Πως τα drones αλλάζουν την μοίρα της Άγκυρας
Αν μη τι άλλο η συμπερίληψη πέντε τουρκικών αμυντικών εταιρειών στη φετινή λίστα με τις 100 κορυφαίες του κόσμου υπογραμμίζει την εντυπωσιακή άνοδο της Τουρκίας ως μεγάλου παραγωγού όπλων.
Παράλληλα όμως αποτελεί και μια εξέλιξη σοκ για την Ελλάδα.
Όχι μόνο λόγω της τεράστιας αδυναμίας της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας της να παράξει το οτιδήποτε και της απόλυτης εξάρτησης της από αγορές οπλικών συστημάτων με ότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την ελληνική οικονομία, αλλά και εξαιτίας της τεράστιας ισχύος που αποκτά η Τουρκία, διαθέτοντας μια ισχυρότατη πλέον πολεμική βιομηχανία αλλά και μια πολύ ισχυρότερη διπλωματική φωνή και θέση, κάτι που άλλωστε επιβεβαιώνεται και από την γεωπολιτική της ισχύ.
Οφέλη
Αυτό που είναι πιο σημαντικό για την Τουρκία είναι ότι η ταχεία ανάπτυξη των αμυντικών βιομηχανιών της και η αυξανόμενη παγκόσμια αποδοχή των προϊόντων της έχουν οδηγήσει σε πολλά παράπλευρα οφέλη, όπως η εδραίωση του καθεστώτος του Προέδρου Erdogan χωρίς να αντιμετωπίζει οποιοδήποτε φόβο για στρατιωτική πρόκληση.
Υπό αυτό το πλαίσιο, η Άγκυρα επιδιώκει μια στρατιωτικοποιημένη εξωτερική πολιτική στη γειτονιά της, με την χώρα να έχει την ευχέρεια για ευέλικτες γεωπολιτικές συμμαχίες.
Το top100
Το περιοδικό Defense News στο τελευταίο του τεύχος (σ.σ. Αυγούστου) απαριθμεί τις 100 κορυφαίες αμυντικές εταιρείες στον κόσμο ανάμεσα στις οποίες βρίσκονται και 5 τουρκικές (από 4 το 2023).
Συγκεκριμένα, πρόκειται για τις:
- ASELSAN (στην 42η θέση): παραγωγός αμυντικών ηλεκτρονικών συστημάτων, ιδίως επικοινωνιών και αισθητήρων.
- Turkish Aerospace Industries (TAI ή TUSAS) (στην 50η θέση): ηγέτης στην τουρκική αμυντική αεροδιαστημική
- ROKETSAN (στην 71η θέση): Παραγωγός μη κατευθυνόμενων πυραύλων και βλημάτων έχει δει τα έσοδα της να αυξάνονται σε μεγάλο βαθμό λόγω της ενσωμάτωσης των προϊόντων της σε τουρκικά μη επανδρωμένα συστήματα.
- MKE (στην 84η θέση): παραγωγός φορητών όπλων, πυροβολικού και πυρομαχικών
- Military Factory and Shipyard Enterprise (AFSAT) (στην 94η θέση): παραγωγή και γενική επισκευή αεροσκαφών, ναυτικών και χερσαίων συστημάτων.
Αναμένονται… νέες προσθήκες
Όπως αναφέρεται, είναι ενδιαφέρον ότι ο πιο δυναμικός και πολυσυζητημένος τομέας της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας - τα μη επανδρωμένα συστήματα - δεν έχει ακόμη δημιουργήσει μια εταιρεία που είναι να συμπεριλαμβάνεται στο Top100.
Ωστόσο, όπως επισημαίνεται ο τρόπος με τον οποίο τα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα TB2 Bayraktar και Akinci προχωρούν, αλλά και η μεγάλη ζήτηση που έχουν σε διάφορα hotspots παγκοσμίως, εκτιμάται πως είναι θέμα χρόνου να συμπεριληφθούν σε αυτήν τη λίστα.
Εξαγωγική δύναμη
Η Τουρκία εξάγει όπλα σε όλο τον κόσμο, από τη Χιλή στη Νότια Αμερική μέχρι την Ινδονησία στην Ασία.
Προμηθεύει συστήματα σε χώρες της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Άπω Ανατολής, καθώς και εντός του ΝΑΤΟ.
Με τη μεταφορά της τεχνολογίας της, η Τουρκία ευνοεί και την κοινή παραγωγή σε άλλες χώρες.
Παραδείγματα είναι το Καζακστάν, το Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας, η Μαλαισία, τα ΗΑΕ, το Αζερμπαϊτζάν, το Πακιστάν και η Ινδονησία.
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι Τούρκοι κατασκευαστές καταφέρνουν να παρέχουν εκπαίδευση, ξεπερνώντας τους ανταγωνιστές τους.
Εξασφαλίζουν ότι το προσωπικό της εταιρείας τους είναι εγκατεστημένο στις χώρες εισαγωγής για ένα χρόνο ή και περισσότερο, εξασφαλίζοντας ολοκληρωμένη υποστήριξη.
Αυτό το επίπεδο δέσμευσης και αφοσίωσης έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη και την πίστη των χωρών, ιδιαίτερα του αραβικού κόσμου, όπου τα τουρκικά όπλα έχουν τώρα τη μεγαλύτερη ζήτηση.
Τεράστια αλλαγή σε 20 χρόνια
Μέχρι πρότινος, η Τουρκία ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος εισαγωγέας όπλων στον κόσμο.
Όμως από τότε που το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Erdogan ανέλαβε την εξουσία το 2002, η εγχώρια αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας προχώρησε με εντυπωσιακό ρυθμό, καθιστώντας τη χώρα τον 12ο μεγαλύτερο εξαγωγέα όπλων, σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών Ειρήνης της Στοκχόλμης (SIPRI).
Έχει μειώσει σημαντικά την εξάρτησή της από ξένες στρατιωτικές εισαγωγές από περίπου 80% εκατό το 2004 σε περίπου λιγότερο από 20% το 2024.
Στρατηγικά οφέλη
Η εμπλοκή σε αμυντικές συνεργασίες προσφέρει στην Τουρκία πολλά στρατηγικά οφέλη.
Έχει ενισχύσει την περιφερειακή επιρροή της Τουρκίας, ενισχύοντας τον ρόλο της ως κομβικού παράγοντα στο τοπίο της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής (MENA).
Ως σημαντική πηγή όπλων, λόγω των αποτελεσματικών εγχώριων αμυντικών βιομηχανιών, η Τουρκία κατάφερε να συνάψει πολλές διμερείς συμφωνίες στο πλαίσιο μιας προληπτικής εξωτερικής πολιτικής σε αυτό το μέρος του κόσμου, δηλαδή στη Μέση Ανατολή, στη βόρεια Αφρική και στην περιοχή της Μεσογείου.
Ενδεικτική είναι άλλωστε η αμυντική συμφωνία που υπέγραψε με τη Λιβύη το 2020, η οποία πλήττει άμεσα τα συμφέροντα της Ελλάδας.
Αναβάθμιση περιφερειακού ρόλου
Επιπλέον, η σταθερή υποστήριξη της Τουρκίας προς το Αζερμπαϊτζάν, διαχρονική προτεραιότητα στην εξωτερική της πολιτική, κατά τη διάρκεια του πολέμου του Nagorno-Karabakh του 2020 εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από την προμήθεια προϊόντων της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας, όπως το Bayraktar TB2.
Με τη νίκη του Αζερμπαϊτζάν επί της Αρμενίας, το περιφερειακό προφίλ της Τουρκίας ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο.
Αντίστοιχα παραδείγματα, όπως η κρίση του Κατάρ και ο πόλεμος της Συρίας, ενίσχυσαν περαιτέρω την περιφερειακή θέση της Τουρκίας ως αποφασιστικής σημασίας παράγοντα για την περιφερειακή σταθερότητα, προσφέροντας περισσότερες ευκαιρίες για συνεργασίες σε διαφορετικούς τομείς.
Αυτό οφειλόταν ουσιαστικά στις τουρκικές αμυντικές εξαγωγές.
Μετά τη συμφωνία al-Ula του 2021, η οποία τερμάτισε την κρίση του Κόλπου του 2017 και τον αποκλεισμό του Κατάρ, οι σχέσεις μεταξύ της Άγκυρας, του Άμπου Ντάμπι και του Ριάντ βελτιώθηκαν σημαντικά.
Ελκυστική επιλογή τα τουρκικά όπλα
Η άνοδος της Τουρκίας ως κατασκευαστή αμυντικών συστημάτων φαίνεται να ευθυγραμμίζεται απόλυτα με τους στρατηγικούς στόχους των κορυφαίων χωρών του Κόλπου.
Τα τουρκικά αμυντικά προϊόντα δεν είναι μόνο υψηλής απόδοσης αλλά προσφέρονται και σε ανταγωνιστικές τιμές, καθιστώντας τα ελκυστική επιλογή για αυτές τις χώρες, οι οποίες κατά τα άλλα εξαρτώνται από τα δυτικά όπλα.
Σήμερα, η Σαουδική Αραβία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής του τουρκικού στρατιωτικού εξοπλισμού.
Σε αυτό που λέγεται ότι είναι το «μεγαλύτερο συμβόλαιο εξαγωγών άμυνας και αεροπορίας» της Τουρκίας μέχρι σήμερα, η Σαουδική Αραβία συμφώνησε να αγοράσει το UAV Akinci επόμενης γενιάς της Baykar αξίας άνω των 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Διπλωματία… όπλων
Μεταξύ 2018 και 2022, το Κατάρ, το Ομάν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ήταν οι τρεις κορυφαίοι πελάτες των προϊόντων της αμυντικής βιομηχανίας της Άγκυρας, αντιπροσωπεύοντας το 20%, το 17% και το 13% των συνολικών εξαγωγών όπλων της Τουρκίας.
Τώρα, με την Τουρκία έτοιμη να κατασκευάσει όπλα ως εταίρος αυτών των χωρών, υπάρχει ένα πρόσθετο πλεονέκτημα.
Η βιομηχανία όπλων της Τουρκίας έπαιξε και πάλι ρόλο στην εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου.
Σε μια ιστορική συνάντηση μεταξύ των Προέδρων Erdogan και Abdel Fatah al Sisi στο Κάιρο τον Φεβρουάριο του 2024, η Τουρκία και η Αίγυπτος συμφώνησαν να συνεχίσουν από κοινού τις σχέσεις στρατηγικού επιπέδου.
Οι σχέσεις που είχαν καταστραφεί μετά το 2013 βρίσκονται τώρα σε θετική τροχιά σε συνολικό επίπεδο.
Αυτό που είναι αξιοσημείωτο είναι ότι της συνόδου κορυφής των δύο ηγετών είχαν προηγηθεί ανακοινώσεις για συνομιλίες για μια μεγάλη πώληση UAV Baykar στην Αίγυπτο.
Η Αίγυπτος είναι έτοιμη να γίνει κέντρο παραγωγής για το Baykar, διαθέτοντας έναν από τους μεγαλύτερους στρατούς στον αραβικό κόσμο αλλά και ευνοϊκές συνθήκες εργασίας για την παραγωγή.
Δυναμική εξωτερική πολιτική
Η τουρκική αμυντική βιομηχανία λέγεται επίσης ότι παρείχε στην Άγκυρα τη δύναμη να έχει μια δυναμική εξωτερική πολιτική και να λάβει διαφορετική στάση στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, παρά το γεγονός ότι η χώρα είναι μέλος του ΝΑΤΟ.
Η πώληση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar TB2 στην Ουκρανία, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τη Μόσχα, αντανακλά τη διαφοροποιημένη στρατηγική προσέγγιση της Τουρκίας, η οποία δεν θα ήταν δυνατή, όπως αναφέρεται, χωρίς τις εξελίξεις στην αμυντική της βιομηχανία.
Η ανάπτυξη της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο στην παροχή πολιτικής σταθερότητας στην Τουρκία, της οποίας ο πολιτικός πολιτισμός βασιζόταν ιστορικά σε μια οξεία αίσθηση μιλιταρισμού από την ίδρυση της Δημοκρατίας.
Υπάρχουν πολιτικοί αναλυτές που υποστηρίζουν ότι από την άνοδο του Erdogan στην εξουσία το 2001, η ισχυρή πολιτική του διακυβέρνηση, η οποία, με τη σειρά της, είδε την επιρροή του στρατού στην πολιτική να μειώνεται, ως συνειδητή πολιτική της κυβέρνησης, οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, ο βασικότερος εκ των οποίων ήταν η επιτυχία της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας της χώρας.
To drone TB2
Αρχικά, οι τουρκικές αμυντικές εταιρείες ανήκαν σε μεγάλο βαθμό και λειτουργούσαν από κληροδοτήματα που ιδρύθηκαν από τις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις, όπως η HAVELSAN και η ASELSAN.
Την τελευταία δεκαετία, το εύρος των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο έχει επεκταθεί εκθετικά, με την είσοδο εταιρειών του ιδιωτικού τομέα, όπως η διάσημη κατασκευάστρια UAV Baykar Technologies, με επικεφαλής τον γαμπρό του Erdogan, Selçuk Bayraktar.
Το χαρακτηριστικό προϊόν της Baykar, το μη επανδρωμένο εναέριο όχημα (UAV) TB2, έχει γίνει συνώνυμο με το διευρυνόμενο αποτύπωμα ασφαλείας της Άγκυρας και έχει εξελιχθεί σε ένα σημαντικό εξαγωγικό εργαλείο με ένα ευρύ φάσμα πελατών.
Όλα αυτά φαίνεται ότι έκαναν τις τουρκικές στρατιωτικές ελίτ χαρούμενες και λιγότερο διατεθειμένες για πολιτική εξουσία.
Υπάρχει τώρα μια φαινομενικά αναδιαμορφωμένη συνεργασία μεταξύ των πολιτικών, της γραφειοκρατίας και των ενόπλων δυνάμεων.
Οι πολιτικές εκστρατείες του Erdogan αυτές τις μέρες βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην επιτυχία της αμυντικής βιομηχανίας, η οποία παίζει μεγάλο ρόλο στον εθνικό λόγο του κυβερνητικού συνασπισμού.
Η αποτύπωση της πραγματικότητας
Παρά τις θετικές επιπτώσεις που έχει η τουρκική βιομηχανία όπλων στην πολιτική, την οικονομία, την άμυνα και την εξωτερική πολιτική της χώρας, πρέπει να υπάρξει μια ρεαλιστική αποτύπωση της πραγματικότητας.
Πρώτον, η τουρκική βιομηχανία όπλων εξαρτάται από κρίσιμες εισαγωγές λογισμικού, ιδιαίτερα ημιαγωγών και μικροτσίπ, τα οποία προμηθεύονται από ξένες εταιρείες τεχνολογίας.
Δεύτερον, το τουρκικό στρατιωτικό-βιομηχανικό συγκρότημα στερείται κρίσιμης μάζας εγχώριων πηγών ενέργειας, τις οποίες αναγκάζεται να εισάγει.
Αυτό εξηγεί γιατί συνεργάζεται με τη Ρωσία, μια μεγάλη πηγή ενέργειας.
Τρίτον, η Τουρκία έχει έλλειψη ειδικευμένου ανθρώπινου κεφαλαίου, σε μεγάλο βαθμό λόγω ζητημάτων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η Τουρκία δεν έχει αρκετούς μαθητές των οποίων τα πρότυπα είναι ίσα με αυτά των ομολόγων τους στη Δύση και στη Ρωσία, ιδιαίτερα στα μαθήματα STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά).
Τέταρτον, τα προϊόντα υψηλής τεχνολογίας αποτελούν σχετικά χαμηλό μερίδιο των τουρκικών εξαγωγών.
Προφανώς, πάνω από το ήμισυ της ακαθάριστης αξίας που παράγεται στην τουρκική αμυντική βιομηχανία προέρχεται από προϊόντα χαμηλής και μεσαίας τεχνολογίας.
Πέμπτον, μια πρόσφατη μελέτη επισημαίνει ότι η αύξηση του πληθωρισμού στη χώρα, που οδήγησε σε νομισματική σύσφιξη, είναι μια μεγάλη πρόκληση.
Τα εγχώρια τραπεζικά δάνεια έχουν γίνει λιγότερο ελκυστικά για την ανάπτυξη μικρών επιχειρήσεων σε σημαντικούς αμυντικούς βιομηχανικούς παράγοντες.
Βάσει αυτών των παραμέτρων, η αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει για να ανταποκριθεί σε αυτές των Η.Π.Α. ή ακόμα και της Ρωσίας.
Αλλά πρέπει να παραδεχτεί κανείς ότι όσα έχει πετύχει μέχρι τώρα είναι αρκετά εντυπωσιακά, δεδομένου του διευρυνόμενου παγκόσμιου αποτυπώματός της.
www.bankingnews.gr
Παράλληλα όμως αποτελεί και μια εξέλιξη σοκ για την Ελλάδα.
Όχι μόνο λόγω της τεράστιας αδυναμίας της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας της να παράξει το οτιδήποτε και της απόλυτης εξάρτησης της από αγορές οπλικών συστημάτων με ότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την ελληνική οικονομία, αλλά και εξαιτίας της τεράστιας ισχύος που αποκτά η Τουρκία, διαθέτοντας μια ισχυρότατη πλέον πολεμική βιομηχανία αλλά και μια πολύ ισχυρότερη διπλωματική φωνή και θέση, κάτι που άλλωστε επιβεβαιώνεται και από την γεωπολιτική της ισχύ.
Οφέλη
Αυτό που είναι πιο σημαντικό για την Τουρκία είναι ότι η ταχεία ανάπτυξη των αμυντικών βιομηχανιών της και η αυξανόμενη παγκόσμια αποδοχή των προϊόντων της έχουν οδηγήσει σε πολλά παράπλευρα οφέλη, όπως η εδραίωση του καθεστώτος του Προέδρου Erdogan χωρίς να αντιμετωπίζει οποιοδήποτε φόβο για στρατιωτική πρόκληση.
Υπό αυτό το πλαίσιο, η Άγκυρα επιδιώκει μια στρατιωτικοποιημένη εξωτερική πολιτική στη γειτονιά της, με την χώρα να έχει την ευχέρεια για ευέλικτες γεωπολιτικές συμμαχίες.
Το top100
Το περιοδικό Defense News στο τελευταίο του τεύχος (σ.σ. Αυγούστου) απαριθμεί τις 100 κορυφαίες αμυντικές εταιρείες στον κόσμο ανάμεσα στις οποίες βρίσκονται και 5 τουρκικές (από 4 το 2023).
Συγκεκριμένα, πρόκειται για τις:
- ASELSAN (στην 42η θέση): παραγωγός αμυντικών ηλεκτρονικών συστημάτων, ιδίως επικοινωνιών και αισθητήρων.
- Turkish Aerospace Industries (TAI ή TUSAS) (στην 50η θέση): ηγέτης στην τουρκική αμυντική αεροδιαστημική
- ROKETSAN (στην 71η θέση): Παραγωγός μη κατευθυνόμενων πυραύλων και βλημάτων έχει δει τα έσοδα της να αυξάνονται σε μεγάλο βαθμό λόγω της ενσωμάτωσης των προϊόντων της σε τουρκικά μη επανδρωμένα συστήματα.
- MKE (στην 84η θέση): παραγωγός φορητών όπλων, πυροβολικού και πυρομαχικών
- Military Factory and Shipyard Enterprise (AFSAT) (στην 94η θέση): παραγωγή και γενική επισκευή αεροσκαφών, ναυτικών και χερσαίων συστημάτων.
Αναμένονται… νέες προσθήκες
Όπως αναφέρεται, είναι ενδιαφέρον ότι ο πιο δυναμικός και πολυσυζητημένος τομέας της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας - τα μη επανδρωμένα συστήματα - δεν έχει ακόμη δημιουργήσει μια εταιρεία που είναι να συμπεριλαμβάνεται στο Top100.
Ωστόσο, όπως επισημαίνεται ο τρόπος με τον οποίο τα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα TB2 Bayraktar και Akinci προχωρούν, αλλά και η μεγάλη ζήτηση που έχουν σε διάφορα hotspots παγκοσμίως, εκτιμάται πως είναι θέμα χρόνου να συμπεριληφθούν σε αυτήν τη λίστα.
Εξαγωγική δύναμη
Η Τουρκία εξάγει όπλα σε όλο τον κόσμο, από τη Χιλή στη Νότια Αμερική μέχρι την Ινδονησία στην Ασία.
Προμηθεύει συστήματα σε χώρες της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Άπω Ανατολής, καθώς και εντός του ΝΑΤΟ.
Με τη μεταφορά της τεχνολογίας της, η Τουρκία ευνοεί και την κοινή παραγωγή σε άλλες χώρες.
Παραδείγματα είναι το Καζακστάν, το Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας, η Μαλαισία, τα ΗΑΕ, το Αζερμπαϊτζάν, το Πακιστάν και η Ινδονησία.
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι Τούρκοι κατασκευαστές καταφέρνουν να παρέχουν εκπαίδευση, ξεπερνώντας τους ανταγωνιστές τους.
Εξασφαλίζουν ότι το προσωπικό της εταιρείας τους είναι εγκατεστημένο στις χώρες εισαγωγής για ένα χρόνο ή και περισσότερο, εξασφαλίζοντας ολοκληρωμένη υποστήριξη.
Αυτό το επίπεδο δέσμευσης και αφοσίωσης έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη και την πίστη των χωρών, ιδιαίτερα του αραβικού κόσμου, όπου τα τουρκικά όπλα έχουν τώρα τη μεγαλύτερη ζήτηση.
Τεράστια αλλαγή σε 20 χρόνια
Μέχρι πρότινος, η Τουρκία ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος εισαγωγέας όπλων στον κόσμο.
Όμως από τότε που το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Erdogan ανέλαβε την εξουσία το 2002, η εγχώρια αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας προχώρησε με εντυπωσιακό ρυθμό, καθιστώντας τη χώρα τον 12ο μεγαλύτερο εξαγωγέα όπλων, σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών Ειρήνης της Στοκχόλμης (SIPRI).
Έχει μειώσει σημαντικά την εξάρτησή της από ξένες στρατιωτικές εισαγωγές από περίπου 80% εκατό το 2004 σε περίπου λιγότερο από 20% το 2024.
Στρατηγικά οφέλη
Η εμπλοκή σε αμυντικές συνεργασίες προσφέρει στην Τουρκία πολλά στρατηγικά οφέλη.
Έχει ενισχύσει την περιφερειακή επιρροή της Τουρκίας, ενισχύοντας τον ρόλο της ως κομβικού παράγοντα στο τοπίο της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής (MENA).
Ως σημαντική πηγή όπλων, λόγω των αποτελεσματικών εγχώριων αμυντικών βιομηχανιών, η Τουρκία κατάφερε να συνάψει πολλές διμερείς συμφωνίες στο πλαίσιο μιας προληπτικής εξωτερικής πολιτικής σε αυτό το μέρος του κόσμου, δηλαδή στη Μέση Ανατολή, στη βόρεια Αφρική και στην περιοχή της Μεσογείου.
Ενδεικτική είναι άλλωστε η αμυντική συμφωνία που υπέγραψε με τη Λιβύη το 2020, η οποία πλήττει άμεσα τα συμφέροντα της Ελλάδας.
Αναβάθμιση περιφερειακού ρόλου
Επιπλέον, η σταθερή υποστήριξη της Τουρκίας προς το Αζερμπαϊτζάν, διαχρονική προτεραιότητα στην εξωτερική της πολιτική, κατά τη διάρκεια του πολέμου του Nagorno-Karabakh του 2020 εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από την προμήθεια προϊόντων της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας, όπως το Bayraktar TB2.
Με τη νίκη του Αζερμπαϊτζάν επί της Αρμενίας, το περιφερειακό προφίλ της Τουρκίας ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο.
Αντίστοιχα παραδείγματα, όπως η κρίση του Κατάρ και ο πόλεμος της Συρίας, ενίσχυσαν περαιτέρω την περιφερειακή θέση της Τουρκίας ως αποφασιστικής σημασίας παράγοντα για την περιφερειακή σταθερότητα, προσφέροντας περισσότερες ευκαιρίες για συνεργασίες σε διαφορετικούς τομείς.
Αυτό οφειλόταν ουσιαστικά στις τουρκικές αμυντικές εξαγωγές.
Μετά τη συμφωνία al-Ula του 2021, η οποία τερμάτισε την κρίση του Κόλπου του 2017 και τον αποκλεισμό του Κατάρ, οι σχέσεις μεταξύ της Άγκυρας, του Άμπου Ντάμπι και του Ριάντ βελτιώθηκαν σημαντικά.
Ελκυστική επιλογή τα τουρκικά όπλα
Η άνοδος της Τουρκίας ως κατασκευαστή αμυντικών συστημάτων φαίνεται να ευθυγραμμίζεται απόλυτα με τους στρατηγικούς στόχους των κορυφαίων χωρών του Κόλπου.
Τα τουρκικά αμυντικά προϊόντα δεν είναι μόνο υψηλής απόδοσης αλλά προσφέρονται και σε ανταγωνιστικές τιμές, καθιστώντας τα ελκυστική επιλογή για αυτές τις χώρες, οι οποίες κατά τα άλλα εξαρτώνται από τα δυτικά όπλα.
Σήμερα, η Σαουδική Αραβία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής του τουρκικού στρατιωτικού εξοπλισμού.
Σε αυτό που λέγεται ότι είναι το «μεγαλύτερο συμβόλαιο εξαγωγών άμυνας και αεροπορίας» της Τουρκίας μέχρι σήμερα, η Σαουδική Αραβία συμφώνησε να αγοράσει το UAV Akinci επόμενης γενιάς της Baykar αξίας άνω των 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Διπλωματία… όπλων
Μεταξύ 2018 και 2022, το Κατάρ, το Ομάν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ήταν οι τρεις κορυφαίοι πελάτες των προϊόντων της αμυντικής βιομηχανίας της Άγκυρας, αντιπροσωπεύοντας το 20%, το 17% και το 13% των συνολικών εξαγωγών όπλων της Τουρκίας.
Τώρα, με την Τουρκία έτοιμη να κατασκευάσει όπλα ως εταίρος αυτών των χωρών, υπάρχει ένα πρόσθετο πλεονέκτημα.
Η βιομηχανία όπλων της Τουρκίας έπαιξε και πάλι ρόλο στην εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου.
Σε μια ιστορική συνάντηση μεταξύ των Προέδρων Erdogan και Abdel Fatah al Sisi στο Κάιρο τον Φεβρουάριο του 2024, η Τουρκία και η Αίγυπτος συμφώνησαν να συνεχίσουν από κοινού τις σχέσεις στρατηγικού επιπέδου.
Οι σχέσεις που είχαν καταστραφεί μετά το 2013 βρίσκονται τώρα σε θετική τροχιά σε συνολικό επίπεδο.
Αυτό που είναι αξιοσημείωτο είναι ότι της συνόδου κορυφής των δύο ηγετών είχαν προηγηθεί ανακοινώσεις για συνομιλίες για μια μεγάλη πώληση UAV Baykar στην Αίγυπτο.
Η Αίγυπτος είναι έτοιμη να γίνει κέντρο παραγωγής για το Baykar, διαθέτοντας έναν από τους μεγαλύτερους στρατούς στον αραβικό κόσμο αλλά και ευνοϊκές συνθήκες εργασίας για την παραγωγή.
Δυναμική εξωτερική πολιτική
Η τουρκική αμυντική βιομηχανία λέγεται επίσης ότι παρείχε στην Άγκυρα τη δύναμη να έχει μια δυναμική εξωτερική πολιτική και να λάβει διαφορετική στάση στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, παρά το γεγονός ότι η χώρα είναι μέλος του ΝΑΤΟ.
Η πώληση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar TB2 στην Ουκρανία, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τη Μόσχα, αντανακλά τη διαφοροποιημένη στρατηγική προσέγγιση της Τουρκίας, η οποία δεν θα ήταν δυνατή, όπως αναφέρεται, χωρίς τις εξελίξεις στην αμυντική της βιομηχανία.
Η ανάπτυξη της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο στην παροχή πολιτικής σταθερότητας στην Τουρκία, της οποίας ο πολιτικός πολιτισμός βασιζόταν ιστορικά σε μια οξεία αίσθηση μιλιταρισμού από την ίδρυση της Δημοκρατίας.
Υπάρχουν πολιτικοί αναλυτές που υποστηρίζουν ότι από την άνοδο του Erdogan στην εξουσία το 2001, η ισχυρή πολιτική του διακυβέρνηση, η οποία, με τη σειρά της, είδε την επιρροή του στρατού στην πολιτική να μειώνεται, ως συνειδητή πολιτική της κυβέρνησης, οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, ο βασικότερος εκ των οποίων ήταν η επιτυχία της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας της χώρας.
To drone TB2
Αρχικά, οι τουρκικές αμυντικές εταιρείες ανήκαν σε μεγάλο βαθμό και λειτουργούσαν από κληροδοτήματα που ιδρύθηκαν από τις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις, όπως η HAVELSAN και η ASELSAN.
Την τελευταία δεκαετία, το εύρος των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο έχει επεκταθεί εκθετικά, με την είσοδο εταιρειών του ιδιωτικού τομέα, όπως η διάσημη κατασκευάστρια UAV Baykar Technologies, με επικεφαλής τον γαμπρό του Erdogan, Selçuk Bayraktar.
Το χαρακτηριστικό προϊόν της Baykar, το μη επανδρωμένο εναέριο όχημα (UAV) TB2, έχει γίνει συνώνυμο με το διευρυνόμενο αποτύπωμα ασφαλείας της Άγκυρας και έχει εξελιχθεί σε ένα σημαντικό εξαγωγικό εργαλείο με ένα ευρύ φάσμα πελατών.
Όλα αυτά φαίνεται ότι έκαναν τις τουρκικές στρατιωτικές ελίτ χαρούμενες και λιγότερο διατεθειμένες για πολιτική εξουσία.
Υπάρχει τώρα μια φαινομενικά αναδιαμορφωμένη συνεργασία μεταξύ των πολιτικών, της γραφειοκρατίας και των ενόπλων δυνάμεων.
Οι πολιτικές εκστρατείες του Erdogan αυτές τις μέρες βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην επιτυχία της αμυντικής βιομηχανίας, η οποία παίζει μεγάλο ρόλο στον εθνικό λόγο του κυβερνητικού συνασπισμού.
Η αποτύπωση της πραγματικότητας
Παρά τις θετικές επιπτώσεις που έχει η τουρκική βιομηχανία όπλων στην πολιτική, την οικονομία, την άμυνα και την εξωτερική πολιτική της χώρας, πρέπει να υπάρξει μια ρεαλιστική αποτύπωση της πραγματικότητας.
Πρώτον, η τουρκική βιομηχανία όπλων εξαρτάται από κρίσιμες εισαγωγές λογισμικού, ιδιαίτερα ημιαγωγών και μικροτσίπ, τα οποία προμηθεύονται από ξένες εταιρείες τεχνολογίας.
Δεύτερον, το τουρκικό στρατιωτικό-βιομηχανικό συγκρότημα στερείται κρίσιμης μάζας εγχώριων πηγών ενέργειας, τις οποίες αναγκάζεται να εισάγει.
Αυτό εξηγεί γιατί συνεργάζεται με τη Ρωσία, μια μεγάλη πηγή ενέργειας.
Τρίτον, η Τουρκία έχει έλλειψη ειδικευμένου ανθρώπινου κεφαλαίου, σε μεγάλο βαθμό λόγω ζητημάτων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η Τουρκία δεν έχει αρκετούς μαθητές των οποίων τα πρότυπα είναι ίσα με αυτά των ομολόγων τους στη Δύση και στη Ρωσία, ιδιαίτερα στα μαθήματα STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά).
Τέταρτον, τα προϊόντα υψηλής τεχνολογίας αποτελούν σχετικά χαμηλό μερίδιο των τουρκικών εξαγωγών.
Προφανώς, πάνω από το ήμισυ της ακαθάριστης αξίας που παράγεται στην τουρκική αμυντική βιομηχανία προέρχεται από προϊόντα χαμηλής και μεσαίας τεχνολογίας.
Πέμπτον, μια πρόσφατη μελέτη επισημαίνει ότι η αύξηση του πληθωρισμού στη χώρα, που οδήγησε σε νομισματική σύσφιξη, είναι μια μεγάλη πρόκληση.
Τα εγχώρια τραπεζικά δάνεια έχουν γίνει λιγότερο ελκυστικά για την ανάπτυξη μικρών επιχειρήσεων σε σημαντικούς αμυντικούς βιομηχανικούς παράγοντες.
Βάσει αυτών των παραμέτρων, η αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει για να ανταποκριθεί σε αυτές των Η.Π.Α. ή ακόμα και της Ρωσίας.
Αλλά πρέπει να παραδεχτεί κανείς ότι όσα έχει πετύχει μέχρι τώρα είναι αρκετά εντυπωσιακά, δεδομένου του διευρυνόμενου παγκόσμιου αποτυπώματός της.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών