Τρία θέματα ξεχωρίζουν: έλλειψη επικέντρωσης στην ανάπτυξη, ο ρόλος των τραπεζών και η «κυριότητα» των μεταρρυθμίσεων
Στο ταραχώδες καλοκαίρι που έζησε η Ελλάδα αναφέρεται σε ανάλυσή του το ινστιτούτο Brookings, επισημαίνοντας τις μαραθώνιες συνομιλίες με τους πιστωτές της χώρας, το δημοψήφισμα για την απόρριψη των μέτρων λιτότητας τον Ιούλιο, την εν συνεχεία αποδοχή αυτών των μέτρων που οδήγησαν στην παραίτηση του έλληνα πρωθυπουργού τον Αύγουστο και εν τέλει, τις νέες εκλογές, τις τέταρτες στην Ελλάδα από το ξεκίνημα της κρίσης στην Ευρωζώνη το 2011.
Πολλές από αυτές τις αναταράξεις, όμως, παραμένουν αόρατες στους τουρίστες, οι οποίοι συνεχίζουν να έρχονται στην Ελλάδα για τις διακοπές τους, με τις καφετέριες και τα εστιατόρια να είναι πιο γοητευτικά από ποτέ.
Αν και όπως σημειώνει ο συγγραφέας της ανάλυσης, Wolfgang Fengler, την Ελλάδα επισκέφθηκαν λιγότεροι τουρίστες από την Κεντρική Ευρώπη, ωστόσο καταγράφεται μια αύξηση τουριστών από τις γειτονικές χώρες, ειδικά τη Σερβία και τη Βουλγαρία.
Ωστόσο, αυτές είναι οι εντυπώσεις από «φωτογραφίες της στιγμής», καθώς η εικόνα είναι διαφορετική αν κοιτάξει κανείς τα οικονομικά στοιχεία της Ελλάδας.
Το 2015 η παραγωγή εκτιμάται ότι θα είναι στάσιμη ή θα συρρικνωθεί εκ νέου, όπως συμβαίνει από το 2008 και έπειτα.
Αυτό σημαίνει ότι η οικονομία της Ελλάδας στις αρχές του 2016 θα είναι κατά 25% μικρότερη απ' ό,τι ήταν πριν από οκτώ χρόνια.
Πρόκειται, όπως σημειώνεται, για την μεγαλύτερη οικονομική συρρίκνωση που έχει βιώσει οποιαδήποτε αναπτυγμένη χώρα στον κόσμο από την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης στις ΗΠΑ.
Αν και για πολλούς αποτέλεσε έκπληξη, αυτή η νέα ελληνική τραγωδία εξέθεσε βαθιά ριζωμένα προβλήματα.
Με βάση ορισμένα θεμελιώδη οικονομικά στοιχεία, η Ελλάδα μοιάζει περισσότερο με μια αναπτυσσόμενη οικονομία, παρά με μια αναπτυγμένη.
Παρά τις βελτιώσεις που έχουν υπάρξει, το επιχειρηματικό περιβάλλον παραμένει ζοφερό: η επίλυση μιας εμπορικής διαφοράς στα ελληνικά δικαστήρια απαιτεί ακόμη 1.580 ημέρες, σημειώνει ο Wolfgang Fengler, ο οποίος σημειώνει χαρακτηριστικά ότι αυτό είναι κάτι που μπορεί να συναντήσει κανείς στο Αφγανιστάν και το Μπαγκλαντές, ενώ πρόκειται για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τριών ετών από αυτό που απαιτείται στη Γαλλία ή την Αυστρία.
Στα λιμάνια επίσης παρατηρείται συμφόρηση: τα ελληνικά προϊόντα θέλουν κατά μέσο όρο 15 ημέρες για να εξαχθούν, 9 ημέρες περισσότερα απ' ό,τι στη γειτονική, περίκλειστη από ξηρά ΠΓΔΜ, ενώ επιμένουν η διευρυμένη διαφθορά και η φοροδιαφυγή.
Η ελληνική κρίση έχει πλήξει ολόκληρη την Ευρώπη, περιλαμβανομένης και της Γερμανίας, που βρέθηκε στο επίκεντρο της συζήτησης.
Νομπελίστες οικονομολόγοι, όπως και πολλοί άλλου έχουν επικρίνει την «λογιστική» προσέγγιση της κρίσης από τους γερμανούς διαπραγματευτές και τις άτολμες δημοσιονομικές πολιτικές της Γερμανίας, σε μια στιγμή που είναι απαραίτητες τολμηρές επενδύσεις για να δοθεί ώθηση στην ανάπτυξη στην Ευρώπη.
Ο μηδενικός πληθωρισμός στη Γερμανία οδηγεί σε αποπληθωρισμό τις χώρες της νότιας Ευρώπης καθώς αναπροσαρμόζουν τις οικονομίες τους.
Πολλά βιβλία θα γραφτούν για την κρίση στο ευρώ και τα λάθη τα οποία έκαναν όλοι οι εμπλεκόμενοι, όμως αν κοιτάξει κανείς τη διεθνή εμπειρία για τις κρίσεις και την ανάπτυξη, τρία θέματα είναι αυτά που ξεχωρίζουν:
1. Έλλειψη επικέντρωσης στην ανάπτυξη: Υπήρξε σημαντική παρανόηση των πηγών και των συμπτωμάτων της κρίσης.
Η δημοσιονομική πολιτική της Ελλάδας υπήρξε προβληματική, όμως η έλλειψη ανταγωνιστικότητας, η «χρηστή διακυβέρνηση» και οι αδύναμοι θεσμοί αποτελούν τις βασικές προκλήσεις.
Με άλλα λόγια, αυτό που οδήγησε στο τεράστιο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδας δεν είναι η έλλειψη δημοσιονομικής πειθαρχίας, αντιθέτως πηγάζει από τις εξαιρετικά αδύναμη βάση των εξαγωγών (κυρίως αγροτικά προϊόντα και τουρισμός, που εξαρτάται από μια σύντομη τρίμηνη περίοδο).
Η ανικανότητα προσέλκυσης επενδυτών σε άλλους τομείς της οικονομίας παραμένει η αχίλλειος πτέρνα της Ελλάδας.
2. Ο ρόλος των τραπεζών: Σανίδα σωτηρίας κάθε οικονομίας, όπως το αίμα για τους ανθρώπους, είναι ο λειτουργικός χρηματοπιστωτικός τομέας.
Χώρες με μη ανεπτυγμένο χρηματοπιστωτικό τομέα υποφέρουν.
Οι ιθύνοντες των τραπεζών σίγουρα έκαναν πολλά λάθη, όμως είναι κοντόφθαλμο να κατηγορεί κανείς την απληστία των τραπεζιτών για την κρίση.
Οι άνθρωποι ανταποκρίνονται στα κίνητρα.
Ήταν μια λογική κίνηση πολλοί ιδιώτες καταθέτες να αποσύρουν τα κεφάλαιά τους από την Ελλάδα, από τη στιγμή που έπαψαν να εμπιστεύονται την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και του χρηματοπιστωτικούς της συστήματος.
3. «Κυριότητα» των μεταρρυθμίσεων: Το σημαντικό δεν είναι μόνον τι είδους μεταρρυθμίσεις θα γίνουν, αλλά επίσης πώς και από ποιον.
Οι μεταρρυθμίσεις που επιβάλλονται από έξω είναι πάντα λιγότερο επιτυχημένες από εκείνες που αποφασίζονται από τους εγχώριους παράγοντες.
Τις δεκαετίες '80 και '90, το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα υποστήριξαν προγράμματα διαρθρωτικής αναπροσαρμογής σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες.
Οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις είχαν λογική σημασία από οικονομικής απόψεως, όμως πολύ συχνά δεν εφαρμόστηκαν διότι δεν «ανήκαν» στις κυβερνήσεις της εκάστοτε χώρας.
Μεταφραστική επιμέλεια: Ελένη Κάτσουρα
www.bankingnews.gr
Πολλές από αυτές τις αναταράξεις, όμως, παραμένουν αόρατες στους τουρίστες, οι οποίοι συνεχίζουν να έρχονται στην Ελλάδα για τις διακοπές τους, με τις καφετέριες και τα εστιατόρια να είναι πιο γοητευτικά από ποτέ.
Αν και όπως σημειώνει ο συγγραφέας της ανάλυσης, Wolfgang Fengler, την Ελλάδα επισκέφθηκαν λιγότεροι τουρίστες από την Κεντρική Ευρώπη, ωστόσο καταγράφεται μια αύξηση τουριστών από τις γειτονικές χώρες, ειδικά τη Σερβία και τη Βουλγαρία.
Ωστόσο, αυτές είναι οι εντυπώσεις από «φωτογραφίες της στιγμής», καθώς η εικόνα είναι διαφορετική αν κοιτάξει κανείς τα οικονομικά στοιχεία της Ελλάδας.
Το 2015 η παραγωγή εκτιμάται ότι θα είναι στάσιμη ή θα συρρικνωθεί εκ νέου, όπως συμβαίνει από το 2008 και έπειτα.
Αυτό σημαίνει ότι η οικονομία της Ελλάδας στις αρχές του 2016 θα είναι κατά 25% μικρότερη απ' ό,τι ήταν πριν από οκτώ χρόνια.
Πρόκειται, όπως σημειώνεται, για την μεγαλύτερη οικονομική συρρίκνωση που έχει βιώσει οποιαδήποτε αναπτυγμένη χώρα στον κόσμο από την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης στις ΗΠΑ.
Αν και για πολλούς αποτέλεσε έκπληξη, αυτή η νέα ελληνική τραγωδία εξέθεσε βαθιά ριζωμένα προβλήματα.
Με βάση ορισμένα θεμελιώδη οικονομικά στοιχεία, η Ελλάδα μοιάζει περισσότερο με μια αναπτυσσόμενη οικονομία, παρά με μια αναπτυγμένη.
Παρά τις βελτιώσεις που έχουν υπάρξει, το επιχειρηματικό περιβάλλον παραμένει ζοφερό: η επίλυση μιας εμπορικής διαφοράς στα ελληνικά δικαστήρια απαιτεί ακόμη 1.580 ημέρες, σημειώνει ο Wolfgang Fengler, ο οποίος σημειώνει χαρακτηριστικά ότι αυτό είναι κάτι που μπορεί να συναντήσει κανείς στο Αφγανιστάν και το Μπαγκλαντές, ενώ πρόκειται για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τριών ετών από αυτό που απαιτείται στη Γαλλία ή την Αυστρία.
Στα λιμάνια επίσης παρατηρείται συμφόρηση: τα ελληνικά προϊόντα θέλουν κατά μέσο όρο 15 ημέρες για να εξαχθούν, 9 ημέρες περισσότερα απ' ό,τι στη γειτονική, περίκλειστη από ξηρά ΠΓΔΜ, ενώ επιμένουν η διευρυμένη διαφθορά και η φοροδιαφυγή.
Η ελληνική κρίση έχει πλήξει ολόκληρη την Ευρώπη, περιλαμβανομένης και της Γερμανίας, που βρέθηκε στο επίκεντρο της συζήτησης.
Νομπελίστες οικονομολόγοι, όπως και πολλοί άλλου έχουν επικρίνει την «λογιστική» προσέγγιση της κρίσης από τους γερμανούς διαπραγματευτές και τις άτολμες δημοσιονομικές πολιτικές της Γερμανίας, σε μια στιγμή που είναι απαραίτητες τολμηρές επενδύσεις για να δοθεί ώθηση στην ανάπτυξη στην Ευρώπη.
Ο μηδενικός πληθωρισμός στη Γερμανία οδηγεί σε αποπληθωρισμό τις χώρες της νότιας Ευρώπης καθώς αναπροσαρμόζουν τις οικονομίες τους.
Πολλά βιβλία θα γραφτούν για την κρίση στο ευρώ και τα λάθη τα οποία έκαναν όλοι οι εμπλεκόμενοι, όμως αν κοιτάξει κανείς τη διεθνή εμπειρία για τις κρίσεις και την ανάπτυξη, τρία θέματα είναι αυτά που ξεχωρίζουν:
1. Έλλειψη επικέντρωσης στην ανάπτυξη: Υπήρξε σημαντική παρανόηση των πηγών και των συμπτωμάτων της κρίσης.
Η δημοσιονομική πολιτική της Ελλάδας υπήρξε προβληματική, όμως η έλλειψη ανταγωνιστικότητας, η «χρηστή διακυβέρνηση» και οι αδύναμοι θεσμοί αποτελούν τις βασικές προκλήσεις.
Με άλλα λόγια, αυτό που οδήγησε στο τεράστιο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδας δεν είναι η έλλειψη δημοσιονομικής πειθαρχίας, αντιθέτως πηγάζει από τις εξαιρετικά αδύναμη βάση των εξαγωγών (κυρίως αγροτικά προϊόντα και τουρισμός, που εξαρτάται από μια σύντομη τρίμηνη περίοδο).
Η ανικανότητα προσέλκυσης επενδυτών σε άλλους τομείς της οικονομίας παραμένει η αχίλλειος πτέρνα της Ελλάδας.
2. Ο ρόλος των τραπεζών: Σανίδα σωτηρίας κάθε οικονομίας, όπως το αίμα για τους ανθρώπους, είναι ο λειτουργικός χρηματοπιστωτικός τομέας.
Χώρες με μη ανεπτυγμένο χρηματοπιστωτικό τομέα υποφέρουν.
Οι ιθύνοντες των τραπεζών σίγουρα έκαναν πολλά λάθη, όμως είναι κοντόφθαλμο να κατηγορεί κανείς την απληστία των τραπεζιτών για την κρίση.
Οι άνθρωποι ανταποκρίνονται στα κίνητρα.
Ήταν μια λογική κίνηση πολλοί ιδιώτες καταθέτες να αποσύρουν τα κεφάλαιά τους από την Ελλάδα, από τη στιγμή που έπαψαν να εμπιστεύονται την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και του χρηματοπιστωτικούς της συστήματος.
3. «Κυριότητα» των μεταρρυθμίσεων: Το σημαντικό δεν είναι μόνον τι είδους μεταρρυθμίσεις θα γίνουν, αλλά επίσης πώς και από ποιον.
Οι μεταρρυθμίσεις που επιβάλλονται από έξω είναι πάντα λιγότερο επιτυχημένες από εκείνες που αποφασίζονται από τους εγχώριους παράγοντες.
Τις δεκαετίες '80 και '90, το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα υποστήριξαν προγράμματα διαρθρωτικής αναπροσαρμογής σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες.
Οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις είχαν λογική σημασία από οικονομικής απόψεως, όμως πολύ συχνά δεν εφαρμόστηκαν διότι δεν «ανήκαν» στις κυβερνήσεις της εκάστοτε χώρας.
Μεταφραστική επιμέλεια: Ελένη Κάτσουρα
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών