γράφει : Πέτρος Λεωτσάκος
Πρόσφατα ο επικεφαλής του ΔΝΤ Dominique Strauss-Kahn είχε δηλώσει σε πολλές χώρες, το πιο κρίσιμο στοιχείο είναι να μειωθεί το δημόσιο χρέος σε βιώσιμα επίπεδα και, συνεπώς, να περιοριστούν οι σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τη μακροοικονομική σταθερότητα.
Αυτό δεν είναι εύκολη υπόθεση: στις προηγμένες οικονομίες, το δημόσιο χρέος προβλέπεται να αυξηθεί κατά μέσο όρο σε 110 τοις εκατό του ΑΕΠ έως το 2014, περίπου 35 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερα από ό, τι πριν από την κρίση. Για να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα απαιτούνται στρατηγικές που περιλαμβάνουν ενίσχυση των δημοσιονομικών θεσμών και της μεταρρύθμισης της υγείας και συνταξιοδοτικά δικαιώματα. Είναι προφανές ότι το ΔΝΤ αν τελικά η Ελλάδα την επιλέξει ως λύση ανάγκης θα προτείνει σκληρή λιτότητα και βεβαίως ριζικές τομές σε καίριους κλάδους της οικονομίας.
Όμως η λύση του ΔΝΤ είναι η καλύτερη λύση; Το ΔΝΤ ουκ ολίγες φορές έχει κληθεί να στηρίξει οικονομίες που βρίσκονται στο χείλος της κατάρρευσης αλλά τα αποτελέσματα δεν είναι σαφή αλλά μάλλον δυσδιάκριτα. Πολλοί θεωρούν ότι το ΔΝΤ ακολουθεί τακτικές οικονομικού φονταμενταλισμού και ότι τα αποτελέσματα δεν είναι πάντα επιτυχή.
Το 2001 το ΔΝΤ παρείχε οικονομική βοήθεια στην κυβέρνηση της Αργεντινής υπό τον όρο να μειώσει δραστικά το δημοσιονομικό της έλλειμμα...
Το ΔΝΤ ζήτησε ριζικές αλλαγές προτείνοντας μεταξύ άλλων 20% μείωση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων και των συντάξεων.
Η τριετία 1998-2001 ήταν η πιο κρίσιμη για την κατάληξη τής Αργεντινής στην χρεοκοπία ενώ υπήρχαν περιθώρια να σωθεί. Αν λάβουμε ως αντιστοιχία το αργεντινό 1998 με το ελληνικό 2010, μπορούμε να εστιάσουμε στα πολιτικά λάθη τής Αργεντινής που είχαν ήδη γίνει από το 1998 και οδήγησαν στη χρεωκοπία και τη στάση πληρωμών το 2001, ώστε να επισημάνουμε τις πρακτικές που πρέπει να αποφύγει η Ελλάδα προκειμένου αυτή να βγει ανώδυνα από την κρίση:
Το 1998 η Αργεντινή είχε φτάσει να δανείζεται μέσω των κεφαλαιαγορών με 10,5% πάνω από τα τότε Αμερικανικά επιτόκια και κατέφυγε σε χρηματοδότηση από το ΔΝΤ σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αποπληρώσει τις άμεσες υποχρεώσεις της – καταφέρνοντας μόνο να αναβάλει για τρία χρόνια την οριστική στάση πληρωμών και να οδηγηθεί έτσι στη χρεωκοπία
Την ίδια περίοδο, οι επενδυτικές τράπεζες συνέχιζαν να προωθούν το χρέος τής χώρας με ακόμα υψηλότερες αποδόσεις γι αυτές, και, ακόμα χειρότερα, ταυτόχρονα πρότειναν – και πέτυχαν – ένα Debt Swap (ανταλλαγή χρέους), όπου οι παλαιοί ιδιοκτήτες ομολόγων αποκτούσαν το δικαίωμα να πάρουν νέα ομόλογα μακρύτερης διάρκειας σε ευνοϊκότερους όρους, με το σκεπτικό να μεταφερθεί η πίεση τού χρέους από το 2001 στο 2005. Πράγματι, $ 30 δις άλλαξαν διάρκεια ζωής και 7 Επενδυτικές τράπεζες εισέπραξαν $ 100 εκατομμύρια σε προμήθειες
Μέσα σε μερικές μόλις εβδομάδες από την εκτέλεση τού Debt Swap, η Αργεντινή ξαναβρέθηκε χωρίς χρηματοδότηση γιατί οι αγορές δεν πείστηκαν για την αποτελεσματικότητα τής οικονομικής της πολιτικής, και αναγκάστηκε να καταφύγει σε ένα δεύτερο δάνειο από το ΔΝΤ, που έδωσε για μερικές εβδομάδες μια ανάσα
6 μήνες αργότερα η Αργεντινή δηλώνει χρεωκοπία
Μετά την χρεοκοπία η Αργεντινή ακολούθησε άλλη τακτική για να βρει τα χρήματα.
Εξέδωσε δικό της χρήμα και πιστώσεις μέσω της δικής της κεντρικής τράπεζας. Νωρίτερα, όταν το εθνικό νόμισμα κατέρρευσε ολοκληρωτικά το 1995 και πάλι μετά το 2000, οι τοπικές κυβερνήσεις της Αργεντινής εξέδωσαν τοπικά ομόλογα ανταλλασσόμενα ως νόμισμα. Οι επαρχίες πλήρωναν τους εργαζόμενους με τοπικά ομόλογα ονομαζόμενα Χρεοακυρωτικά Ομόλογα που βρίσκονταν σε ισοτιμία με το Πέσο Αργεντινής. Τα ομόλογα ακύρωναν τα χρέη των επαρχιών στους υπαλλήλους τους και μπορούσαν να δαπανηθούν εντός των τοπικών κοινοτήτων.
Το ΔΝΤ στήριξε και την Λετονία δίνοντας 7,5 δισ. ευρώ και ζητώντας μείωση 20% των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων.
Η Λετονία εμφάνισε ανάπτυξη ρεκόρ 24% τα δύο τελευταία χρόνια αλλά τεράστια ανεργία το ¼ του πληθυσμού είναι άνεργο.
Το ΔΝΤ βοήθησε και την στη Ρουμανία με δάνειο 20 δισ. ευρώ. Έναντι αυτού ζήτησε 100.000 απολύσεις στον δημόσιο τομέα. Το ΔΝΤ στήριξε και την Ουκρανία 16,4 δισ. δολαρίων προκαλώντας την μεγαλύτερη ύφεση στην ιστορία της χώρας.
Το ΔΝΤ στήριξε και την Ουγγαρία.
Το ΔΝΤ για να στηρίξει την Ουγγαρία ζήτησε πάγωμα των μισθών του δημοσίου και κατάργηση του 13ου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων, μείωση των κρατικών επιχορηγήσεων προς τις τοπικές αυτοδιοικήσεις και τον αγροτικό τομέα, σταδιακή αύξηση από το 2012 της ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 62 στα 65 έτη, αναπροσαρμογή των συντάξεων και περικοπή του δώρου
Μείωση κατά 10% των επιδομάτων ασθενείας και αναπηρίας ώστε να κυμαίνονται γύρω στο 60% του βασικού μισθού.
Αυξήθηκε από 1ης Ιουλίου 2009 του ΦΠΑ από 20% στο 25%, όπως και της φορολογίας στην βενζίνη, τσιγάρα και ποτά κατά 6%.
Πρότεινε αύξηση της εταιρικής φορολόγησης από 16% σε 19%, αλλά λαμβάνοντας υπόψη την κατάργηση του Φόρου Αλληλεγγύης (4%), η καθαρή φορολογική ελάφρυνση για τις επιχειρήσεις είναι 1%.
Η Ουγγαρία έχει βρει τον δρόμο της και βελτιώσει σημαντικά την οικονομία της.
Πέτρος Λεωτσάκος
news@bankingnews.gr
Όμως η λύση του ΔΝΤ είναι η καλύτερη λύση; Το ΔΝΤ ουκ ολίγες φορές έχει κληθεί να στηρίξει οικονομίες που βρίσκονται στο χείλος της κατάρρευσης αλλά τα αποτελέσματα δεν είναι σαφή αλλά μάλλον δυσδιάκριτα. Πολλοί θεωρούν ότι το ΔΝΤ ακολουθεί τακτικές οικονομικού φονταμενταλισμού και ότι τα αποτελέσματα δεν είναι πάντα επιτυχή.
Το 2001 το ΔΝΤ παρείχε οικονομική βοήθεια στην κυβέρνηση της Αργεντινής υπό τον όρο να μειώσει δραστικά το δημοσιονομικό της έλλειμμα...
Το ΔΝΤ ζήτησε ριζικές αλλαγές προτείνοντας μεταξύ άλλων 20% μείωση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων και των συντάξεων.
Η τριετία 1998-2001 ήταν η πιο κρίσιμη για την κατάληξη τής Αργεντινής στην χρεοκοπία ενώ υπήρχαν περιθώρια να σωθεί. Αν λάβουμε ως αντιστοιχία το αργεντινό 1998 με το ελληνικό 2010, μπορούμε να εστιάσουμε στα πολιτικά λάθη τής Αργεντινής που είχαν ήδη γίνει από το 1998 και οδήγησαν στη χρεωκοπία και τη στάση πληρωμών το 2001, ώστε να επισημάνουμε τις πρακτικές που πρέπει να αποφύγει η Ελλάδα προκειμένου αυτή να βγει ανώδυνα από την κρίση:
Το 1998 η Αργεντινή είχε φτάσει να δανείζεται μέσω των κεφαλαιαγορών με 10,5% πάνω από τα τότε Αμερικανικά επιτόκια και κατέφυγε σε χρηματοδότηση από το ΔΝΤ σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αποπληρώσει τις άμεσες υποχρεώσεις της – καταφέρνοντας μόνο να αναβάλει για τρία χρόνια την οριστική στάση πληρωμών και να οδηγηθεί έτσι στη χρεωκοπία
Την ίδια περίοδο, οι επενδυτικές τράπεζες συνέχιζαν να προωθούν το χρέος τής χώρας με ακόμα υψηλότερες αποδόσεις γι αυτές, και, ακόμα χειρότερα, ταυτόχρονα πρότειναν – και πέτυχαν – ένα Debt Swap (ανταλλαγή χρέους), όπου οι παλαιοί ιδιοκτήτες ομολόγων αποκτούσαν το δικαίωμα να πάρουν νέα ομόλογα μακρύτερης διάρκειας σε ευνοϊκότερους όρους, με το σκεπτικό να μεταφερθεί η πίεση τού χρέους από το 2001 στο 2005. Πράγματι, $ 30 δις άλλαξαν διάρκεια ζωής και 7 Επενδυτικές τράπεζες εισέπραξαν $ 100 εκατομμύρια σε προμήθειες
Μέσα σε μερικές μόλις εβδομάδες από την εκτέλεση τού Debt Swap, η Αργεντινή ξαναβρέθηκε χωρίς χρηματοδότηση γιατί οι αγορές δεν πείστηκαν για την αποτελεσματικότητα τής οικονομικής της πολιτικής, και αναγκάστηκε να καταφύγει σε ένα δεύτερο δάνειο από το ΔΝΤ, που έδωσε για μερικές εβδομάδες μια ανάσα
6 μήνες αργότερα η Αργεντινή δηλώνει χρεωκοπία
Μετά την χρεοκοπία η Αργεντινή ακολούθησε άλλη τακτική για να βρει τα χρήματα.
Εξέδωσε δικό της χρήμα και πιστώσεις μέσω της δικής της κεντρικής τράπεζας. Νωρίτερα, όταν το εθνικό νόμισμα κατέρρευσε ολοκληρωτικά το 1995 και πάλι μετά το 2000, οι τοπικές κυβερνήσεις της Αργεντινής εξέδωσαν τοπικά ομόλογα ανταλλασσόμενα ως νόμισμα. Οι επαρχίες πλήρωναν τους εργαζόμενους με τοπικά ομόλογα ονομαζόμενα Χρεοακυρωτικά Ομόλογα που βρίσκονταν σε ισοτιμία με το Πέσο Αργεντινής. Τα ομόλογα ακύρωναν τα χρέη των επαρχιών στους υπαλλήλους τους και μπορούσαν να δαπανηθούν εντός των τοπικών κοινοτήτων.
Το ΔΝΤ στήριξε και την Λετονία δίνοντας 7,5 δισ. ευρώ και ζητώντας μείωση 20% των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων.
Η Λετονία εμφάνισε ανάπτυξη ρεκόρ 24% τα δύο τελευταία χρόνια αλλά τεράστια ανεργία το ¼ του πληθυσμού είναι άνεργο.
Το ΔΝΤ βοήθησε και την στη Ρουμανία με δάνειο 20 δισ. ευρώ. Έναντι αυτού ζήτησε 100.000 απολύσεις στον δημόσιο τομέα. Το ΔΝΤ στήριξε και την Ουκρανία 16,4 δισ. δολαρίων προκαλώντας την μεγαλύτερη ύφεση στην ιστορία της χώρας.
Το ΔΝΤ στήριξε και την Ουγγαρία.
Το ΔΝΤ για να στηρίξει την Ουγγαρία ζήτησε πάγωμα των μισθών του δημοσίου και κατάργηση του 13ου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων, μείωση των κρατικών επιχορηγήσεων προς τις τοπικές αυτοδιοικήσεις και τον αγροτικό τομέα, σταδιακή αύξηση από το 2012 της ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 62 στα 65 έτη, αναπροσαρμογή των συντάξεων και περικοπή του δώρου
Μείωση κατά 10% των επιδομάτων ασθενείας και αναπηρίας ώστε να κυμαίνονται γύρω στο 60% του βασικού μισθού.
Αυξήθηκε από 1ης Ιουλίου 2009 του ΦΠΑ από 20% στο 25%, όπως και της φορολογίας στην βενζίνη, τσιγάρα και ποτά κατά 6%.
Πρότεινε αύξηση της εταιρικής φορολόγησης από 16% σε 19%, αλλά λαμβάνοντας υπόψη την κατάργηση του Φόρου Αλληλεγγύης (4%), η καθαρή φορολογική ελάφρυνση για τις επιχειρήσεις είναι 1%.
Η Ουγγαρία έχει βρει τον δρόμο της και βελτιώσει σημαντικά την οικονομία της.
Πέτρος Λεωτσάκος
news@bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών