Τι αλλαγές προτείνει το ευρωπαϊκό think tank στο επενδυτικό πρόγραμμα, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος για την ενίσχυση των επενδύσεων στην Ευρώπη
Με το Σχέδιο Juncker, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτίθεται να υποστηρίξει πολύτιμα ριψοκίνδυνα έργα, επεκτείνοντας την ικανότητα ανάληψης κινδύνου από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ).
Αλλά έχει πραγματικά το νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση «πρόσθετων» έργων;
Αυτό αναρωτιέται το ευρωπαϊκό think tank Bruegel σε ανάλυση του.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) δημοσίευσαν πρόσφατα κάποιες λεπτομέρειες σχετικά με την πρόοδο του «Επενδυτικού σχεδίου για την Ευρώπη», μετά από ένα χρόνο λειτουργίας του.
Το λεγόμενο σχέδιο Juncker, η απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς το έλλειμμα επενδύσεων που πλήττει την Ευρώπη από την αρχή της κρίσης, εγκρίθηκε επίσημα τον Ιούνιο του 2015 και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (EFSI) ξεκίνησε να λειτουργεί αμέσως μετά.
Ωστόσο, δεδομένου του επείγοντος χαρακτήρα της κατάστασης των επενδύσεων στην Ευρώπη, η προ-έγκριση των σχεδίων είχε ήδη αρχίσει τον Απρίλιο του 2015 σε επίπεδο ΕΤΕπ, προκειμένου να επιταχυνθεί η έναρξη του Σχεδίου.
Ποιο είναι το σχέδιο;
Όπως εξηγήσαμε λεπτομερώς σε άρθρο μας στο blog της εταιρείας που δημοσιεύθηκε όταν το σχέδιο εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον περασμένο χρόνο, κύριο χαρακτηριστικό του είναι η χρήση ενός μικρού κλάσματος του προϋπολογισμού της Ε.Ε. ως εγγύηση για τα έργα της ΕΤΕπ που θα ήταν πιο ριψοκίνδυνα και καινοτόμα από ό,τι τα συνηθισμένα.
Τα σχέδια αυτά θα πρέπει να φέρουν την ένδειξη «έργα EFSI» και θα παράγουν συνολικά 315 δισ. ευρώ επενδύσεων για τα επόμενα τρία χρόνια, μέσω της μόχλευσης και της συγχρηματοδότησης.
Η αρχική ιδέα πίσω από το σχέδιο ήταν να ωθήσει την ΕΤΕπ:
1) Να χρηματοδοτήσει τα πολύτιμα, αλλά πιο ριψοκίνδυνα έργα που αδυνατούν να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση.
2) Να αναλάβει μία θέση δευτερεύοντος επενδυτή έναντι των συγχρηματοδοτών, προκειμένου να μειωθούν οι κίνδυνοι που αναλαμβάνονται από ιδιώτες επενδυτές, ώστε να αυξήσει τις πιθανότητες να τους προσελκύσει.
Οι πόροι που χρησιμοποιούνται για την εγγύηση προέρχονται από ανακατανομή των προϋπολογισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2015-2020 και λαμβάνονται κυρίως από το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 (δηλαδή την έρευνα και την καινοτομία) και τον προϋπολογισμού του προγράμματος Συνδέοντας την Ευρώπη (υποδομές μεταφορών).
Πού βρισκόμαστε μετά από ένα χρόνο;
Από τη στιγμή που ξεκίνησε το πρόγραμμα, έχουν εγκριθεί 11,2 δισ. ευρώ για έργα, αρχικά από την ΕΤΕπ υπό τον έλεγχο της Επιτροπής και, όταν τελικά συστάθηκε στις αρχές του 2016, από την επιτροπή του EFSI για τις Επενδύσεις, η οποία είναι υπεύθυνη για τη χορήγηση της στήριξης της εγγύησης από την Ε.Ε., σύμφωνα με τις επενδυτικές κατευθυντήριες γραμμές του EFSI.
Από αυτά, 7,8 δισ. ευρώ αφορούν έργα υποδομών και καινοτομίας υπό την εποπτεία του EFSI τα οποία χρηματοδοτούνται από την ΕΤΕπ άμεσα, και 3,4 δισ. αφορούν τη χρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (ΕΤΕ).
Το ξεκίνημα του Σχεδίου Juncker είναι σχετικά αργό, λαμβάνοντας υπόψη ότι το σχέδιο προβλέπει την εκταμίευση 60 δισ. ευρώ από την ΕΤΕπ σε τρία χρόνια, δηλαδή 20 δισ./έτος, ποσό από το οποίο είμαστε ακόμα αρκετά μακριά μετά το πρώτο έτος.
Ο ρυθμός πρέπει να επιταχυνθεί αν ο πρόεδρος Juncker θέλει να εκπληρώσει την αρχική υπόσχεση του.
Όσον αφορά τις επενδύσεις του EFSI που γίνονται μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (ΕΤαΕ), από σήμερα αποτελούνται από 165 συμφωνίες για τη χρηματοδότηση των ΜΜΕ (προγράμματα COSME και InnovFin).
Η ιδέα είναι να χρησιμοποιηθεί η εγγύηση του προϋπολογισμού του σχεδίου Juncker για την επέκταση των προγραμμάτων αυτών.
Πριν από την έγκριση του Επενδυτικού Σχεδίου, τα κεφάλαια που προορίζονταν για τα προγράμματα αυτά στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. περιορίζονταν σε 2,3 δισ. ευρώ σε διάστημα έξι ετών (2014-20) για το COSME και σε 2,7 δισ. για το Innovfin.
Χρησιμοποιώντας την εγγύηση του προϋπολογισμού της Ε.Ε., επομένως, το μέγεθος των προγραμμάτων αυτών θα μπορέσει να αυξηθεί σημαντικά.
Στη θεωρία, αυτό φαίνεται σαν μια καλή ιδέα που θα μπορούσε να ξεμπλοκάρει τις επενδύσεις στις ΜΜΕ και σε έργα καινοτομίας.
Ωστόσο, δεδομένης της πολύ πρόσφατης εισαγωγής αυτών των προγραμμάτων, είναι ακόμη πολύ νωρίς για να κρίνουμε αν αυτό αποτελεί καλή χρήση της εγγύησης του προϋπολογισμού της Ε.Ε.
Όσον αφορά τα έργα υποδομών και καινοτομίας του EFSI, τα οποία αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο κομμάτι του σχεδίου, σύμφωνα με την Επιτροπή 57 έργα έχουν εγκριθεί μέχρι σήμερα, αλλά οι λεπτομέρειες είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα της ΕΤΕπ για μόνο 55.
Τα σχήματα 1 και 2 δείχνουν τον αριθμό των έργων ανά τομέα και ανά χώρα.
Είναι τα έργα EFSI «πρόσθετα»;
Για να αξιολογήσει την πρόοδο του Σχεδίου Juncker όσον αφορά τα έργα υποδομής και την καινοτομία, πρέπει να ρίξει μία πιο προσεκτική ματιά στα στοιχεία του καθενός από τα έργα EFSI που εγκρίθηκαν κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους.
Το σχέδιο θα καταφέρει να ενισχύσει την επιτυχία των επενδύσεων στην Ευρώπη μόνο αν ξεμπλοκάρει πολύτιμα, αλλά ριψοκίνδυνα έργα, που επί του παρόντος δεν μπορούν να βρουν χρηματοδότηση.
Επιπλέον, δεδομένου του κόστους ευκαιρίας που προκύπτουν από τη λήψη χρημάτων από τα προγράμματα της Ε.Ε. για έρευνα και καινοτομία και τα προγράμματα υποδομής μεταφορών, η χρήση των πόρων του προϋπολογισμού της Ε.Ε. εγγυάται ότι κάποια συγκεκριμένα σχέδια δικαιολογούνται μόνον εάν οδηγούν σε «πρόσθετες» επενδύσεων.
Ο καλύτερος τρόπος για να αξιολογήσει το κατά πόσον είναι πρόσθετο κάποιο έργο είναι να γνωρίζει το προφίλ κινδύνου του κάθε έργου EFSI.
Ωστόσο, οι πληροφορίες που παρέχονται σχετικά με κάθε σχέδιο δεν είναι λεπτομερείς και γενικά αποτελούνται από το όνομα του έργου, μια σύντομη περιγραφή, το ποσό των χρημάτων που επενδύονται από την ΕΤΕπ, το συνολικό κόστος του έργου και κάποια κοινωνική και περιβαλλοντική αξιολόγησή του. Λαμβάνοντας υπόψη τα τρέχοντα στοιχεία που διατίθενται από την ΕΤΕπ για κάθε έργο, δεν είναι δυνατόν να κρίνουμε άμεσα το προφίλ κινδύνου τους.
Παρ 'όλα αυτά, προσπαθήσαμε να προσδιοριστεί χρησιμοποιώντας μια εναλλακτική μέθοδο αν τα έργα αυτά είναι «πρόσθετα» ή τουλάχιστον αν είναι διαφορετικά, πιο καινοτόμα και πιο επικίνδυνα από ό,τι τα συνήθη έργα που χρηματοδοτούνται από την ΕΤΕπ, και ως εκ τούτου, αν η εκτροπή των κονδυλίων του προϋπολογισμού της Ε.Ε. είναι δικαιολογημένη.
Τα έργα τα κατατάξαμε σε 4 κατηγορίες: έργα για τα οποία θα μπορούσαμε να βρούμε κανονικά σχέδια της ΕΤΕπ με υψηλά επίπεδα ομοιότητας, έργα για τα οποία θα μπορούσαμε να βρούμε τα σχέδια της ΕΤΕπ με μόνο χαμηλά επίπεδα ομοιότητας, έργα για τα οποία δεν θα μπορούσαμε να βρούμε παρόμοιο πρόγραμμα της ΕΤΕπ, καθώς και έργα για τα οποία δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες.
Ένα από τα έργα Επενδυτικό Σχέδιο είναι η διεύρυνση της εθνικής οδού A6, μεταξύ Wiesloch-Rauenberg και Weinsberg, στη Γερμανία (συνολικά πέντε έργα EFSI περιλαμβάνουν επενδύσεις σε αυτοκινητόδρομους).
Βρήκαμε ένα παρόμοιο έργο που είχε χρηματοδοτηθεί από την ΕΤΕπ το 2013: τη διαπλάτυνση του αυτοκινητοδρόμου Α9 στην Ολλανδία.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι τα αιολικά πάρκα: υπάρχουν 4 έργα EFSI που αφορούν υπεράκτια αιολικά πάρκα, και δύο στην ξηρά.
Εν τω μεταξύ, η ΕΤΕπ έχει ήδη χρηματοδοτήσει τη συμμετοχή και των δύο τύπων των αιολικών πάρκων στο παρελθόν.
Και πάλι, ενώ είναι αλήθεια ότι τα έργα που φαίνονται παρόμοια δεν συνεπάγονται κατ' ανάγκη τον ίδιο κίνδυνο για την ΕΤΕπ, δεν έχουμε καμία πληροφορία για την αξιολόγηση αυτή.
Ως εκ τούτου, κάθε φορά που δύο έργα αφορούν τη χρηματοδότηση πολύ παρόμοιων δραστηριοτήτων και δεν υπάρχουν περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με το είδος της χρηματοδότησης, τότε μπορούμε να τα υπολογίσουμε ως πολύ παρόμοια.
Ένα παράδειγμα έργου για το οποίο θα μπορούσαμε να βρούμε μόλις ένα έργο της ΕΤΕπ με «χαμηλή» ομοιότητα είναι το IMPAX Ταμείο Κλιματικής Ιδιοκτησίας IIproject, το οποίο περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση ενός ταμείου που αγοράζει, ανακαινίζει και πωλεί εμπορικά κτίρια στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ενώ θα μπορούσαμε να βρούμε πολλά έργα της ΕΤΕπ που αφορούν την αποκατάσταση των κατοικιών ή δημόσια κτίρια, δεν μπορέσαμε να βρούμε κάποιο που να αφορά εμπορικά κτίρια.
Από τα 55 έργα που έχουν εγκριθεί μέχρι στιγμής για τα οποία έχουμε στοιχεία, υπάρχει μόνο ένα έργο για το οποίο δεν βρήκαμε παρόμοια έργα της ΕΤΕπ: το έργο ECOTITANIUM, το οποίο περιλαμβάνει την κατασκευή του πρώτου ευρωπαϊκού κέντρου ανακύκλωσης τιτανίου αεροναυπηγικής κλάσης.
Τα αποτελέσματα της ανάλυσής μας μπορεί να φανεί στο Σχήμα 3 παραπάνω: από τα 55 έργα EFSI βρήκαμε πολύ παρόμοια έργα για 42 από αυτά.
Για 10 από αυτά βρήκαμε σχέδια της ΕΤΕπ τα οποία ήταν κάπως παρόμοια, ενώ μόλις για 1 δεν βρέθηκε κανένα παρόμοιο έργο της ΕΤΕπ.
Για ένα από τα 55 έργα, δεν είχαμε αρκετές πληροφορίες για την αξιολόγηση της ομοιότητας με το παρελθόν σχέδια της ΕΤΕπ.
Όπως ήδη αναφέρθηκε, ακόμη και αν τα έργα είναι πολύ παρόμοια με τα προηγούμενα σχέδια της ΕΤΕπ, είναι δυνατόν ότι τα έργα EFSI είναι πιο επικίνδυνα, είτε λόγω του εγγενούς κινδύνου των έργων, είτε επειδή η ΕΤΕπ έχει μικρή έκθεση ή επειδή η διάρκεια των δανείων είναι πολύ μεγαλύτερη από το συνηθισμένο.
Πιστεύουμε ότι, δεδομένου ότι τα κονδύλια του προϋπολογισμού της Ε.Ε. χρησιμοποιούνται για το σχέδιο και ότι υπάρχει κάποιο κόστος ευκαιρίας που αφορά την αναδιανομή κεφαλαίων από το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 και προγραμμάτων υποδομών στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Σύνδεσης στο ταμείο που εγγυάται τα έργα του EFSI, είναι σημαντικό για την Επιτροπή και την ΕΤΕπ να αποδείξει ότι τα έργα αυτά είναι «πρόσθετα» και να δικαιολογήσει το όφελος από την εγγύησή τους.
Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, διότι θα μπορούσαν να υπάρξουν κίνητρα για να δοθεί η ετικέτα EFSI σε έργα που θα γίνονταν ούτως ή άλλως από την ΕΤΕπ σε περίπτωση απουσίας του σχεδίου.
Και αυτό προκειμένου η ΕΤΕπ να επωφεληθεί από μια συμπληρωματική εγγύηση των επενδύσεών της και για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υλοποιήσει την υπόσχεση για επενδύσεις 315 δισ. μέσω έργων του EFSI μέσα σε τρία χρόνια.
Το Σχέδιο Juncker πρέπει να αλλάξει λογική
Γενικότερα, ακόμα κι αν δεν έχουμε εντυπωσιαστεί από το πρώτο έτος του Σχεδίου Juncker, εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι κάποιες από τις ιδέες πίσω από το Σχέδιο μπορεί να είναι πολύ χρήσιμες για την τόνωση των επενδύσεων στην Ευρώπη μέσω της ΕΤΕπ.
Αν το EFSI θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια βαθιά πολιτιστική αλλαγή στην ΕΤΕπ, θα ήταν μια ευπρόσδεκτη αλλαγή και θα μπορούσε να ενισχύσει τις επενδύσεις στην Ευρώπη.
Αλλά για να συμβεί αυτό, δύο πράγματα θα πρέπει να συμβούν.
Κατ' αρχάς, το EFSI θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο για τα πραγματικά καινοτόμα και τολμηρά έργα που δεν μπορούν να βρουν χρηματοδότηση αυτή τη στιγμή λόγω των στρεβλώσεων της αγοράς.
Για τα έργα αυτά, η ΕΤΕπ θα πρέπει επίσης να είναι έτοιμη να δεχτεί ζημιές, προκειμένου να προσελκύσει ιδιώτες επενδυτές ως συγχρηματοδότες.
Δεύτερον, και ίσως το πιο σημαντικό, η ιδέα του υψηλού πολλαπλασιαστή είναι καλή, αλλά δεν χρησιμοποιείται σωστά.
Ο στόχος x15 του υψηλού «πολλαπλασιαστή» του Σχεδίου Juncker (x3 μέσω μόχλευσης της ΕΤΕπ μέσω χρέους και x5 μέσω συγχρηματοδότησης), είχε αρχικά σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο, λόγω των περιορισμένων ποσοτήτων κονδυλίων που διατίθεντο για το σχέδιο και της αρχικής υπόσχεσης του Juncker, τον Ιούλιο του 2014, για αύξηση των επενδύσεων στην Ευρώπη κατά 300 δισ. ευρώ σε διάστημα τριών ετών.
Στην πραγματικότητα, τα επικίνδυνα και καινοτόμα σχέδια του EFSI θα μπορούσαν πιο εύκολα να προσελκύσουν ιδιώτες επενδυτές ως συγχρηματοδότες αν το μερίδιο της ΕΤΕπ στη χρηματοδότηση του έργου ήταν υψηλότερο από ό,τι είναι σήμερα.
Από την άλλη, η ΕΤΕπ θα πρέπει να χρηματοδοτήσει ένα πολύ μικρότερο μερίδιο του κάθε έργου χαμηλού κινδύνου εκτός EFSI, ώστε να αποφευχθεί ο παραγκωνισμός των ιδιωτών και θεσμικών επενδυτών, ειδικά στο σημερινό περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων.
Για παράδειγμα, σε μικρό δείγμα μας το μερίδιο της ΕΤΕπ στη συνολική επένδυση ανέρχεται σε 27,7% για έργα του EFSI, έναντι 48% για παρόμοια σχέδια εκτός EFSI. Αυτός ο αριθμός δεν μπορεί να είναι απόλυτα αντιπροσωπευτικός, δεδομένου του μικρού αριθμού των έργων για τα οποία υπάρχουν στοιχεία, αλλά είναι περισσότερο ή λιγότερο συνεπής με το σχέδιο, προκειμένου να μεγιστοποιηθεί ο πολλαπλασιαστής του (x3.7 για συγχρηματοδότηση, αντί x5).
Ωστόσο, μακροπρόθεσμα, αυτό μπορεί να μην είναι η σωστή στρατηγική για την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων σε τολμηρά έργα.
Ένας τρόπος για την καλύτερη χρήση του ισολογισμού της ΕΤΕπ για την αύξηση των επενδύσεων στην Ευρώπη θα ήταν να αλλάξει τη στρατηγική του Σχεδίου Juncker.
Η ΕΤΕπ θα πρέπει να μειώσει το μερίδιό της στα «παραδοσιακά» έργα από μεταξύ του 1/3 και του 1/2 σήμερα στο 1/5 και θα πρέπει να ενεργεί περισσότερο ως συντονιστής για να βρείτε περισσότερους συγχρηματοδότες, ενώ πρέπει να αυξήσει τις θέσεις της σε έργα υψηλής απόδοσης υψηλού κινδύνου.
Ο «πολλαπλασιαστής» για το σύνολο του ισολογισμού της ΕΤΕπ θα ήταν πολύ μεγαλύτερος και θα μπορούσε να δώσει μια πραγματική ώθηση στις επενδύσεις στην Ευρώπη, ακόμη και αν ο πολλαπλασιαστής για το EFSI ήταν χαμηλότερος.
www.bankingnews.gr
Αλλά έχει πραγματικά το νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση «πρόσθετων» έργων;
Αυτό αναρωτιέται το ευρωπαϊκό think tank Bruegel σε ανάλυση του.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) δημοσίευσαν πρόσφατα κάποιες λεπτομέρειες σχετικά με την πρόοδο του «Επενδυτικού σχεδίου για την Ευρώπη», μετά από ένα χρόνο λειτουργίας του.
Το λεγόμενο σχέδιο Juncker, η απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς το έλλειμμα επενδύσεων που πλήττει την Ευρώπη από την αρχή της κρίσης, εγκρίθηκε επίσημα τον Ιούνιο του 2015 και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (EFSI) ξεκίνησε να λειτουργεί αμέσως μετά.
Ωστόσο, δεδομένου του επείγοντος χαρακτήρα της κατάστασης των επενδύσεων στην Ευρώπη, η προ-έγκριση των σχεδίων είχε ήδη αρχίσει τον Απρίλιο του 2015 σε επίπεδο ΕΤΕπ, προκειμένου να επιταχυνθεί η έναρξη του Σχεδίου.
Ποιο είναι το σχέδιο;
Όπως εξηγήσαμε λεπτομερώς σε άρθρο μας στο blog της εταιρείας που δημοσιεύθηκε όταν το σχέδιο εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον περασμένο χρόνο, κύριο χαρακτηριστικό του είναι η χρήση ενός μικρού κλάσματος του προϋπολογισμού της Ε.Ε. ως εγγύηση για τα έργα της ΕΤΕπ που θα ήταν πιο ριψοκίνδυνα και καινοτόμα από ό,τι τα συνηθισμένα.
Τα σχέδια αυτά θα πρέπει να φέρουν την ένδειξη «έργα EFSI» και θα παράγουν συνολικά 315 δισ. ευρώ επενδύσεων για τα επόμενα τρία χρόνια, μέσω της μόχλευσης και της συγχρηματοδότησης.
Η αρχική ιδέα πίσω από το σχέδιο ήταν να ωθήσει την ΕΤΕπ:
1) Να χρηματοδοτήσει τα πολύτιμα, αλλά πιο ριψοκίνδυνα έργα που αδυνατούν να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση.
2) Να αναλάβει μία θέση δευτερεύοντος επενδυτή έναντι των συγχρηματοδοτών, προκειμένου να μειωθούν οι κίνδυνοι που αναλαμβάνονται από ιδιώτες επενδυτές, ώστε να αυξήσει τις πιθανότητες να τους προσελκύσει.
Οι πόροι που χρησιμοποιούνται για την εγγύηση προέρχονται από ανακατανομή των προϋπολογισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2015-2020 και λαμβάνονται κυρίως από το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 (δηλαδή την έρευνα και την καινοτομία) και τον προϋπολογισμού του προγράμματος Συνδέοντας την Ευρώπη (υποδομές μεταφορών).
Πού βρισκόμαστε μετά από ένα χρόνο;
Από τη στιγμή που ξεκίνησε το πρόγραμμα, έχουν εγκριθεί 11,2 δισ. ευρώ για έργα, αρχικά από την ΕΤΕπ υπό τον έλεγχο της Επιτροπής και, όταν τελικά συστάθηκε στις αρχές του 2016, από την επιτροπή του EFSI για τις Επενδύσεις, η οποία είναι υπεύθυνη για τη χορήγηση της στήριξης της εγγύησης από την Ε.Ε., σύμφωνα με τις επενδυτικές κατευθυντήριες γραμμές του EFSI.
Από αυτά, 7,8 δισ. ευρώ αφορούν έργα υποδομών και καινοτομίας υπό την εποπτεία του EFSI τα οποία χρηματοδοτούνται από την ΕΤΕπ άμεσα, και 3,4 δισ. αφορούν τη χρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (ΕΤΕ).
Το ξεκίνημα του Σχεδίου Juncker είναι σχετικά αργό, λαμβάνοντας υπόψη ότι το σχέδιο προβλέπει την εκταμίευση 60 δισ. ευρώ από την ΕΤΕπ σε τρία χρόνια, δηλαδή 20 δισ./έτος, ποσό από το οποίο είμαστε ακόμα αρκετά μακριά μετά το πρώτο έτος.
Ο ρυθμός πρέπει να επιταχυνθεί αν ο πρόεδρος Juncker θέλει να εκπληρώσει την αρχική υπόσχεση του.
Όσον αφορά τις επενδύσεις του EFSI που γίνονται μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (ΕΤαΕ), από σήμερα αποτελούνται από 165 συμφωνίες για τη χρηματοδότηση των ΜΜΕ (προγράμματα COSME και InnovFin).
Η ιδέα είναι να χρησιμοποιηθεί η εγγύηση του προϋπολογισμού του σχεδίου Juncker για την επέκταση των προγραμμάτων αυτών.
Πριν από την έγκριση του Επενδυτικού Σχεδίου, τα κεφάλαια που προορίζονταν για τα προγράμματα αυτά στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. περιορίζονταν σε 2,3 δισ. ευρώ σε διάστημα έξι ετών (2014-20) για το COSME και σε 2,7 δισ. για το Innovfin.
Χρησιμοποιώντας την εγγύηση του προϋπολογισμού της Ε.Ε., επομένως, το μέγεθος των προγραμμάτων αυτών θα μπορέσει να αυξηθεί σημαντικά.
Στη θεωρία, αυτό φαίνεται σαν μια καλή ιδέα που θα μπορούσε να ξεμπλοκάρει τις επενδύσεις στις ΜΜΕ και σε έργα καινοτομίας.
Ωστόσο, δεδομένης της πολύ πρόσφατης εισαγωγής αυτών των προγραμμάτων, είναι ακόμη πολύ νωρίς για να κρίνουμε αν αυτό αποτελεί καλή χρήση της εγγύησης του προϋπολογισμού της Ε.Ε.
Όσον αφορά τα έργα υποδομών και καινοτομίας του EFSI, τα οποία αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο κομμάτι του σχεδίου, σύμφωνα με την Επιτροπή 57 έργα έχουν εγκριθεί μέχρι σήμερα, αλλά οι λεπτομέρειες είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα της ΕΤΕπ για μόνο 55.
Τα σχήματα 1 και 2 δείχνουν τον αριθμό των έργων ανά τομέα και ανά χώρα.
Είναι τα έργα EFSI «πρόσθετα»;
Για να αξιολογήσει την πρόοδο του Σχεδίου Juncker όσον αφορά τα έργα υποδομής και την καινοτομία, πρέπει να ρίξει μία πιο προσεκτική ματιά στα στοιχεία του καθενός από τα έργα EFSI που εγκρίθηκαν κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους.
Το σχέδιο θα καταφέρει να ενισχύσει την επιτυχία των επενδύσεων στην Ευρώπη μόνο αν ξεμπλοκάρει πολύτιμα, αλλά ριψοκίνδυνα έργα, που επί του παρόντος δεν μπορούν να βρουν χρηματοδότηση.
Επιπλέον, δεδομένου του κόστους ευκαιρίας που προκύπτουν από τη λήψη χρημάτων από τα προγράμματα της Ε.Ε. για έρευνα και καινοτομία και τα προγράμματα υποδομής μεταφορών, η χρήση των πόρων του προϋπολογισμού της Ε.Ε. εγγυάται ότι κάποια συγκεκριμένα σχέδια δικαιολογούνται μόνον εάν οδηγούν σε «πρόσθετες» επενδύσεων.
Ο καλύτερος τρόπος για να αξιολογήσει το κατά πόσον είναι πρόσθετο κάποιο έργο είναι να γνωρίζει το προφίλ κινδύνου του κάθε έργου EFSI.
Ωστόσο, οι πληροφορίες που παρέχονται σχετικά με κάθε σχέδιο δεν είναι λεπτομερείς και γενικά αποτελούνται από το όνομα του έργου, μια σύντομη περιγραφή, το ποσό των χρημάτων που επενδύονται από την ΕΤΕπ, το συνολικό κόστος του έργου και κάποια κοινωνική και περιβαλλοντική αξιολόγησή του. Λαμβάνοντας υπόψη τα τρέχοντα στοιχεία που διατίθενται από την ΕΤΕπ για κάθε έργο, δεν είναι δυνατόν να κρίνουμε άμεσα το προφίλ κινδύνου τους.
Παρ 'όλα αυτά, προσπαθήσαμε να προσδιοριστεί χρησιμοποιώντας μια εναλλακτική μέθοδο αν τα έργα αυτά είναι «πρόσθετα» ή τουλάχιστον αν είναι διαφορετικά, πιο καινοτόμα και πιο επικίνδυνα από ό,τι τα συνήθη έργα που χρηματοδοτούνται από την ΕΤΕπ, και ως εκ τούτου, αν η εκτροπή των κονδυλίων του προϋπολογισμού της Ε.Ε. είναι δικαιολογημένη.
Τα έργα τα κατατάξαμε σε 4 κατηγορίες: έργα για τα οποία θα μπορούσαμε να βρούμε κανονικά σχέδια της ΕΤΕπ με υψηλά επίπεδα ομοιότητας, έργα για τα οποία θα μπορούσαμε να βρούμε τα σχέδια της ΕΤΕπ με μόνο χαμηλά επίπεδα ομοιότητας, έργα για τα οποία δεν θα μπορούσαμε να βρούμε παρόμοιο πρόγραμμα της ΕΤΕπ, καθώς και έργα για τα οποία δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες.
Ένα από τα έργα Επενδυτικό Σχέδιο είναι η διεύρυνση της εθνικής οδού A6, μεταξύ Wiesloch-Rauenberg και Weinsberg, στη Γερμανία (συνολικά πέντε έργα EFSI περιλαμβάνουν επενδύσεις σε αυτοκινητόδρομους).
Βρήκαμε ένα παρόμοιο έργο που είχε χρηματοδοτηθεί από την ΕΤΕπ το 2013: τη διαπλάτυνση του αυτοκινητοδρόμου Α9 στην Ολλανδία.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι τα αιολικά πάρκα: υπάρχουν 4 έργα EFSI που αφορούν υπεράκτια αιολικά πάρκα, και δύο στην ξηρά.
Εν τω μεταξύ, η ΕΤΕπ έχει ήδη χρηματοδοτήσει τη συμμετοχή και των δύο τύπων των αιολικών πάρκων στο παρελθόν.
Και πάλι, ενώ είναι αλήθεια ότι τα έργα που φαίνονται παρόμοια δεν συνεπάγονται κατ' ανάγκη τον ίδιο κίνδυνο για την ΕΤΕπ, δεν έχουμε καμία πληροφορία για την αξιολόγηση αυτή.
Ως εκ τούτου, κάθε φορά που δύο έργα αφορούν τη χρηματοδότηση πολύ παρόμοιων δραστηριοτήτων και δεν υπάρχουν περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με το είδος της χρηματοδότησης, τότε μπορούμε να τα υπολογίσουμε ως πολύ παρόμοια.
Ένα παράδειγμα έργου για το οποίο θα μπορούσαμε να βρούμε μόλις ένα έργο της ΕΤΕπ με «χαμηλή» ομοιότητα είναι το IMPAX Ταμείο Κλιματικής Ιδιοκτησίας IIproject, το οποίο περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση ενός ταμείου που αγοράζει, ανακαινίζει και πωλεί εμπορικά κτίρια στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ενώ θα μπορούσαμε να βρούμε πολλά έργα της ΕΤΕπ που αφορούν την αποκατάσταση των κατοικιών ή δημόσια κτίρια, δεν μπορέσαμε να βρούμε κάποιο που να αφορά εμπορικά κτίρια.
Από τα 55 έργα που έχουν εγκριθεί μέχρι στιγμής για τα οποία έχουμε στοιχεία, υπάρχει μόνο ένα έργο για το οποίο δεν βρήκαμε παρόμοια έργα της ΕΤΕπ: το έργο ECOTITANIUM, το οποίο περιλαμβάνει την κατασκευή του πρώτου ευρωπαϊκού κέντρου ανακύκλωσης τιτανίου αεροναυπηγικής κλάσης.
Τα αποτελέσματα της ανάλυσής μας μπορεί να φανεί στο Σχήμα 3 παραπάνω: από τα 55 έργα EFSI βρήκαμε πολύ παρόμοια έργα για 42 από αυτά.
Για 10 από αυτά βρήκαμε σχέδια της ΕΤΕπ τα οποία ήταν κάπως παρόμοια, ενώ μόλις για 1 δεν βρέθηκε κανένα παρόμοιο έργο της ΕΤΕπ.
Για ένα από τα 55 έργα, δεν είχαμε αρκετές πληροφορίες για την αξιολόγηση της ομοιότητας με το παρελθόν σχέδια της ΕΤΕπ.
Όπως ήδη αναφέρθηκε, ακόμη και αν τα έργα είναι πολύ παρόμοια με τα προηγούμενα σχέδια της ΕΤΕπ, είναι δυνατόν ότι τα έργα EFSI είναι πιο επικίνδυνα, είτε λόγω του εγγενούς κινδύνου των έργων, είτε επειδή η ΕΤΕπ έχει μικρή έκθεση ή επειδή η διάρκεια των δανείων είναι πολύ μεγαλύτερη από το συνηθισμένο.
Πιστεύουμε ότι, δεδομένου ότι τα κονδύλια του προϋπολογισμού της Ε.Ε. χρησιμοποιούνται για το σχέδιο και ότι υπάρχει κάποιο κόστος ευκαιρίας που αφορά την αναδιανομή κεφαλαίων από το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 και προγραμμάτων υποδομών στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Σύνδεσης στο ταμείο που εγγυάται τα έργα του EFSI, είναι σημαντικό για την Επιτροπή και την ΕΤΕπ να αποδείξει ότι τα έργα αυτά είναι «πρόσθετα» και να δικαιολογήσει το όφελος από την εγγύησή τους.
Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, διότι θα μπορούσαν να υπάρξουν κίνητρα για να δοθεί η ετικέτα EFSI σε έργα που θα γίνονταν ούτως ή άλλως από την ΕΤΕπ σε περίπτωση απουσίας του σχεδίου.
Και αυτό προκειμένου η ΕΤΕπ να επωφεληθεί από μια συμπληρωματική εγγύηση των επενδύσεών της και για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υλοποιήσει την υπόσχεση για επενδύσεις 315 δισ. μέσω έργων του EFSI μέσα σε τρία χρόνια.
Το Σχέδιο Juncker πρέπει να αλλάξει λογική
Γενικότερα, ακόμα κι αν δεν έχουμε εντυπωσιαστεί από το πρώτο έτος του Σχεδίου Juncker, εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι κάποιες από τις ιδέες πίσω από το Σχέδιο μπορεί να είναι πολύ χρήσιμες για την τόνωση των επενδύσεων στην Ευρώπη μέσω της ΕΤΕπ.
Αν το EFSI θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια βαθιά πολιτιστική αλλαγή στην ΕΤΕπ, θα ήταν μια ευπρόσδεκτη αλλαγή και θα μπορούσε να ενισχύσει τις επενδύσεις στην Ευρώπη.
Αλλά για να συμβεί αυτό, δύο πράγματα θα πρέπει να συμβούν.
Κατ' αρχάς, το EFSI θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο για τα πραγματικά καινοτόμα και τολμηρά έργα που δεν μπορούν να βρουν χρηματοδότηση αυτή τη στιγμή λόγω των στρεβλώσεων της αγοράς.
Για τα έργα αυτά, η ΕΤΕπ θα πρέπει επίσης να είναι έτοιμη να δεχτεί ζημιές, προκειμένου να προσελκύσει ιδιώτες επενδυτές ως συγχρηματοδότες.
Δεύτερον, και ίσως το πιο σημαντικό, η ιδέα του υψηλού πολλαπλασιαστή είναι καλή, αλλά δεν χρησιμοποιείται σωστά.
Ο στόχος x15 του υψηλού «πολλαπλασιαστή» του Σχεδίου Juncker (x3 μέσω μόχλευσης της ΕΤΕπ μέσω χρέους και x5 μέσω συγχρηματοδότησης), είχε αρχικά σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο, λόγω των περιορισμένων ποσοτήτων κονδυλίων που διατίθεντο για το σχέδιο και της αρχικής υπόσχεσης του Juncker, τον Ιούλιο του 2014, για αύξηση των επενδύσεων στην Ευρώπη κατά 300 δισ. ευρώ σε διάστημα τριών ετών.
Στην πραγματικότητα, τα επικίνδυνα και καινοτόμα σχέδια του EFSI θα μπορούσαν πιο εύκολα να προσελκύσουν ιδιώτες επενδυτές ως συγχρηματοδότες αν το μερίδιο της ΕΤΕπ στη χρηματοδότηση του έργου ήταν υψηλότερο από ό,τι είναι σήμερα.
Από την άλλη, η ΕΤΕπ θα πρέπει να χρηματοδοτήσει ένα πολύ μικρότερο μερίδιο του κάθε έργου χαμηλού κινδύνου εκτός EFSI, ώστε να αποφευχθεί ο παραγκωνισμός των ιδιωτών και θεσμικών επενδυτών, ειδικά στο σημερινό περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων.
Για παράδειγμα, σε μικρό δείγμα μας το μερίδιο της ΕΤΕπ στη συνολική επένδυση ανέρχεται σε 27,7% για έργα του EFSI, έναντι 48% για παρόμοια σχέδια εκτός EFSI. Αυτός ο αριθμός δεν μπορεί να είναι απόλυτα αντιπροσωπευτικός, δεδομένου του μικρού αριθμού των έργων για τα οποία υπάρχουν στοιχεία, αλλά είναι περισσότερο ή λιγότερο συνεπής με το σχέδιο, προκειμένου να μεγιστοποιηθεί ο πολλαπλασιαστής του (x3.7 για συγχρηματοδότηση, αντί x5).
Ωστόσο, μακροπρόθεσμα, αυτό μπορεί να μην είναι η σωστή στρατηγική για την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων σε τολμηρά έργα.
Ένας τρόπος για την καλύτερη χρήση του ισολογισμού της ΕΤΕπ για την αύξηση των επενδύσεων στην Ευρώπη θα ήταν να αλλάξει τη στρατηγική του Σχεδίου Juncker.
Η ΕΤΕπ θα πρέπει να μειώσει το μερίδιό της στα «παραδοσιακά» έργα από μεταξύ του 1/3 και του 1/2 σήμερα στο 1/5 και θα πρέπει να ενεργεί περισσότερο ως συντονιστής για να βρείτε περισσότερους συγχρηματοδότες, ενώ πρέπει να αυξήσει τις θέσεις της σε έργα υψηλής απόδοσης υψηλού κινδύνου.
Ο «πολλαπλασιαστής» για το σύνολο του ισολογισμού της ΕΤΕπ θα ήταν πολύ μεγαλύτερος και θα μπορούσε να δώσει μια πραγματική ώθηση στις επενδύσεις στην Ευρώπη, ακόμη και αν ο πολλαπλασιαστής για το EFSI ήταν χαμηλότερος.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών