Εκ των υστέρων, η επανένωση της Γερμανίας ήταν μια κατάρα παρά ευλογία.
Όταν W. Schaeuble, ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, που κατέθεσε πρόσφατα πρόταση για την έξοδο της Ελλάδος από το ευρώ, ήθελε να επισημάνει με αυτό τον τρόπο ότι κανένα μέλος της ευρωζώνης δεν μπορεί να αποκλίνει από τους αυστηρούς κανόνες της νομισματικής ένωσης.
Στην πραγματικότητα, η πρωτοβουλία του Schaeuble προκάλεσε ευρύτερη συζήτηση για τις αρχές στις οποίες στηρίζεται το ευρώ, τη διακυβέρνηση και βεβαίως την ύπαρξή του αναφέρει σε άρθρο του ο Jean Pisani-Ferry που είναι καθηγητής στο Hertie School of Governance στο Βερολίνο.
Σήμερα υπηρετεί ως Γενικός Επίτροπος για τον Πολιτικό Σχεδιασμό της γαλλικής κυβέρνησης.
Ήταν επίσης πρώην διευθυντής του Bruegel του ινστιτούτου σκέψης, που εδρεύει στις Βρυξέλλες.
Μόλις δύο εβδομάδες πριν από την πρόταση του Schaeuble, οι ηγέτες της Ευρώπης είχαν εστιαστεί στην έκθεση σχετικά με το μέλλον του ευρώ που προετοίμασε ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Jean-Claude Juncker και οι συνάδελφοί του από τα άλλα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αλλά η νέα διαμάχη με την Ελλάδα έχει πείσει πολλούς πολιτικούς για την αναγκαιότητα να επανεξετάσουν την κατάσταση.
Εν τω μεταξύ, οι πολίτες αναρωτιούνται αν αξίζει να μοιράζονται αυτό το νόμισμα, αν έχει νόημα και αν μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία για το μέλλον του ευρώ.
Για τα νομίσματα, όπως και για τις χώρες, οι αρχέγονοι μύθοι έχουν σημασία
Με βάση την συμβατική σκέψη το ευρώ ήταν το πολιτικό τίμημα της αποκατάστασης των σχέσεων Γερμανίας και Γαλλίας αλλά και της ενοποίησης της Γερμανίας.
Το ευρώ άρχισε να δημιουργείται την δεκαετία του 1980 για να επιλύσει ένα μακροχρόνιο δίλημμα.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ήταν τόσο έντονα αντίθετες με τις μεγάλες, ευμετάβλητες και κυμαινόμενες συναλλαγματικές ισοτιμίες, οι οποίες υποτίθεται ότι ήταν ασυμβίβαστες με την ενιαία αγορά.
Ένα πραγματικά ευρωπαϊκό νόμισμα χτισμένο πάνω στις γερμανικές αρχές φαίνεται ότι ήταν ο καλύτερος τρόπος για να προχωρήσει η Ευρώπη.
Εκ των υστέρων, η επανένωση της Γερμανίας ήταν μια κατάρα παρά ευλογία.
Όταν οι συναλλαγματικές ισοτιμίες κλειδώθηκαν το 1999, η Γερμανία ήταν υπερτιμημένη, και η οικονομία της προσπαθούσε να ανακάμψει.
Η Γαλλία ήταν υποτιμημένη και η οικονομία της εμφάνιζε πολύ θετικά στοιχεία.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000, οι ισορροπίες άλλαξαν και οι ανισορροπίες εμφανίστηκαν.
Η Γερμανία άρχισε να ανακάμπτει και όταν ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση το 2008, οι συνθήκες ήταν ώριμες για την τέλεια καταιγίδα.
Κανείς δεν μπορεί να πει πως η Ευρώπη θα είχε εξελιχθεί χωρίς το ευρώ.
Θα είχε αποδώσει το σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών ή θα είχε καταρρεύσει;
Το γερμανικό μάρκο θα ήταν υπερτιμημένο;
Τα κράτη θα είχαν επαναφέρει τους εμπορικούς φραγμούς, κόντρα στην ενιαία αγορά;
Θα είχε δημιουργηθεί η φούσκα ακινήτων στην Ισπανία;
Οι κυβερνήσεις θα είχαν υιοθετήσει τις μεταρρυθμίσεις περισσότερο ή λιγότερο;
Κατά τα τελευταία 15 χρόνια, οι οικονομικές επιδόσεις της ευρωζώνης ήταν απογοητευτικές και το πολιτικό σύστημα πρέπει να λογοδοτήσει για αυτό.
Αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι το κατά πόσον ένα κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα εξακολουθεί να έχει νόημα για το μέλλον.
Αυτή η ερώτηση συχνά καταστρατηγείται, επειδή το κόστος της εξόδου θεωρείται πολύ υψηλό για να εξεταστεί ο διαμελισμός της ευρωζώνης.
Επιπλέον, τραβώντας από την πρίζα το ευρώ θα μπορούσε να ενισχύσει τις σκοτεινές δυνάμεις του εθνικισμού και του προστατευτισμού.
Αλλά, όπως ο καθηγητής Kevin O 'Rourke υποστήριξε πρόσφατα, αυτό δεν αποτελεί επαρκές επιχείρημα.
Το επιχείρημα αυτό είναι ισοδύναμο όπως στην περίπτωση ενός που συμβουλεύει ένα ζευγάρι να παραμείνει παντρεμένο, γιατί το διαζύγιο είναι πάρα πολύ ακριβό.
Το ευρώ εξακολουθεί να έχει νόημα;
Το ευρώ εκτιμήθηκε ότι θα είχε 3 οφέλη
1)Η νομισματική ένωση, θεωρήθηκε, ότι θα ενθαρρύνει την οικονομική ολοκλήρωση, την ενίσχυση της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης της Ευρώπης.
Αντ 'αυτού, το ενδοκοινοτικό εμπόριο και οι επενδύσεις στην ευρωζώνη έχουν αυξηθεί μόνο μέτρια ενώ οι δυνατότητες της ανάπτυξης έχει πράγματι αποδυναμωθεί.
Αυτό έχει συμβεί επειδή οι εθνικές κυβερνήσεις επειδή θέλουν να μετατρέψουν την Ευρωζώνη σε μια οικονομική δύναμη.
Αυτό ήταν ίσως λογικό πολιτικά, αλλά δεν είχε κανένα οικονομικό νόημα:
Η τεράστια εγχώρια αγορά της Ευρώπης είναι πλεονέκτημα και οι ευκαιρίες για την ενίσχυση αυτής της αγοράς δεν πρέπει να σπαταληθεί.
2) Υπήρχε η ελπίδα ότι το ευρώ θα γίνει ένα σημαντικό διεθνές νόμισμα.
Σύμφωνα με πρόσφατα στατιστικά στοιχεία της ΕΚΤ, αυτή η ελπίδα έχει εκπληρωθεί σε μεγάλο βαθμό.
Με τη διεθνή χρήση του ευρώ αποτελώντας το δεύτερο ισχυρότερο νόμισμα μετά το δολάριο ΗΠΑ, το επίτευγμα αυτό μπορεί να βοηθήσει την Ευρώπη να συνεχίσει τη διαμόρφωση της παγκόσμιας οικονομικής τάξης, αντί να διολισθήσει σε επικίνδυνους δρόμους.
3) Ήταν (αφελές) να πιστεύει κανείς ότι τα θεσμικά όργανα που στηρίζουν το ευρώ θα βελτιώσουν τη συνολική ποιότητα της οικονομικής πολιτικής.
Η Λυδία λίθος ήρθε στον απόηχο του 2008 με την παγκόσμια οικονομική κρίση:
Γιατί η Επιτροπή υπερεκτίμησε τη δημοσιονομική διάσταση της κρίσης και υποτίμησε χρηματοοικονομική διάσταση, η ευρωζώνη απέδωσε χειρότερα έναντι της κρίσης σε σχέση με τις ΗΠΑ ή το Ηνωμένο Βασίλειο.
Εάν το ευρώ είναι το νόμισμα της ευημερίας, οι περαιτέρω μεταρρυθμίσεις του πολιτικού συστήματος είναι επομένως απαραίτητες.
Αλλά για να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν όλα αυτά απαιτείται ευρεία συναίνεση σχετικά με τη φύση του προβλήματος.
Η συνεχιζόμενη διαμάχη για την Ελλάδα αποδεικνύει, ότι η συμφωνία παραμένει άπιαστο όνειρο:
Οι συμμετέχουσες χώρες στο ευρώ έχουν αναπτύξει αντιφατικές προσεγγίσεις για τα αίτια της κρίσης χρέους..
Ο Richard Cooper του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ παρατήρησε κάποτε ότι κατά τις πρώτες ημέρες της διεθνούς συνεργασίας για τη δημόσια υγεία και την καταπολέμηση των ασθενειών παγκοσμίως, υπήρξαν μεγάλες διαφορές στις χώρες.
Αλλιώς αντιδρούσε μια χώρα που εμφάνιζε μεγάλα προβλήματα σε σχέση με μια άλλη χώρα που αντιμετώπιζε μικρότερα προβλήματα στο θέμα της υγείας.
Όλοι συμφωνούσαν στην κοινή δράση, αλλά δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν σε ένα κοινό σχέδιο, επειδή διαφωνούσαν για το πώς πέρασαν τα σύνορα οι επιδημίες.
Αυτό είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ευρωζώνη σήμερα. Ευτυχώς, δεν είναι άλυτο καθώς σημαντικές μεταρρυθμίσεις έχουν προχωρήσει, όπως η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας ESM και η τραπεζική ένωση.
Παρά τις διαφωνίες επίσης η ΕΚΤ συνεχίζει να ενεργεί με τόλμη.
Αλλά το γεγονός ότι οι μεταρρυθμίσεις και οι δράσεις έγιναν μόνο τον τελευταίο καιρό και υπό την πίεση της οξείας κρίσης, είναι μια όντως αφυπνιστική υπενθύμιση της δυσκολίας επίτευξης συναίνεσης για το μέλλον του ευρώ.
Η Ευρώπη δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά χρονοτριβώντας και υποκρινόμενη.
Είτε τα μέλη της ευρωζώνης θα συμφωνήσουν σχετικά με την ατζέντα της διακυβέρνησης και τις πολιτικές μεταρρυθμίσεις που θα μετατρέψουν τη νομισματική ένωση σε μια μηχανή της ευημερίας ή θα σκοντάψει επανειλημμένα στις διαφωνίες για την κρίση, μέχρι να χάσουν την υπομονή τους οι πολίτες ή οι αγορές να χάσουν την εμπιστοσύνη τους στο ευρώ.
Η σαφήνεια αποτελεί την προϋπόθεση της σοβαρής συζήτησης που πρέπει να ξεκινήσει αλλά και των φιλόδοξων μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται.
Κάθε ένας από τους κύριους συμμετέχοντες έχει πλέον την υποχρέωση να προσδιορίσει αυτό που θεωρεί απαραίτητο, αυτό που θεωρεί απαράδεκτο, και τι είναι έτοιμος να προσφέρει σε αντάλλαγμα για ότι θέλει.
Μεταφραστική επιμέλεια Πέτρος Λαζάρου
www.bankingnews.gr
Στην πραγματικότητα, η πρωτοβουλία του Schaeuble προκάλεσε ευρύτερη συζήτηση για τις αρχές στις οποίες στηρίζεται το ευρώ, τη διακυβέρνηση και βεβαίως την ύπαρξή του αναφέρει σε άρθρο του ο Jean Pisani-Ferry που είναι καθηγητής στο Hertie School of Governance στο Βερολίνο.
Σήμερα υπηρετεί ως Γενικός Επίτροπος για τον Πολιτικό Σχεδιασμό της γαλλικής κυβέρνησης.
Ήταν επίσης πρώην διευθυντής του Bruegel του ινστιτούτου σκέψης, που εδρεύει στις Βρυξέλλες.
Μόλις δύο εβδομάδες πριν από την πρόταση του Schaeuble, οι ηγέτες της Ευρώπης είχαν εστιαστεί στην έκθεση σχετικά με το μέλλον του ευρώ που προετοίμασε ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Jean-Claude Juncker και οι συνάδελφοί του από τα άλλα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αλλά η νέα διαμάχη με την Ελλάδα έχει πείσει πολλούς πολιτικούς για την αναγκαιότητα να επανεξετάσουν την κατάσταση.
Εν τω μεταξύ, οι πολίτες αναρωτιούνται αν αξίζει να μοιράζονται αυτό το νόμισμα, αν έχει νόημα και αν μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία για το μέλλον του ευρώ.
Για τα νομίσματα, όπως και για τις χώρες, οι αρχέγονοι μύθοι έχουν σημασία
Με βάση την συμβατική σκέψη το ευρώ ήταν το πολιτικό τίμημα της αποκατάστασης των σχέσεων Γερμανίας και Γαλλίας αλλά και της ενοποίησης της Γερμανίας.
Το ευρώ άρχισε να δημιουργείται την δεκαετία του 1980 για να επιλύσει ένα μακροχρόνιο δίλημμα.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ήταν τόσο έντονα αντίθετες με τις μεγάλες, ευμετάβλητες και κυμαινόμενες συναλλαγματικές ισοτιμίες, οι οποίες υποτίθεται ότι ήταν ασυμβίβαστες με την ενιαία αγορά.
Ένα πραγματικά ευρωπαϊκό νόμισμα χτισμένο πάνω στις γερμανικές αρχές φαίνεται ότι ήταν ο καλύτερος τρόπος για να προχωρήσει η Ευρώπη.
Εκ των υστέρων, η επανένωση της Γερμανίας ήταν μια κατάρα παρά ευλογία.
Όταν οι συναλλαγματικές ισοτιμίες κλειδώθηκαν το 1999, η Γερμανία ήταν υπερτιμημένη, και η οικονομία της προσπαθούσε να ανακάμψει.
Η Γαλλία ήταν υποτιμημένη και η οικονομία της εμφάνιζε πολύ θετικά στοιχεία.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000, οι ισορροπίες άλλαξαν και οι ανισορροπίες εμφανίστηκαν.
Η Γερμανία άρχισε να ανακάμπτει και όταν ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση το 2008, οι συνθήκες ήταν ώριμες για την τέλεια καταιγίδα.
Κανείς δεν μπορεί να πει πως η Ευρώπη θα είχε εξελιχθεί χωρίς το ευρώ.
Θα είχε αποδώσει το σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών ή θα είχε καταρρεύσει;
Το γερμανικό μάρκο θα ήταν υπερτιμημένο;
Τα κράτη θα είχαν επαναφέρει τους εμπορικούς φραγμούς, κόντρα στην ενιαία αγορά;
Θα είχε δημιουργηθεί η φούσκα ακινήτων στην Ισπανία;
Οι κυβερνήσεις θα είχαν υιοθετήσει τις μεταρρυθμίσεις περισσότερο ή λιγότερο;
Κατά τα τελευταία 15 χρόνια, οι οικονομικές επιδόσεις της ευρωζώνης ήταν απογοητευτικές και το πολιτικό σύστημα πρέπει να λογοδοτήσει για αυτό.
Αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι το κατά πόσον ένα κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα εξακολουθεί να έχει νόημα για το μέλλον.
Αυτή η ερώτηση συχνά καταστρατηγείται, επειδή το κόστος της εξόδου θεωρείται πολύ υψηλό για να εξεταστεί ο διαμελισμός της ευρωζώνης.
Επιπλέον, τραβώντας από την πρίζα το ευρώ θα μπορούσε να ενισχύσει τις σκοτεινές δυνάμεις του εθνικισμού και του προστατευτισμού.
Αλλά, όπως ο καθηγητής Kevin O 'Rourke υποστήριξε πρόσφατα, αυτό δεν αποτελεί επαρκές επιχείρημα.
Το επιχείρημα αυτό είναι ισοδύναμο όπως στην περίπτωση ενός που συμβουλεύει ένα ζευγάρι να παραμείνει παντρεμένο, γιατί το διαζύγιο είναι πάρα πολύ ακριβό.
Το ευρώ εξακολουθεί να έχει νόημα;
Το ευρώ εκτιμήθηκε ότι θα είχε 3 οφέλη
1)Η νομισματική ένωση, θεωρήθηκε, ότι θα ενθαρρύνει την οικονομική ολοκλήρωση, την ενίσχυση της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης της Ευρώπης.
Αντ 'αυτού, το ενδοκοινοτικό εμπόριο και οι επενδύσεις στην ευρωζώνη έχουν αυξηθεί μόνο μέτρια ενώ οι δυνατότητες της ανάπτυξης έχει πράγματι αποδυναμωθεί.
Αυτό έχει συμβεί επειδή οι εθνικές κυβερνήσεις επειδή θέλουν να μετατρέψουν την Ευρωζώνη σε μια οικονομική δύναμη.
Αυτό ήταν ίσως λογικό πολιτικά, αλλά δεν είχε κανένα οικονομικό νόημα:
Η τεράστια εγχώρια αγορά της Ευρώπης είναι πλεονέκτημα και οι ευκαιρίες για την ενίσχυση αυτής της αγοράς δεν πρέπει να σπαταληθεί.
2) Υπήρχε η ελπίδα ότι το ευρώ θα γίνει ένα σημαντικό διεθνές νόμισμα.
Σύμφωνα με πρόσφατα στατιστικά στοιχεία της ΕΚΤ, αυτή η ελπίδα έχει εκπληρωθεί σε μεγάλο βαθμό.
Με τη διεθνή χρήση του ευρώ αποτελώντας το δεύτερο ισχυρότερο νόμισμα μετά το δολάριο ΗΠΑ, το επίτευγμα αυτό μπορεί να βοηθήσει την Ευρώπη να συνεχίσει τη διαμόρφωση της παγκόσμιας οικονομικής τάξης, αντί να διολισθήσει σε επικίνδυνους δρόμους.
3) Ήταν (αφελές) να πιστεύει κανείς ότι τα θεσμικά όργανα που στηρίζουν το ευρώ θα βελτιώσουν τη συνολική ποιότητα της οικονομικής πολιτικής.
Η Λυδία λίθος ήρθε στον απόηχο του 2008 με την παγκόσμια οικονομική κρίση:
Γιατί η Επιτροπή υπερεκτίμησε τη δημοσιονομική διάσταση της κρίσης και υποτίμησε χρηματοοικονομική διάσταση, η ευρωζώνη απέδωσε χειρότερα έναντι της κρίσης σε σχέση με τις ΗΠΑ ή το Ηνωμένο Βασίλειο.
Εάν το ευρώ είναι το νόμισμα της ευημερίας, οι περαιτέρω μεταρρυθμίσεις του πολιτικού συστήματος είναι επομένως απαραίτητες.
Αλλά για να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν όλα αυτά απαιτείται ευρεία συναίνεση σχετικά με τη φύση του προβλήματος.
Η συνεχιζόμενη διαμάχη για την Ελλάδα αποδεικνύει, ότι η συμφωνία παραμένει άπιαστο όνειρο:
Οι συμμετέχουσες χώρες στο ευρώ έχουν αναπτύξει αντιφατικές προσεγγίσεις για τα αίτια της κρίσης χρέους..
Ο Richard Cooper του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ παρατήρησε κάποτε ότι κατά τις πρώτες ημέρες της διεθνούς συνεργασίας για τη δημόσια υγεία και την καταπολέμηση των ασθενειών παγκοσμίως, υπήρξαν μεγάλες διαφορές στις χώρες.
Αλλιώς αντιδρούσε μια χώρα που εμφάνιζε μεγάλα προβλήματα σε σχέση με μια άλλη χώρα που αντιμετώπιζε μικρότερα προβλήματα στο θέμα της υγείας.
Όλοι συμφωνούσαν στην κοινή δράση, αλλά δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν σε ένα κοινό σχέδιο, επειδή διαφωνούσαν για το πώς πέρασαν τα σύνορα οι επιδημίες.
Αυτό είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ευρωζώνη σήμερα. Ευτυχώς, δεν είναι άλυτο καθώς σημαντικές μεταρρυθμίσεις έχουν προχωρήσει, όπως η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας ESM και η τραπεζική ένωση.
Παρά τις διαφωνίες επίσης η ΕΚΤ συνεχίζει να ενεργεί με τόλμη.
Αλλά το γεγονός ότι οι μεταρρυθμίσεις και οι δράσεις έγιναν μόνο τον τελευταίο καιρό και υπό την πίεση της οξείας κρίσης, είναι μια όντως αφυπνιστική υπενθύμιση της δυσκολίας επίτευξης συναίνεσης για το μέλλον του ευρώ.
Η Ευρώπη δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά χρονοτριβώντας και υποκρινόμενη.
Είτε τα μέλη της ευρωζώνης θα συμφωνήσουν σχετικά με την ατζέντα της διακυβέρνησης και τις πολιτικές μεταρρυθμίσεις που θα μετατρέψουν τη νομισματική ένωση σε μια μηχανή της ευημερίας ή θα σκοντάψει επανειλημμένα στις διαφωνίες για την κρίση, μέχρι να χάσουν την υπομονή τους οι πολίτες ή οι αγορές να χάσουν την εμπιστοσύνη τους στο ευρώ.
Η σαφήνεια αποτελεί την προϋπόθεση της σοβαρής συζήτησης που πρέπει να ξεκινήσει αλλά και των φιλόδοξων μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται.
Κάθε ένας από τους κύριους συμμετέχοντες έχει πλέον την υποχρέωση να προσδιορίσει αυτό που θεωρεί απαραίτητο, αυτό που θεωρεί απαράδεκτο, και τι είναι έτοιμος να προσφέρει σε αντάλλαγμα για ότι θέλει.
Μεταφραστική επιμέλεια Πέτρος Λαζάρου
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών