“Εάν η ελληνική οικονομία κατόρθωσε να βελτιωθεί στα τέλη του 2014, τότε η Ελλάδα μπορεί να τα καταφέρει ξανά” διαμηνύει ο Γερμανός οικονομολόγος Jürgen Matthes
«Ναι μεν αλλά»… είναι η φράση στην οποία συνοψίζεται η θέση, οι προβληματισμοί και οι προσδοκίες του επικεφαλής οικονομολόγου του Ινστιτούτου Γερμανικών Ερευνών της Κολωνίας, Jürgen Matthes, για την Ελλάδα του 2016.
Εστιάζοντας στην πολιτική κατάσταση της χώρας, ο Γερμανός οικονομολόγος, με συνέντευξή του στο bankingnews.gr, επισημαίνει ότι “ο ΣΥΡΙΖΑ τζόγαρε σε ένα στοίχημα “όλα ή τίποτα” το πρώτο εξάμηνο του 2015 και το συνέχισε μέχρι το τέλος, σε βάρος της ελληνικής οικονομίας και του ελληνικού λαού”.
Υπάρχει όμως, σε όρους οικονομίας, ένα θετικό μήνυμα, κατά τον ίδιο: “Εάν η κατάσταση κατόρθωσε να βελτιωθεί στα τέλη του 2014, τότε η Ελλάδα μπορεί να τα καταφέρει ξανά, υπό την προϋπόθεση ότι η χώρα συνεχίσει στον δρόμο των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και εφόσον διατηρηθεί η πολιτική σταθερότητα που θα εξαλείψει κάθε ίχνος αβεβαιότητας”.
Τονίζει δε πως “μία έξοδος από την ευρωζώνη θα οδηγούσε σε μία οικονομική καταστροφή”, ενώ σε ότι αφορά το μείζον θέμα της αναδιάρθρωσης του χρέους χαρακτηρίζει “απίθανο” ένα haircut.
“Η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ και το δημοψήφισμα του καλοκαιριού άνοιξαν έναν νέο δρόμο για μια πιο σταθερή και αξιόπιστη κυβέρνηση, αλλά η εκ νέου εμπιστοσύνη στην πολιτική και την οικονομία χρειάζονται χρόνο για να επανακτηθούν”, λέει, μεταξύ άλλων.
Ο κ. Matthes δίνει επίσης εξαιρετικά ενδιαφέροντα στοιχεία και κάνει μία σύντομη ανάλυση της κινεζικής κρίσης που τρομάζει τις αγορές, εμφανίζεται ωστόσο καθησυχαστικός, λέγοντας πως η Κίνα ένας εξαιρετικά “μεγάλος παίκτης” που μπορεί να ανταπεξέλθει στα προβλήματα χωρίς να επηρεάσει την ευρωπαϊκή οικονομία και τις ΗΠΑ.
Αναλυτικά ολόκληρη τη συνέντευξη του Jürgen Matthes στο bankingnews.gr:
- Πριν από λίγες ημέρες, ο ΣΥΡΙΖΑ γιόρτασε τον ένα χρόνο στην εξουσία. Κοιτώντας πίσω στους τελευταίους 12 μήνες ποιο θεωρείτε ότι ήταν το μεγαλύτερο λάθος που έκανε η ελληνική κυβέρνηση στις διαπραγματεύσεις; Και επίσης, ποια ήταν η θεμελιώδης αλλαγή του;
Η τεκτονική αλλαγή που έφερε ο ΣΥΡΙΖΑ στο πολιτικό σκηνικό ήταν πραγματικά αξιοσημείωτη.
Ωστόσο, δεν υπάρχουν πολλά που αξίζουν εορτασμών από άποψης οικονομικών αποτελεσμάτων.
Ο ΣΥΡΙΖΑ τζόγαρε στο “όλα ή τίποτα” το πρώτο εξάμηνο του 2015 και το συνέχισε μέχρι το τέλος, σε βάρος της ελληνικής οικονομίας και του ελληνικού λαού.
Στο τέλος του 2014, προτού να έρθει ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, η ελληνική οικονομία επρόκειτο να επέστρεφε σε σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης μέσα το 2015.
Ωστόσο, εκείνο που ακολούθησε το τζογάρισμα του ΣΥΡΙΖΑ, ήταν μια ακόμα ύφεση, με περαιτέρω αύξηση της ανεργίας και της φτώχειας.
Η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ και το δημοψήφισμα του καλοκαιριού άνοιξαν έναν νέο δρόμο για μια πιο σταθερή και αξιόπιστη κυβέρνηση, αλλά η εκ νέου εμπιστοσύνη στην πολιτική και την οικονομία χρειάζονται χρόνο για να επανακτηθούν.
- Έξι χρόνια μετά την έναρξη της χειρότερης οικονομικής κρίσης που έπληξε ποτέ την χώρα στη σύγχρονη ιστορία, τι είναι εκείνο που δεν κάνουμε σωστά και φαίνεται αδύνατον να δούμε “φως στο τούνελ”;
Ακόμα και αν η κατάσταση μοιάζει διαφορετική στην Ελλάδα, υπάρχουν ακόμη και ορισμένες θετικές ιστορίες που αξίζει να ειπωθούν.
Η Ελλάδα προχώρησε στην υλοποίηση καίριων μεταρρυθμίσεων από το 2008, κατορθώνοντας να βρεθεί στις πρώτες θέσεις στη λίστα της μεταρρυθμιστικής προόδου των χωρών του ΟΟΣΑ.
Επιπλέον, τα δίδυμα ελλείμματα (σ.σ. δημοσιονομικό και τρεχουσών συναλλαγών) μειώθηκαν εντυπωσιακά.
Και όμως, υπάρχουν ακόμη πολλές φωνές που αμφισβητούν ότι η μεταρρυθμιστική προσπάθεια κινείται στη σωστή κατεύθυνση.
Μια αναδρομή στα τέλη του 2014 επιβεβαιώνει ότι η Ελλάδα τα πήγε καλά.
Εκείνη τη στιγμή, το φως στο τέλος του τούνελ φάνταζε φωτεινό και κοντινό.
Το οικονομικό κλίμα βελτιωνόταν σχεδόν σταθερά από τα μέσα του 2012, ξεπερνώντας τον αντίστοιχο δείκτη του συνόλου των χωρών της ευρωζώνης κατά πολύ.
Ως αποτέλεσμα, οι επενδύσεις είχαν αρχίσει να ανακάμπτουν δυναμικά, περνώντας, ωστόσο, σε αρνητικό πρόσημο ξανά μέσα στο 2015.
Υπάρχει όμως ακόμη ένα θετικό μήνυμα: Εάν η κατάσταση κατόρθωσε να βελτιωθεί στα τέλη του 2014, τότε η Ελλάδα μπορεί να τα καταφέρει ξανά, υπό την προϋπόθεση ότι η χώρα συνεχίσει στον δρόμο των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και εφόσον διατηρηθεί η πολιτική σταθερότητα που θα εξαλείψει κάθε ίχνος αβεβαιότητας.
- Συμφωνείτε με την άποψη ότι το ευρώ ήταν ένα μεγάλο λάθος και η Ελλάδα πληρώνει το τίμημα; Εάν όχι, γιατί κατά τη γνώμη σας, η δημιουργία του ευρώ δεν ήταν σφάλμα;
Καθόλου (σ.σ. δεν ήταν σφάλμα).
Όπως προανέφερα, η Ελλάδα ήταν έτοιμη να απολαύσει τους καρπούς των μεταρρυθμίσεων.
Μία έξοδος από την ευρωζώνη θα οδηγούσε σε μία χρηματοπιστωτική και οικονομική καταστροφή.
Ακόμα πιο σημαντικό στοιχείο είναι ότι η παραμονή στο ευρώ και η υιοθέτηση μεταρρυθμίσεων που διορθώνουν τα λάθη των προηγούμενων κυβερνήσεων έχει αποδειχθεί αρκετά επιτυχής σε άλλες χώρες της ευρωζώνης που αντιμετώπισαν οικονομικά προβλήματα.
Η Ιρλανδία και η Ισπανία απέδειξαν με τρόπο εντυπωσιακό ότι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις οδηγούν στην ανάπτυξη και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
- Η ελληνική κυβέρνηση θεωρεί ότι εάν ακολουθήσει τη συνταγή λιτότητας που της επιβλήθηκε από την Ε.Ε., τότε θα είναι σε θέση να διαπραγματευτεί μια ελάφρυνση του χρέους. Έχει λόγους η Αθήνα να προσδοκά μία φιλόδοξη συμφωνία για την αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους;
Για να είμαι ειλικρινής, η οικονομική στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ όχι απλά απείλησε με κατάρρευση την οικονομία, αλλά και αύξησε σημαντικά την τρύπα του ελληνικού προϋπολογισμού.
Χωρίς όμως τα επικίνδυνα παιχνίδια του ΣΥΡΙΖΑ και εάν η οικονομία είχε επιστρέψει σε βιώσιμο μονοπάτι, οι νέες, δραστικές περικοπές δαπανών και οι ακόμα μεγαλύτερες αυξήσεις φόρων θα ανήκαν ήδη στο παρελθόν.
Επομένως, η ευθύνη για την εκ νέου ανάγκη για λιτότητα δεν θα πρέπει να βαρύνει την τρόικα.
Σε ό,τι αφορά την ελάφρυνση του χρέους, ορισμένα βήματα προόδου είναι πιθανά, εφόσον υπάρξει θετική έκβαση στην αξιολόγηση του νέου προγράμματος.
Ωστόσο, δεν θεωρώ πιθανό ένα haircut στην ονομαστική αξία του ελληνικού χρέους.
Μία επιπλέον επέκταση στις λήξεις των ομολόγων και μία νέα μείωση των επιτοκίων είναι σε θέση να διατηρήσουν σε βιώσιμα επίπεδα το ελληνικό χρέος.
Επίσης, οι δικοί μου υπολογισμοί οδηγούν σε ένα ήπια θετικό σενάριο.
Τέτοιες παραχωρήσεις πιθανότατα θα είναι σε άμεση συνάρτηση με μια σταθερή και συνεχή εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που έχουν συμφωνηθεί.
- Η Γερμανία φαίνεται να επωφελήθηκε όσο καμία άλλη χώρα στην ευρωζώνη από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Πώς αλήθεια έχει καταφέρει η Γερμανία να διατηρήσει μία σταθερή και συνεχή οικονομική ανάπτυξη εν μέσω κρίσης;
Η γερμανική οικονομία πηγαίνει τόσο καλά, κυρίως επειδή η χώρα μου εξακολουθεί να επωφελείται από τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας που έκανε πριν από περίπου μια δεκαετία, και πολύ λιγότερο από το πρόγραμμα της ΕΚΤ.
Περίπου 10 χρόνια πριν, η ανάπτυξη ήταν σχεδόν στάσιμη και η ανεργία είχε αυξηθεί σε επίπεδα ρεκόρ.
Λόγω της κρίσης, η πρώην γερμανική κυβέρνηση έθεσε σε εφαρμογή θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας - οι οποίες εξακολουθούν να ανταποδίδουν.
Σήμερα, η αγορά εργασίας στη Γερμανία σταθερή: Η απασχόληση έχει αυξηθεί σε νέο ιστορικό υψηλό και οι μισθοί έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.
Ως εκ τούτου, η ιδιωτική κατανάλωση ανθεί.
Ωστόσο, οι επενδύσεις αποδίδουν μάλλον μέτρια, το οποίο είναι και μία σαφής ένδειξη ότι τα χαμηλά επιτόκια δεν ενισχύουν τη γερμανική οικονομία σε μεγάλο βαθμό.
Αντ 'αυτού, η συνεχής αβεβαιότητα και η μη αποφασιστικότητα της γερμανικής κυβέρνησης τα τελευταία χρόνια είναι ένα βάρος για το επενδυτικό περιβάλλον.
Αυτό αφορά κυρίως στο σημαντικά υψηλότερο κόστος της ενέργειας, τις υψηλές συντάξεις και τον περιορισμό ευελιξίας στην αγορά εργασίας.
Η έλλειψη δυναμικής στις επενδύσεις θα μπορούσε να αποδειχθεί ένα βάρος για την μελλοντική ανάπτυξη της Γερμανίας.
- Πόσο επηρεάζεται η παγκόσμια οικονομία από την κρίση στην Κίνα;
Χωρίς αμφιβολία, η Κίνα είναι μία παγκόσμια υπερδύναμη, αλλά και με σημαντικά προβλήματα αυτή τη στιγμή.
Επιπλέον, η κινεζική οικονομία είναι έντονα συνδεδεμένη με πολυεθνικές εταιρείες.
Έχει έσοδα κυρίως από την Ασία (αλλά και από άλλα μέρη του κόσμου) και εξάγει προϊόντα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Ως εκ τούτου, τα προβλήματα της Κίνας θα γίνουν αισθητά σε όλο τον κόσμο.
Ωστόσο, υπάρχουν τουλάχιστον δύο λόγοι που μπορούν να κατευνάσουν αυτές τις ανησυχίες.
Πρώτον, η Κίνα έχει “μεγάλες τσέπες” και μπορεί να ανταπεξέλθει σε αυτά τα προβλήματα και είναι λιγότερο εξαρτημένη από τις βραχυπρόθεσμες εισροές κεφαλαίου, στον βαθμό δηλαδή που ήταν οι χώρες της Ασίας το 1997, πριν την ασιατική χρηματοοικονομική κρίση.
Δεύτερον, η (σ.σ. οικονομική) αδυναμία της Κίνας θα γίνουν πολύ περισσότερο αισθητή στην Ασία από ό, τι στην Ευρώπη ή τις ΗΠΑ.
Πάρτε για παράδειγμα τη Γερμανία: Μια μείωση στις εξαγωγές προς την Κίνα, είναι πιθανό να αντισταθμιστεί από την αύξηση των εξαγωγών προς την ΕΕ - τον προορισμό δηλαδή του σχεδόν 60% των γερμανικών εξαγωγών.
- Κατά τη γνώμη σας, οδεύουμε μαθηματικά προς μία επανάληψη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2008; Και αν όχι, ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ των δύο περιόδων;
Υπάρχει ένα μάθημα που πήραμε τα τελευταία χρόνια: Σε ό,τι αφορά τις χρηματοπιστωτικές αγορές, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος.
Ωστόσο, αν κρίνουμε από όσα γνωρίζουμε, δεν νομίζω ότι είναι στα σκαριά μια νέα οικονομική κρίση, όπως εκείνη του 2008.
Η αντίδραση των αγορών φαίνεται να δραματοποιεί την κατάσταση.
Ναι, η Κίνα και άλλες αναδυόμενες αγορές αντιμετωπίζουν κάποια προβλήματα σήμερα, αλλά οι ανεπτυγμένες οικονομίες έχουν σταθεροποιηθεί και οι ρυθμοί ανάπτυξης αυξάνονται με σταθερούς ρυθμούς.
Η πτώση στις τιμές του πετρελαίου φαίνεται να είναι περισσότερο μια αντίδραση στην αυξημένη προσφορά από ό, τι σε μία ασθενέστερη ζήτηση.
Από οικονομικής πλευράς τώρα, ορισμένες τράπεζες των ΗΠΑ θα μπορούσαν να υποστούν σημαντικές συνέπειες από ενδεχόμενες πτωχεύσεις στον ενεργειακό κλάδο.
Ωστόσο, μία τέτοια έκθεση είναι απίθανο να είναι τόσο διαδεδομένη και τόσο διεθνώς συνδεδεμένη με τα δομημένα ομόλογα (που αργότερα έγιναν γνωστά ως τοξικά περιουσιακά στοιχεία) όπως συνέβαινε πριν από το 2008.
Read the interview in English:
- A few days ago SYRIZA celebrated one year in governance. Looking back to the last 12 months which was Greece’s biggest mistake in bailout negotiations? Which was the fundamental change of SYRIZA in the last year?
The tectonic political shift which brought Syriza into power was indeed remarkable. Yet, there is not much to celebrate in terms of economic outcomes.
Syriza took an all-or-nothing gamble in the first semester of 2015 and played it out until the very end - to the detriment of the Greek economy and the Greek people. At the end of 2014, before Syriza came into power, economic growth was projected to return to a solid pace in 2015.
However, what followed from Syriza‘s gamble, was another recession - and a further increase in unemployment and poverty. The split up of Syriza and the new elections in the summer of 2015 have opened a new avenue for a more stable and reliable government, but new confidence in politics and economics take time to return.
- Six years into the country’s worst crisis in modern times, what is that we are not doing right and it seems impossible to see a light in the tunnel?
Even though things might feel differently in Greece, there are some positive stories to be told. Greece has enacted substantial reforms since 2008, it ranks highest in reform progress among OECD countries according to the OECD.
Moreover, fiscal and current account deficits have been impressively reduced.
Yet, many voices seriously doubt whether the reforms have the right direction.
A look at the end of 2014 shows that Greece did right. At that time, the light at the end of the tunnel had become rather bright and near.
Economic sentiment had risen nearly continuously since mid 2012 and had outpaced the figure for the euro area by far.
As a result, investment had started to pick up dynamically - only to turn into the red again in the course of 2015. However, there is still a positive message:
If things looked much brighter at the end of 2014, the can do so again – but only if Greece continues the course of structural reforms and if politics brings stability instead of ever new uncertainty.
- Do you agree with the opinion that the euro was a big mistake, and Greece is paying the price? And if not, why, in your opinion, the common currency was not a mistake?
Not at all. As pointed out before, Greece was about to harvest the fruits of the reforms.
An exit from the euro area would have brought financial and economic disaster. What is more, staying with the Euro and taking broad based refomrs to correct former policy errors has proved quite successful in other formerly stressed countries of the euro area.
Ireland and Spain show impressively that structural reforms bring back growth and jobs.
- Greece's government believes that having taken up the austerity pills prescribed by the EU, it will be in a position to negotiate debt relief. Is this the case? Has the Greek government any reasons to expect a concrete agreement on debt relief?
To be sure, Syriza’s economic impact did not only bring down the economy, but also significantly increased the hole in the Greek budget. Without Syrizas failed gamble and with a return of solid economic growth in 2015, new deep expenditure cuts and ever higher taxes would have been a thing of the past.
Thus, the renewed need for austerity should not be blamed on the Troika.
With regard to debt relief, some steps in this direction are likely, provided a positive outcome of the evaluation of the recent reform implementation, However I do not see a haircut in the nominal debt amount.
A further extension of maturities and lower interest rates can keep Greek debts sustainable - as also my own calculations have shown in a moderately positive scenario. Such concessions are likely to be connected to solid and continuous implementation of the agreed reforms.
- Germany, the euro area’s biggest economy, seems to be benefiting like no other member of the 19-nation currency bloc from unprecedented stimulus by the European Central Bank. How does the German government retain a solid and consistent growth despite the crisis?
Germany’s economy does so well mainly because my country still benefits from the labour market reforms about a decade ago, and much less from the ECB’s stimulus. Some ten years ago, growth was nearly stagnant and unemployment stood at a record high.
Due to this crisis, the former German government enacted fundamental labour market reforms – which still pay-off. Today, Germany’s labour market is in a goldilocks state: employment has been growing steadily to a new record high and wages have been rising considerably in recent years.
Therefore, private consumption is booming. However investment grows only rather moderately – which is a clear sign that the low interest rate environment does not boost the German economy to a large degree. Instead, the continuous uncertainty and several decisions of the German government in the last few years are a burden for business investment. This pertains mainly to significantly higher energy costs, higher pension burdens than possible, and restriction on labour market flexibiltly. The lack of investment dynamics could prove to become a burden for future growth in Germany.
- How does the crisis in China affect the global economy?
There can be no doubt, China has become a huge global player - and one with significant problems at the moment.
Moreover, the Chinese economy is intensively connected to international value chains, taking in inputs particularly from Asia (but also from other parts of the world) and exporting final products to the US and Europe.
Therefore, China’s problems will be felt all over the world.
However, there are at least two reasons to qualify current fears. First, China has large pockets to deal with the problems and is less depenedent on short term capital inflows as the Asian countries were in 1997 before the Asian Crisis hit. Second, China’s weakness will be more severely felt in Asia than in Europe or the US.
Take Germany, for example: A slowdown of exports to China is likely to be more than compensated by higher exports to the EU - the destination of nearly 60 percent of German exports.
- Are we heading towards a financial crisis similar to 2008? And if not, which are the differences between the two periods?
There is one lesson we had to learn in recent years: as far as financial markets are concerned nobody knows for sure.
However, judging from fundamentals, I do not think that another financial crisis like 2008 is in the making. Stock markets appear to exaggerate the situation. Yes, China and other emerging markets have some problems currently, but the industrialised world has stabilised and grows moderately.
The fall in oil prices appears to be more of a reaction to higher oil supply than to weaker oil demand. On the financial side, some U.S. banks could suffer from possible bankruptcies in the U.S. fracking industry However, this exposure is unlikely to be as widespread and as internationally connected as structured securities (which were later known as toxic assets) were before 2008.
Αθηνά Δημητρακοπούλου
www.bankingnews.gr
Εστιάζοντας στην πολιτική κατάσταση της χώρας, ο Γερμανός οικονομολόγος, με συνέντευξή του στο bankingnews.gr, επισημαίνει ότι “ο ΣΥΡΙΖΑ τζόγαρε σε ένα στοίχημα “όλα ή τίποτα” το πρώτο εξάμηνο του 2015 και το συνέχισε μέχρι το τέλος, σε βάρος της ελληνικής οικονομίας και του ελληνικού λαού”.
Υπάρχει όμως, σε όρους οικονομίας, ένα θετικό μήνυμα, κατά τον ίδιο: “Εάν η κατάσταση κατόρθωσε να βελτιωθεί στα τέλη του 2014, τότε η Ελλάδα μπορεί να τα καταφέρει ξανά, υπό την προϋπόθεση ότι η χώρα συνεχίσει στον δρόμο των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και εφόσον διατηρηθεί η πολιτική σταθερότητα που θα εξαλείψει κάθε ίχνος αβεβαιότητας”.
Τονίζει δε πως “μία έξοδος από την ευρωζώνη θα οδηγούσε σε μία οικονομική καταστροφή”, ενώ σε ότι αφορά το μείζον θέμα της αναδιάρθρωσης του χρέους χαρακτηρίζει “απίθανο” ένα haircut.
“Η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ και το δημοψήφισμα του καλοκαιριού άνοιξαν έναν νέο δρόμο για μια πιο σταθερή και αξιόπιστη κυβέρνηση, αλλά η εκ νέου εμπιστοσύνη στην πολιτική και την οικονομία χρειάζονται χρόνο για να επανακτηθούν”, λέει, μεταξύ άλλων.
Ο κ. Matthes δίνει επίσης εξαιρετικά ενδιαφέροντα στοιχεία και κάνει μία σύντομη ανάλυση της κινεζικής κρίσης που τρομάζει τις αγορές, εμφανίζεται ωστόσο καθησυχαστικός, λέγοντας πως η Κίνα ένας εξαιρετικά “μεγάλος παίκτης” που μπορεί να ανταπεξέλθει στα προβλήματα χωρίς να επηρεάσει την ευρωπαϊκή οικονομία και τις ΗΠΑ.
Αναλυτικά ολόκληρη τη συνέντευξη του Jürgen Matthes στο bankingnews.gr:
- Πριν από λίγες ημέρες, ο ΣΥΡΙΖΑ γιόρτασε τον ένα χρόνο στην εξουσία. Κοιτώντας πίσω στους τελευταίους 12 μήνες ποιο θεωρείτε ότι ήταν το μεγαλύτερο λάθος που έκανε η ελληνική κυβέρνηση στις διαπραγματεύσεις; Και επίσης, ποια ήταν η θεμελιώδης αλλαγή του;
Η τεκτονική αλλαγή που έφερε ο ΣΥΡΙΖΑ στο πολιτικό σκηνικό ήταν πραγματικά αξιοσημείωτη.
Ωστόσο, δεν υπάρχουν πολλά που αξίζουν εορτασμών από άποψης οικονομικών αποτελεσμάτων.
Ο ΣΥΡΙΖΑ τζόγαρε στο “όλα ή τίποτα” το πρώτο εξάμηνο του 2015 και το συνέχισε μέχρι το τέλος, σε βάρος της ελληνικής οικονομίας και του ελληνικού λαού.
Στο τέλος του 2014, προτού να έρθει ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, η ελληνική οικονομία επρόκειτο να επέστρεφε σε σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης μέσα το 2015.
Ωστόσο, εκείνο που ακολούθησε το τζογάρισμα του ΣΥΡΙΖΑ, ήταν μια ακόμα ύφεση, με περαιτέρω αύξηση της ανεργίας και της φτώχειας.
Η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ και το δημοψήφισμα του καλοκαιριού άνοιξαν έναν νέο δρόμο για μια πιο σταθερή και αξιόπιστη κυβέρνηση, αλλά η εκ νέου εμπιστοσύνη στην πολιτική και την οικονομία χρειάζονται χρόνο για να επανακτηθούν.
- Έξι χρόνια μετά την έναρξη της χειρότερης οικονομικής κρίσης που έπληξε ποτέ την χώρα στη σύγχρονη ιστορία, τι είναι εκείνο που δεν κάνουμε σωστά και φαίνεται αδύνατον να δούμε “φως στο τούνελ”;
Ακόμα και αν η κατάσταση μοιάζει διαφορετική στην Ελλάδα, υπάρχουν ακόμη και ορισμένες θετικές ιστορίες που αξίζει να ειπωθούν.
Η Ελλάδα προχώρησε στην υλοποίηση καίριων μεταρρυθμίσεων από το 2008, κατορθώνοντας να βρεθεί στις πρώτες θέσεις στη λίστα της μεταρρυθμιστικής προόδου των χωρών του ΟΟΣΑ.
Επιπλέον, τα δίδυμα ελλείμματα (σ.σ. δημοσιονομικό και τρεχουσών συναλλαγών) μειώθηκαν εντυπωσιακά.
Και όμως, υπάρχουν ακόμη πολλές φωνές που αμφισβητούν ότι η μεταρρυθμιστική προσπάθεια κινείται στη σωστή κατεύθυνση.
Μια αναδρομή στα τέλη του 2014 επιβεβαιώνει ότι η Ελλάδα τα πήγε καλά.
Εκείνη τη στιγμή, το φως στο τέλος του τούνελ φάνταζε φωτεινό και κοντινό.
Το οικονομικό κλίμα βελτιωνόταν σχεδόν σταθερά από τα μέσα του 2012, ξεπερνώντας τον αντίστοιχο δείκτη του συνόλου των χωρών της ευρωζώνης κατά πολύ.
Ως αποτέλεσμα, οι επενδύσεις είχαν αρχίσει να ανακάμπτουν δυναμικά, περνώντας, ωστόσο, σε αρνητικό πρόσημο ξανά μέσα στο 2015.
Υπάρχει όμως ακόμη ένα θετικό μήνυμα: Εάν η κατάσταση κατόρθωσε να βελτιωθεί στα τέλη του 2014, τότε η Ελλάδα μπορεί να τα καταφέρει ξανά, υπό την προϋπόθεση ότι η χώρα συνεχίσει στον δρόμο των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και εφόσον διατηρηθεί η πολιτική σταθερότητα που θα εξαλείψει κάθε ίχνος αβεβαιότητας.
- Συμφωνείτε με την άποψη ότι το ευρώ ήταν ένα μεγάλο λάθος και η Ελλάδα πληρώνει το τίμημα; Εάν όχι, γιατί κατά τη γνώμη σας, η δημιουργία του ευρώ δεν ήταν σφάλμα;
Καθόλου (σ.σ. δεν ήταν σφάλμα).
Όπως προανέφερα, η Ελλάδα ήταν έτοιμη να απολαύσει τους καρπούς των μεταρρυθμίσεων.
Μία έξοδος από την ευρωζώνη θα οδηγούσε σε μία χρηματοπιστωτική και οικονομική καταστροφή.
Ακόμα πιο σημαντικό στοιχείο είναι ότι η παραμονή στο ευρώ και η υιοθέτηση μεταρρυθμίσεων που διορθώνουν τα λάθη των προηγούμενων κυβερνήσεων έχει αποδειχθεί αρκετά επιτυχής σε άλλες χώρες της ευρωζώνης που αντιμετώπισαν οικονομικά προβλήματα.
Η Ιρλανδία και η Ισπανία απέδειξαν με τρόπο εντυπωσιακό ότι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις οδηγούν στην ανάπτυξη και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
- Η ελληνική κυβέρνηση θεωρεί ότι εάν ακολουθήσει τη συνταγή λιτότητας που της επιβλήθηκε από την Ε.Ε., τότε θα είναι σε θέση να διαπραγματευτεί μια ελάφρυνση του χρέους. Έχει λόγους η Αθήνα να προσδοκά μία φιλόδοξη συμφωνία για την αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους;
Για να είμαι ειλικρινής, η οικονομική στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ όχι απλά απείλησε με κατάρρευση την οικονομία, αλλά και αύξησε σημαντικά την τρύπα του ελληνικού προϋπολογισμού.
Χωρίς όμως τα επικίνδυνα παιχνίδια του ΣΥΡΙΖΑ και εάν η οικονομία είχε επιστρέψει σε βιώσιμο μονοπάτι, οι νέες, δραστικές περικοπές δαπανών και οι ακόμα μεγαλύτερες αυξήσεις φόρων θα ανήκαν ήδη στο παρελθόν.
Επομένως, η ευθύνη για την εκ νέου ανάγκη για λιτότητα δεν θα πρέπει να βαρύνει την τρόικα.
Σε ό,τι αφορά την ελάφρυνση του χρέους, ορισμένα βήματα προόδου είναι πιθανά, εφόσον υπάρξει θετική έκβαση στην αξιολόγηση του νέου προγράμματος.
Ωστόσο, δεν θεωρώ πιθανό ένα haircut στην ονομαστική αξία του ελληνικού χρέους.
Μία επιπλέον επέκταση στις λήξεις των ομολόγων και μία νέα μείωση των επιτοκίων είναι σε θέση να διατηρήσουν σε βιώσιμα επίπεδα το ελληνικό χρέος.
Επίσης, οι δικοί μου υπολογισμοί οδηγούν σε ένα ήπια θετικό σενάριο.
Τέτοιες παραχωρήσεις πιθανότατα θα είναι σε άμεση συνάρτηση με μια σταθερή και συνεχή εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που έχουν συμφωνηθεί.
- Η Γερμανία φαίνεται να επωφελήθηκε όσο καμία άλλη χώρα στην ευρωζώνη από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Πώς αλήθεια έχει καταφέρει η Γερμανία να διατηρήσει μία σταθερή και συνεχή οικονομική ανάπτυξη εν μέσω κρίσης;
Η γερμανική οικονομία πηγαίνει τόσο καλά, κυρίως επειδή η χώρα μου εξακολουθεί να επωφελείται από τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας που έκανε πριν από περίπου μια δεκαετία, και πολύ λιγότερο από το πρόγραμμα της ΕΚΤ.
Περίπου 10 χρόνια πριν, η ανάπτυξη ήταν σχεδόν στάσιμη και η ανεργία είχε αυξηθεί σε επίπεδα ρεκόρ.
Λόγω της κρίσης, η πρώην γερμανική κυβέρνηση έθεσε σε εφαρμογή θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας - οι οποίες εξακολουθούν να ανταποδίδουν.
Σήμερα, η αγορά εργασίας στη Γερμανία σταθερή: Η απασχόληση έχει αυξηθεί σε νέο ιστορικό υψηλό και οι μισθοί έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.
Ως εκ τούτου, η ιδιωτική κατανάλωση ανθεί.
Ωστόσο, οι επενδύσεις αποδίδουν μάλλον μέτρια, το οποίο είναι και μία σαφής ένδειξη ότι τα χαμηλά επιτόκια δεν ενισχύουν τη γερμανική οικονομία σε μεγάλο βαθμό.
Αντ 'αυτού, η συνεχής αβεβαιότητα και η μη αποφασιστικότητα της γερμανικής κυβέρνησης τα τελευταία χρόνια είναι ένα βάρος για το επενδυτικό περιβάλλον.
Αυτό αφορά κυρίως στο σημαντικά υψηλότερο κόστος της ενέργειας, τις υψηλές συντάξεις και τον περιορισμό ευελιξίας στην αγορά εργασίας.
Η έλλειψη δυναμικής στις επενδύσεις θα μπορούσε να αποδειχθεί ένα βάρος για την μελλοντική ανάπτυξη της Γερμανίας.
- Πόσο επηρεάζεται η παγκόσμια οικονομία από την κρίση στην Κίνα;
Χωρίς αμφιβολία, η Κίνα είναι μία παγκόσμια υπερδύναμη, αλλά και με σημαντικά προβλήματα αυτή τη στιγμή.
Επιπλέον, η κινεζική οικονομία είναι έντονα συνδεδεμένη με πολυεθνικές εταιρείες.
Έχει έσοδα κυρίως από την Ασία (αλλά και από άλλα μέρη του κόσμου) και εξάγει προϊόντα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Ως εκ τούτου, τα προβλήματα της Κίνας θα γίνουν αισθητά σε όλο τον κόσμο.
Ωστόσο, υπάρχουν τουλάχιστον δύο λόγοι που μπορούν να κατευνάσουν αυτές τις ανησυχίες.
Πρώτον, η Κίνα έχει “μεγάλες τσέπες” και μπορεί να ανταπεξέλθει σε αυτά τα προβλήματα και είναι λιγότερο εξαρτημένη από τις βραχυπρόθεσμες εισροές κεφαλαίου, στον βαθμό δηλαδή που ήταν οι χώρες της Ασίας το 1997, πριν την ασιατική χρηματοοικονομική κρίση.
Δεύτερον, η (σ.σ. οικονομική) αδυναμία της Κίνας θα γίνουν πολύ περισσότερο αισθητή στην Ασία από ό, τι στην Ευρώπη ή τις ΗΠΑ.
Πάρτε για παράδειγμα τη Γερμανία: Μια μείωση στις εξαγωγές προς την Κίνα, είναι πιθανό να αντισταθμιστεί από την αύξηση των εξαγωγών προς την ΕΕ - τον προορισμό δηλαδή του σχεδόν 60% των γερμανικών εξαγωγών.
- Κατά τη γνώμη σας, οδεύουμε μαθηματικά προς μία επανάληψη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2008; Και αν όχι, ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ των δύο περιόδων;
Υπάρχει ένα μάθημα που πήραμε τα τελευταία χρόνια: Σε ό,τι αφορά τις χρηματοπιστωτικές αγορές, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος.
Ωστόσο, αν κρίνουμε από όσα γνωρίζουμε, δεν νομίζω ότι είναι στα σκαριά μια νέα οικονομική κρίση, όπως εκείνη του 2008.
Η αντίδραση των αγορών φαίνεται να δραματοποιεί την κατάσταση.
Ναι, η Κίνα και άλλες αναδυόμενες αγορές αντιμετωπίζουν κάποια προβλήματα σήμερα, αλλά οι ανεπτυγμένες οικονομίες έχουν σταθεροποιηθεί και οι ρυθμοί ανάπτυξης αυξάνονται με σταθερούς ρυθμούς.
Η πτώση στις τιμές του πετρελαίου φαίνεται να είναι περισσότερο μια αντίδραση στην αυξημένη προσφορά από ό, τι σε μία ασθενέστερη ζήτηση.
Από οικονομικής πλευράς τώρα, ορισμένες τράπεζες των ΗΠΑ θα μπορούσαν να υποστούν σημαντικές συνέπειες από ενδεχόμενες πτωχεύσεις στον ενεργειακό κλάδο.
Ωστόσο, μία τέτοια έκθεση είναι απίθανο να είναι τόσο διαδεδομένη και τόσο διεθνώς συνδεδεμένη με τα δομημένα ομόλογα (που αργότερα έγιναν γνωστά ως τοξικά περιουσιακά στοιχεία) όπως συνέβαινε πριν από το 2008.
Read the interview in English:
- A few days ago SYRIZA celebrated one year in governance. Looking back to the last 12 months which was Greece’s biggest mistake in bailout negotiations? Which was the fundamental change of SYRIZA in the last year?
The tectonic political shift which brought Syriza into power was indeed remarkable. Yet, there is not much to celebrate in terms of economic outcomes.
Syriza took an all-or-nothing gamble in the first semester of 2015 and played it out until the very end - to the detriment of the Greek economy and the Greek people. At the end of 2014, before Syriza came into power, economic growth was projected to return to a solid pace in 2015.
However, what followed from Syriza‘s gamble, was another recession - and a further increase in unemployment and poverty. The split up of Syriza and the new elections in the summer of 2015 have opened a new avenue for a more stable and reliable government, but new confidence in politics and economics take time to return.
- Six years into the country’s worst crisis in modern times, what is that we are not doing right and it seems impossible to see a light in the tunnel?
Even though things might feel differently in Greece, there are some positive stories to be told. Greece has enacted substantial reforms since 2008, it ranks highest in reform progress among OECD countries according to the OECD.
Moreover, fiscal and current account deficits have been impressively reduced.
Yet, many voices seriously doubt whether the reforms have the right direction.
A look at the end of 2014 shows that Greece did right. At that time, the light at the end of the tunnel had become rather bright and near.
Economic sentiment had risen nearly continuously since mid 2012 and had outpaced the figure for the euro area by far.
As a result, investment had started to pick up dynamically - only to turn into the red again in the course of 2015. However, there is still a positive message:
If things looked much brighter at the end of 2014, the can do so again – but only if Greece continues the course of structural reforms and if politics brings stability instead of ever new uncertainty.
- Do you agree with the opinion that the euro was a big mistake, and Greece is paying the price? And if not, why, in your opinion, the common currency was not a mistake?
Not at all. As pointed out before, Greece was about to harvest the fruits of the reforms.
An exit from the euro area would have brought financial and economic disaster. What is more, staying with the Euro and taking broad based refomrs to correct former policy errors has proved quite successful in other formerly stressed countries of the euro area.
Ireland and Spain show impressively that structural reforms bring back growth and jobs.
- Greece's government believes that having taken up the austerity pills prescribed by the EU, it will be in a position to negotiate debt relief. Is this the case? Has the Greek government any reasons to expect a concrete agreement on debt relief?
To be sure, Syriza’s economic impact did not only bring down the economy, but also significantly increased the hole in the Greek budget. Without Syrizas failed gamble and with a return of solid economic growth in 2015, new deep expenditure cuts and ever higher taxes would have been a thing of the past.
Thus, the renewed need for austerity should not be blamed on the Troika.
With regard to debt relief, some steps in this direction are likely, provided a positive outcome of the evaluation of the recent reform implementation, However I do not see a haircut in the nominal debt amount.
A further extension of maturities and lower interest rates can keep Greek debts sustainable - as also my own calculations have shown in a moderately positive scenario. Such concessions are likely to be connected to solid and continuous implementation of the agreed reforms.
- Germany, the euro area’s biggest economy, seems to be benefiting like no other member of the 19-nation currency bloc from unprecedented stimulus by the European Central Bank. How does the German government retain a solid and consistent growth despite the crisis?
Germany’s economy does so well mainly because my country still benefits from the labour market reforms about a decade ago, and much less from the ECB’s stimulus. Some ten years ago, growth was nearly stagnant and unemployment stood at a record high.
Due to this crisis, the former German government enacted fundamental labour market reforms – which still pay-off. Today, Germany’s labour market is in a goldilocks state: employment has been growing steadily to a new record high and wages have been rising considerably in recent years.
Therefore, private consumption is booming. However investment grows only rather moderately – which is a clear sign that the low interest rate environment does not boost the German economy to a large degree. Instead, the continuous uncertainty and several decisions of the German government in the last few years are a burden for business investment. This pertains mainly to significantly higher energy costs, higher pension burdens than possible, and restriction on labour market flexibiltly. The lack of investment dynamics could prove to become a burden for future growth in Germany.
- How does the crisis in China affect the global economy?
There can be no doubt, China has become a huge global player - and one with significant problems at the moment.
Moreover, the Chinese economy is intensively connected to international value chains, taking in inputs particularly from Asia (but also from other parts of the world) and exporting final products to the US and Europe.
Therefore, China’s problems will be felt all over the world.
However, there are at least two reasons to qualify current fears. First, China has large pockets to deal with the problems and is less depenedent on short term capital inflows as the Asian countries were in 1997 before the Asian Crisis hit. Second, China’s weakness will be more severely felt in Asia than in Europe or the US.
Take Germany, for example: A slowdown of exports to China is likely to be more than compensated by higher exports to the EU - the destination of nearly 60 percent of German exports.
- Are we heading towards a financial crisis similar to 2008? And if not, which are the differences between the two periods?
There is one lesson we had to learn in recent years: as far as financial markets are concerned nobody knows for sure.
However, judging from fundamentals, I do not think that another financial crisis like 2008 is in the making. Stock markets appear to exaggerate the situation. Yes, China and other emerging markets have some problems currently, but the industrialised world has stabilised and grows moderately.
The fall in oil prices appears to be more of a reaction to higher oil supply than to weaker oil demand. On the financial side, some U.S. banks could suffer from possible bankruptcies in the U.S. fracking industry However, this exposure is unlikely to be as widespread and as internationally connected as structured securities (which were later known as toxic assets) were before 2008.
Αθηνά Δημητρακοπούλου
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών