γράφει : ΜΑΡΙΝΑ ΦΟΥΝΤΑ
Tα έσοδα και οι μεταρρυθμίσεις αποτελούν τους βασικούς άξονες αναφοράς του ελληνικού προγράμματος, υποστηρίζει η Eurobank, στην καθιερωμένη ανάλυσή της "7 Ημέρες Οικονομία".
Όπως αναφέρει η Eurobank:
• Το ΔΝΤ πέρα από την προώθηση των μεταρρυθμίσεων απαιτεί και την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού του 2ου εξαμήνου του 2014 για την καταβολή των δόσεων που απομένουν μέχρι το τέλος του 2013.
• Η παρούσα υστέρηση εσόδων αλλά και η υπέρβαση των δαπανών για υγειονομική περίθαλψη δυσκολεύουν την επίτευξη δημοσιονομικού πλεονάσματος για ολόκληρο το 2013.
• Η κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού του 2ου εξαμήνου του 2014 προϋπόθεση για την συνέχιση της χρηματοδότησης από το ΔΝΤ.
• Η αγορά ακινήτων συνεχίζει την πτωτική της πορεία και το 2ο τρίμηνο τρίμ. 2013, ενώ η συνεχιζόμενη ύφεση και η μείωση των εισοδημάτων των νοικοκυριών απομακρύνουν σημαντικά την προοπτική της ανάκαμψης.
• Η πρόσκαιρη μείωση των δεικτών Οικονομικού Κλίματος και Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης εξαιτίας των πολιτικών εξελίξεων του Ιουνίου και της καθυστέρησης της ολοκλήρωσης της αξιολόγησης, δεν μεταβάλλει – προς το παρόν – τη σημαντική βελτίωση του κλίματος για την ελληνική οικονομία όπως αυτό καταγράφηκε τους προηγούμενους μήνες.
• Ο δείκτης ΡΜΙ στη βιομηχανία βελτιώθηκε αισθητά τον Ιούλιο του 2013, στο υψηλότερο σημείο των 43 μηνών.
Το ΔΝΤ στην πρόσφατη έκθεσή του για την αξιολόγηση του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας
επικεντρώνει το ενδιαφέρον του σε δυο βασικούς άξονες:
1. Την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού του 2ου εξαμήνου του 2014.
2. Την επιτάχυνση του προγράμματος εφαρμογής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Ξεκινώντας από την ανάγκη κάλυψης του χρηματοδοτικού κενού θεωρούμε ότι η λύση στο συγκεκριμένο πρόβλημα είναι αναγκαία συνθήκη για τη συνέχιση του Προγράμματος. Υπενθυμίζουμε ότι το ΔΝΤ απαιτεί εκ του καταστατικού του την εξασφάλιση της χρηματοδότησης της χώρας για τους επόμενους 12 μήνες για να μπορεί να καταβάλει τις προβλεπόμενες από το 2ο Πρόγραμμα Σταθεροποίησης δόσεις και ότι για το 2ο εξάμηνο του 2014 έχει ήδη διαπιστωθεί χρηματοδοτικό κενό το oποίο θα πρέπει να καλυφθεί είτε μέσω της αγοράς (δανεισμού) είτε μέσω νέου δανεισμού ή απομείωσης του υπάρχοντος δανεισμού από τον επίσημο τομέα (ΕΕ,ΕΚΤ, ΔΝΤ).
Μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει κάποια βιώσιμη πρόταση για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού του 2ου εξαμήνου του 2014. Για παράδειγμα, η χρήση των κεφαλαίων του Ταμείου Χρηματοδοτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ως εγγύηση για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού έχει προταθεί τόσο από Έλληνες όσο και από Ευρωπαίους αξιωματούχους. Δεν διαφαίνεται ως βιώσιμη λύση μέχρι στιγμής αφού θα πρέπει να επιλυθούν μια σειρά από αναγκαία προβλήματα όπως το γεγονός ότι τα συγκεκριμένα κεφάλαια δεν συμπεριλαμβάνονται στο δημοσιονομικό έλλειμμα αλλά κυρίως ότι δεν ενδείκνυται η μείωση των διαθέσιμων κεφαλαίων του ΤΧΣ σε μια δύσκολη περίοδο για το εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Η συνέχιση της χρηματοδότησης του προγράμματος από το ΔΝΤ θα απαιτήσει αποφάσεις εκ μέρους της ευρωζώνης μετά τις γερμανικές εκλογές. Κυρίως η ελληνική κυβέρνηση είναι αναγκαίο να επιτύχει δημοσιονομικό πλεόνασμα για το 2013 ώστε να υποχρεώσει τους εταίρους της να ξεκινήσουν την συζήτηση για την κάλυψη του δημοσιονομικού κενού.
Η επιτάχυνση του ρυθμού εφαρμογής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων – ο 2ος άξονας αναφοράς του Προγράμματος – αποτελεί την ικανή συνθήκη που θα συμβάλλει σημαντικά στην προσπάθεια της ελληνικής οικονομίας να βελτιώσει τις αναπτυξιακές προοπτικές της.
Οι βασικοί άξονες στους οποίους επικεντρώνεται το ΔΝΤ περιλαμβάνουν:
• Την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων στο φοροεισπρακτικό μηχανισμό με την λήψη όλων εκείνων των μέτρων που θα επιτρέψουν την πλήρη και αποτελεσματική λειτουργία της νέας Γενικής Γραμματείας Εσόδων αλλά και τη δημιουργία ενός αποτελεσματικότερου φορολογικού πλαισίου.
• Την αναμόρφωση του δημοσίου τομέα ώστε να γίνει αποτελεσματικότερος.
• Την συνέχιση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων
• Την συνέχιση των μεταρρυθμίσεων που σχετίζονται με τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας όπως η συνέχιση της απελευθέρωσης των «κλειστών» επαγγελμάτων, η μείωση της γραφειοκρατίας και η διευκόλυνση των εξαγωγών, η απελευθέρωση των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών και η περαιτέρω απελευθέρωση της αγοράς εργασίας.
• Στην καθυστέρηση υποβολής των δηλώσεων του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων εξαιτίας των σχετικών παρατάσεων.
• Στη συνεχιζόμενη καθυστέρηση αποστολής των ειδοποιητηρίων για το Φόρο Ακίνητης Περιουσίας (ΦΑΠ) παρελθόντων ετών.
• Στην απεργία των εφοριακών υπαλλήλων τις δύο πρώτες εργάσιμες ημέρες του Ιουλίου.
• Στη μη είσπραξη από τα πιστωτικά ιδρύματα, κατά το μήνα Ιούνιο 2013 της απόδοσης επί του εισφερόμενου από το Ελληνικό Δημόσιο κεφαλαίου, λόγω της διαδικασίας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών (€0,5 δισ.).
• Στη μετάθεση είσπραξης των αποδόσεων από τη διακράτηση ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου στα χαρτοφυλάκια των Κεντρικών Τραπεζών του Ευρωσυστήματος - ANFAs (€0,3 δισ.)
Με δεδομένη την συνέχιση της ύφεσης την επόμενη περίοδο, θεωρούμε ότι η άποψη του Υπουργείου Οικονομικών εκφράζει το αισιόδοξο σενάριο. Η συνεχιζόμενη ύφεση, η μειούμενη ρευστότητα στην οικονομία και η έλλειψη απτών αποδείξεων για την δημιουργία εκείνων των συνθηκών που θα επιτρέψουν την επιστροφή στην ανάπτυξη – με την εξαίρεση των καλών επιδόσεων στον τουρισμό – δείχνουν ότι η φοροδοτική ικανότητα περιορίζεται. Το επιχείρημα μας ενισχύει και η πορεία των εσόδων από τον ΦΠΑ. Τα συνολικά έσοδα από τον ΦΠΑ για την περίοδο Ιανουαρίου – Ιουνίου 2013 συνεχίζουν την πτωτική τάση των προηγούμενων μηνών. Τα έσοδα ήταν μειωμένα κατά -12,9% σε ετήσια βάση και κατά -3,4% σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Σημαντική ήταν και η πτώση στις δύο από τις τρεις κύριες υποκατηγορίες του ΦΠΑ (Πετρελαιοειδή και Καπνός). Όσον αφορά το ΦΠΑ των λοιπών προϊόντων, η πτώση ήταν -11,0% σε ετήσια βάση αλλά μόνο -0,1% σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16.
Αναμένουμε ότι η ενεργοποίηση της Νέας Γενικής Γραμματείας Εσόδων αλλά και οι ρυθμίσεις για την πληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Ελληνικό Δημόσιο θα συμβάλλουν σημαντικά στη βελτίωση της εικόνας των φορολογικών εσόδων τους επόμενους μήνες. Είναι όμως αναγκαίο να επισημάνουμε πως οι παραπάνω μεταρρυθμίσεις στον φοροεισπρακτικό μηχανισμό αν και σημαντικές πραγματοποιήθηκαν (ή συνεχίζουν ακόμη να βρίσκονται σε στάδιο εφαρμογής) με μεγάλη καθυστέρηση. Η επίδραση τους στην πορεία των εσόδων θα ήταν αποτελεσματικότερη αν είχαν εφαρμοστεί πιο νωρίς κατά τη διάρκεια του 2011 ή του 2012.
Οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου 2013 ανήλθαν σε €25,8 δισ. μειωμένες κατά -23,3% σε ετήσια βάση και -7,1% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Οι πρωτογενείς δαπάνες ήταν €21,4 δισ. μειωμένες κατά -11,5% σε ετήσια βάση αλλά και -8,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Στην ανακοίνωση του Υπουργείου Οικονομικών δεν υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία για τις πρωτογενείς δαπάνες. Τα αναλυτικά στοιχεία θα ανακοινωθούν στο τέλος Ιουνίου 2013. Η πρακτική της συγκράτησης των πρωτογενών δαπανών κάτω από τους μηνιαίους στόχους τους όπως αυτοί ορίζονται στον Προϋπολογισμό 2013 συνεχίζεται. Αν και οι στόχοι του Προϋπολογισμού έχουν υπολογιστεί τον Νοέμβριο του 2012 αποτελούν μια καλή ένδειξη για το μέγεθος της συγκράτησης των δαπανών.
Οι δαπάνες για τόκους ήταν μειωμένες κατά -62,0% σε ετήσια βάση εξαιτίας της εφαρμογής του PSI τον Μάρτιο του 2012. Οι τόκοι των νέων ομολόγων που εκδόθηκαν τότε, πληρώνονται κάθε Φεβρουάριο ξεκινώντας από τον Φεβρουάριο του 2013. Οι δαπάνες για τόκους της περιόδου Ιανουαρίου-Μαΐου 2013 εμφανίζουν 4,9% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16.
Σύμφωνα με ΜΠΔΣ 2013-16 το έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης (κατά ESA95) του 2013 εκτιμάται στο -4,3% του ΑΕΠ ενώ το πρωτογενές ισοζύγιο εκτιμάται στο 0,3% του ΑΕΠ. Στην πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ (Ιούλιος 2013) αναγνωρίζεται η σημαντική πρόοδος που έχει πραγματοποιήσει η ελληνική κυβέρνηση στον τομέα της δημοσιονομικής σύγκλισης ενώ οι στόχοι για δημοσιονομικό πλεόνασμα το 2013 θεωρούνται ως εφικτοί. Οι βασικοί κίνδυνοι για την επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου προέρχονται κυρίως από:
1. Την καθυστέρηση στην καταβολή των δόσεων του ΕΕΤΗΔΕ
2. Την αύξηση των δαπανών υγειονομικής περίθαλψης από τον ΕΟΠΥΥ.
Για την αντιμετώπιση των παραπάνω παρεμβάσεων -το μέγεθος των οποίων εκτιμάται σε περίπου €0,9 δισ. σύμφωνα με την Έκθεση του ΔΝΤ (Ιούλιος 2013)- η κυβέρνηση δεσμεύθηκε να λάβει μια σειρά από μέτρα όπως η εφαρμογή μέτρων που αρχικά είχαν προβλεφθεί να ισχύσουν από το 2014 (π.χ. ο φόρος πολυτελείας), η θέσπιση ανωτάτου ορίου δαπανών υγείας για τις κλινικές και η επιστροφή εσόδων στο δημόσιο στην περίπτωση υπέρβασης του συγκεκριμένου ορίου (claw-back mechanism), κτλ.
Αναμένουμε ότι οι στόχοι των δαπανών για το 2013 θα επιτευχθούν. Το κρίσιμο σημείο είναι το πρόβλημα των εσόδων. Το πρόβλημα εστιάζεται όχι μόνο στην καθυστέρηση της καταβολής της τελευταίας δόσης του φόρου ηλεκτροδοτούμενων επιφανειών (μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2014) αλλά στον υπερβολικό φόρτο φορολογικών υποχρεώσεων τους επόμενους μήνες και την συνεχιζόμενη επίπτωση της ύφεσης. Αν η υστέρηση των εσόδων συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες τότε η επίτευξη των στόχων θα τεθεί σε σοβαρό κίνδυνο. Οποιαδήποτε «τεχνική» μείωση του ελλείμματος από μήνα σε μήνα δε θα μπορέσει να αποκρύψει την υστέρηση των εσόδων. Η επιβολή νέων φορολογικών μέτρων δεν αποτελεί λύση για το πρόβλημα της υστέρησης αφού η φοροδοτική ικανότητα του πολίτη έχει πλέον εξαντληθεί. Αντίθετα μια τέτοια πρακτική θα μειώσει ακόμη περισσότερο το διαθέσιμο εισόδημα και συνεπώς και την οικονομική δραστηριότητα. Ενθαρρυντική σε αυτό το σημείο είναι η πρόσφατη ανακοίνωση του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών, κ. Χρήστου Σταϊκούρα για αύξηση των εσόδων της Κεντρικής Κυβέρνησης τον Ιούλιο του 2013 έναντι του μηνιαίου στόχου του ΜΠΔΣ 2013-16. Μια καλύτερη εικόνα για το συγκεκριμένο θέμα θα έχουμε με την ανακοίνωση των σχετικών στοιχείων της Κεντρικής Κυβέρνησης τις επόμενες ημέρες.
Η εξέλιξη της εξόφλησης των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του Ελληνικού Δημοσίου θεωρούμε ότι είναι μη-ικανοποιητική. Πρέπει να αναγνωρίσουμε φυσικά ότι το Υπουργείο Οικονομικών τους τελευταίους μήνες βελτιώνει τις επιδόσεις του στο συγκεκριμένο τομέα αφού:
1. Το Υπουργείο Οικονομικών μέχρι το τέλος Ιουνίου 2013 είχε εγκρίνει και χρηματοδοτήσει ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις φορέων της γενικής κυβέρνησης συνολικού ύψους €4,6 δισ. οι οποίες όμως δεν έχουν μεταφερθεί στην πραγματική οικονομία στο σύνολο τους μέσω τελικών πληρωμών εξαιτίας θεσμικών και λειτουργικών προβλημάτων.
2. Το συνολικό ύψος των τελικών πληρωμών (εξοφλήσεων ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων και επιστροφών φόρων) στο τέλος Ιουνίου 2013 ανέρχεται σε μόλις €3,4 δισ. Με άλλα λόγια, μόλις στο τέλος Ιουνίου 2013 οι τελικές πληρωμές των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του Δημοσίου έφτασαν κοντά στον στόχο του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης για το πρώτο τρίμηνο του 2012. Όπως έχουμε επισημάνει και στο παρελθόν η σημαντική απόκλιση οφείλεται κυρίως σε οργανωτικές αστοχίες και γραφειοκρατικά προβλήματα στα πλαίσια της Γενικής Κυβέρνησης που θα έπρεπε να είχαν αντιμετωπιστεί εδώ και καιρό.
3. Η προοπτική για τους επόμενους μήνες όσον αφορά την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων κρίνεται ως θετική αφού την προηγούμενη εβδομάδα καταβλήθηκε η δόση των €4,0 δισ. ενώ ήδη από τους προηγούμενους μήνες επιλύθηκαν μια σειρά από γραφειοκρατικά προβλήματα και οργανωτικές αστοχίες όπως π.χ. η απευθείας αποπληρωμή των νοσοκομείων (και όχι μέσω του ΕΟΠΥΥ όπως γινόταν μέχρι πρόσφατα). Συνεπώς αναμένουμε επιτάχυνση του ρυθμού αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Απαιτείται άμεσα οριστική επίλυση του προβλήματος εξαιτίας της αβεβαιότητας που υπάρχει για το χρηματοδοτικό κενό του 2014 και της γνωστής αδυναμίας του ΔΝΤ να συνεχίσει να χρηματοδοτεί το υπόλοιπο του προγράμματος για το 2013 χωρίς την επίλυση του συγκεκριμένου προβλήματος. Η κυβέρνηση είναι πιθανό να χρησιμοποιήσει μέρος των χρημάτων που προορίζονται για την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων οφειλών ως αποθεματικό έναντι μιας νέας περιόδου αβεβαιότητας μέχρι να επιτευχθεί νέα συμφωνία μετά τις γερμανικές εκλογές.
Στην πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ (Ιούλιος 2013) αναγνωρίζεται η σημαντική πρόοδος που έχει επιτευχθεί στην επίλυση των προβλημάτων που εμποδίζουν την εύρυθμη καταβολή των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων. Επισημαίνεται όμως για άλλη μια φορά ότι οι καθυστερήσεις στην εξόφλησή τους δεν είναι δυνατόν να συνεχιστούν αφού επιβαρύνουν σημαντικά τις συνθήκες ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Κυβέρνησης, οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του Ελληνικού Δημοσίου, στο τέλος Ιουνίου 2013, ανέρχονταν στα €6,8 δισ. μειωμένες κατά €0,1 δισ. ή -1,3% σε σχέση με το τέλος Μαΐου 2013. Σε σχέση με το τέλος Δεκεμβρίου 2012 οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις ήταν μειωμένες κατά -16,1%. Οι εκκρεμείς επιστροφές φόρων στο τέλος Ιουνίου 2013 ανέρχονταν σε €0,3 δισ. αυξημένες κατά 5,5% σε σχέση με το τέλος του προηγούμενου μήνα.
Το σύνολο των οφειλών του Ελληνικού Δημοσίου στον ιδιωτικό τομέα στο τέλος Ιουνίου 2013 ανερχόταν σε €7,2 δις στα ίδια επίπεδα με το τέλος Μαΐου 2013 (μείωση μεταξύ των δύο μηνών μόλις κατά -1,0%). Κάτι τέτοιο οφείλεται κυρίως στην αύξηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης κατά 1,9%. Η αύξηση οφείλεται κυρίως στην αύξηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του ΕΟΠΥΥ κατά 1,1%. Οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του Ταμείου Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων μειώθηκαν κατά -1,0%.
Η εβδομάδα που έρχεται
• 6 - 27 Αυγούστου 2013: Συνέχιση εφαρμογής του μεταρρυθμιστικού προγράμματος ώστε να ολοκληρωθούν οι προαπαιτούμενες μεταρρυθμίσεις που θα επιτρέψουν την καταβολή της δόσης του €1,0 δισ. στις αρχές Οκτωβρίου 2013.
• 8 Αυγούστου 2013: Συνάντηση του Πρωθυπουργού της Ελλάδας Α. Σαμαρά με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ B. Obama. Η συνάντηση έχει σαν βασικό σκοπό να δείξει την βελτίωση του κλίματος εμπιστοσύνης απέναντι στην ελληνική κυβέρνηση. Κάτι τέτοιο είναι σημαντικό και για τις δύο πλευρές. Η ελληνική κυβέρνηση ενδιαφέρεται για την έμμεση στήριξη των ΗΠΑ την αμέσως επόμενη περίοδο και ενόψει των συζητήσεων για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού του προγράμματος, ενώ οι ΗΠΑ από την άλλη βλέπουν την Ελλάδα ως σταθερό σύμμαχο σε μια περιοχή με πολλά γεωπολιτικά προβλήματα (εμφύλιος στη Συρία, αναταραχές σε Αίγυπτο και Τυνησία κτλ).
www.bankingnews.gr
• Το ΔΝΤ πέρα από την προώθηση των μεταρρυθμίσεων απαιτεί και την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού του 2ου εξαμήνου του 2014 για την καταβολή των δόσεων που απομένουν μέχρι το τέλος του 2013.
• Η παρούσα υστέρηση εσόδων αλλά και η υπέρβαση των δαπανών για υγειονομική περίθαλψη δυσκολεύουν την επίτευξη δημοσιονομικού πλεονάσματος για ολόκληρο το 2013.
• Η κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού του 2ου εξαμήνου του 2014 προϋπόθεση για την συνέχιση της χρηματοδότησης από το ΔΝΤ.
• Η αγορά ακινήτων συνεχίζει την πτωτική της πορεία και το 2ο τρίμηνο τρίμ. 2013, ενώ η συνεχιζόμενη ύφεση και η μείωση των εισοδημάτων των νοικοκυριών απομακρύνουν σημαντικά την προοπτική της ανάκαμψης.
• Η πρόσκαιρη μείωση των δεικτών Οικονομικού Κλίματος και Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης εξαιτίας των πολιτικών εξελίξεων του Ιουνίου και της καθυστέρησης της ολοκλήρωσης της αξιολόγησης, δεν μεταβάλλει – προς το παρόν – τη σημαντική βελτίωση του κλίματος για την ελληνική οικονομία όπως αυτό καταγράφηκε τους προηγούμενους μήνες.
• Ο δείκτης ΡΜΙ στη βιομηχανία βελτιώθηκε αισθητά τον Ιούλιο του 2013, στο υψηλότερο σημείο των 43 μηνών.
Το ΔΝΤ στην πρόσφατη έκθεσή του για την αξιολόγηση του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας
επικεντρώνει το ενδιαφέρον του σε δυο βασικούς άξονες:
1. Την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού του 2ου εξαμήνου του 2014.
2. Την επιτάχυνση του προγράμματος εφαρμογής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Ξεκινώντας από την ανάγκη κάλυψης του χρηματοδοτικού κενού θεωρούμε ότι η λύση στο συγκεκριμένο πρόβλημα είναι αναγκαία συνθήκη για τη συνέχιση του Προγράμματος. Υπενθυμίζουμε ότι το ΔΝΤ απαιτεί εκ του καταστατικού του την εξασφάλιση της χρηματοδότησης της χώρας για τους επόμενους 12 μήνες για να μπορεί να καταβάλει τις προβλεπόμενες από το 2ο Πρόγραμμα Σταθεροποίησης δόσεις και ότι για το 2ο εξάμηνο του 2014 έχει ήδη διαπιστωθεί χρηματοδοτικό κενό το oποίο θα πρέπει να καλυφθεί είτε μέσω της αγοράς (δανεισμού) είτε μέσω νέου δανεισμού ή απομείωσης του υπάρχοντος δανεισμού από τον επίσημο τομέα (ΕΕ,ΕΚΤ, ΔΝΤ).
Μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει κάποια βιώσιμη πρόταση για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού του 2ου εξαμήνου του 2014. Για παράδειγμα, η χρήση των κεφαλαίων του Ταμείου Χρηματοδοτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ως εγγύηση για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού έχει προταθεί τόσο από Έλληνες όσο και από Ευρωπαίους αξιωματούχους. Δεν διαφαίνεται ως βιώσιμη λύση μέχρι στιγμής αφού θα πρέπει να επιλυθούν μια σειρά από αναγκαία προβλήματα όπως το γεγονός ότι τα συγκεκριμένα κεφάλαια δεν συμπεριλαμβάνονται στο δημοσιονομικό έλλειμμα αλλά κυρίως ότι δεν ενδείκνυται η μείωση των διαθέσιμων κεφαλαίων του ΤΧΣ σε μια δύσκολη περίοδο για το εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Η συνέχιση της χρηματοδότησης του προγράμματος από το ΔΝΤ θα απαιτήσει αποφάσεις εκ μέρους της ευρωζώνης μετά τις γερμανικές εκλογές. Κυρίως η ελληνική κυβέρνηση είναι αναγκαίο να επιτύχει δημοσιονομικό πλεόνασμα για το 2013 ώστε να υποχρεώσει τους εταίρους της να ξεκινήσουν την συζήτηση για την κάλυψη του δημοσιονομικού κενού.
Η επιτάχυνση του ρυθμού εφαρμογής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων – ο 2ος άξονας αναφοράς του Προγράμματος – αποτελεί την ικανή συνθήκη που θα συμβάλλει σημαντικά στην προσπάθεια της ελληνικής οικονομίας να βελτιώσει τις αναπτυξιακές προοπτικές της.
Οι βασικοί άξονες στους οποίους επικεντρώνεται το ΔΝΤ περιλαμβάνουν:
• Την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων στο φοροεισπρακτικό μηχανισμό με την λήψη όλων εκείνων των μέτρων που θα επιτρέψουν την πλήρη και αποτελεσματική λειτουργία της νέας Γενικής Γραμματείας Εσόδων αλλά και τη δημιουργία ενός αποτελεσματικότερου φορολογικού πλαισίου.
• Την αναμόρφωση του δημοσίου τομέα ώστε να γίνει αποτελεσματικότερος.
• Την συνέχιση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων
• Την συνέχιση των μεταρρυθμίσεων που σχετίζονται με τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας όπως η συνέχιση της απελευθέρωσης των «κλειστών» επαγγελμάτων, η μείωση της γραφειοκρατίας και η διευκόλυνση των εξαγωγών, η απελευθέρωση των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών και η περαιτέρω απελευθέρωση της αγοράς εργασίας.
• Στην καθυστέρηση υποβολής των δηλώσεων του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων εξαιτίας των σχετικών παρατάσεων.
• Στη συνεχιζόμενη καθυστέρηση αποστολής των ειδοποιητηρίων για το Φόρο Ακίνητης Περιουσίας (ΦΑΠ) παρελθόντων ετών.
• Στην απεργία των εφοριακών υπαλλήλων τις δύο πρώτες εργάσιμες ημέρες του Ιουλίου.
• Στη μη είσπραξη από τα πιστωτικά ιδρύματα, κατά το μήνα Ιούνιο 2013 της απόδοσης επί του εισφερόμενου από το Ελληνικό Δημόσιο κεφαλαίου, λόγω της διαδικασίας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών (€0,5 δισ.).
• Στη μετάθεση είσπραξης των αποδόσεων από τη διακράτηση ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου στα χαρτοφυλάκια των Κεντρικών Τραπεζών του Ευρωσυστήματος - ANFAs (€0,3 δισ.)
Με δεδομένη την συνέχιση της ύφεσης την επόμενη περίοδο, θεωρούμε ότι η άποψη του Υπουργείου Οικονομικών εκφράζει το αισιόδοξο σενάριο. Η συνεχιζόμενη ύφεση, η μειούμενη ρευστότητα στην οικονομία και η έλλειψη απτών αποδείξεων για την δημιουργία εκείνων των συνθηκών που θα επιτρέψουν την επιστροφή στην ανάπτυξη – με την εξαίρεση των καλών επιδόσεων στον τουρισμό – δείχνουν ότι η φοροδοτική ικανότητα περιορίζεται. Το επιχείρημα μας ενισχύει και η πορεία των εσόδων από τον ΦΠΑ. Τα συνολικά έσοδα από τον ΦΠΑ για την περίοδο Ιανουαρίου – Ιουνίου 2013 συνεχίζουν την πτωτική τάση των προηγούμενων μηνών. Τα έσοδα ήταν μειωμένα κατά -12,9% σε ετήσια βάση και κατά -3,4% σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Σημαντική ήταν και η πτώση στις δύο από τις τρεις κύριες υποκατηγορίες του ΦΠΑ (Πετρελαιοειδή και Καπνός). Όσον αφορά το ΦΠΑ των λοιπών προϊόντων, η πτώση ήταν -11,0% σε ετήσια βάση αλλά μόνο -0,1% σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16.
Αναμένουμε ότι η ενεργοποίηση της Νέας Γενικής Γραμματείας Εσόδων αλλά και οι ρυθμίσεις για την πληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Ελληνικό Δημόσιο θα συμβάλλουν σημαντικά στη βελτίωση της εικόνας των φορολογικών εσόδων τους επόμενους μήνες. Είναι όμως αναγκαίο να επισημάνουμε πως οι παραπάνω μεταρρυθμίσεις στον φοροεισπρακτικό μηχανισμό αν και σημαντικές πραγματοποιήθηκαν (ή συνεχίζουν ακόμη να βρίσκονται σε στάδιο εφαρμογής) με μεγάλη καθυστέρηση. Η επίδραση τους στην πορεία των εσόδων θα ήταν αποτελεσματικότερη αν είχαν εφαρμοστεί πιο νωρίς κατά τη διάρκεια του 2011 ή του 2012.
Οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου 2013 ανήλθαν σε €25,8 δισ. μειωμένες κατά -23,3% σε ετήσια βάση και -7,1% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Οι πρωτογενείς δαπάνες ήταν €21,4 δισ. μειωμένες κατά -11,5% σε ετήσια βάση αλλά και -8,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Στην ανακοίνωση του Υπουργείου Οικονομικών δεν υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία για τις πρωτογενείς δαπάνες. Τα αναλυτικά στοιχεία θα ανακοινωθούν στο τέλος Ιουνίου 2013. Η πρακτική της συγκράτησης των πρωτογενών δαπανών κάτω από τους μηνιαίους στόχους τους όπως αυτοί ορίζονται στον Προϋπολογισμό 2013 συνεχίζεται. Αν και οι στόχοι του Προϋπολογισμού έχουν υπολογιστεί τον Νοέμβριο του 2012 αποτελούν μια καλή ένδειξη για το μέγεθος της συγκράτησης των δαπανών.
Οι δαπάνες για τόκους ήταν μειωμένες κατά -62,0% σε ετήσια βάση εξαιτίας της εφαρμογής του PSI τον Μάρτιο του 2012. Οι τόκοι των νέων ομολόγων που εκδόθηκαν τότε, πληρώνονται κάθε Φεβρουάριο ξεκινώντας από τον Φεβρουάριο του 2013. Οι δαπάνες για τόκους της περιόδου Ιανουαρίου-Μαΐου 2013 εμφανίζουν 4,9% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16.
Σύμφωνα με ΜΠΔΣ 2013-16 το έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης (κατά ESA95) του 2013 εκτιμάται στο -4,3% του ΑΕΠ ενώ το πρωτογενές ισοζύγιο εκτιμάται στο 0,3% του ΑΕΠ. Στην πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ (Ιούλιος 2013) αναγνωρίζεται η σημαντική πρόοδος που έχει πραγματοποιήσει η ελληνική κυβέρνηση στον τομέα της δημοσιονομικής σύγκλισης ενώ οι στόχοι για δημοσιονομικό πλεόνασμα το 2013 θεωρούνται ως εφικτοί. Οι βασικοί κίνδυνοι για την επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου προέρχονται κυρίως από:
1. Την καθυστέρηση στην καταβολή των δόσεων του ΕΕΤΗΔΕ
2. Την αύξηση των δαπανών υγειονομικής περίθαλψης από τον ΕΟΠΥΥ.
Για την αντιμετώπιση των παραπάνω παρεμβάσεων -το μέγεθος των οποίων εκτιμάται σε περίπου €0,9 δισ. σύμφωνα με την Έκθεση του ΔΝΤ (Ιούλιος 2013)- η κυβέρνηση δεσμεύθηκε να λάβει μια σειρά από μέτρα όπως η εφαρμογή μέτρων που αρχικά είχαν προβλεφθεί να ισχύσουν από το 2014 (π.χ. ο φόρος πολυτελείας), η θέσπιση ανωτάτου ορίου δαπανών υγείας για τις κλινικές και η επιστροφή εσόδων στο δημόσιο στην περίπτωση υπέρβασης του συγκεκριμένου ορίου (claw-back mechanism), κτλ.
Αναμένουμε ότι οι στόχοι των δαπανών για το 2013 θα επιτευχθούν. Το κρίσιμο σημείο είναι το πρόβλημα των εσόδων. Το πρόβλημα εστιάζεται όχι μόνο στην καθυστέρηση της καταβολής της τελευταίας δόσης του φόρου ηλεκτροδοτούμενων επιφανειών (μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2014) αλλά στον υπερβολικό φόρτο φορολογικών υποχρεώσεων τους επόμενους μήνες και την συνεχιζόμενη επίπτωση της ύφεσης. Αν η υστέρηση των εσόδων συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες τότε η επίτευξη των στόχων θα τεθεί σε σοβαρό κίνδυνο. Οποιαδήποτε «τεχνική» μείωση του ελλείμματος από μήνα σε μήνα δε θα μπορέσει να αποκρύψει την υστέρηση των εσόδων. Η επιβολή νέων φορολογικών μέτρων δεν αποτελεί λύση για το πρόβλημα της υστέρησης αφού η φοροδοτική ικανότητα του πολίτη έχει πλέον εξαντληθεί. Αντίθετα μια τέτοια πρακτική θα μειώσει ακόμη περισσότερο το διαθέσιμο εισόδημα και συνεπώς και την οικονομική δραστηριότητα. Ενθαρρυντική σε αυτό το σημείο είναι η πρόσφατη ανακοίνωση του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών, κ. Χρήστου Σταϊκούρα για αύξηση των εσόδων της Κεντρικής Κυβέρνησης τον Ιούλιο του 2013 έναντι του μηνιαίου στόχου του ΜΠΔΣ 2013-16. Μια καλύτερη εικόνα για το συγκεκριμένο θέμα θα έχουμε με την ανακοίνωση των σχετικών στοιχείων της Κεντρικής Κυβέρνησης τις επόμενες ημέρες.
Η εξέλιξη της εξόφλησης των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του Ελληνικού Δημοσίου θεωρούμε ότι είναι μη-ικανοποιητική. Πρέπει να αναγνωρίσουμε φυσικά ότι το Υπουργείο Οικονομικών τους τελευταίους μήνες βελτιώνει τις επιδόσεις του στο συγκεκριμένο τομέα αφού:
1. Το Υπουργείο Οικονομικών μέχρι το τέλος Ιουνίου 2013 είχε εγκρίνει και χρηματοδοτήσει ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις φορέων της γενικής κυβέρνησης συνολικού ύψους €4,6 δισ. οι οποίες όμως δεν έχουν μεταφερθεί στην πραγματική οικονομία στο σύνολο τους μέσω τελικών πληρωμών εξαιτίας θεσμικών και λειτουργικών προβλημάτων.
2. Το συνολικό ύψος των τελικών πληρωμών (εξοφλήσεων ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων και επιστροφών φόρων) στο τέλος Ιουνίου 2013 ανέρχεται σε μόλις €3,4 δισ. Με άλλα λόγια, μόλις στο τέλος Ιουνίου 2013 οι τελικές πληρωμές των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του Δημοσίου έφτασαν κοντά στον στόχο του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης για το πρώτο τρίμηνο του 2012. Όπως έχουμε επισημάνει και στο παρελθόν η σημαντική απόκλιση οφείλεται κυρίως σε οργανωτικές αστοχίες και γραφειοκρατικά προβλήματα στα πλαίσια της Γενικής Κυβέρνησης που θα έπρεπε να είχαν αντιμετωπιστεί εδώ και καιρό.
3. Η προοπτική για τους επόμενους μήνες όσον αφορά την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων κρίνεται ως θετική αφού την προηγούμενη εβδομάδα καταβλήθηκε η δόση των €4,0 δισ. ενώ ήδη από τους προηγούμενους μήνες επιλύθηκαν μια σειρά από γραφειοκρατικά προβλήματα και οργανωτικές αστοχίες όπως π.χ. η απευθείας αποπληρωμή των νοσοκομείων (και όχι μέσω του ΕΟΠΥΥ όπως γινόταν μέχρι πρόσφατα). Συνεπώς αναμένουμε επιτάχυνση του ρυθμού αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Απαιτείται άμεσα οριστική επίλυση του προβλήματος εξαιτίας της αβεβαιότητας που υπάρχει για το χρηματοδοτικό κενό του 2014 και της γνωστής αδυναμίας του ΔΝΤ να συνεχίσει να χρηματοδοτεί το υπόλοιπο του προγράμματος για το 2013 χωρίς την επίλυση του συγκεκριμένου προβλήματος. Η κυβέρνηση είναι πιθανό να χρησιμοποιήσει μέρος των χρημάτων που προορίζονται για την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων οφειλών ως αποθεματικό έναντι μιας νέας περιόδου αβεβαιότητας μέχρι να επιτευχθεί νέα συμφωνία μετά τις γερμανικές εκλογές.
Στην πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ (Ιούλιος 2013) αναγνωρίζεται η σημαντική πρόοδος που έχει επιτευχθεί στην επίλυση των προβλημάτων που εμποδίζουν την εύρυθμη καταβολή των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων. Επισημαίνεται όμως για άλλη μια φορά ότι οι καθυστερήσεις στην εξόφλησή τους δεν είναι δυνατόν να συνεχιστούν αφού επιβαρύνουν σημαντικά τις συνθήκες ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Κυβέρνησης, οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του Ελληνικού Δημοσίου, στο τέλος Ιουνίου 2013, ανέρχονταν στα €6,8 δισ. μειωμένες κατά €0,1 δισ. ή -1,3% σε σχέση με το τέλος Μαΐου 2013. Σε σχέση με το τέλος Δεκεμβρίου 2012 οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις ήταν μειωμένες κατά -16,1%. Οι εκκρεμείς επιστροφές φόρων στο τέλος Ιουνίου 2013 ανέρχονταν σε €0,3 δισ. αυξημένες κατά 5,5% σε σχέση με το τέλος του προηγούμενου μήνα.
Το σύνολο των οφειλών του Ελληνικού Δημοσίου στον ιδιωτικό τομέα στο τέλος Ιουνίου 2013 ανερχόταν σε €7,2 δις στα ίδια επίπεδα με το τέλος Μαΐου 2013 (μείωση μεταξύ των δύο μηνών μόλις κατά -1,0%). Κάτι τέτοιο οφείλεται κυρίως στην αύξηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης κατά 1,9%. Η αύξηση οφείλεται κυρίως στην αύξηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του ΕΟΠΥΥ κατά 1,1%. Οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του Ταμείου Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων μειώθηκαν κατά -1,0%.
Η εβδομάδα που έρχεται
• 6 - 27 Αυγούστου 2013: Συνέχιση εφαρμογής του μεταρρυθμιστικού προγράμματος ώστε να ολοκληρωθούν οι προαπαιτούμενες μεταρρυθμίσεις που θα επιτρέψουν την καταβολή της δόσης του €1,0 δισ. στις αρχές Οκτωβρίου 2013.
• 8 Αυγούστου 2013: Συνάντηση του Πρωθυπουργού της Ελλάδας Α. Σαμαρά με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ B. Obama. Η συνάντηση έχει σαν βασικό σκοπό να δείξει την βελτίωση του κλίματος εμπιστοσύνης απέναντι στην ελληνική κυβέρνηση. Κάτι τέτοιο είναι σημαντικό και για τις δύο πλευρές. Η ελληνική κυβέρνηση ενδιαφέρεται για την έμμεση στήριξη των ΗΠΑ την αμέσως επόμενη περίοδο και ενόψει των συζητήσεων για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού του προγράμματος, ενώ οι ΗΠΑ από την άλλη βλέπουν την Ελλάδα ως σταθερό σύμμαχο σε μια περιοχή με πολλά γεωπολιτικά προβλήματα (εμφύλιος στη Συρία, αναταραχές σε Αίγυπτο και Τυνησία κτλ).
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών