Κυκλοφόρησε το 39ο τεύχος (Ιούλιος 2014) του Οικονομικού Δελτίου της Τράπεζας της Ελλάδος και είναι διαθέσιμο και σε ηλεκτρονική μορφή στο δικτυακό τόπο της Τράπεζας της Ελλάδος: www.bankofgreece.gr.
Οι μελέτες που δημοσιεύονται στο Οικονομικό Δελτίο απηχούν, όπως πάντοτε, τις απόψεις των συγγραφέων και όχι κατ' ανάγκην της Τράπεζας της Ελλάδος.
Στο 39ο τεύχος δημοσιεύονται οι εξής πέντε μελέτες:
Δήµητρα Δηµητροπούλου, Αναστασία Κουτσοµανώλη-Φιλιππάκη, Ευάγγελος Χαραλαµπάκης και Γεώργιος Αγγέλης: «Η χρηματοδότηση των ελληνικών επιχειρήσεων προ και κατά τη διάρκεια της κρίσης»
Σκοπός της μελέτης είναι να διερευνήσει αλλαγές στον τρόπο χρηματοδότησης των επιχειρήσεων και την κατανομή των χρηματοδοτικών πόρων, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των επιχειρήσεων προ και κατά τη διάρκεια της κρίσης. Χρησιμοποιώντας στοιχεία για τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες δανειακές υποχρεώσεις περίπου 29 χιλιάδων επιχειρήσεων σε επτά κλάδους την περίοδο 2003-2011, οι συγγραφείς πραγματοποιούν περιγραφική ανάλυση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων με βάση τα κύρια χαρακτηριστικά τους, όπως το μέγεθος και ο κλάδος δραστηριότητας, καθώς και τα στοιχεία ισολογισμών και αποτελεσμάτων χρήσεως, όπως λειτουργικό κόστος, κέρδη, ίδια κεφάλαια κ.λπ. Συμπεραίνουν ότι το μέγεθος των επιχειρήσεων, η κερδοφορία και το χαμηλό λειτουργικό κόστος υπήρξαν καθοριστικοί παράγοντες για τη διατήρηση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση, σε ένα περιβάλλον αυξημένης αποφυγής κινδύνων και στενότητας χρηματοδοτικών πόρων. Τα στοιχεία που παρατίθενται καταδεικνύουν τις δυνατότητες για κλαδική αναδιάρθρωση της οικονομίας με μοχλό τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων.
Κώστας Ν. Κανελλόπουλος: «Η αγορά εργασίας στον ιδιωτικό τομέα την περίοδο της κρίσης»
Η μελέτη εξετάζει τις επιπτώσεις της κρίσης και των θεσμικών αλλαγών στην αγορά εργασίας του ιδιωτικού τομέα στην Ελλάδα. Η ανάλυση στηρίζεται σε στοιχεία του ΙΚΑ για τον αριθμό των ασφαλισμένων σε αυτό απασχολουμένων, τα ημερομίσθιά τους και τον αριθμό των δραστηριοποιούμενων επιχειρήσεων. Βασική διαπίστωση είναι ότι από το καλοκαίρι του 2008 ο αριθμός των απασχολουμένων, καθώς και ο αριθμός των επιχειρήσεων, εμφάνιζαν πτωτική πορεία, η οποία έλαβε δραματικές διαστάσεις το 2011 και το 2012. Ωστόσο, από τον Ιανουάριο του 2013 καταγράφουν αξιόλογη ανάκαμψη. Αυτές οι τελευταίες μεταβολές φαίνεται ότι έχουν επηρεαστεί σημαντικά από τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας που πίεσαν για μείωση του κόστους εργασίας. Η διαχρονική εξέλιξη των εξεταζόμενων μεταβλητών δείχνει ότι το μέγεθος και το εύρος των απωλειών απασχόλησης ή, ισοδύναμα, η εκτόξευση και διάρκεια της ανεργίας ίσως δεν θα ήταν τόσης έκτασης εάν οι μειώσεις των μισθών στον ιδιωτικό τομέα είχαν γίνει νωρίτερα.
Φαίδων Καλφάογλου: «Ευρωπαϊκή Τραπεζική Ένωση: “εξευρωπαϊσμός” του χρηματοοικονομικού πλέγματος ασφαλείας των τραπεζών»
Οι ηγέτες των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισαν την υλοποίηση της τραπεζικής ένωσης ως ένα βήμα προς μια γνήσια Οικονομική και Νομισματική Ένωση. Ο στόχος είναι η διάρρηξη του δεσμού μεταξύ υπερχρεωμένων κρατών και αδύναμων τραπεζών, η ανάσχεση του κατακερματισμού των κεφαλαιαγορών, η αποκατάσταση της μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής και η ομαλοποίηση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, αποφασίστηκε η υλοποίηση της τραπεζικής ένωσης με τρεις πυλώνες, τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό, τον Ενιαίο Μηχανισμό Εξυγίανσης και τον Εναρμονισμένο Μηχανισμό Εγγύησης Καταθέσεων.
Με την πρωτοβουλία για ενιαίους κανόνες και ενιαία εποπτεία επιχειρείται να σταλεί ένα σαφές μήνυμα για την ευρωστία των τραπεζών και να αρθούν όλες οι αμφιβολίες για την ποιότητα του ενεργητικού τους. Σε περιπτώσεις προβλημάτων, το ενιαίο πλαίσιο εξυγίανσης καθιερώνει διαδικασίες αμοιβαιοποίησης των απαιτούμενων πόρων και εκ των προτέρων γνωστούς κανόνες κατανομής των ζημιών. Τέλος, η εναρμόνιση των συστημάτων προστασίας των καταθέσεων θεωρείται ότι θα αμβλύνει τους ενδοιασμούς των καταθετών και θα περιορίσει τις μεταφορές καταθέσεων εντός της ευρωζώνης.
Κατ’ ουσίαν, η υλοποίηση των παραπάνω σημαίνει μεταφορά των αρμοδιοτήτων που αφορούν το πλέγμα ασφαλείας των τραπεζών από εθνικό σε υπερεθνικό επίπεδο. Μέσω αυτής, αναμένεται να δημιουργηθεί ένα αποτελεσματικότερο τραπεζικό σύστημα, το οποίο θα είναι σε θέση να υποστηρίζει την οικονομική ανάπτυξη. Η μελέτη εξετάζει τις αιτίες δημιουργίας και τις αναμενόμενες ωφέλειες της τραπεζικής ένωσης και αναλύει διεξοδικά τους τρεις πυλώνες.
Σοφία Λαζαρέτου: «Η έξυπνη οικονομία: “πολιτιστικές” και “δημιουργικές” βιομηχανίες στην Ελλάδα. Μπορούν να αποτελέσουν προοπτική εξόδου από την κρίση;»
Η οικονομία του πολιτισμού και της δημιουργίας αποτελεί επίκαιρο θέμα μελέτης στη διεθνή οικονομική την τελευταία δεκαετία και κυριαρχεί στις συζητήσεις για τη χάραξη αναπτυξιακής στρατηγικής τόσο στις ανεπτυγμένες (μεταβιομηχανικές) όσο και στις αναδυόμενες οικονομίες. Ο τομέας αυτός φάνηκε ιδιαίτερα ανθεκτικός στην παρούσα συγκυρία της κρίσης χρέους και ύφεσης. Με δεδομένο το νέο διεθνές αναπτυξιακό υπόδειγμα, στο οποίο η οικονομία της γνώσης και τεχνολογίας συγκεράζεται με την οικονομία του πολιτισμού και της δημιουργίας, η ελληνική πολιτεία, κατά την αναζήτηση ενός νέου βιώσιμου αναπτυξιακού παραδείγματος, θα πρέπει να εστιάσει την προσοχή της στα αντιληπτά πλέον οφέλη της έξυπνης οικονομίας. Η πρόκληση επομένως είναι να μεταστραφεί η τρέχουσα πολιτική πολιτιστικής διαχείρισης από τη στατική (κληροδότηση) στη δυναμική προσέγγιση (παραγωγή νέων μορφών).
Βασικός στόχος της μελέτης είναι να βοηθήσει αυτή τη στροφή. Σε αυτό το πλαίσιο, η μελέτη, πρώτον, αποτελεί μια πρώτη πειραματική προσπάθεια διατύπωσης ενός ορισμού, χαρτογράφησης και ποσοτικής καταγραφής των ελληνικών επιδόσεων στο νέο αυτό τομέα δραστηριότητας. Δεύτερον, καταγράφει τις ιδιαιτερότητες του τομέα στην Ελλάδα. Τρίτον, παρουσιάζει έντεκα πρακτικές προτάσεις εργασίας που βοηθούν στην εμφάνιση ενός νέου ενάρετου κύκλου πολιτισμού-δημιουργίας-οικονομίας.
Αικατερίνη Χαιρέτη: «Η στεγαστική κατάσταση των κατοίκων της Ελλάδος στα χρόνια της κρίσης 2008-2012»
Η μελέτη έχει στόχο να καταδείξει τις τάσεις που επικρατούν όσον αφορά τη στεγαστική κατάσταση των κατοίκων της Ελλάδος στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, από την άποψη της ποιότητας των στεγαστικών συνθηκών, αλλά και της δυνατότητας διατήρησής τους.
Παρουσιάζεται η εξέλιξη του πληθυσμού της χώρας ως προς τη φυσική αλλά και τη μεταναστευτική του διάσταση, καθώς και η δομή των νοικοκυριών ως προς τον τύπο οικογένειας στον οποίο εντάσσονται. Στη συνέχεια, εξετάζεται η στεγαστική κατάσταση των νοικοκυριών και το εισοδηματικό τους επίπεδο.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, σημαντικός είναι ο αριθμός των νοικοκυριών που έχουν υποστεί αρνητική μεταβολή στη στεγαστική τους κατάσταση, ενώ αρκετά νοικοκυριά τελούν υπό καθεστώς δυνητικής επισφάλειας ως προς τη δυνατότητα διατήρησής της, είτε λόγω των οικονομικών βαρών επί των ιδιόκτητων κατοικιών τους είτε γιατί διαβιούν σε παραχωρημένες κατοικίες, των οποίων η παραχώρηση δύναται να σταματήσει να υφίσταται. Τέλος, διαφαίνεται ότι όλα τα νοικοκυριά έχουν υποστεί μείωση εισοδημάτων, αφού αυξήθηκαν εκείνα που εντάσσονται στα χαμηλά εισοδηματικά κλιμάκια αλλά μειώθηκαν και τα περισσότερο εύπορα νοικοκυριά.
* * *
Στο 39ο τεύχος περιλαμβάνονται επίσης περιλήψεις των "Δοκιμίων εργασίας" τα οποία δημοσίευσε (στην αγγλική γλώσσα) το Τμήμα Ειδικών Μελετών της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης και Μελετών της Τράπεζας στο διάστημα Οκτωβρίου 2013-Ιουνίου 2014.
www.bankingnews.gr
Οι μελέτες που δημοσιεύονται στο Οικονομικό Δελτίο απηχούν, όπως πάντοτε, τις απόψεις των συγγραφέων και όχι κατ' ανάγκην της Τράπεζας της Ελλάδος.
Στο 39ο τεύχος δημοσιεύονται οι εξής πέντε μελέτες:
Δήµητρα Δηµητροπούλου, Αναστασία Κουτσοµανώλη-Φιλιππάκη, Ευάγγελος Χαραλαµπάκης και Γεώργιος Αγγέλης: «Η χρηματοδότηση των ελληνικών επιχειρήσεων προ και κατά τη διάρκεια της κρίσης»
Σκοπός της μελέτης είναι να διερευνήσει αλλαγές στον τρόπο χρηματοδότησης των επιχειρήσεων και την κατανομή των χρηματοδοτικών πόρων, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των επιχειρήσεων προ και κατά τη διάρκεια της κρίσης. Χρησιμοποιώντας στοιχεία για τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες δανειακές υποχρεώσεις περίπου 29 χιλιάδων επιχειρήσεων σε επτά κλάδους την περίοδο 2003-2011, οι συγγραφείς πραγματοποιούν περιγραφική ανάλυση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων με βάση τα κύρια χαρακτηριστικά τους, όπως το μέγεθος και ο κλάδος δραστηριότητας, καθώς και τα στοιχεία ισολογισμών και αποτελεσμάτων χρήσεως, όπως λειτουργικό κόστος, κέρδη, ίδια κεφάλαια κ.λπ. Συμπεραίνουν ότι το μέγεθος των επιχειρήσεων, η κερδοφορία και το χαμηλό λειτουργικό κόστος υπήρξαν καθοριστικοί παράγοντες για τη διατήρηση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση, σε ένα περιβάλλον αυξημένης αποφυγής κινδύνων και στενότητας χρηματοδοτικών πόρων. Τα στοιχεία που παρατίθενται καταδεικνύουν τις δυνατότητες για κλαδική αναδιάρθρωση της οικονομίας με μοχλό τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων.
Κώστας Ν. Κανελλόπουλος: «Η αγορά εργασίας στον ιδιωτικό τομέα την περίοδο της κρίσης»
Η μελέτη εξετάζει τις επιπτώσεις της κρίσης και των θεσμικών αλλαγών στην αγορά εργασίας του ιδιωτικού τομέα στην Ελλάδα. Η ανάλυση στηρίζεται σε στοιχεία του ΙΚΑ για τον αριθμό των ασφαλισμένων σε αυτό απασχολουμένων, τα ημερομίσθιά τους και τον αριθμό των δραστηριοποιούμενων επιχειρήσεων. Βασική διαπίστωση είναι ότι από το καλοκαίρι του 2008 ο αριθμός των απασχολουμένων, καθώς και ο αριθμός των επιχειρήσεων, εμφάνιζαν πτωτική πορεία, η οποία έλαβε δραματικές διαστάσεις το 2011 και το 2012. Ωστόσο, από τον Ιανουάριο του 2013 καταγράφουν αξιόλογη ανάκαμψη. Αυτές οι τελευταίες μεταβολές φαίνεται ότι έχουν επηρεαστεί σημαντικά από τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας που πίεσαν για μείωση του κόστους εργασίας. Η διαχρονική εξέλιξη των εξεταζόμενων μεταβλητών δείχνει ότι το μέγεθος και το εύρος των απωλειών απασχόλησης ή, ισοδύναμα, η εκτόξευση και διάρκεια της ανεργίας ίσως δεν θα ήταν τόσης έκτασης εάν οι μειώσεις των μισθών στον ιδιωτικό τομέα είχαν γίνει νωρίτερα.
Φαίδων Καλφάογλου: «Ευρωπαϊκή Τραπεζική Ένωση: “εξευρωπαϊσμός” του χρηματοοικονομικού πλέγματος ασφαλείας των τραπεζών»
Οι ηγέτες των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισαν την υλοποίηση της τραπεζικής ένωσης ως ένα βήμα προς μια γνήσια Οικονομική και Νομισματική Ένωση. Ο στόχος είναι η διάρρηξη του δεσμού μεταξύ υπερχρεωμένων κρατών και αδύναμων τραπεζών, η ανάσχεση του κατακερματισμού των κεφαλαιαγορών, η αποκατάσταση της μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής και η ομαλοποίηση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, αποφασίστηκε η υλοποίηση της τραπεζικής ένωσης με τρεις πυλώνες, τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό, τον Ενιαίο Μηχανισμό Εξυγίανσης και τον Εναρμονισμένο Μηχανισμό Εγγύησης Καταθέσεων.
Με την πρωτοβουλία για ενιαίους κανόνες και ενιαία εποπτεία επιχειρείται να σταλεί ένα σαφές μήνυμα για την ευρωστία των τραπεζών και να αρθούν όλες οι αμφιβολίες για την ποιότητα του ενεργητικού τους. Σε περιπτώσεις προβλημάτων, το ενιαίο πλαίσιο εξυγίανσης καθιερώνει διαδικασίες αμοιβαιοποίησης των απαιτούμενων πόρων και εκ των προτέρων γνωστούς κανόνες κατανομής των ζημιών. Τέλος, η εναρμόνιση των συστημάτων προστασίας των καταθέσεων θεωρείται ότι θα αμβλύνει τους ενδοιασμούς των καταθετών και θα περιορίσει τις μεταφορές καταθέσεων εντός της ευρωζώνης.
Κατ’ ουσίαν, η υλοποίηση των παραπάνω σημαίνει μεταφορά των αρμοδιοτήτων που αφορούν το πλέγμα ασφαλείας των τραπεζών από εθνικό σε υπερεθνικό επίπεδο. Μέσω αυτής, αναμένεται να δημιουργηθεί ένα αποτελεσματικότερο τραπεζικό σύστημα, το οποίο θα είναι σε θέση να υποστηρίζει την οικονομική ανάπτυξη. Η μελέτη εξετάζει τις αιτίες δημιουργίας και τις αναμενόμενες ωφέλειες της τραπεζικής ένωσης και αναλύει διεξοδικά τους τρεις πυλώνες.
Σοφία Λαζαρέτου: «Η έξυπνη οικονομία: “πολιτιστικές” και “δημιουργικές” βιομηχανίες στην Ελλάδα. Μπορούν να αποτελέσουν προοπτική εξόδου από την κρίση;»
Η οικονομία του πολιτισμού και της δημιουργίας αποτελεί επίκαιρο θέμα μελέτης στη διεθνή οικονομική την τελευταία δεκαετία και κυριαρχεί στις συζητήσεις για τη χάραξη αναπτυξιακής στρατηγικής τόσο στις ανεπτυγμένες (μεταβιομηχανικές) όσο και στις αναδυόμενες οικονομίες. Ο τομέας αυτός φάνηκε ιδιαίτερα ανθεκτικός στην παρούσα συγκυρία της κρίσης χρέους και ύφεσης. Με δεδομένο το νέο διεθνές αναπτυξιακό υπόδειγμα, στο οποίο η οικονομία της γνώσης και τεχνολογίας συγκεράζεται με την οικονομία του πολιτισμού και της δημιουργίας, η ελληνική πολιτεία, κατά την αναζήτηση ενός νέου βιώσιμου αναπτυξιακού παραδείγματος, θα πρέπει να εστιάσει την προσοχή της στα αντιληπτά πλέον οφέλη της έξυπνης οικονομίας. Η πρόκληση επομένως είναι να μεταστραφεί η τρέχουσα πολιτική πολιτιστικής διαχείρισης από τη στατική (κληροδότηση) στη δυναμική προσέγγιση (παραγωγή νέων μορφών).
Βασικός στόχος της μελέτης είναι να βοηθήσει αυτή τη στροφή. Σε αυτό το πλαίσιο, η μελέτη, πρώτον, αποτελεί μια πρώτη πειραματική προσπάθεια διατύπωσης ενός ορισμού, χαρτογράφησης και ποσοτικής καταγραφής των ελληνικών επιδόσεων στο νέο αυτό τομέα δραστηριότητας. Δεύτερον, καταγράφει τις ιδιαιτερότητες του τομέα στην Ελλάδα. Τρίτον, παρουσιάζει έντεκα πρακτικές προτάσεις εργασίας που βοηθούν στην εμφάνιση ενός νέου ενάρετου κύκλου πολιτισμού-δημιουργίας-οικονομίας.
Αικατερίνη Χαιρέτη: «Η στεγαστική κατάσταση των κατοίκων της Ελλάδος στα χρόνια της κρίσης 2008-2012»
Η μελέτη έχει στόχο να καταδείξει τις τάσεις που επικρατούν όσον αφορά τη στεγαστική κατάσταση των κατοίκων της Ελλάδος στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, από την άποψη της ποιότητας των στεγαστικών συνθηκών, αλλά και της δυνατότητας διατήρησής τους.
Παρουσιάζεται η εξέλιξη του πληθυσμού της χώρας ως προς τη φυσική αλλά και τη μεταναστευτική του διάσταση, καθώς και η δομή των νοικοκυριών ως προς τον τύπο οικογένειας στον οποίο εντάσσονται. Στη συνέχεια, εξετάζεται η στεγαστική κατάσταση των νοικοκυριών και το εισοδηματικό τους επίπεδο.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, σημαντικός είναι ο αριθμός των νοικοκυριών που έχουν υποστεί αρνητική μεταβολή στη στεγαστική τους κατάσταση, ενώ αρκετά νοικοκυριά τελούν υπό καθεστώς δυνητικής επισφάλειας ως προς τη δυνατότητα διατήρησής της, είτε λόγω των οικονομικών βαρών επί των ιδιόκτητων κατοικιών τους είτε γιατί διαβιούν σε παραχωρημένες κατοικίες, των οποίων η παραχώρηση δύναται να σταματήσει να υφίσταται. Τέλος, διαφαίνεται ότι όλα τα νοικοκυριά έχουν υποστεί μείωση εισοδημάτων, αφού αυξήθηκαν εκείνα που εντάσσονται στα χαμηλά εισοδηματικά κλιμάκια αλλά μειώθηκαν και τα περισσότερο εύπορα νοικοκυριά.
* * *
Στο 39ο τεύχος περιλαμβάνονται επίσης περιλήψεις των "Δοκιμίων εργασίας" τα οποία δημοσίευσε (στην αγγλική γλώσσα) το Τμήμα Ειδικών Μελετών της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης και Μελετών της Τράπεζας στο διάστημα Οκτωβρίου 2013-Ιουνίου 2014.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών