Παρά την αυξανόμενη διεθνή παρουσία της, η Γερμανία φαίνεται να εστιάζει, προς το παρόν, στην θέση και στο ρόλο της στην ΕΕ
Τα τελευταία δύο χρόνια, από τότε που η γερμανική ηγεσία ανοιχτά κατέστησε σαφές ότι η χώρα προτίθεται ν' αναλάβει ενεργότερο ρόλο στη διεθνή σκηνή, «πέρασε» από καταιγιστικά μαθήματα γεωπολιτικού ρεαλισμού.
Οι προκλήσεις που η Γερμανία κλήθηκε ν' αντιμετωπίσει ήταν η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, η σύγκρουση στην ανατολική Ουκρανία, η έκρηξη στη Συρία, οι τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη και οι, άνευ προηγουμένου, προσφυγικές ροές.
Οι κρίσεις αυτές ενίσχυσαν το διεθνές προφίλ της Γερμανίας, σημειώνει ο Volker Perthes πρόεδρος του γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και Ασφαλείας του Βερολίνου σε άρθρο του στο project syndicate.
Παρόλα αυτά, η επανεμφάνιση της χώρας ως μεγάλης δύναμης παγκοσμίως μετριάζεται από την αναγνώριση ότι η εξουσία της εξαρτάται από τη συνεργασία της με τους εταίρους της αλλά και την ανάπτυξη μιας ισχυρής ενοποιημένης ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας.
Η ανάληψη ενός ενεργότερου παγκόσμιου ρόλου από τη Γερμανία συνέβη μέσα σε ένα γεωπολιτικό τοπίο που αλλάζει τάχιστα, ένα τοπίο στο οποίο η Γερμανία και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες οφείλουν να αποδεχτούν ότι μεγάλο μέρος του υπόλοιπου κόσμου δεν συμμερίζεται τις απόψεις τους περί πολυμερούς διαδικασίας λήψης αποφάσεων.
Πρέπει επίσης να συμβιβαστούν με το γεγονός ότι οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον διατεθειμένες να αναλαμβάνουν την ηγεσία στην αντιμετώπιση κάθε κρίσης και ότι οι αναδυόμενες παγκόσμιες δυνάμεις, όπως οι Κίνα, Ινδία, Βραζιλία, δεν είναι προετοιμασμένες να συμβάλλουν αποτελεσματικά στη διατήρηση μιας σταθερής παγκόσμιας τάξης πραγμάτων.
Την ίδια ώρα, οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στις εθνικές και στις διεθνείς υποθέσεις έχουν γίνει ασφυκτικά θολές.
Η προσφυγική κρίση, για παράδειγμα, απαιτεί ταυτόχρονα πολιτικές παρεμβάσεις και άμυνας σε μια ευρεία γκάμα περιοχών, λήψη μέτρων αναπτυξιακής αρωγής, αλλά και ενσωμάτωσης στην ΕΕ, μέτρα ασφαλείας και κοινωνική πολιτική.
Ολοένα πιο αλληλένδετες είναι και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Γερμανία: τρομοκρατία, συριακός εμφύλιος πόλεμος, ρωσική επιθετικότητα και προσφυγικές ροές αλληλεπιδρούν με επικίνδυνους και απρόβλεπτους τρόπους.
Καμία, δε, από τις κρίσεις αυτές δεν προβλέπεται να αντιμετωπιστεί ή να λυθεί γρήγορα.
Αντίθετα θα πρέπει να τις διαχειριστεί κανείς μακροπρόθεσμα.
Επιπλέον εξαιτίας του υψηλού επιπέδου διείσδυσή της στην παγκόσμια οικονομία, η Γερμανία είναι ευάλωτη ακόμη και σε μακρινές, γεωγραφικά, εξελίξεις.
Για παράδειγμα, η αποτροπή μια στρατιωτικής σύγκρουσης και η διατήρηση της ελευθερίας κινήσεων στην θάλασσα της Νότιας Κίνας είναι σαφώς προς το συμφέρον της Γερμανίας.
Προς τιμήν τους, οι Γερμανοί ηγέτες, αναγνωρίζοντας το σημαντικό ρόλο που η χώρα τους πρέπει να παίξει, ανέλαβε τη διπλωματική ηγεσία απέναντι στη Ρωσία όσον αφορά στην παρέμβασή της στην Ουκρανία.
Επιπλέον, η Γερμανία υπήρξε κομβικός παράγοντας στις διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και ενεπλάκη ιδιαίτερα στην προσπάθεια εξεύρεσης πολιτικής λύσης στο πόλεμο στη Συρία.
Η Γερμανία, επίσης, ανέλαβε το 2016 την ηγεσία του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη - ΟΑΣΕ.
Σε στρατιωτικό επίπεδο, η Γερμανία ενίσχυσε τη συνεισφορά της στα μέτρα του ΝΑΤΟ για την ενδυνάμωση της άμυνας των χωρών της Βαλτικής και της Κεντρικής Ευρώπης.
Και εμφανίστηκε ιδιαίτερα πρόθυμη να συνεισφέρει με στρατεύματα σε επεμβάσεις σε περιπτώσεις κρίσεων εκτός των συνόρων του Βορειοατλαντικού Συμφώνου.
Συμμετείχε πχ στην ειρηνευτικές προσπάθειες του ΟΗΕ στο Μάλι, παρέτεινε την εμπλοκή της στο Αφγανιστάν, προμήθευσε όπλα και προσέφερε εκπαίδευση σε δυνάμεις στο βόρειο Ιράκ και συνέβαλε με αναγνωριστικές πτήσεις και άλλου τύπου βοήθεια στις γαλλικές αεροπορικές επιδρομές κατά του «Ισλαμικού Κράτους» - ISIS στη Συρία.
Οι ασκούντες πολιτική στη Γερμανία γνωρίζουν ότι οι εταίροι τους διεθνώς αναμένουν αυτού του είδους η ηγετική στάση να γίνει κανόνας, και έχουν, με τη σειρά τους, δείξει ότι ενδιαφέρονται να επεκτείνουν την αυξανόμενη επιρροή της Γερμανίας.
Ως μεσαίας εμβέλειας δύναμη, εντούτοις, η Γερμανία δεν μπορεί να είναι παρούσα παντού.
Η διατήρηση μιας διεθνούς ευρείας παρουσίας θα απαιτήσει τη συνεργασία των συμμάχων και των εταίρων της ανά τον κόσμο.
Όντως, όσο περισσότερο ηγείται η Γερμανία, τόσο πιο πολύ εξαρτάται από άλλους διεθνείς παράγοντες, κυρίως τους εταίρους της στην ΕΕ, και τόσο περισσότερο εκτίθεται στις διακυμάνσεις του γεωπολιτικού περιβάλλοντος.
Για παράδειγμα, η περιφερειακή στάση της Κίνας και η στρατηγική της σχέση με τις ΗΠΑ θα επηρεάσει τις γερμανικές προσπάθειες να επιτευχθούν πολυμερείς λύσεις στις παγκόσμιες προκλήσεις όπως είναι η κλιματική αλλαγή ή οι κυβερνο-επιθέσεις.
Όσο η Γερμανία συνεχίζει να «κλίνει» προς τις διεθνείς εξελίξεις, μπορεί ν' αναμένει κανείς ότι θα αυξήσει τις δαπάνες της για την εξωτερική πολιτική και τη διεθνή ασφάλεια.
Καταρχήν, βέβαια, το Βερολίνο θα πρέπει να «φτάσει» τον στόχο του ΝΑΤΟ για δαπάνες της τάξης του 2% του ΑΕΠ για την άμυνα.
Όπως οι περισσότερες άλλες χώρες, ούτε η Γερμανία έχει πετύχει να εφαρμόσει τη διεθνή συμφωνία για δαπάνες της τάξης του 0,7% του ΑΕΠ σε επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια.
Όμως, σε αντίθεση με ορισμένους από τους εταίρους της, η Γερμανία δεν περιέκοψε τον αμυντικό της προϋπολογισμό και αύξησε σημαντική τη χρηματοδότηση της διπλωματίας της.
Παρά το ότι έχει ενισχύσει την ικανότητά της να συμβάλλει στρατιωτικά σε επιχειρήσεις του ΟΗΕ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, η Γερμανία έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θεωρεί εαυτόν στρατιωτική δύναμη.
Οι Γερμανοί πολιτικοί συνεχίζουν να θεωρούν ότι τα πολιτικά και οικονομικά μέσα επιρροής είναι πιο αποτελεσματικά από την βία, υπονοώντας ότι θα επιδιώξουν περαιτέρω ανάπτυξη εργαλείων άσκησης της λεγόμενης soft power, συμπεριλαμβανομένης της ψηφιακής διπλωματίας.
Είναι επίσης πρόθυμοι να αναπτύξουν περισσότερες «δικτυακές» εθνικές και ευρωπαϊκής εξωτερικές πολιτικές που λαμβάνουν υπ' όψιν τη δραστηριότητα και την πιθανή συμβολή μη κρατικών παραγόντων.
Προς το παρόν, οι προτεραιότητες της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής αναμένεται μάλλον να παραμείνουν η ΕΕ και προς ανατολάς και προς νότο γείτονές της εντός ηπείρου - περιοχές δηλαδή από τις οποίες δεν αποκλείεται να προκύψουν άμεσα κίνδυνοι ασφαλείας. Και είναι σοφή επιλογή.
Η Γερμανία και οι εταίροι της στην ΕΕ θα είναι πιο αποτελεσματικοί διαχειριζόμενοι συγκρούσεις, σταθεροποιώντας κυβερνήσεις ή υποστηρίζοντας οικονομικές και πολιτικές μεταβάσεις στην άμεση γειτονιά τους.
Επιπλέον, δεδομένου του τωρινού ιδιαίτερα ταραχώδους γεωπολιτικού περιβάλλοντος, η Γερμανία έχει θεμελιώδες ενδιαφέρον να τεθεί επικεφαλής της ανάπτυξης της εξωτερικής πολιτικής και των θεσμών ασφαλείας της ΕΕ.
Όσο και αν οι Γερμανοί ιθύνοντες στην ΕΕ μπορεί να ικανοποιούνται από την αυξανόμενη ζήτηση της παρέμβασής τους σε διεθνές επίπεδο, η συμμετοχή στην ΕΕ παραμένει η πιο ισχυρή πηγή ισχύος και ασφάλειας.
www.bankingnews.gr
Οι προκλήσεις που η Γερμανία κλήθηκε ν' αντιμετωπίσει ήταν η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, η σύγκρουση στην ανατολική Ουκρανία, η έκρηξη στη Συρία, οι τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη και οι, άνευ προηγουμένου, προσφυγικές ροές.
Οι κρίσεις αυτές ενίσχυσαν το διεθνές προφίλ της Γερμανίας, σημειώνει ο Volker Perthes πρόεδρος του γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και Ασφαλείας του Βερολίνου σε άρθρο του στο project syndicate.
Παρόλα αυτά, η επανεμφάνιση της χώρας ως μεγάλης δύναμης παγκοσμίως μετριάζεται από την αναγνώριση ότι η εξουσία της εξαρτάται από τη συνεργασία της με τους εταίρους της αλλά και την ανάπτυξη μιας ισχυρής ενοποιημένης ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας.
Η ανάληψη ενός ενεργότερου παγκόσμιου ρόλου από τη Γερμανία συνέβη μέσα σε ένα γεωπολιτικό τοπίο που αλλάζει τάχιστα, ένα τοπίο στο οποίο η Γερμανία και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες οφείλουν να αποδεχτούν ότι μεγάλο μέρος του υπόλοιπου κόσμου δεν συμμερίζεται τις απόψεις τους περί πολυμερούς διαδικασίας λήψης αποφάσεων.
Πρέπει επίσης να συμβιβαστούν με το γεγονός ότι οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον διατεθειμένες να αναλαμβάνουν την ηγεσία στην αντιμετώπιση κάθε κρίσης και ότι οι αναδυόμενες παγκόσμιες δυνάμεις, όπως οι Κίνα, Ινδία, Βραζιλία, δεν είναι προετοιμασμένες να συμβάλλουν αποτελεσματικά στη διατήρηση μιας σταθερής παγκόσμιας τάξης πραγμάτων.
Την ίδια ώρα, οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στις εθνικές και στις διεθνείς υποθέσεις έχουν γίνει ασφυκτικά θολές.
Η προσφυγική κρίση, για παράδειγμα, απαιτεί ταυτόχρονα πολιτικές παρεμβάσεις και άμυνας σε μια ευρεία γκάμα περιοχών, λήψη μέτρων αναπτυξιακής αρωγής, αλλά και ενσωμάτωσης στην ΕΕ, μέτρα ασφαλείας και κοινωνική πολιτική.
Ολοένα πιο αλληλένδετες είναι και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Γερμανία: τρομοκρατία, συριακός εμφύλιος πόλεμος, ρωσική επιθετικότητα και προσφυγικές ροές αλληλεπιδρούν με επικίνδυνους και απρόβλεπτους τρόπους.
Καμία, δε, από τις κρίσεις αυτές δεν προβλέπεται να αντιμετωπιστεί ή να λυθεί γρήγορα.
Αντίθετα θα πρέπει να τις διαχειριστεί κανείς μακροπρόθεσμα.
Επιπλέον εξαιτίας του υψηλού επιπέδου διείσδυσή της στην παγκόσμια οικονομία, η Γερμανία είναι ευάλωτη ακόμη και σε μακρινές, γεωγραφικά, εξελίξεις.
Για παράδειγμα, η αποτροπή μια στρατιωτικής σύγκρουσης και η διατήρηση της ελευθερίας κινήσεων στην θάλασσα της Νότιας Κίνας είναι σαφώς προς το συμφέρον της Γερμανίας.
Προς τιμήν τους, οι Γερμανοί ηγέτες, αναγνωρίζοντας το σημαντικό ρόλο που η χώρα τους πρέπει να παίξει, ανέλαβε τη διπλωματική ηγεσία απέναντι στη Ρωσία όσον αφορά στην παρέμβασή της στην Ουκρανία.
Επιπλέον, η Γερμανία υπήρξε κομβικός παράγοντας στις διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και ενεπλάκη ιδιαίτερα στην προσπάθεια εξεύρεσης πολιτικής λύσης στο πόλεμο στη Συρία.
Η Γερμανία, επίσης, ανέλαβε το 2016 την ηγεσία του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη - ΟΑΣΕ.
Σε στρατιωτικό επίπεδο, η Γερμανία ενίσχυσε τη συνεισφορά της στα μέτρα του ΝΑΤΟ για την ενδυνάμωση της άμυνας των χωρών της Βαλτικής και της Κεντρικής Ευρώπης.
Και εμφανίστηκε ιδιαίτερα πρόθυμη να συνεισφέρει με στρατεύματα σε επεμβάσεις σε περιπτώσεις κρίσεων εκτός των συνόρων του Βορειοατλαντικού Συμφώνου.
Συμμετείχε πχ στην ειρηνευτικές προσπάθειες του ΟΗΕ στο Μάλι, παρέτεινε την εμπλοκή της στο Αφγανιστάν, προμήθευσε όπλα και προσέφερε εκπαίδευση σε δυνάμεις στο βόρειο Ιράκ και συνέβαλε με αναγνωριστικές πτήσεις και άλλου τύπου βοήθεια στις γαλλικές αεροπορικές επιδρομές κατά του «Ισλαμικού Κράτους» - ISIS στη Συρία.
Οι ασκούντες πολιτική στη Γερμανία γνωρίζουν ότι οι εταίροι τους διεθνώς αναμένουν αυτού του είδους η ηγετική στάση να γίνει κανόνας, και έχουν, με τη σειρά τους, δείξει ότι ενδιαφέρονται να επεκτείνουν την αυξανόμενη επιρροή της Γερμανίας.
Ως μεσαίας εμβέλειας δύναμη, εντούτοις, η Γερμανία δεν μπορεί να είναι παρούσα παντού.
Η διατήρηση μιας διεθνούς ευρείας παρουσίας θα απαιτήσει τη συνεργασία των συμμάχων και των εταίρων της ανά τον κόσμο.
Όντως, όσο περισσότερο ηγείται η Γερμανία, τόσο πιο πολύ εξαρτάται από άλλους διεθνείς παράγοντες, κυρίως τους εταίρους της στην ΕΕ, και τόσο περισσότερο εκτίθεται στις διακυμάνσεις του γεωπολιτικού περιβάλλοντος.
Για παράδειγμα, η περιφερειακή στάση της Κίνας και η στρατηγική της σχέση με τις ΗΠΑ θα επηρεάσει τις γερμανικές προσπάθειες να επιτευχθούν πολυμερείς λύσεις στις παγκόσμιες προκλήσεις όπως είναι η κλιματική αλλαγή ή οι κυβερνο-επιθέσεις.
Όσο η Γερμανία συνεχίζει να «κλίνει» προς τις διεθνείς εξελίξεις, μπορεί ν' αναμένει κανείς ότι θα αυξήσει τις δαπάνες της για την εξωτερική πολιτική και τη διεθνή ασφάλεια.
Καταρχήν, βέβαια, το Βερολίνο θα πρέπει να «φτάσει» τον στόχο του ΝΑΤΟ για δαπάνες της τάξης του 2% του ΑΕΠ για την άμυνα.
Όπως οι περισσότερες άλλες χώρες, ούτε η Γερμανία έχει πετύχει να εφαρμόσει τη διεθνή συμφωνία για δαπάνες της τάξης του 0,7% του ΑΕΠ σε επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια.
Όμως, σε αντίθεση με ορισμένους από τους εταίρους της, η Γερμανία δεν περιέκοψε τον αμυντικό της προϋπολογισμό και αύξησε σημαντική τη χρηματοδότηση της διπλωματίας της.
Παρά το ότι έχει ενισχύσει την ικανότητά της να συμβάλλει στρατιωτικά σε επιχειρήσεις του ΟΗΕ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, η Γερμανία έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θεωρεί εαυτόν στρατιωτική δύναμη.
Οι Γερμανοί πολιτικοί συνεχίζουν να θεωρούν ότι τα πολιτικά και οικονομικά μέσα επιρροής είναι πιο αποτελεσματικά από την βία, υπονοώντας ότι θα επιδιώξουν περαιτέρω ανάπτυξη εργαλείων άσκησης της λεγόμενης soft power, συμπεριλαμβανομένης της ψηφιακής διπλωματίας.
Είναι επίσης πρόθυμοι να αναπτύξουν περισσότερες «δικτυακές» εθνικές και ευρωπαϊκής εξωτερικές πολιτικές που λαμβάνουν υπ' όψιν τη δραστηριότητα και την πιθανή συμβολή μη κρατικών παραγόντων.
Προς το παρόν, οι προτεραιότητες της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής αναμένεται μάλλον να παραμείνουν η ΕΕ και προς ανατολάς και προς νότο γείτονές της εντός ηπείρου - περιοχές δηλαδή από τις οποίες δεν αποκλείεται να προκύψουν άμεσα κίνδυνοι ασφαλείας. Και είναι σοφή επιλογή.
Η Γερμανία και οι εταίροι της στην ΕΕ θα είναι πιο αποτελεσματικοί διαχειριζόμενοι συγκρούσεις, σταθεροποιώντας κυβερνήσεις ή υποστηρίζοντας οικονομικές και πολιτικές μεταβάσεις στην άμεση γειτονιά τους.
Επιπλέον, δεδομένου του τωρινού ιδιαίτερα ταραχώδους γεωπολιτικού περιβάλλοντος, η Γερμανία έχει θεμελιώδες ενδιαφέρον να τεθεί επικεφαλής της ανάπτυξης της εξωτερικής πολιτικής και των θεσμών ασφαλείας της ΕΕ.
Όσο και αν οι Γερμανοί ιθύνοντες στην ΕΕ μπορεί να ικανοποιούνται από την αυξανόμενη ζήτηση της παρέμβασής τους σε διεθνές επίπεδο, η συμμετοχή στην ΕΕ παραμένει η πιο ισχυρή πηγή ισχύος και ασφάλειας.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών