Η κυβέρνηση πρέπει τώρα να στραφεί στο στόχο για παραγωγή πρωτογενούς πλεονάσματος το 2014
Tο πρώτο θετικό βήμα για την εμπέδωση της εμπιστοσύνης στην Ελλάδα και την έξοδο στις αγορές συνιστά, σύμφωνα με τη Eurobank, η συμφωνία που επετεύχθη μεταξύ κυβέρνησης και τρόικας.
Όπως υποστηρίζει στην καθιερωμένη έκθεσή της "7 Hμέρες Οικονομία", η Eurobank:
• Η συμφωνία για την τρέχουσα αξιολόγηση βασίστηκε:
- Στην δέσμευση της κυβέρνησης για την προώθηση του μεγαλύτερου μέρους των προτάσεων του ΟΟΣΑ για την βελτίωση του ανταγωνισμού στην ελληνική οικονομία
- Στη δέσμευση για τη χρήση μεγάλου μέρους του πρωτογενούς πλεονάσματος γα την ανάπτυξη / δημοσιονομική ενίσχυση της οικονομίας μέσω τις αποπληρωμής ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων επιπλέον αυτόν που περιλαμβάνονταν ήδη στον Προϋπολογισμό 2014.
- Στη δέσμευση για την άμεση ολοκλήρωση του προγράμματος ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών ώστε οι τελευταίες να θωρακισθούν έναντι των κινδύνων των μη εξυπηρετούμενων δανείων και να συμβάλουν στην προσπάθεια επιστροφής σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
• Πιθανή έξοδος στις αγορές θα έχει σκοπό την τόνωση της εμπιστοσύνης στις δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας και προϋποθέτει:
- νομοθέτηση των συμφωνηθέντων,
- θετική απόφαση για εκταμίευση της δόσης,
- βελτίωση της πιστοληπτικής ικανότητα της χώρας,
- δέσμευση για συνέχιση της εφαρμογής του προγράμματος
Μετά από έξι μήνες διαπραγματεύσεων μπορούμε να δηλώσουμε ότι πλέον έχουμε συμφωνία. Η κυβέρνηση και η οι εκπρόσωποι των δανειστών, την Τρίτη 18 Μαρτίου 2014, ολοκλήρωσαν τις διαπραγματεύσεις για την τρέχουσα αξιολόγηση του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας (2ΠΣΕΟ). Η συγκεκριμένη διαπραγμάτευση θα έπρεπε αρχικά να είχε ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο του 2013 ενώ στην τρέχουσα περίοδο θα έπρεπε να ολοκληρώνεται η πρώτη αξιολόγηση για το 2014 (Μάρτιος 2014).
Τελικά τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν με βάση το αρχικό χρονοδιάγραμμα της τελευταίας αναθεώρησης του 2ΠΣΕΟ (Ιούλιος 2014). Η σοβαρότητα των θεμάτων, με ιδιαίτερη έμφαση στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι εσωτερικές διαφωνίες μεταξύ τόσο των επίσημων δανειστών όσο και των συμμετεχόντων στην κυβέρνηση συνεργασίας αναφορικά με διάφορες πλευρές τις τρέχουσας αξιολόγησης (όπως χρήση των διαθέσιμων κεφαλαίων του ΤΧΣ, απελευθέρωση αγορών και ανταγωνισμού σύμφωνα με την σχετική έκθεση του ΟΟΣΑ, απελευθέρωση αγοράς ενέργειας κ.ά.), η απουσία πίεσης από την πλευρά της εξυπηρέτησης του χρέους και η επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2013 οδήγησαν στην χρονική επιμήκυνση της διαπραγμάτευσης. Δεν θα πρέπει να παραγνωρίζουμε την σημασία των δύο τελευταίων παραγόντων στην διαπραγμάτευση.
Στο παρελθόν η πίεση από την ανάγκη εξυπηρέτησης του χρέους της χώρας ή των πρωτογενών δαπανών του δημοσίου αποτέλεσαν καθοριστικούς παράγοντες στην ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων.
Πλέον όμως έχουμε συμφωνία, που σύμφωνα με την χθεσινή ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περιλαμβάνει:
1. Την εφαρμογή του μεγαλύτερου μέρους των προτάσεων της έκθεσης του ΟΟΣΑ για τη βελτίωση του Ανταγωνισμού στους τομείς της μεταποίησης τροφίμων, τον τουρισμό, τα υλικά οικοδομών και το λιανικό εμπόριο. Παράλληλα, έγιναν σημαντικά βήματα προόδου όσον αφορά την απελευθέρωση των μεταφορών και του κλάδου της ενοικίασης οχημάτων ενώ μειώθηκαν οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης (μείωση κατά 3,9% από τον Ιούλιο 2014) και κατάργηση μέρους τουλάχιστον των φόρων υπέρ τρίτων. Όσον αφορά τα κρίσιμα ζητήματα των τελευταίων μηνών, την απελευθέρωση της αγοράς γάλακτος και την άδεια πώλησης των μη-συνταγογραφούμενων φαρμάκων και εκτός φαρμακείων δεν υπάρχει κάποια ειδική αναφορά στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη πληροφόρηση φαίνεται ότι τελικά υιοθετήθηκε η πρόταση της κυβέρνησης με δύο κατηγορίες παστεριωμένου γάλακτος, η πρώτη θα έχει διάρκεια ζωής δύο ημέρες και η δεύτερη θα ακολουθήσει τα κοινοτικά πρότυπα χαμηλής παστερίωσης με ανώτατο όριο τις 11 ημέρες. Όσον αφορά τα Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα (ΜΗΣΥΦΑ) επίσης ακολουθήθηκε μια συμβιβαστική λύση με διατήρηση της πώλησης τους μόνο στα φαρμακεία δοκιμαστικά για ένα τρίμηνο με απελευθέρωση της τιμής τους και κατάργηση του ορίου κέρδους των φαρμακοποιών. Μετά τους τρείς μήνες το συγκεκριμένο πλαίσιο θα επανεξεταστεί.
2. Την συνέχιση των μεταρρυθμίσεων στη δημόσια διοίκηση. Υπενθυμίζουμε ότι εκκρεμούσαν ζητήματα τόσο από το 1ο στάδιο της κινητικότητας των δημοσιών υπαλλήλων όσο και από το 2ο στάδιο (4000 υπάλληλοι των ΟΤΑ σε διαθεσιμότητα για το 2014 ώστε να επιτευχθεί ο τελικός αριθμός των 12.500 δημοσίων υπαλλήλων του 2ου κύματος διαθεσιμότητας) καθώς και ο αριθμός των απολύσεων. Δεν έχουν ακόμη γίνει γνωστές οι λεπτομέρειες όσον αφορά τη συγκεκριμένη πτυχή της συμφωνίας.
3. Τη συνέχιση της προώθησης των μεταρρυθμίσεων στην αγορά ενέργειας ώστε να επιτευχθεί ο εξορθολογισμός της τιμολογιακής πολιτικής του συγκεκριμένου κλάδου και να αποφευχθούν φαινόμενα συγκεκαλυμμένων επιδοτήσεων (βλέπε την πρόσφατη προσπάθεια της κυβέρνησης να μειώσει το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας για την βαριά βιομηχανία που δέχθηκε κριτική από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού). Σημαντικό ρόλο στις παραπάνω διαδικασίες καταλαμβάνει και η ήδη δρομολογημένη διάσπαση της ΔΕΗ πριν από την ιδιωτικοποίηση της.
4. Την επιτάχυνση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων. Όπως έχουμε επισημάνει πολλές φορές στο παρελθόν, οι ιδιωτικοποιήσεις πέρα από το δημοσιονομικό όφελος (τα έσοδα του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων κατευθύνονται στη μείωση του δημοσίου χρέους) αποτελούν βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον τον βασικό μηχανισμό προσέλκυσης άμεσων ξένων επενδύσεων. Το 2013 τα έσοδα του προγράμματος ήταν σαφώς χαμηλότερα του αρχικού στόχου του 2ΠΣΕΟ γεγονός που οδήγησε στην αύξηση του αντίστοιχου στόχου για το 2013 (στα €3,6 δισ.). Το θετικό νέο των τελευταίων εβδομάδων όσον αφορά τον συγκεκριμένο τομέα είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών για την παραχώρηση της εκμετάλλευσης της έκτασης του Παλιού Αεροδρομίου του Ελληνικού. Τελικές αποφάσεις αναμένονται το αργότερο μέχρι τις αρχές Απριλίου 2014.
5. Την λήψη όλων εκείνων των αναγκαίων μέτρων που θα εξασφαλίσουν την κεφαλαιακή επάρκεια των ελληνικών τραπεζών (με βάση τα αποτελέσματα της πρόσφατης σχετικής έκθεσης της Τράπεζας της Ελλάδος). Στο σημείο αυτό είναι αναγκαίο να σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ανακοίνωσή της σημειώνει ότι η ταχεία ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών – συμπεριλαμβανομένης και της σχεδιαζόμενης εισφοράς νέων ιδιωτικών κεφαλαίων – θα συμβάλει σημαντικά τόσο στην αντιμετώπιση των κινδύνων που συνεπάγονται τα υψηλά επίπεδα των μη εξυπηρετούμενων δανείων όσο και στην επαναδραστηριοποίηση των τραπεζών και την στήριξη της προσπάθειας της χώρας για την επιστροφή στην ανάπτυξη. Η επικείμενη αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Eurobank που αναμένεται να ακολουθήσει την ψήφιση του νομοσχεδίου για τα θέματα ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών θα αποτελέσει ένα κρίσιμο σημείο στη διαδικασία ανάκαμψης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος μετά από τις απώλειες από το Πρόγραμμα Ανταλλαγής Ομολόγων (PSI) του Μαρτίου 2012, το Πρόγραμμα Επαναγοράς Ομολόγων του Δεκεμβρίου 2012 και των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης (μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPLs) στο 31,2% του συνόλου το 3ο τρίμηνο του 2013).
Αντίθετα στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής φαίνεται ότι η πρόοδος όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας (βλέπε ελαστικοποίηση του ορίου απολύσεων κτλ) δεν ήταν σημαντική και αναμένεται συνέχιση της προσπάθειας κατά τη διάρκεια του 2014.
Όσον αφορά τις εξελίξεις στα δημοσιονομικά, σύμφωνα με την ανακοίνωση της κυβέρνησης, το πρωτογενές πλεόνασμα σε όρους του 2ΠΣΕΟ αναμένεται σημαντικά υψηλότερο κατά περίπου €2,0 δισ. του αντίστοιχου στόχου του Προϋπολογισμού 2014 (στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα €0,8 δισ.) εξαιτίας προφανώς της υπέρ-απόδοσης των φορολογικών μέτρων του 2013. Η κυβέρνηση εδώ και καιρό είχε εκφράσει την πρόθεσή της σχετικά με την επιστροφή μέρους του πλεονάσματος στις χαμηλότερες εισοδηματικά τάξεις. Έχουμε ήδη εδώ και καιρό επισημάνει ότι η διανομή του πλεονάσματος θα έπρεπε να γίνει κυρίως με αναπτυξιακά ή \ και δημοσιονομικά κριτήρια. Θεωρούμε ότι η απόφαση της κυβέρνησης για διάθεση €1,0 δις. από το πρωτογενές πλεόνασμα για την εξυπηρέτηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του δημοσίου αποτελεί ένα σωστό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.
Από εδώ και πέρα το ενδιαφέρον της κυβέρνησης είναι αναγκαίο να στραφεί στην επίτευξη του στόχου του Προϋπολογισμού 2014 για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2014 (1,6% ΑΕΠ).
Απαιτείται συνεπώς ανανέωση της προσπάθειας για την επίτευξη του Πλεονάσματος 2014 και σε αυτό αναμένεται να συμβάλουν σημαντικά:
1. Η επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ το 2014 για πρώτη φορά από το 2007. Η πρόσφατη πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι για θετικό ρυθμό ανάπτυξης 0,6% του ΑΕΠ το 2014 ενώ η αντίστοιχη πρόβλεψη της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων της Eurobank είναι για θετικό ρυθμό αύξησης 0,4% ΑΕΠ.
2. Η συνέχιση της προσπάθειας για εξορθολογισμό των δαπανών του δημοσίου.
3. Η συνέχιση της προσπάθειας για τη μείωση της φοροδιαφυγής και επίτευξη των στόχων για τα φορολογικά έσοδα του δημοσίου. Για άλλη μια φορά επισημαίνουμε ότι είναι σημαντικός σε αυτό το σημείο ο ρόλος της Γενικής Γραμματείας Εσόδων.
Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί να λάβει επιπλέον δημοσιονομικά μέτρα σε περίπτωση απόκλισης από τους δημοσιονομικούς στόχους των επόμενων ετών. Στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως ένα τέτοιο πιθανό μέτρο χαρακτηρίζεται και η επέκταση της ισχύος της εισφοράς αλληλεγγύης. Θεωρούμε ότι αυτό το ενδεχόμενο θα πρέπει να αποφευχθεί αφού θα μπορούσε να έχει σημαντική επίπτωση στο διαθέσιμο εισόδημα και συνεπώς στο ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ των επόμενων ετών.
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει αναλυτική ενημέρωση αναφορικά με τις λεπτομέρειες των συμφωνηθέντων μεταξύ ελληνικής κυβέρνησης και εκπροσώπων των επίσημων δανειστών. Η κυβέρνηση αναμένεται να καταθέσει τις επόμενες ημέρες – και πριν από το τέλος Μαρτίου 2014 – το νομοσχέδιο που θα περιλαμβάνει τα συμφωνηθέντα (τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις καθώς και το νομοσχέδιο για τις αλλαγές στο πλαίσιο ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών) ώστε να εξασφαλίσει την θετική απόφαση του Eurogroup της 1ης Απριλίου 2014 σχετικά με την εκταμίευση των δόσεων.
Δεν θεωρούμε ότι η ψήφιση του νομοσχεδίου θα αποτελέσει σημαντικό πρόβλημα για την κυβερνητική πλειοψηφία ιδιαίτερα μετά την ολοκλήρωση αυτής της σημαντικής διαπραγμάτευσης.
Υπενθυμίζουμε ότι οι εναπομένουσες δόσεις για το 2013 είναι €3,1δισ. από τον ΕΜΣ (αρχικά προγραμματιζόταν να καταβληθεί τον Δεκέμβριο του 2013) και €1,8 δισ. από το ΔΝΤ (και εδώ ο αρχικός προγραμματισμός ήταν για τον Δεκέμβριο του 2013). Οι δόσεις του 1ου τριμήνου 2014 από τον ΕΜΣ είναι €5,7δισ. και του ΔΝΤ €3,5 δισ. Το ΔΝΤ για να επιτρέψει την καταβολή της εναπομένουσας δόσης για το 2013 καθώς και τη συνέχιση του χρηματοδοτικού προγράμματος απαιτεί μια συνεπή λύση για το πρόβλημα του χρηματοδοτικού κενού του 2014 όπως αυτό αναγνωρίζεται στην προηγούμενη αξιολόγηση του 2ΠΣΕΟ (Ιούλιος 2013). Δεν θεωρούμε ότι το ζήτημα στην καταβολή των δόσεων του ΔΝΤ θα επιλυθεί την επόμενη περίοδο. Συνεπή λύση αναμένουμε μετά την εκκίνηση της διαδικασίας για τα μέσα ελάφρυνσης του χρέους, που σύμφωνα με την τελευταία πληροφόρηση έχει προγραμματισθεί χρονικά για το τέλος Αυγούστου 2014.
Αντίθετα αυτό που δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την αμέσως επόμενη περίοδο είναι μια έξοδος της χώρας στις αγορές. Για να είναι επιτυχημένη μια τέτοια έξοδος θα πρέπει – όπως έχουμε επισημάνει πολλές φορές στο παρελθόν – να είναι μικρή σε μέγεθος και όχι υψηλότερη των €2,0 δις. και να έλθει μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου, την έγκριση της δόσης και την πιθανή αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. Την αμέσως επόμενη περίοδο (21η Μαρτίου 2014 – 23η Μαΐου 2014) οι τρείς κύριοι αξιολογικοί οίκοι αναμένεται να προχωρήσουν σε αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. Δεν αποκλείουμε το ενδεχόμενο σημαντικής αναβάθμισής της. Κάτι τέτοιο άλλωστε είχε επισημανθεί και σε εκθέσεις των οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης στο τέλος του 2013.
Όλες οι παραπάνω εξελίξεις αναφορικά με την πρόοδο που σημειώθηκε την τελευταία εβδομάδα αντικατοπτρίζονται και στα περιθώρια μεταξύ των ελληνικών δεκαετών ομολόγων και των αντίστοιχων γερμανικών τίτλων. Την 19η Μαρτίου 2014 το περιθώριο των ομολόγων ήταν στις 521,9 μβ βελτιωμένο κατά 30,9 μβ σε εβδομαδιαία βάση, αλλά υψηλότερα κατά 21,9 μβ από το χαμηλότερο σημείο των τελευταίων 45 μηνών (500 μβ (6/3/2014)). Ταυτόχρονα, ο Γενικός Δείκτης του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών αυξήθηκε κατά μόλις 4,6 μβ ή 0,3% σε εβδομαδιαία βάση κυρίως εξαιτίας της αβεβαιότητας αναφορικά με την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού τομέα. Σημειώστε ότι το περιθώριο των ελληνικών ομολόγων ήταν στην περιοχή των 517,0 μβ στις αρχές Ιουνίου 2010, ένα μήνα μετά την υπογραφή του 1ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας και ενώ η τότε κυβέρνηση είχε μόλις αρχίσει την εφαρμογή του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων καθώς και την προσπάθεια δημοσιονομικής σύγκλισης.
Τώρα όλα αυτά είναι πίσω μας και με προσπάθεια και συστηματική δουλειά μπορούν να κλείσουν και τα ανοικτά θέματα που απομένουν για την επόμενη περίοδο.
www.bankingnews.gr
Όπως υποστηρίζει στην καθιερωμένη έκθεσή της "7 Hμέρες Οικονομία", η Eurobank:
• Η συμφωνία για την τρέχουσα αξιολόγηση βασίστηκε:
- Στην δέσμευση της κυβέρνησης για την προώθηση του μεγαλύτερου μέρους των προτάσεων του ΟΟΣΑ για την βελτίωση του ανταγωνισμού στην ελληνική οικονομία
- Στη δέσμευση για τη χρήση μεγάλου μέρους του πρωτογενούς πλεονάσματος γα την ανάπτυξη / δημοσιονομική ενίσχυση της οικονομίας μέσω τις αποπληρωμής ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων επιπλέον αυτόν που περιλαμβάνονταν ήδη στον Προϋπολογισμό 2014.
- Στη δέσμευση για την άμεση ολοκλήρωση του προγράμματος ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών ώστε οι τελευταίες να θωρακισθούν έναντι των κινδύνων των μη εξυπηρετούμενων δανείων και να συμβάλουν στην προσπάθεια επιστροφής σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
• Πιθανή έξοδος στις αγορές θα έχει σκοπό την τόνωση της εμπιστοσύνης στις δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας και προϋποθέτει:
- νομοθέτηση των συμφωνηθέντων,
- θετική απόφαση για εκταμίευση της δόσης,
- βελτίωση της πιστοληπτικής ικανότητα της χώρας,
- δέσμευση για συνέχιση της εφαρμογής του προγράμματος
Μετά από έξι μήνες διαπραγματεύσεων μπορούμε να δηλώσουμε ότι πλέον έχουμε συμφωνία. Η κυβέρνηση και η οι εκπρόσωποι των δανειστών, την Τρίτη 18 Μαρτίου 2014, ολοκλήρωσαν τις διαπραγματεύσεις για την τρέχουσα αξιολόγηση του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας (2ΠΣΕΟ). Η συγκεκριμένη διαπραγμάτευση θα έπρεπε αρχικά να είχε ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο του 2013 ενώ στην τρέχουσα περίοδο θα έπρεπε να ολοκληρώνεται η πρώτη αξιολόγηση για το 2014 (Μάρτιος 2014).
Τελικά τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν με βάση το αρχικό χρονοδιάγραμμα της τελευταίας αναθεώρησης του 2ΠΣΕΟ (Ιούλιος 2014). Η σοβαρότητα των θεμάτων, με ιδιαίτερη έμφαση στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι εσωτερικές διαφωνίες μεταξύ τόσο των επίσημων δανειστών όσο και των συμμετεχόντων στην κυβέρνηση συνεργασίας αναφορικά με διάφορες πλευρές τις τρέχουσας αξιολόγησης (όπως χρήση των διαθέσιμων κεφαλαίων του ΤΧΣ, απελευθέρωση αγορών και ανταγωνισμού σύμφωνα με την σχετική έκθεση του ΟΟΣΑ, απελευθέρωση αγοράς ενέργειας κ.ά.), η απουσία πίεσης από την πλευρά της εξυπηρέτησης του χρέους και η επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2013 οδήγησαν στην χρονική επιμήκυνση της διαπραγμάτευσης. Δεν θα πρέπει να παραγνωρίζουμε την σημασία των δύο τελευταίων παραγόντων στην διαπραγμάτευση.
Στο παρελθόν η πίεση από την ανάγκη εξυπηρέτησης του χρέους της χώρας ή των πρωτογενών δαπανών του δημοσίου αποτέλεσαν καθοριστικούς παράγοντες στην ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων.
Πλέον όμως έχουμε συμφωνία, που σύμφωνα με την χθεσινή ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περιλαμβάνει:
1. Την εφαρμογή του μεγαλύτερου μέρους των προτάσεων της έκθεσης του ΟΟΣΑ για τη βελτίωση του Ανταγωνισμού στους τομείς της μεταποίησης τροφίμων, τον τουρισμό, τα υλικά οικοδομών και το λιανικό εμπόριο. Παράλληλα, έγιναν σημαντικά βήματα προόδου όσον αφορά την απελευθέρωση των μεταφορών και του κλάδου της ενοικίασης οχημάτων ενώ μειώθηκαν οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης (μείωση κατά 3,9% από τον Ιούλιο 2014) και κατάργηση μέρους τουλάχιστον των φόρων υπέρ τρίτων. Όσον αφορά τα κρίσιμα ζητήματα των τελευταίων μηνών, την απελευθέρωση της αγοράς γάλακτος και την άδεια πώλησης των μη-συνταγογραφούμενων φαρμάκων και εκτός φαρμακείων δεν υπάρχει κάποια ειδική αναφορά στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη πληροφόρηση φαίνεται ότι τελικά υιοθετήθηκε η πρόταση της κυβέρνησης με δύο κατηγορίες παστεριωμένου γάλακτος, η πρώτη θα έχει διάρκεια ζωής δύο ημέρες και η δεύτερη θα ακολουθήσει τα κοινοτικά πρότυπα χαμηλής παστερίωσης με ανώτατο όριο τις 11 ημέρες. Όσον αφορά τα Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα (ΜΗΣΥΦΑ) επίσης ακολουθήθηκε μια συμβιβαστική λύση με διατήρηση της πώλησης τους μόνο στα φαρμακεία δοκιμαστικά για ένα τρίμηνο με απελευθέρωση της τιμής τους και κατάργηση του ορίου κέρδους των φαρμακοποιών. Μετά τους τρείς μήνες το συγκεκριμένο πλαίσιο θα επανεξεταστεί.
2. Την συνέχιση των μεταρρυθμίσεων στη δημόσια διοίκηση. Υπενθυμίζουμε ότι εκκρεμούσαν ζητήματα τόσο από το 1ο στάδιο της κινητικότητας των δημοσιών υπαλλήλων όσο και από το 2ο στάδιο (4000 υπάλληλοι των ΟΤΑ σε διαθεσιμότητα για το 2014 ώστε να επιτευχθεί ο τελικός αριθμός των 12.500 δημοσίων υπαλλήλων του 2ου κύματος διαθεσιμότητας) καθώς και ο αριθμός των απολύσεων. Δεν έχουν ακόμη γίνει γνωστές οι λεπτομέρειες όσον αφορά τη συγκεκριμένη πτυχή της συμφωνίας.
3. Τη συνέχιση της προώθησης των μεταρρυθμίσεων στην αγορά ενέργειας ώστε να επιτευχθεί ο εξορθολογισμός της τιμολογιακής πολιτικής του συγκεκριμένου κλάδου και να αποφευχθούν φαινόμενα συγκεκαλυμμένων επιδοτήσεων (βλέπε την πρόσφατη προσπάθεια της κυβέρνησης να μειώσει το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας για την βαριά βιομηχανία που δέχθηκε κριτική από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού). Σημαντικό ρόλο στις παραπάνω διαδικασίες καταλαμβάνει και η ήδη δρομολογημένη διάσπαση της ΔΕΗ πριν από την ιδιωτικοποίηση της.
4. Την επιτάχυνση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων. Όπως έχουμε επισημάνει πολλές φορές στο παρελθόν, οι ιδιωτικοποιήσεις πέρα από το δημοσιονομικό όφελος (τα έσοδα του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων κατευθύνονται στη μείωση του δημοσίου χρέους) αποτελούν βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον τον βασικό μηχανισμό προσέλκυσης άμεσων ξένων επενδύσεων. Το 2013 τα έσοδα του προγράμματος ήταν σαφώς χαμηλότερα του αρχικού στόχου του 2ΠΣΕΟ γεγονός που οδήγησε στην αύξηση του αντίστοιχου στόχου για το 2013 (στα €3,6 δισ.). Το θετικό νέο των τελευταίων εβδομάδων όσον αφορά τον συγκεκριμένο τομέα είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών για την παραχώρηση της εκμετάλλευσης της έκτασης του Παλιού Αεροδρομίου του Ελληνικού. Τελικές αποφάσεις αναμένονται το αργότερο μέχρι τις αρχές Απριλίου 2014.
5. Την λήψη όλων εκείνων των αναγκαίων μέτρων που θα εξασφαλίσουν την κεφαλαιακή επάρκεια των ελληνικών τραπεζών (με βάση τα αποτελέσματα της πρόσφατης σχετικής έκθεσης της Τράπεζας της Ελλάδος). Στο σημείο αυτό είναι αναγκαίο να σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ανακοίνωσή της σημειώνει ότι η ταχεία ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών – συμπεριλαμβανομένης και της σχεδιαζόμενης εισφοράς νέων ιδιωτικών κεφαλαίων – θα συμβάλει σημαντικά τόσο στην αντιμετώπιση των κινδύνων που συνεπάγονται τα υψηλά επίπεδα των μη εξυπηρετούμενων δανείων όσο και στην επαναδραστηριοποίηση των τραπεζών και την στήριξη της προσπάθειας της χώρας για την επιστροφή στην ανάπτυξη. Η επικείμενη αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Eurobank που αναμένεται να ακολουθήσει την ψήφιση του νομοσχεδίου για τα θέματα ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών θα αποτελέσει ένα κρίσιμο σημείο στη διαδικασία ανάκαμψης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος μετά από τις απώλειες από το Πρόγραμμα Ανταλλαγής Ομολόγων (PSI) του Μαρτίου 2012, το Πρόγραμμα Επαναγοράς Ομολόγων του Δεκεμβρίου 2012 και των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης (μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPLs) στο 31,2% του συνόλου το 3ο τρίμηνο του 2013).
Αντίθετα στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής φαίνεται ότι η πρόοδος όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας (βλέπε ελαστικοποίηση του ορίου απολύσεων κτλ) δεν ήταν σημαντική και αναμένεται συνέχιση της προσπάθειας κατά τη διάρκεια του 2014.
Όσον αφορά τις εξελίξεις στα δημοσιονομικά, σύμφωνα με την ανακοίνωση της κυβέρνησης, το πρωτογενές πλεόνασμα σε όρους του 2ΠΣΕΟ αναμένεται σημαντικά υψηλότερο κατά περίπου €2,0 δισ. του αντίστοιχου στόχου του Προϋπολογισμού 2014 (στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα €0,8 δισ.) εξαιτίας προφανώς της υπέρ-απόδοσης των φορολογικών μέτρων του 2013. Η κυβέρνηση εδώ και καιρό είχε εκφράσει την πρόθεσή της σχετικά με την επιστροφή μέρους του πλεονάσματος στις χαμηλότερες εισοδηματικά τάξεις. Έχουμε ήδη εδώ και καιρό επισημάνει ότι η διανομή του πλεονάσματος θα έπρεπε να γίνει κυρίως με αναπτυξιακά ή \ και δημοσιονομικά κριτήρια. Θεωρούμε ότι η απόφαση της κυβέρνησης για διάθεση €1,0 δις. από το πρωτογενές πλεόνασμα για την εξυπηρέτηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του δημοσίου αποτελεί ένα σωστό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.
Από εδώ και πέρα το ενδιαφέρον της κυβέρνησης είναι αναγκαίο να στραφεί στην επίτευξη του στόχου του Προϋπολογισμού 2014 για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2014 (1,6% ΑΕΠ).
Απαιτείται συνεπώς ανανέωση της προσπάθειας για την επίτευξη του Πλεονάσματος 2014 και σε αυτό αναμένεται να συμβάλουν σημαντικά:
1. Η επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ το 2014 για πρώτη φορά από το 2007. Η πρόσφατη πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι για θετικό ρυθμό ανάπτυξης 0,6% του ΑΕΠ το 2014 ενώ η αντίστοιχη πρόβλεψη της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων της Eurobank είναι για θετικό ρυθμό αύξησης 0,4% ΑΕΠ.
2. Η συνέχιση της προσπάθειας για εξορθολογισμό των δαπανών του δημοσίου.
3. Η συνέχιση της προσπάθειας για τη μείωση της φοροδιαφυγής και επίτευξη των στόχων για τα φορολογικά έσοδα του δημοσίου. Για άλλη μια φορά επισημαίνουμε ότι είναι σημαντικός σε αυτό το σημείο ο ρόλος της Γενικής Γραμματείας Εσόδων.
Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί να λάβει επιπλέον δημοσιονομικά μέτρα σε περίπτωση απόκλισης από τους δημοσιονομικούς στόχους των επόμενων ετών. Στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως ένα τέτοιο πιθανό μέτρο χαρακτηρίζεται και η επέκταση της ισχύος της εισφοράς αλληλεγγύης. Θεωρούμε ότι αυτό το ενδεχόμενο θα πρέπει να αποφευχθεί αφού θα μπορούσε να έχει σημαντική επίπτωση στο διαθέσιμο εισόδημα και συνεπώς στο ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ των επόμενων ετών.
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει αναλυτική ενημέρωση αναφορικά με τις λεπτομέρειες των συμφωνηθέντων μεταξύ ελληνικής κυβέρνησης και εκπροσώπων των επίσημων δανειστών. Η κυβέρνηση αναμένεται να καταθέσει τις επόμενες ημέρες – και πριν από το τέλος Μαρτίου 2014 – το νομοσχέδιο που θα περιλαμβάνει τα συμφωνηθέντα (τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις καθώς και το νομοσχέδιο για τις αλλαγές στο πλαίσιο ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών) ώστε να εξασφαλίσει την θετική απόφαση του Eurogroup της 1ης Απριλίου 2014 σχετικά με την εκταμίευση των δόσεων.
Δεν θεωρούμε ότι η ψήφιση του νομοσχεδίου θα αποτελέσει σημαντικό πρόβλημα για την κυβερνητική πλειοψηφία ιδιαίτερα μετά την ολοκλήρωση αυτής της σημαντικής διαπραγμάτευσης.
Υπενθυμίζουμε ότι οι εναπομένουσες δόσεις για το 2013 είναι €3,1δισ. από τον ΕΜΣ (αρχικά προγραμματιζόταν να καταβληθεί τον Δεκέμβριο του 2013) και €1,8 δισ. από το ΔΝΤ (και εδώ ο αρχικός προγραμματισμός ήταν για τον Δεκέμβριο του 2013). Οι δόσεις του 1ου τριμήνου 2014 από τον ΕΜΣ είναι €5,7δισ. και του ΔΝΤ €3,5 δισ. Το ΔΝΤ για να επιτρέψει την καταβολή της εναπομένουσας δόσης για το 2013 καθώς και τη συνέχιση του χρηματοδοτικού προγράμματος απαιτεί μια συνεπή λύση για το πρόβλημα του χρηματοδοτικού κενού του 2014 όπως αυτό αναγνωρίζεται στην προηγούμενη αξιολόγηση του 2ΠΣΕΟ (Ιούλιος 2013). Δεν θεωρούμε ότι το ζήτημα στην καταβολή των δόσεων του ΔΝΤ θα επιλυθεί την επόμενη περίοδο. Συνεπή λύση αναμένουμε μετά την εκκίνηση της διαδικασίας για τα μέσα ελάφρυνσης του χρέους, που σύμφωνα με την τελευταία πληροφόρηση έχει προγραμματισθεί χρονικά για το τέλος Αυγούστου 2014.
Αντίθετα αυτό που δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την αμέσως επόμενη περίοδο είναι μια έξοδος της χώρας στις αγορές. Για να είναι επιτυχημένη μια τέτοια έξοδος θα πρέπει – όπως έχουμε επισημάνει πολλές φορές στο παρελθόν – να είναι μικρή σε μέγεθος και όχι υψηλότερη των €2,0 δις. και να έλθει μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου, την έγκριση της δόσης και την πιθανή αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. Την αμέσως επόμενη περίοδο (21η Μαρτίου 2014 – 23η Μαΐου 2014) οι τρείς κύριοι αξιολογικοί οίκοι αναμένεται να προχωρήσουν σε αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. Δεν αποκλείουμε το ενδεχόμενο σημαντικής αναβάθμισής της. Κάτι τέτοιο άλλωστε είχε επισημανθεί και σε εκθέσεις των οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης στο τέλος του 2013.
Όλες οι παραπάνω εξελίξεις αναφορικά με την πρόοδο που σημειώθηκε την τελευταία εβδομάδα αντικατοπτρίζονται και στα περιθώρια μεταξύ των ελληνικών δεκαετών ομολόγων και των αντίστοιχων γερμανικών τίτλων. Την 19η Μαρτίου 2014 το περιθώριο των ομολόγων ήταν στις 521,9 μβ βελτιωμένο κατά 30,9 μβ σε εβδομαδιαία βάση, αλλά υψηλότερα κατά 21,9 μβ από το χαμηλότερο σημείο των τελευταίων 45 μηνών (500 μβ (6/3/2014)). Ταυτόχρονα, ο Γενικός Δείκτης του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών αυξήθηκε κατά μόλις 4,6 μβ ή 0,3% σε εβδομαδιαία βάση κυρίως εξαιτίας της αβεβαιότητας αναφορικά με την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού τομέα. Σημειώστε ότι το περιθώριο των ελληνικών ομολόγων ήταν στην περιοχή των 517,0 μβ στις αρχές Ιουνίου 2010, ένα μήνα μετά την υπογραφή του 1ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας και ενώ η τότε κυβέρνηση είχε μόλις αρχίσει την εφαρμογή του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων καθώς και την προσπάθεια δημοσιονομικής σύγκλισης.
Τώρα όλα αυτά είναι πίσω μας και με προσπάθεια και συστηματική δουλειά μπορούν να κλείσουν και τα ανοικτά θέματα που απομένουν για την επόμενη περίοδο.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών