Απαιτούνται μεταρρυθμίσεις και πρέπει να οικοδομήσουμε την εμπιστοσύνη μέσω συγκεκριμένων δράσεων σε σύντομο χρονικό διάστημα
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 23 Ιουνίου έχει απεικονιστεί ως μια νίκη για τους «πραγματικούς ανθρώπους».
Αλλά τι συνέπειες θα έχει το αποτέλεσμα, και πώς πρέπει το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ε.Ε. να αντιδράσουν τώρα;
Αυτό αναρωτιέται το ευρωπαϊκό think tank Bruegel, με άρθρο του διευθυντή του, Guntram B. Wolff, στο blog του Ινστιτούτου.
Και συνεχίζει, ως εξής:
«Αυτή θα είναι μια νίκη για τους πραγματικούς ανθρώπους, μια νίκη για τους απλούς ανθρώπους, μια νίκη για τους αξιοπρεπείς αμθρώπους».
Αυτά ήταν τα λόγια του Nigel Farage, στις 24 Ιουνίου, γιορτάζοντας αυτό που περιέγραψε ως Ημέρα της Ανεξαρτησίας.
Και συνέχισε: «Έχουμε πολεμήσει εναντίον των πολυεθνικών, έχουμε αγωνιστεί ενάντια στις μεγάλες εμπορικές τράπεζες, έχουμε αγωνιστεί ενάντια στις μεγάλες πολιτικές, έχουμε αγωνιστεί ενάντια στα ψέματα, τη διαφθορά και την εξαπάτηση.
Και σήμερα η τιμιότητα, η αξιοπρέπεια και η πίστη στο έθνος, νομίζω ότι τώρα πρόκειται να κερδίσουν...
Ελπίζω ότι αυτή η νίκη θα οδηγήσει σε κατάρρευση αυτό το αποτυχημένο εγχείρημα και θα μας οδηγήσει σε μια Ευρώπη των κυρίαρχων εθνικών κρατών».
Αυτά τα λόγια θα αντηχούν σε όλη τη Βρετανία, την Ε.Ε. και ολόκληρο τον κόσμο για αρκετό καιρό.
Θα χρειαστεί ουσιαστική συζήτηση μέσα στους επόμενους μήνες.
Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με έξι σκέψεις μου.
1. «Οι πραγματικοί άνθρωποι».
Τι σημαίνει να πει «μια νίκη των πραγματικών, απλών και έντιμων ανθρώπων», όταν το 75% των νέων ψηφοφόρων και οι φτωχότερες πόλεις, όπως η Γλασκόβη, ψήφισαν να παραμείνουν και να διατηρήσουν τα δικαιώματά τους ως πολίτες της Ε.Ε.;
Η διάκριση μεταξύ «πραγματικών» και «εξωπραγματικών» ανθρώπων είναι διχαστική γλώσσα και θα πρέπει να επικριθεί ως τέτοια.
Εντός 24 ωρών από τη νίκη, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν γεμάτα από αναφορές για ξενοφοβικές επιθέσεις για τους αξιοπρεπείς και πραγματικούς ανθρώπους με ξένο υπόβαθρο που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Σε πολλά σημεία, αυτή ήταν μία δηλητηριώδης και αποξενωτική εκστρατεία.
2. Συνταγματική και πολιτική κρίση.
Το δημοψήφισμα έχει αποχωρήσει από το Ηνωμένο Βασίλειο σε μια πολιτική και συνταγματική κρίση.
Σαφώς, οι υπέρμαχοι του Brexit δεν πίστευαν θα μπορούσαν ή ακόμα και ότι θα έπρεπε να κερδίσουν και έμοιαζαν να μην είναι καλά προετοιμασμένοι.
Η πρωθυπουργός της Σκωτίας έχει ήδη ανακοινώσει ότι η χώρα της μπορεί να ζητήσει ένα δεύτερο δημοψήφισμα για να παραμείνει στην Ε.Ε., ενώ το μισό κόμμα των Εργατικών παραιτήθηκε.
Μέχρι στιγμής, κανείς δεν έχει αναλάβει την ευθύνη της ενεργοποίησης των άρθρου 50 για τις διαπραγματεύσεις εξόδου (και μπορεί κάλλιστα να μην ενεργοποιηθεί ποτέ αυτό το άρθρο).
Υπό αυτές τις συνθήκες, η εξωτερική πίεση από τους 6 υπουργούς Εξωτερικών των ιδρυτικών μελών της Ε.Ε. και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι απίθανο να είναι χρήσιμη.
Είναι το Ηνωμένο Βασίλειο που νομικά και τυπικά πρέπει να ξεκινήσει την επίσημη διαδικασία και η Ε.Ε. θα πρέπει να το σεβαστεί.
Η πολιτική και συνταγματική κρίση στο Ηνωμένο Βασίλειο μπορούν να λυθούν μόνο εκεί, αν και οι καθυστερήσεις θα είναι δαπανηρή για όλες τις οικονομίες και τις κοινωνίες της ΕΕ.
3. Η ανισότητα.
Θα πρέπει να εξετάσουμε προσεκτικά αν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι αποτέλεσμα ενός αγώνα κατά των «πολυεθνικών και εμπορικών τραπεζών» και κατά πόσο αυτό σχετίζεται με την Ε.Ε.
Για αρχή, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η εισοδηματική ανισότητα στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι σημαντικά υψηλότερη από ό,τι στις περισσότερες μεγάλες χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης.
Και αυτό παρά το υψηλό ποσό των δαπανών κοινωνικής πρόνοιας στην Ε.Ε.
Όπως επισημαίνει φανατικά η Angela Merkel, η Ε.Ε. αντιπροσωπεύει το 5,7% του παγκόσμιου πληθυσμού, το 22% του ΑΕΠ και το 50% των δαπανών πρόνοιας.
Πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε ότι η ΕΕ έχει βελτιώσει τα δικαιώματα των εργαζομένων.
Ο αρχηγός του κόμματος των Εργατικών, Jeremy Corbyn, προειδοποίησε για ότι τα δικαιώματα των εργαζομένων στο Ηνωμένο Βασίλειο θα βρεθούν στην «πυρά» εάν η χώρα αποχωρήσει από την Ε.Ε.
Η αντίληψη της αυξημένης πίεσης στις μεσαίες τάξεις, τα πτωτικά ποσοστά απασχόλησης και η υψηλή ανεργία των νέων στη Νότια Ευρώπη αποτελούν σοβαρά προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Οι Βρυξέλλες και οι εθνικές πρωτεύουσες πρέπει να εργαστούν για αυτό το θέμα και να αντιμετωπίσει το πρόβλημα σοβαρά.
Αυτό απαιτεί μακροοικονομικές πολιτικές και κοινωνικές πολιτικές που στοχεύουν σε μεγαλύτερη κοινωνική κινητικότητα.
4. Οι διαπραγματεύσεις.
Πώς πρέπει η Ε.Ε. να διαπραγματευτεί με το Ηνωμένο Βασίλειο, αν και όταν ενεργοποιεί το άρθρο 50;
Μπορούμε να δούμε ήδη δύο διαφορετικές προσεγγίσεις.
Η γερμανίδα Καγκελάριος, Angela Merkel, είναι πρόθυμη να δώσει χρόνο και να δεχτεί μερικά από τα πιθανά αιτήματα του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η Γαλλία, με τη σειρά της, φαίνεται να παίρνει μια μάλλον σκληρή γραμμή προς το Ηνωμένο Βασίλειο και εστιάζει στην ευρωζώνη.
Κατά την άποψή μου, η προσέγγισή μας πρέπει να βασίζεται στις αρχές μας:
Αν η Βρετανία θέλει να το εμπόριο με την ηπειρωτική χώρα, πρέπει να σέβεται το κοινοτικό κεκτημένο.
Για παράδειγμα, αν δεν σέβεται κάποια οδηγία για τα δικαιώματα των παραπάνω εργαζομένων, το εμπόριο πρέπει να τιμωρείται για την αποφυγή του κοινωνικού ντάμπινγκ στην ήπειρο και ούτω καθεξής.
Ένα κεντρικό κομμάτι των διαπραγματεύσεων θα αφορά τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.
Η παραίτηση του βρετανού Επιτρόπου Jonathan Hill είναι ένα σημάδι του πόσο βρετανική επιρροή σε οικονομικά θέματα πρόκειται να συρρικνωθεί.
Είναι ένα σημαντικό, αλλά αναπάντητο ερώτημα πόσες από τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες θα φύγουν από το Λονδίνο.
Η διάσταση του προϋπολογισμού της Ε.Ε. είναι ίσως λιγότερο σημαντική.
5. Μήπως η Ε.Ε. χρειάζεται μεταρρύθμιση;
Η απάντηση είναι ναι.
Και πολλοί μελετητές του Bruegel ζητούσαν και πρότειναν μεταρρυθμίσεις πριν από την κρίση.
Η ανάγκη για μεταρρυθμίσεις τώρα μόνο αυξάνεται.
Σε έναν διασυνδεδεμένο κόσμο όπου η μετάδοση φτάνει στον καθένα, δεν μπορεί να επιτύχουμε τη μεταρρύθμιση, δεν μπορούμε να βελτιώσουμε τις ζωές των «πραγματικών» πολιτών, με τη απόφαση μιας απομονωτικής προσέγγισης.
Ένα επιτυχημένο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα θα επιτευχθεί μόνο μαζί με τους συνεργάτες οι οποίοι μπορούν και πράγματι εμπιστεύονται ο ένας τον άλλο.
Και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να παγιωθεί μία φιλία και η εμπιστοσύνη από ό,τι μέσα από συγκεκριμένες δράσεις.
Και ενώ σίγουρα χρειαζόμαστε μια ιστορία και ένα όραμα, πρέπει επίσης να οικοδομήσουμε την εμπιστοσύνη μέσω συγκεκριμένων δράσεων σε σύντομο χρονικό διάστημα που είναι εφικτό στο πλαίσιο των υφισταμένων συνθηκών.
Τι είδους μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να είναι στο επίκεντρο;
Θα ήθελα να τονίσω τρία συγκεκριμένα βήματα:
• Η ευρωζώνη και η διακυβέρνησή της, με ιδιαίτερη έμφαση στην επίτευξη πολιτικών καλύτερης διαχείρισης της ζήτησης και στη σχετική προσαρμογή των τιμών.
• Οι σχέσεις μεταξύ της ευρωζώνης και των υπολοίπων χωρών εκτός ευρωζώνης.
Στην πραγματικότητα, αυτές που βρίσκονται εκτός θα αντιπροσωπεύουν μόνο το 15% του ΑΕΠ της Ε.Ε. από τη στιγμή που η Βρετανία αποχωρήσει.
Και όπως έχουμε υποστηρίξει, μια εμβάθυνση της ΟΝΕ θα επηρεάσει σχεδόν αναπόφευκτα εκείνες που βρίσκονται εκτός.
Οι μεταναστευτικές πολιτικές και οι πολιτικές άμυνας μπορεί να είναι πιο ουδέτερες, αλλά είναι επίσης εξαιρετικά αμφιλεγόμενες.
Ίσως το πιο ελπιδοφόρο θα ήταν μία ατζέντα ενιαίας αγοράς, όπως έχω ξαναπεί.
• Ένα βιώσιμο και χωρίς αποκλεισμούς μοντέλο ανάπτυξης.
Η Ε.Ε. ήταν ηγέτης στη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και είχε κέρδη παραγωγικότητας και παγκόσμια ηγετική θέση σε ορισμένες από αυτές τις αγορές.
Είναι σημαντικό να αναπτυχθεί ένα όραμα για το πώς θέλουμε να διαμορφώσουμε το μελλοντικό αναπτυξιακό μοντέλο με οφέλη για τις κοινωνίες μας.
Και δεν μπορούμε βέβαια να αποδεχθούμε το χάσμα των γενεών.
6. Επείγουσα δράση για την οικονομία.
Κατ' αρχάς, για τη χάραξη πολιτικής πρέπει να διαχειριστούμε τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Αυτό είναι κυρίως καθήκον των κεντρικών τραπεζών.
Αλλά οι πολιτικοί θα πρέπει να είναι υποστηρικτικοί, ιδίως όσον αφορά τυχόν αναγκαία μέτρα της ΕΚΤ για τη σταθεροποίηση της οικονομίας.
Δεύτερον, οι μακροοικονομικές πολιτικές πρέπει να αντιδράσουν.
Οι χρηματιστηριακές αγορές έχουν ήδη επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό σε όλους τους τομείς και το σοκ του Brexit είναι πιθανό να επηρεάσει αρνητικά την ανάκαμψη της ευρωζώνης.
Με ποσοστά πληθωρισμού κοντά στο μηδέν και τη νομισματική πολιτική να κινείται σε αρνητικό έδαφος, θα είναι σημαντικό οι δημοσιονομικές και διαρθρωτικές πολιτικές να είναι έτοιμες να δράσουν.
Σίγουρα δεν μπορεί να αντέξει άλλη μία ύφεση.
Πιο δύσκολη είναι η μακροοικονομική σταθεροποίηση της οικονομίας του Ηνωμένου Βασιλείου.
Υπάρχει λίγος χώρο για περισσότερη νομισματική πολιτική και το δημοσιονομικό έλλειμμα σε συνδυασμό με το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είναι ένας ακόμη περιοριστικός παράγοντας.
Φυσικά, η υποτίμηση θα βοηθήσει την οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά η βλάβη από την κατάρρευση θα μειώσει πιθανότατα την ανταγωνιστικότητα της Βρετανίας για τα επόμενα χρόνια.
Θα είναι σημαντικό να εξετάσουμε προσεκτικά τις εκροές κεφαλαίων και τη μείωση των επενδύσεων.
www.bankingnews.gr
Αλλά τι συνέπειες θα έχει το αποτέλεσμα, και πώς πρέπει το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ε.Ε. να αντιδράσουν τώρα;
Αυτό αναρωτιέται το ευρωπαϊκό think tank Bruegel, με άρθρο του διευθυντή του, Guntram B. Wolff, στο blog του Ινστιτούτου.
Και συνεχίζει, ως εξής:
«Αυτή θα είναι μια νίκη για τους πραγματικούς ανθρώπους, μια νίκη για τους απλούς ανθρώπους, μια νίκη για τους αξιοπρεπείς αμθρώπους».
Αυτά ήταν τα λόγια του Nigel Farage, στις 24 Ιουνίου, γιορτάζοντας αυτό που περιέγραψε ως Ημέρα της Ανεξαρτησίας.
Και συνέχισε: «Έχουμε πολεμήσει εναντίον των πολυεθνικών, έχουμε αγωνιστεί ενάντια στις μεγάλες εμπορικές τράπεζες, έχουμε αγωνιστεί ενάντια στις μεγάλες πολιτικές, έχουμε αγωνιστεί ενάντια στα ψέματα, τη διαφθορά και την εξαπάτηση.
Και σήμερα η τιμιότητα, η αξιοπρέπεια και η πίστη στο έθνος, νομίζω ότι τώρα πρόκειται να κερδίσουν...
Ελπίζω ότι αυτή η νίκη θα οδηγήσει σε κατάρρευση αυτό το αποτυχημένο εγχείρημα και θα μας οδηγήσει σε μια Ευρώπη των κυρίαρχων εθνικών κρατών».
Αυτά τα λόγια θα αντηχούν σε όλη τη Βρετανία, την Ε.Ε. και ολόκληρο τον κόσμο για αρκετό καιρό.
Θα χρειαστεί ουσιαστική συζήτηση μέσα στους επόμενους μήνες.
Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με έξι σκέψεις μου.
1. «Οι πραγματικοί άνθρωποι».
Τι σημαίνει να πει «μια νίκη των πραγματικών, απλών και έντιμων ανθρώπων», όταν το 75% των νέων ψηφοφόρων και οι φτωχότερες πόλεις, όπως η Γλασκόβη, ψήφισαν να παραμείνουν και να διατηρήσουν τα δικαιώματά τους ως πολίτες της Ε.Ε.;
Η διάκριση μεταξύ «πραγματικών» και «εξωπραγματικών» ανθρώπων είναι διχαστική γλώσσα και θα πρέπει να επικριθεί ως τέτοια.
Εντός 24 ωρών από τη νίκη, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν γεμάτα από αναφορές για ξενοφοβικές επιθέσεις για τους αξιοπρεπείς και πραγματικούς ανθρώπους με ξένο υπόβαθρο που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Σε πολλά σημεία, αυτή ήταν μία δηλητηριώδης και αποξενωτική εκστρατεία.
2. Συνταγματική και πολιτική κρίση.
Το δημοψήφισμα έχει αποχωρήσει από το Ηνωμένο Βασίλειο σε μια πολιτική και συνταγματική κρίση.
Σαφώς, οι υπέρμαχοι του Brexit δεν πίστευαν θα μπορούσαν ή ακόμα και ότι θα έπρεπε να κερδίσουν και έμοιαζαν να μην είναι καλά προετοιμασμένοι.
Η πρωθυπουργός της Σκωτίας έχει ήδη ανακοινώσει ότι η χώρα της μπορεί να ζητήσει ένα δεύτερο δημοψήφισμα για να παραμείνει στην Ε.Ε., ενώ το μισό κόμμα των Εργατικών παραιτήθηκε.
Μέχρι στιγμής, κανείς δεν έχει αναλάβει την ευθύνη της ενεργοποίησης των άρθρου 50 για τις διαπραγματεύσεις εξόδου (και μπορεί κάλλιστα να μην ενεργοποιηθεί ποτέ αυτό το άρθρο).
Υπό αυτές τις συνθήκες, η εξωτερική πίεση από τους 6 υπουργούς Εξωτερικών των ιδρυτικών μελών της Ε.Ε. και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι απίθανο να είναι χρήσιμη.
Είναι το Ηνωμένο Βασίλειο που νομικά και τυπικά πρέπει να ξεκινήσει την επίσημη διαδικασία και η Ε.Ε. θα πρέπει να το σεβαστεί.
Η πολιτική και συνταγματική κρίση στο Ηνωμένο Βασίλειο μπορούν να λυθούν μόνο εκεί, αν και οι καθυστερήσεις θα είναι δαπανηρή για όλες τις οικονομίες και τις κοινωνίες της ΕΕ.
3. Η ανισότητα.
Θα πρέπει να εξετάσουμε προσεκτικά αν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι αποτέλεσμα ενός αγώνα κατά των «πολυεθνικών και εμπορικών τραπεζών» και κατά πόσο αυτό σχετίζεται με την Ε.Ε.
Για αρχή, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η εισοδηματική ανισότητα στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι σημαντικά υψηλότερη από ό,τι στις περισσότερες μεγάλες χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης.
Και αυτό παρά το υψηλό ποσό των δαπανών κοινωνικής πρόνοιας στην Ε.Ε.
Όπως επισημαίνει φανατικά η Angela Merkel, η Ε.Ε. αντιπροσωπεύει το 5,7% του παγκόσμιου πληθυσμού, το 22% του ΑΕΠ και το 50% των δαπανών πρόνοιας.
Πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε ότι η ΕΕ έχει βελτιώσει τα δικαιώματα των εργαζομένων.
Ο αρχηγός του κόμματος των Εργατικών, Jeremy Corbyn, προειδοποίησε για ότι τα δικαιώματα των εργαζομένων στο Ηνωμένο Βασίλειο θα βρεθούν στην «πυρά» εάν η χώρα αποχωρήσει από την Ε.Ε.
Η αντίληψη της αυξημένης πίεσης στις μεσαίες τάξεις, τα πτωτικά ποσοστά απασχόλησης και η υψηλή ανεργία των νέων στη Νότια Ευρώπη αποτελούν σοβαρά προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Οι Βρυξέλλες και οι εθνικές πρωτεύουσες πρέπει να εργαστούν για αυτό το θέμα και να αντιμετωπίσει το πρόβλημα σοβαρά.
Αυτό απαιτεί μακροοικονομικές πολιτικές και κοινωνικές πολιτικές που στοχεύουν σε μεγαλύτερη κοινωνική κινητικότητα.
4. Οι διαπραγματεύσεις.
Πώς πρέπει η Ε.Ε. να διαπραγματευτεί με το Ηνωμένο Βασίλειο, αν και όταν ενεργοποιεί το άρθρο 50;
Μπορούμε να δούμε ήδη δύο διαφορετικές προσεγγίσεις.
Η γερμανίδα Καγκελάριος, Angela Merkel, είναι πρόθυμη να δώσει χρόνο και να δεχτεί μερικά από τα πιθανά αιτήματα του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η Γαλλία, με τη σειρά της, φαίνεται να παίρνει μια μάλλον σκληρή γραμμή προς το Ηνωμένο Βασίλειο και εστιάζει στην ευρωζώνη.
Κατά την άποψή μου, η προσέγγισή μας πρέπει να βασίζεται στις αρχές μας:
Αν η Βρετανία θέλει να το εμπόριο με την ηπειρωτική χώρα, πρέπει να σέβεται το κοινοτικό κεκτημένο.
Για παράδειγμα, αν δεν σέβεται κάποια οδηγία για τα δικαιώματα των παραπάνω εργαζομένων, το εμπόριο πρέπει να τιμωρείται για την αποφυγή του κοινωνικού ντάμπινγκ στην ήπειρο και ούτω καθεξής.
Ένα κεντρικό κομμάτι των διαπραγματεύσεων θα αφορά τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.
Η παραίτηση του βρετανού Επιτρόπου Jonathan Hill είναι ένα σημάδι του πόσο βρετανική επιρροή σε οικονομικά θέματα πρόκειται να συρρικνωθεί.
Είναι ένα σημαντικό, αλλά αναπάντητο ερώτημα πόσες από τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες θα φύγουν από το Λονδίνο.
Η διάσταση του προϋπολογισμού της Ε.Ε. είναι ίσως λιγότερο σημαντική.
5. Μήπως η Ε.Ε. χρειάζεται μεταρρύθμιση;
Η απάντηση είναι ναι.
Και πολλοί μελετητές του Bruegel ζητούσαν και πρότειναν μεταρρυθμίσεις πριν από την κρίση.
Η ανάγκη για μεταρρυθμίσεις τώρα μόνο αυξάνεται.
Σε έναν διασυνδεδεμένο κόσμο όπου η μετάδοση φτάνει στον καθένα, δεν μπορεί να επιτύχουμε τη μεταρρύθμιση, δεν μπορούμε να βελτιώσουμε τις ζωές των «πραγματικών» πολιτών, με τη απόφαση μιας απομονωτικής προσέγγισης.
Ένα επιτυχημένο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα θα επιτευχθεί μόνο μαζί με τους συνεργάτες οι οποίοι μπορούν και πράγματι εμπιστεύονται ο ένας τον άλλο.
Και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να παγιωθεί μία φιλία και η εμπιστοσύνη από ό,τι μέσα από συγκεκριμένες δράσεις.
Και ενώ σίγουρα χρειαζόμαστε μια ιστορία και ένα όραμα, πρέπει επίσης να οικοδομήσουμε την εμπιστοσύνη μέσω συγκεκριμένων δράσεων σε σύντομο χρονικό διάστημα που είναι εφικτό στο πλαίσιο των υφισταμένων συνθηκών.
Τι είδους μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να είναι στο επίκεντρο;
Θα ήθελα να τονίσω τρία συγκεκριμένα βήματα:
• Η ευρωζώνη και η διακυβέρνησή της, με ιδιαίτερη έμφαση στην επίτευξη πολιτικών καλύτερης διαχείρισης της ζήτησης και στη σχετική προσαρμογή των τιμών.
• Οι σχέσεις μεταξύ της ευρωζώνης και των υπολοίπων χωρών εκτός ευρωζώνης.
Στην πραγματικότητα, αυτές που βρίσκονται εκτός θα αντιπροσωπεύουν μόνο το 15% του ΑΕΠ της Ε.Ε. από τη στιγμή που η Βρετανία αποχωρήσει.
Και όπως έχουμε υποστηρίξει, μια εμβάθυνση της ΟΝΕ θα επηρεάσει σχεδόν αναπόφευκτα εκείνες που βρίσκονται εκτός.
Οι μεταναστευτικές πολιτικές και οι πολιτικές άμυνας μπορεί να είναι πιο ουδέτερες, αλλά είναι επίσης εξαιρετικά αμφιλεγόμενες.
Ίσως το πιο ελπιδοφόρο θα ήταν μία ατζέντα ενιαίας αγοράς, όπως έχω ξαναπεί.
• Ένα βιώσιμο και χωρίς αποκλεισμούς μοντέλο ανάπτυξης.
Η Ε.Ε. ήταν ηγέτης στη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και είχε κέρδη παραγωγικότητας και παγκόσμια ηγετική θέση σε ορισμένες από αυτές τις αγορές.
Είναι σημαντικό να αναπτυχθεί ένα όραμα για το πώς θέλουμε να διαμορφώσουμε το μελλοντικό αναπτυξιακό μοντέλο με οφέλη για τις κοινωνίες μας.
Και δεν μπορούμε βέβαια να αποδεχθούμε το χάσμα των γενεών.
6. Επείγουσα δράση για την οικονομία.
Κατ' αρχάς, για τη χάραξη πολιτικής πρέπει να διαχειριστούμε τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Αυτό είναι κυρίως καθήκον των κεντρικών τραπεζών.
Αλλά οι πολιτικοί θα πρέπει να είναι υποστηρικτικοί, ιδίως όσον αφορά τυχόν αναγκαία μέτρα της ΕΚΤ για τη σταθεροποίηση της οικονομίας.
Δεύτερον, οι μακροοικονομικές πολιτικές πρέπει να αντιδράσουν.
Οι χρηματιστηριακές αγορές έχουν ήδη επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό σε όλους τους τομείς και το σοκ του Brexit είναι πιθανό να επηρεάσει αρνητικά την ανάκαμψη της ευρωζώνης.
Με ποσοστά πληθωρισμού κοντά στο μηδέν και τη νομισματική πολιτική να κινείται σε αρνητικό έδαφος, θα είναι σημαντικό οι δημοσιονομικές και διαρθρωτικές πολιτικές να είναι έτοιμες να δράσουν.
Σίγουρα δεν μπορεί να αντέξει άλλη μία ύφεση.
Πιο δύσκολη είναι η μακροοικονομική σταθεροποίηση της οικονομίας του Ηνωμένου Βασιλείου.
Υπάρχει λίγος χώρο για περισσότερη νομισματική πολιτική και το δημοσιονομικό έλλειμμα σε συνδυασμό με το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είναι ένας ακόμη περιοριστικός παράγοντας.
Φυσικά, η υποτίμηση θα βοηθήσει την οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά η βλάβη από την κατάρρευση θα μειώσει πιθανότατα την ανταγωνιστικότητα της Βρετανίας για τα επόμενα χρόνια.
Θα είναι σημαντικό να εξετάσουμε προσεκτικά τις εκροές κεφαλαίων και τη μείωση των επενδύσεων.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών