του εθνικισμού για την ανθρωπότητα ο George Soros σε άρθρο του
Την έντονη ανησυχία του για την άνοδο του εθνικισμού κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, εκφράζει σε άρθρο του στο Project Syndicate, ο γνωστός επενδυτής και πλέον φιλάνθρωπος, George Soros.
Στο άρθρο του με τίτλο «Η άνοδος του εθνικισμού μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου» («The Rise of Nationalism after the fall of the Berlin Wall») τονίζει ότι: «Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου τη νύχτα της 8ης Νοεμβρίου 1989 επιτάχυνε με δραστικό τρόπο την κατάρρευση του κομμουνισμού στην Ευρώπη.
Ο τερματισμός των ταξιδιωτικών περιορισμών μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας προκάλεσε θανάσιμο πλήγμα στην κλειστή κοινωνία της Σοβιετικής Ένωσης.
Κατά τον ίδιο τρόπο, σηματοδότησε τη δημιουργία μίας βάσης για την άνοδο των ανοιχτών κοινωνιών.
Είχα εμπλακεί σε αυτό που αποκαλώ ως την πολιτική φιλανθρωπία μου μια δεκαετία νωρίτερα. Έγινα υποστηρικτής της έννοιας της ανοιχτής κοινωνίας που μου έδειξε ο Karl Popper, ο μέντορας μου στο London School of Economics.
Ο Popper μου είχε διδάξει ότι οι τέλειες γνώσεις δεν ήταν εφικτές και ότι οι ολοκληρωτικές ιδεολογίες που ισχυριζόταν ότι διέθεταν την απόλυτη αλήθεια θα μπορούσαν να επικρατήσουν μόνο με κατασταλτικά μέσα.
Στη δεκαετία του 1980 υποστήριξα τους διαφωνούντες σε όλη τη σοβιετική αυτοκρατορία και το 1984 ήμουν σε θέση να δημιουργήσω ένα ίδρυμα στην πατρίδα μου στην Ουγγαρία.
Παρείχε οικονομική υποστήριξη σε οποιαδήποτε δραστηριότητα που δεν είχε ξεκινήσει από το μονοκομματικό κράτος.
Η ιδέα ήταν ότι με την ενθάρρυνση των μη-κομματικών δραστηριοτήτων, οι άνθρωποι θα συνειδητοποιούσαν το ψεύδος του επίσημου δόγματος.
Με ετήσιο προϋπολογισμό ύψους 3 εκατομμυρίων δολαρίων, το ίδρυμα έγινε ισχυρότερο από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Με γοήτευσε η πολιτική φιλανθρωπία και, καθώς η Σοβιετική αυτοκρατορία κατέρρευσε, δημιούργησα ιδρύματα σε μια χώρα μετά την άλλη.
Ο ετήσιος προϋπολογισμός μου αυξήθηκε από 3 εκατομμύρια δολάρια σε 300 εκατομμύρια δολάρια σε λίγα μόνο χρόνια.
Αυτά ήταν οι καλές εποχές.
Οι ανοιχτές κοινωνίες βρίσκονταν σε άνοδο και η διεθνής συνεργασία ήταν το κυρίαρχο πιστεύω.
Τριάντα χρόνια αργότερα, η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική.
Η διεθνής συνεργασία βρέθηκε αντιμέτωπη με όλο και πιο αυξημένα εμπόδια και ο εθνικισμός έγινε το κυρίαρχο δόγμα.
Μέχρι στιγμής, ο εθνικισμός αποδείχθηκε πολύ πιο ισχυρός και ενοχλητικός από τον διεθνισμό.
Αυτό δεν ήταν ένα αναπόφευκτο αποτέλεσμα.
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, οι Ηνωμένες Πολιτείες εμφανίστηκαν ως η μόνη επιζών υπερδύναμη, αλλά δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν στις ευθύνες που είχε αυτή η θέση.
Οι ΗΠΑ ενδιαφέρθηκαν περισσότερο να απολαύσουν τους καρπούς της νίκης του Ψυχρού Πολέμου.
Δεν κατάφεραν να απλώσουν ένα χέρι βοήθειας στις χώρες του πρώην σοβιετικού μπλοκ, οι οποίες βρίσκονταν σε δύσκολη θέση.
Ως εκ τούτου, τήρησαν τις συνταγές της νεοφιλελεύθερης συμμαχίας της Ουάσιγκτον.
Τότε η Κίνα ξεκίνησε το καταπληκτικό ταξίδι της οικονομικής ανάπτυξης, που επέτρεψε την προσχώρησή της - με την υποστήριξη των ΗΠΑ - στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και στα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Τελικά, η Κίνα αντικατέστησε τη Σοβιετική Ένωση ως δυνητική αντίπαλο στις ΗΠΑ.
Η συμμαχία της Ουάσιγκτον υποθέτει ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές είναι σε θέση να διορθώνουν τις υπερβολές τους και αν δεν το κάνουν, οι κεντρικές τράπεζες θα φροντίσουν ώστε τα ιδρύματα που αποτυγχάνουν να εξαγοράζονται από μεγαλύτερα.
Αυτή ήταν μια ψευδή πεποίθηση, όπως απέδειξε η παγκόσμια οικονομική κρίση της περιόδου 2007-2008.
Η συντριβή του 2008 έληξε την αδιαμφισβήτητη παγκόσμια κυριαρχία των ΗΠΑ και αύξησε σημαντικά την άνοδο του εθνικισμού.
Επίσης, δημιούργησε μία αρνητική «παλίρροια» ενάντια στις ανοιχτές κοινωνίες.
Η προστασία που έλαβαν από τις ΗΠΑ ήταν πάντα έμμεση και ενίοτε ανεπαρκής, αλλά η απουσία τους άφηνε ευάλωτους στην απειλή του εθνικισμού.
Χρειάστηκε αρκετός χρόνος για να το καταλάβω αυτό, αλλά τα στοιχεία ήταν αναμφισβήτητα. Οι ανοιχτές κοινωνίες αναγκάστηκαν να αμυνθούν σε όλο τον κόσμο.
Θα ήθελα να πιστεύω ότι το ναδίρ επιτεύχθηκε το 2016, με το δημοψήφισμα του Brexit και την εκλογή του αμερικανικού προέδρου Donald Trump, αλλά κανείς δεν μπορεί να το γνωρίζει με ασφάλεια.
Οι προοπτικές για τις ανοιχτές κοινωνίες επιδεινώνονται από την εξαιρετικά ταχεία ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης.
Μπορεί να παράγει όργανα κοινωνικού ελέγχου που μπορούν να βοηθήσουν τα καταπιεστικά καθεστώτα αλλά αποτελούν θανάσιμο κίνδυνο για τις ανοιχτές κοινωνίες.
Για παράδειγμα, ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping έχει ξεκινήσει τη δημιουργία ενός αποκαλούμενου συστήματος κοινωνικών πιστώσεων.
Αν καταφέρει να το ολοκληρώσει, το κράτος θα αποκτήσει τον απόλυτο έλεγχο των πολιτών του.
Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι ο κινεζικός λαός βρίσκει το σύστημα κοινωνικής πίστης ελκυστικό, επειδή του παρέχει υπηρεσίες που δεν του είχε προηγουμένως, υπόσχεται να διώξει τους εγκληματίες και προσφέρει στους πολίτες έναν οδηγό για το πώς να μην έχουν προβλήματα.
Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι η Κίνα θα μπορούσε να πουλήσει το σύστημα κοινωνικών πιστώσεων παγκοσμίως σε πιθανούς δικτάτορες, οι οποίοι στη συνέχεια θα γίνονταν πολιτικά εξαρτημένοι από την Κίνα.
Ευτυχώς, η Κίνα του Xi έχει μια αχίλλειο πτέρνα: εξαρτάται από τις ΗΠΑ να την προμηθεύσει με μικροεπεξεργαστές, που τους χρησιμοποιούν οι Huawei και ZTE.
Δυστυχώς, όμως, ο Trump έδειξε ότι θέτει τα προσωπικά του συμφέροντα πάνω από τα εθνικά συμφέροντα και το 5G δεν αποτελεί εξαίρεση.
Τόσο ο ίδιος όσο και ο Xi έχουν εσωτερικά προβλήματα, ενώ ο Xi δεν κρύβει ότι ένα από τα όπλα του είναι η Huawei.
Το αποτέλεσμα είναι απρόβλεπτο, διότι εξαρτάται από ορισμένες αποφάσεις που δεν έχουν ακόμη ληφθεί.
Ζούμε σε επαναστατικές περιόδους, όταν το εύρος των δυνατοτήτων είναι πολύ μεγαλύτερο από το συνηθισμένο και το αποτέλεσμα είναι ακόμη πιο αβέβαιο από ό, τι σε κανονικές περιόδους.
Το μόνο στο οποίο μπορούμε να βασιστούμε είναι οι πεποιθήσεις μας».
www.bankingnews.gr
Στο άρθρο του με τίτλο «Η άνοδος του εθνικισμού μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου» («The Rise of Nationalism after the fall of the Berlin Wall») τονίζει ότι: «Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου τη νύχτα της 8ης Νοεμβρίου 1989 επιτάχυνε με δραστικό τρόπο την κατάρρευση του κομμουνισμού στην Ευρώπη.
Ο τερματισμός των ταξιδιωτικών περιορισμών μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας προκάλεσε θανάσιμο πλήγμα στην κλειστή κοινωνία της Σοβιετικής Ένωσης.
Κατά τον ίδιο τρόπο, σηματοδότησε τη δημιουργία μίας βάσης για την άνοδο των ανοιχτών κοινωνιών.
Είχα εμπλακεί σε αυτό που αποκαλώ ως την πολιτική φιλανθρωπία μου μια δεκαετία νωρίτερα. Έγινα υποστηρικτής της έννοιας της ανοιχτής κοινωνίας που μου έδειξε ο Karl Popper, ο μέντορας μου στο London School of Economics.
Ο Popper μου είχε διδάξει ότι οι τέλειες γνώσεις δεν ήταν εφικτές και ότι οι ολοκληρωτικές ιδεολογίες που ισχυριζόταν ότι διέθεταν την απόλυτη αλήθεια θα μπορούσαν να επικρατήσουν μόνο με κατασταλτικά μέσα.
Στη δεκαετία του 1980 υποστήριξα τους διαφωνούντες σε όλη τη σοβιετική αυτοκρατορία και το 1984 ήμουν σε θέση να δημιουργήσω ένα ίδρυμα στην πατρίδα μου στην Ουγγαρία.
Παρείχε οικονομική υποστήριξη σε οποιαδήποτε δραστηριότητα που δεν είχε ξεκινήσει από το μονοκομματικό κράτος.
Η ιδέα ήταν ότι με την ενθάρρυνση των μη-κομματικών δραστηριοτήτων, οι άνθρωποι θα συνειδητοποιούσαν το ψεύδος του επίσημου δόγματος.
Με ετήσιο προϋπολογισμό ύψους 3 εκατομμυρίων δολαρίων, το ίδρυμα έγινε ισχυρότερο από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Με γοήτευσε η πολιτική φιλανθρωπία και, καθώς η Σοβιετική αυτοκρατορία κατέρρευσε, δημιούργησα ιδρύματα σε μια χώρα μετά την άλλη.
Ο ετήσιος προϋπολογισμός μου αυξήθηκε από 3 εκατομμύρια δολάρια σε 300 εκατομμύρια δολάρια σε λίγα μόνο χρόνια.
Αυτά ήταν οι καλές εποχές.
Οι ανοιχτές κοινωνίες βρίσκονταν σε άνοδο και η διεθνής συνεργασία ήταν το κυρίαρχο πιστεύω.
Τριάντα χρόνια αργότερα, η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική.
Η διεθνής συνεργασία βρέθηκε αντιμέτωπη με όλο και πιο αυξημένα εμπόδια και ο εθνικισμός έγινε το κυρίαρχο δόγμα.
Μέχρι στιγμής, ο εθνικισμός αποδείχθηκε πολύ πιο ισχυρός και ενοχλητικός από τον διεθνισμό.
Αυτό δεν ήταν ένα αναπόφευκτο αποτέλεσμα.
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, οι Ηνωμένες Πολιτείες εμφανίστηκαν ως η μόνη επιζών υπερδύναμη, αλλά δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν στις ευθύνες που είχε αυτή η θέση.
Οι ΗΠΑ ενδιαφέρθηκαν περισσότερο να απολαύσουν τους καρπούς της νίκης του Ψυχρού Πολέμου.
Δεν κατάφεραν να απλώσουν ένα χέρι βοήθειας στις χώρες του πρώην σοβιετικού μπλοκ, οι οποίες βρίσκονταν σε δύσκολη θέση.
Ως εκ τούτου, τήρησαν τις συνταγές της νεοφιλελεύθερης συμμαχίας της Ουάσιγκτον.
Τότε η Κίνα ξεκίνησε το καταπληκτικό ταξίδι της οικονομικής ανάπτυξης, που επέτρεψε την προσχώρησή της - με την υποστήριξη των ΗΠΑ - στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και στα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Τελικά, η Κίνα αντικατέστησε τη Σοβιετική Ένωση ως δυνητική αντίπαλο στις ΗΠΑ.
Η συμμαχία της Ουάσιγκτον υποθέτει ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές είναι σε θέση να διορθώνουν τις υπερβολές τους και αν δεν το κάνουν, οι κεντρικές τράπεζες θα φροντίσουν ώστε τα ιδρύματα που αποτυγχάνουν να εξαγοράζονται από μεγαλύτερα.
Αυτή ήταν μια ψευδή πεποίθηση, όπως απέδειξε η παγκόσμια οικονομική κρίση της περιόδου 2007-2008.
Η συντριβή του 2008 έληξε την αδιαμφισβήτητη παγκόσμια κυριαρχία των ΗΠΑ και αύξησε σημαντικά την άνοδο του εθνικισμού.
Επίσης, δημιούργησε μία αρνητική «παλίρροια» ενάντια στις ανοιχτές κοινωνίες.
Η προστασία που έλαβαν από τις ΗΠΑ ήταν πάντα έμμεση και ενίοτε ανεπαρκής, αλλά η απουσία τους άφηνε ευάλωτους στην απειλή του εθνικισμού.
Χρειάστηκε αρκετός χρόνος για να το καταλάβω αυτό, αλλά τα στοιχεία ήταν αναμφισβήτητα. Οι ανοιχτές κοινωνίες αναγκάστηκαν να αμυνθούν σε όλο τον κόσμο.
Θα ήθελα να πιστεύω ότι το ναδίρ επιτεύχθηκε το 2016, με το δημοψήφισμα του Brexit και την εκλογή του αμερικανικού προέδρου Donald Trump, αλλά κανείς δεν μπορεί να το γνωρίζει με ασφάλεια.
Οι προοπτικές για τις ανοιχτές κοινωνίες επιδεινώνονται από την εξαιρετικά ταχεία ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης.
Μπορεί να παράγει όργανα κοινωνικού ελέγχου που μπορούν να βοηθήσουν τα καταπιεστικά καθεστώτα αλλά αποτελούν θανάσιμο κίνδυνο για τις ανοιχτές κοινωνίες.
Για παράδειγμα, ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping έχει ξεκινήσει τη δημιουργία ενός αποκαλούμενου συστήματος κοινωνικών πιστώσεων.
Αν καταφέρει να το ολοκληρώσει, το κράτος θα αποκτήσει τον απόλυτο έλεγχο των πολιτών του.
Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι ο κινεζικός λαός βρίσκει το σύστημα κοινωνικής πίστης ελκυστικό, επειδή του παρέχει υπηρεσίες που δεν του είχε προηγουμένως, υπόσχεται να διώξει τους εγκληματίες και προσφέρει στους πολίτες έναν οδηγό για το πώς να μην έχουν προβλήματα.
Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι η Κίνα θα μπορούσε να πουλήσει το σύστημα κοινωνικών πιστώσεων παγκοσμίως σε πιθανούς δικτάτορες, οι οποίοι στη συνέχεια θα γίνονταν πολιτικά εξαρτημένοι από την Κίνα.
Ευτυχώς, η Κίνα του Xi έχει μια αχίλλειο πτέρνα: εξαρτάται από τις ΗΠΑ να την προμηθεύσει με μικροεπεξεργαστές, που τους χρησιμοποιούν οι Huawei και ZTE.
Δυστυχώς, όμως, ο Trump έδειξε ότι θέτει τα προσωπικά του συμφέροντα πάνω από τα εθνικά συμφέροντα και το 5G δεν αποτελεί εξαίρεση.
Τόσο ο ίδιος όσο και ο Xi έχουν εσωτερικά προβλήματα, ενώ ο Xi δεν κρύβει ότι ένα από τα όπλα του είναι η Huawei.
Το αποτέλεσμα είναι απρόβλεπτο, διότι εξαρτάται από ορισμένες αποφάσεις που δεν έχουν ακόμη ληφθεί.
Ζούμε σε επαναστατικές περιόδους, όταν το εύρος των δυνατοτήτων είναι πολύ μεγαλύτερο από το συνηθισμένο και το αποτέλεσμα είναι ακόμη πιο αβέβαιο από ό, τι σε κανονικές περιόδους.
Το μόνο στο οποίο μπορούμε να βασιστούμε είναι οι πεποιθήσεις μας».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών