Οι υπεύθυνοι για τη χάραξη της πολιτικής καλούνται να κάνουν δύσκολες επιλογές, καθώς η «νέα κανονικότητα» φτάνει σε κρίσιμο σταυροδρόμι
Ο άνθρωπος που έφερε στο προσκήνιο τον όρο «νέα κανονικότητα», ο επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος της Allianz και πρώην διευθύνων σύμβουλος του επενδυτικού κολοσσού PIMCO, Mohamed El-Erian, επιχειρεί με άρθρο του στο Project Syndicate να χαρτογραφήσει το νέο τοπίο της μεταβαλλόμενης παγκόσμια οικονομίας και να προτείνει τη δική του λύση για την έξοδο από τη χαμηλή ανάπτυξη και το άλμα προς τα εμπρός, διαβλέποντας τον κίνδυνο να καταστεί η στασιμότητα ένα εφιαλτικό μόνιμο σενάριο που θα στοιχειώσει τόσο τις σημερινές όσο και τις επόμενες γενεές.
Αναλυτικά ο El-Erian καταγράφει τα εξής στο άρθρο του:
Μόλις τη στιγμή που η ιδέα ότι οι Δυτικές οικονομίες συμβιβάζονται με τη «νέα κανονικότητα» της χαμηλής ανάπτυξης άρχισε να γίνεται αποδεκτή, έχουν ξεκινήσει να προβάλλουν αμφιβολίες για τη συνεχή σχετικότητά της.
Αντ' αυτού, ο κόσμος μπορεί να κατευθύνεται προς ένα χρηματοοικονομικό σταυροδρόμι, με την πορεία που θα ακολουθήσει να εξαρτάται από τις αποφάσεις που θα ληφθούν από εδώ και πέρα για τη χάραξη πολιτικής.
Στις αρχές του 2009, η «νέα κανονικότητα» δεν υπήρχε καν στο ραντάρ κανενός.
Βεβαίως, η παγκόσμια οικονομική κρίση που εκδηλώθηκε τους επόμενους μήνες έριξε την παγκόσμια οικονομία σε αναταραχή, προκαλώντας την παραγωγή να συρρικνωθεί, την ανεργία να εκτιναχθεί και το εμπόριο να καταρρεύσει.
Η δυσλειτουργία ήταν εμφανής ακόμη και στα πλέον σταθερά και εξελιγμένα τμήματα των χρηματοοικονομικών αγορών.
Παρόλ' αυτά, η αντίδραση του κόσμου ήταν να χαρακτηρίσει το σοκ ως προσωρινό και αναστρέψιμο, μία μορφή διαταραχής σχήματος V, που είχε σαν χαρακτηριστικά μία απότομη κάμψη της οικονομίας και μία ταχεία ανάκαμψη.
Στο κάτω κάτω, η κρίση είχε προέλθει από τις ανεπτυγμένες οικονομίες, οι οποίες ήταν συνηθισμένες να διαχειρίζονται τους επιχειρηματικούς κύκλους, σε σχέση με τις οικονομίες των αναδυόμενων χωρών, όπου κυριαρχούν οι δομικές και επίμονες δυνάμεις.
Αλλά κάποιοι παρατηρητές γρήγορα είδαν τα σημάδια ότι το σοκ θα αποδεικνυόταν πιο σημαντικό, με τις ανεπτυγμένες οικονομίες να ανακαλύπτουν ότι έχουν εγκλωβιστεί σε μία απογοητευτική και ασυνήθιστη μακροπρόθεσμη τροχιά χαμηλής ανάπτυξης.
Το Μάιο του 2009, οι συνεργάτες μου στην Pimco και εγώ μιλήσαμε δημόσια για αυτή την υπόθεση, αποκαλώντας την «νέα κανονικότητα».
Η υποδοχή της ιδέας μας ήταν μάλλον «παγερή» στους ακαδημαϊκούς κύκλους και σε εκείνους που χαράσσουν τις πολιτικές, μια κατανοητή αντίδραση, δεδομένης της ισχυρής συνήθειας να σκέφτονται κα να δρουν κυκλικά.
Λίγοι ήταν έτοιμοι να παραδεχτούν ότι οι ανεπτυγμένες οικονομίες είχαν ποντάρει σε λάθος μοντέλο ανάπτυξης, χωρίς να γίνεται λόγος ότι θα έπρεπε να κοιτάξουν στις αναδυόμενες οικονομίες για να μάθουν για τα δομικά προβλήματα όσον αφορά την ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένων των υπέρογκων χρεών και των υπερβολικών ανισορροπιών.
Αλλά η οικονομία δεν ανέκαμπτε.
Αντίθετα, όχι μόνο η αργή ανάπτυξη και η υψηλή ανεργία επέμεινε για χρόνια, αλλά και το τρίγωνο των ανισοτήτων (εισόδημα, πλούτος και ευκαιρία) επίσης χειροτέρευε.
Οι επιπτώσεις επεκτάθηκαν πέρα από τα χρηματοοικονομικά, δοκιμάζοντας τις περιφερειακές πολιτικές συμφωνίες, εντείνοντας τη δυσλειτουργία των εθνικών πολιτικών και πυροδοτώντας την ανέλιξη των αντικαθεστωτικών κομμάτων και κινημάτων.
Με την προσδοκία μίας ανάκαμψης σχήματος V να καθίσταται όλο και δυσκολότερο να δικαιολογηθεί, η «νέα κανονικότητα» τελικά κέρδισε ευρεία αποδοχή.
Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, απέκτησε και κάποια νέα ονόματα.
Η επικεφαλής του ΔΝΤ, Christine Lagarde, προειδοποίησε τον Οκτώβριο του 2014 ότι οι ανεπτυγμένες οικονομίες βρίσκονται αντιμέτωπες με μία «νέα μετριότητα».
Ο πρώην υπ. Οικονομίας των ΗΠΑ, Larry Summers, προέβλεψε την εποχή της «επίμονης στασιμότητας».
Σήμερα δεν είναι πλέον ασυνήθιστο να υποστηρίξει κανείς ότι η Δύση θα μπορούσε να μείνει σε μία ισορροπία χαμηλής ανάπτυξης για μία ασυνήθιστα παρατεταμένη χρονική περίοδο.
Παρόλ' αυτά, οι αυξανόμενες εσωτερικές εντάσεις και αντιπαραθέσεις, μαζί με την υπερ-εξάρτηση από τις νομισματικές πολιτικές, αποσταθεροποιούν αυτή την ισορροπία.
Πράγματι, με τις χρηματοοικονομικές φούσκες να μεγαλώνουν, τη φύση του οικονομικού κινδύνου να μεταμορφώνεται, την ανισότητα να επιδεινώνεται και τις μη παραδοσιακές, σε μερικές περιπτώσεις ακόμη και ακραίες, πολιτικές δυνάμεις να συνεχίζουν να κερδίζουν έδαφος, η καθησυχαστική επιρροή των μη συμβατικών νομισματικών πολιτικών βρίσκεται στα όριά της.
Η προοπτική ότι τέτοιες πολιτικές θα μπορούν να κρατήσουν τις μηχανές της οικονομίας σε λειτουργία, ακόμη και σε χαμηλό επίπεδο, μοιάζει όλο και πιο αδύνατο.
Αντίθετα, η παγκόσμια οικονομία δείχνει να κατευθύνεται προς ένα ακόμη σταυροδρόμι, το οποίο περιμένω ότι θα βρεθεί μπροστά μας μέσα στα επόμενα 3 χρόνια.
Αυτό δεν χρειάζεται να είναι κάτι κακό.
Εάν εκείνοι που ασκούν την πολιτική εφαρμόσουν μία πιο κατανοητή απάντηση, μπορούν να βάλουν τις οικονομίες σε ένα πιο σταθερό μονοπάτι ευημερίας, με υψηλή συνολική ανάπτυξη, μειούμενες ανισότητες και γνήσια χρηματοοικονομική σταθερότητα.
Μία τέτοια απάντηση θα πρέπει να περιλάβει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις υπέρ της ανάπτυξης (όπως μεγαλύτερες δαπάνες για υποδομές, μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος και αναδιοργάνωση της αγοράς εργασίας), περισσότερο υπεύθυνη χρηματοοικονομική πολιτική, ελαφρύνσεις για θύλακες υπερβολικού χρέους και βελτιωμένο παγκόσμιο συντονισμό.
Αυτό, μαζί με τις τεχνολογικές καινοτομίες και την ανάπτυξη και χρησιμοποίηση του εταιρικού ρευστού που βρίσκεται σε αδράνεια, θα μπορούσε να απελευθερώσει παραγωγική δυναμικότητα, παράγοντας ταχύτερη και περισσότερη συνολική ανάπτυξη, ενώ θα επικυρώνονταν οι αξίες των επενδυτικών αγαθών, τα οποία σήμερα είναι τεχνητά ανυψωμένα.
Το εναλλακτικό μονοπάτι, στο οποίο η συνεχιζόμενη πολιτική δυσλειτουργία θα κινούσε τον κόσμο, οδηγεί μέσα από μία συστάδα τοπικιστικών και ανοργάνωτων πολιτικών προς την οικονομική ύφεση, μεγαλύτερες ανισότητες και σοβαρή χρηματοοικονομική αστάθεια.
Πέραν του πλήγματος στην οικονομική ευμάρεια των σημερινών και των μελλοντικών γενεών, αυτό το αποτέλεσμα θα υπονόμευε επίσης την κοινωνική και πολιτική συνοχή.
Δεν υπάρχει τίποτα προκαθορισμένο σχετικά με το ποιο από τα δύο αυτά μονοπάτια θα ακολουθήσουμε.
Όντως, όπως έχουν τα πράγματα, η επιλογή είναι απογοητευτικά αδύνατον να προβλεφθεί.
Αλλά τους επόμενους μήνες, καθώς εκείνοι που παίρνουν τις αποφάσεις και χαράσσουν πολιτική έρχονται αντιμέτωποι με την εντεινόμενη χρηματοοικονομική μεταβλητότητα, θα δούμε κάποιες ενδείξεις που αφορούν το πως θα εξελιχθούν τα πράγματα.
Η ελπίδα είναι ότι θα δείχνουν προς μία προσέγγιση πιο συστηματικής, άρα και πιο αποτελεσματικής, πολιτικής.
Ο φόβος είναι ότι οι πολιτικές θα αποτύχουν να στραφούν μακριά από την υπερβολική εξάρτηση στις κεντρικές τράπεζες και θα καταλήξουν να κοιτούν και πάλι προς τη «νέα κανονικότητα», με όλους τους περιορισμούς και τις απογοητεύσεις της, σαν μία περίοδο σχετικής ηρεμίας και ευμάρειας.
www.bankingnews.gr
Αναλυτικά ο El-Erian καταγράφει τα εξής στο άρθρο του:
Μόλις τη στιγμή που η ιδέα ότι οι Δυτικές οικονομίες συμβιβάζονται με τη «νέα κανονικότητα» της χαμηλής ανάπτυξης άρχισε να γίνεται αποδεκτή, έχουν ξεκινήσει να προβάλλουν αμφιβολίες για τη συνεχή σχετικότητά της.
Αντ' αυτού, ο κόσμος μπορεί να κατευθύνεται προς ένα χρηματοοικονομικό σταυροδρόμι, με την πορεία που θα ακολουθήσει να εξαρτάται από τις αποφάσεις που θα ληφθούν από εδώ και πέρα για τη χάραξη πολιτικής.
Στις αρχές του 2009, η «νέα κανονικότητα» δεν υπήρχε καν στο ραντάρ κανενός.
Βεβαίως, η παγκόσμια οικονομική κρίση που εκδηλώθηκε τους επόμενους μήνες έριξε την παγκόσμια οικονομία σε αναταραχή, προκαλώντας την παραγωγή να συρρικνωθεί, την ανεργία να εκτιναχθεί και το εμπόριο να καταρρεύσει.
Η δυσλειτουργία ήταν εμφανής ακόμη και στα πλέον σταθερά και εξελιγμένα τμήματα των χρηματοοικονομικών αγορών.
Παρόλ' αυτά, η αντίδραση του κόσμου ήταν να χαρακτηρίσει το σοκ ως προσωρινό και αναστρέψιμο, μία μορφή διαταραχής σχήματος V, που είχε σαν χαρακτηριστικά μία απότομη κάμψη της οικονομίας και μία ταχεία ανάκαμψη.
Στο κάτω κάτω, η κρίση είχε προέλθει από τις ανεπτυγμένες οικονομίες, οι οποίες ήταν συνηθισμένες να διαχειρίζονται τους επιχειρηματικούς κύκλους, σε σχέση με τις οικονομίες των αναδυόμενων χωρών, όπου κυριαρχούν οι δομικές και επίμονες δυνάμεις.
Αλλά κάποιοι παρατηρητές γρήγορα είδαν τα σημάδια ότι το σοκ θα αποδεικνυόταν πιο σημαντικό, με τις ανεπτυγμένες οικονομίες να ανακαλύπτουν ότι έχουν εγκλωβιστεί σε μία απογοητευτική και ασυνήθιστη μακροπρόθεσμη τροχιά χαμηλής ανάπτυξης.
Το Μάιο του 2009, οι συνεργάτες μου στην Pimco και εγώ μιλήσαμε δημόσια για αυτή την υπόθεση, αποκαλώντας την «νέα κανονικότητα».
Η υποδοχή της ιδέας μας ήταν μάλλον «παγερή» στους ακαδημαϊκούς κύκλους και σε εκείνους που χαράσσουν τις πολιτικές, μια κατανοητή αντίδραση, δεδομένης της ισχυρής συνήθειας να σκέφτονται κα να δρουν κυκλικά.
Λίγοι ήταν έτοιμοι να παραδεχτούν ότι οι ανεπτυγμένες οικονομίες είχαν ποντάρει σε λάθος μοντέλο ανάπτυξης, χωρίς να γίνεται λόγος ότι θα έπρεπε να κοιτάξουν στις αναδυόμενες οικονομίες για να μάθουν για τα δομικά προβλήματα όσον αφορά την ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένων των υπέρογκων χρεών και των υπερβολικών ανισορροπιών.
Αλλά η οικονομία δεν ανέκαμπτε.
Αντίθετα, όχι μόνο η αργή ανάπτυξη και η υψηλή ανεργία επέμεινε για χρόνια, αλλά και το τρίγωνο των ανισοτήτων (εισόδημα, πλούτος και ευκαιρία) επίσης χειροτέρευε.
Οι επιπτώσεις επεκτάθηκαν πέρα από τα χρηματοοικονομικά, δοκιμάζοντας τις περιφερειακές πολιτικές συμφωνίες, εντείνοντας τη δυσλειτουργία των εθνικών πολιτικών και πυροδοτώντας την ανέλιξη των αντικαθεστωτικών κομμάτων και κινημάτων.
Με την προσδοκία μίας ανάκαμψης σχήματος V να καθίσταται όλο και δυσκολότερο να δικαιολογηθεί, η «νέα κανονικότητα» τελικά κέρδισε ευρεία αποδοχή.
Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, απέκτησε και κάποια νέα ονόματα.
Η επικεφαλής του ΔΝΤ, Christine Lagarde, προειδοποίησε τον Οκτώβριο του 2014 ότι οι ανεπτυγμένες οικονομίες βρίσκονται αντιμέτωπες με μία «νέα μετριότητα».
Ο πρώην υπ. Οικονομίας των ΗΠΑ, Larry Summers, προέβλεψε την εποχή της «επίμονης στασιμότητας».
Σήμερα δεν είναι πλέον ασυνήθιστο να υποστηρίξει κανείς ότι η Δύση θα μπορούσε να μείνει σε μία ισορροπία χαμηλής ανάπτυξης για μία ασυνήθιστα παρατεταμένη χρονική περίοδο.
Παρόλ' αυτά, οι αυξανόμενες εσωτερικές εντάσεις και αντιπαραθέσεις, μαζί με την υπερ-εξάρτηση από τις νομισματικές πολιτικές, αποσταθεροποιούν αυτή την ισορροπία.
Πράγματι, με τις χρηματοοικονομικές φούσκες να μεγαλώνουν, τη φύση του οικονομικού κινδύνου να μεταμορφώνεται, την ανισότητα να επιδεινώνεται και τις μη παραδοσιακές, σε μερικές περιπτώσεις ακόμη και ακραίες, πολιτικές δυνάμεις να συνεχίζουν να κερδίζουν έδαφος, η καθησυχαστική επιρροή των μη συμβατικών νομισματικών πολιτικών βρίσκεται στα όριά της.
Η προοπτική ότι τέτοιες πολιτικές θα μπορούν να κρατήσουν τις μηχανές της οικονομίας σε λειτουργία, ακόμη και σε χαμηλό επίπεδο, μοιάζει όλο και πιο αδύνατο.
Αντίθετα, η παγκόσμια οικονομία δείχνει να κατευθύνεται προς ένα ακόμη σταυροδρόμι, το οποίο περιμένω ότι θα βρεθεί μπροστά μας μέσα στα επόμενα 3 χρόνια.
Αυτό δεν χρειάζεται να είναι κάτι κακό.
Εάν εκείνοι που ασκούν την πολιτική εφαρμόσουν μία πιο κατανοητή απάντηση, μπορούν να βάλουν τις οικονομίες σε ένα πιο σταθερό μονοπάτι ευημερίας, με υψηλή συνολική ανάπτυξη, μειούμενες ανισότητες και γνήσια χρηματοοικονομική σταθερότητα.
Μία τέτοια απάντηση θα πρέπει να περιλάβει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις υπέρ της ανάπτυξης (όπως μεγαλύτερες δαπάνες για υποδομές, μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος και αναδιοργάνωση της αγοράς εργασίας), περισσότερο υπεύθυνη χρηματοοικονομική πολιτική, ελαφρύνσεις για θύλακες υπερβολικού χρέους και βελτιωμένο παγκόσμιο συντονισμό.
Αυτό, μαζί με τις τεχνολογικές καινοτομίες και την ανάπτυξη και χρησιμοποίηση του εταιρικού ρευστού που βρίσκεται σε αδράνεια, θα μπορούσε να απελευθερώσει παραγωγική δυναμικότητα, παράγοντας ταχύτερη και περισσότερη συνολική ανάπτυξη, ενώ θα επικυρώνονταν οι αξίες των επενδυτικών αγαθών, τα οποία σήμερα είναι τεχνητά ανυψωμένα.
Το εναλλακτικό μονοπάτι, στο οποίο η συνεχιζόμενη πολιτική δυσλειτουργία θα κινούσε τον κόσμο, οδηγεί μέσα από μία συστάδα τοπικιστικών και ανοργάνωτων πολιτικών προς την οικονομική ύφεση, μεγαλύτερες ανισότητες και σοβαρή χρηματοοικονομική αστάθεια.
Πέραν του πλήγματος στην οικονομική ευμάρεια των σημερινών και των μελλοντικών γενεών, αυτό το αποτέλεσμα θα υπονόμευε επίσης την κοινωνική και πολιτική συνοχή.
Δεν υπάρχει τίποτα προκαθορισμένο σχετικά με το ποιο από τα δύο αυτά μονοπάτια θα ακολουθήσουμε.
Όντως, όπως έχουν τα πράγματα, η επιλογή είναι απογοητευτικά αδύνατον να προβλεφθεί.
Αλλά τους επόμενους μήνες, καθώς εκείνοι που παίρνουν τις αποφάσεις και χαράσσουν πολιτική έρχονται αντιμέτωποι με την εντεινόμενη χρηματοοικονομική μεταβλητότητα, θα δούμε κάποιες ενδείξεις που αφορούν το πως θα εξελιχθούν τα πράγματα.
Η ελπίδα είναι ότι θα δείχνουν προς μία προσέγγιση πιο συστηματικής, άρα και πιο αποτελεσματικής, πολιτικής.
Ο φόβος είναι ότι οι πολιτικές θα αποτύχουν να στραφούν μακριά από την υπερβολική εξάρτηση στις κεντρικές τράπεζες και θα καταλήξουν να κοιτούν και πάλι προς τη «νέα κανονικότητα», με όλους τους περιορισμούς και τις απογοητεύσεις της, σαν μία περίοδο σχετικής ηρεμίας και ευμάρειας.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών