Μετά το Πάσχα ξεκινά η "Εβδομάδα των Παθών" για την εξωτερική πολιτική

Ζούμε σε μια δύσκολη συγκυρία για την ελληνική εξωτερική πολιτική. Τα διακυβεύματα πολλά στην άμεση γειτονιά μας και οι προκλήσεις ακόμη περισσότερες.
Από τη μία οι κατά ριπάς επιθετικές τοποθετήσεις της Τουρκίας – Erdogan να μιλά για τους προγόνους των σημερινών Ελλήνων που κόντεψαν να γίνουν "παστοί", του Bacsheli να αναφέρεται στο Αιγαίο που είναι στρωμένο με νεκρούς, του Yildirim να συνιστά "μην βγάλετε από το μυαλό σας την 9η Σεπτεμβρίου 1922" και με λίγο-πολύ όλους τους διεθνείς παρατηρητές να προβλέπουν θερμό επεισόδιο στον ορίζοντα μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας και με τον Αμερικανό Πρέσβη στην Αθήνα να επαναλαμβάνει συνεχώς τους φόβους του για ένα "δυστύχημα".
Από την άλλη γνωρίζουμε -και από την ιστορία- ότι οι Τούρκοι έχουν μια πάγια και σταθερή εξωτερική πολιτική, με συγκεκριμένη στρατηγική και στόχους κι έχουν εξελίξει την Τέχνη του Ψυχολογικού Πολέμου και του ανατολίτικου παζαριού. Σε αυτή την, ομολογουμένως, δύσκολη συγκυρία, η ελληνική πλευρά θα πρέπει να οπλιστεί με ιδιαίτερη ψυχραιμία, κάτι που δεν τη διακρίνει πάντα, αλλά και δεν είναι πάντα εύκολο- και κυρίως θα πρέπει να "διαβάσει" τους Τούρκους με μεγάλη προσοχή.

1. ο Erdogan βασικά στόχευε, τους κεμαλιστές, χθεσινούς-σημερινούς-αυριανούς του αντιπάλους, για τους οποίους έλεγε ότι μετέτρεψαν τζαμιά άλλοτε σε μουσεία και άλλοτε σε στάβλους.
2. αναφέρθηκε, μιλώντας κάτω από τα μάτια της Θεοτόκου, σε "αξία της κληρονομιάς που άφησαν οι πρόγονοί μας" και
3. απηύθυνε όλο αυτό το μπλεγμένο μήνυμα κηρύσσοντας – στα πλαίσια Έκθεσης – την έναρξη Biennale τέχνης στην Πόλη.
Σε αντίθεση με το 2016, που είχε διορισθεί ιμάμης στην ΑγιαΣοφιά και είχε τελέσει το 2017 την τηλεοπτικοποιημένη πρόσκληση σε προσευχή-ezan, η πρόσφατη εκφώνηση λόγου από τον Erdogan δείχνει ότι δεν θεωρείται η ΑγιαΣοφιά τζαμί. Ποτέ πιστός Μουσουλμάνος δεν θα απηύθυνε λόγο ευρισκόμενος σε τζαμί-χώρο λατρείας.

Η περίπτωση των Ιμίων Ι-ΙΙ, ΙΙΙ;

Πάμε τώρα στην πιο πρόσφατη φάση του "σήριαλ" των Ιμίων. Μερικές εβδομάδες μετά το πρόσφατο επεισόδιο της εφακούμπισης των λιμενικών σκαφών και με εγκατεστημένες απέναντι, στην τουρκική ακτή, τις κάμερες παρακολούθησης των ελληνικών κινήσεων, το ΥΠΕΞ της γείτονος "ανεκάλυψε" με καθυστέρηση κάποιων εβδομάδων ότι και οι δυο νησίδες των Ιμίων είχαν περιληφθεί από την Ελλάδα σε επικαιροποίηση των περιοχών "Natura 2000".
Έτσι έσπευσε να αποκρούσει την ελληνική αναφορά, σε σχέση με τη βάση παρακολούθησης στα Kardak, όπως και "σε ορισμένα νησιά, νησίδες και βράχους στο Αιγαίο, των οποίων η κυριαρχία δεν παραχωρείται στην Ελλάδα με διεθνείς συμφωνίες". Σημειωτέον, όμως, ότι ταυτόχρονα η τουρκική πλευρά φρόντισε να τονίσει ότι "δεν αντιτίθεται σε γενικούς στόχους και στο περιεχόμενο των περιβαλλοντικών προγραμμάτων της ΕΕ".  Φυσικά και αυτό το επεισόδιο "δένει" με τις υπόλοιπες προκλήσεις, δεν μπορούμε όμως να το θεωρήσουμε και κορύφωση κρίσης.

Ποιο είναι, λοιπόν, το συμπέρασμα;

Απαιτείται πολύ μεγάλη προσοχή στο "διάβασμα" των Τούρκων και ακόμη μεγαλύτερη επαγρύπνηση. Πολύ δε περισσότερο, με τη συνεχιζόμενη εκκρεμότητα της κράτησης των 2 στρατιωτικών στην Αδριανούπολη. Οι δημόσιες δηλώσεις πολλών – μεταξύ των οποίων ο ΥΕΘΑ της χώρας – ότι Έλληνες στρατιωτικοί κρατούνται "όμηροι", ή ότι έπεσαν θύματα ενέδρας εντός ελληνικού εδάφους, χωρίς όμως να έχει αναληφθεί η ανάλογη δράση επί του πεδίου, δεν περιποιεί και τη μεγαλύτερη των τιμών για το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων, ειδικά στη διεθνή σκηνή.
Με όλους να μιλούν περί διαφαινόμενου θερμού επεισοδίου, ως μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία και να θεωρούν περίπου πως ο Erdogan δεν μπορεί να πάει στις εκλογές "του" χωρίς αυτό, το σωστό "διάβασμα" των Τούρκων μοιάζει με δύσκολη υπόθεση. Είναι, όμως, περισσότερο αναγκαίο παρά ποτέ.

Ένα βήμα μπρός, δυο πίσω στο Μακεδονικό...

Στο έτερο μέτωπο του "Μακεδονικού", με την Ελλάδα να φαίνεται περισσότερο "επισπεύδουσα", τα πράγματα δε φαίνονται περισσότερο ευοίωνα. Προκειμένου να ενισχυθεί η διάσταση της erga omnes ισχύος του ονόματος, με αιχμή βέβαια την αποδοχή των Σκοπίων για εντός της πΓΔΜ πλήρη εφαρμογή, φαίνεται ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική έκανε ένα βήμα πίσω στο αμετάφραστο-ενιαίο του GornaMakedonija.
Υπάρχει, βέβαια και το αντίστοιχο παράδειγμα με θανάσιμους εχθρούς τη North Korea και τη South Korea κι όμως στις δυο χώρες να λειτουργεί η – και διεθνής – ονομασία τους, με πλήρη χρήση του επιθετικού προσδιορισμού North/South.

Στο ζήτημα του γλωσσικού, η χρήση της εκδοχής "σλαβομακεδονικά" δεν φαίνεται να προσκρούει πλέον στην παλιότερη αντίθεση του Αλβανικού στοιχείου, καθώς τα αλβανικά θα ισχύσουν ούτως ή άλλως ως παράλληλη επίσημη γλώσσα στην γείτονα.
Βέβαια, ο καιρός περνά και στην πΓΔΜ η κοινή γνώμη βαραίνει. Υπάρχει, όμως, τουλάχιστον ένα θετικό στοιχείο  που έκανε την εμφάνισή του από τις πρώτες τοποθετήσεις του Zoran Zaev – πριν κι από την συνάντηση Κορυφής με Τσίπρα στο Νταβός: "Εάν υπάρχουν «κόκκινες γραμμές» θα μπει φραγή στην εξεύρεση λύσης".
Mέχρι στιγμής, ακριβώς το αμοιβαίο ένα βήμα πίσω που έκαναν Αθήνα και Σκόπια σε αυτές τις κόκκινες γραμμές, επέτρεψε να προχωρήσει κάπως η διαπραγμάτευση. Μπορεί το "μεγάλο βήμα" για το οποίο δήλωσε ετοιμότητα ο Νίκος Κοτζιάς να είναι ευσεβής πόθος, όμως η "μεγάλη βελτίωση" κατά Nimitz, φαίνεται ότι είναι γνήσια. Σε αυτό το σημείο να τονίζουμε τα εξής:
1. το άγχος πως "τελειώνει ο χρόνος", με την Κορυφή του ΝΑΤΟ σε τρεις μήνες, είναι ολίγον τι πλαστό. Όπως θύμισε ο Ευάγγελος Βενιζέλος, το ΝΑΤΟ μπορεί να αποφασίζει ακόμη και για μείζονα ζητήματα, όπως η εισδοχή νέου μέλους, σε οποιοδήποτε επίπεδο ακόμη και πρέσβεων. Και οποτεδήποτε...
2. η ΕΕ ετοιμάζεται να προσθέσει το δικό της "ειδικό βάρος" στη διαπραγμάτευση, γεγονός που μάλλον ως θετικό μπορεί να είναι, γιατί πέρα από την εθνογένεση, οι λαοί χρειάζονται και μέλλον.
Σε κάθε περίπτωση, λοιπόν, η "Εβδομάδα των Παθών" της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής δεν πρόκειται να τελειώσει με την Ανάσταση και το Πάσχα. Τότε θα αρχίσει πραγματικά...

Τάσος Τσιπλάκος - Σύμβουλος Στρατηγικής
C4I Strategy Consultants

www.bankingnews.gr