Το πιο αμφιλεγόμενο θέμα συζήτησης παραμένει το ζήτημα της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, τονίζει η Citigroup
Ο δημιουργός της λέξης Grexit, Citigroup, έπειτα από περίπου 6 χρόνια συνεχούς χρήσης της, αποφάσισε σήμερα, Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου, να αποσύρει... προσωρινά τον όρο από το λεξιλόγιό του.
«Οι διαπραγματεύσεις για το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας άρχισαν ξανά και ο δρόμος προς τις επόμενες εκταμιεύσεις των δόσεων παραμένει ανηφορικός.
Η οικονομία εμφανίζει μόνο διστακτική σταθεροποίηση και οι συνομιλίες για την ελάφρυνση του χρέους θεωρούνται απίθανες πριν τις εκλογές στη Γερμανία.
Ωστόσο, εμείς εκτιμούμε πως το πολιτικό σκηνικό έχει αλλάξει, τόσο στην Αθήνα, όσο και μεταξύ των πιστωτών και έχει γίνει λιγότερο ευνοϊκό για πολύ αρνητικά αποτελέσματα.
Ως εκ τούτου, αφαιρούμε από το βασικό μας σενάριο τη μακροχρόνια εκτίμησή μας πως η Ελλάδα θα αποχωρήσει από την Ευρωζώνη (Grexit) μέσα στα επόμενα ένα με τρία χρόνια».
Αυτό αναφέρει, μεταξύ άλλων, η αμερικανική, επενδυτική τράπεζα Citigroup σε νέα έκθεσή της, υπό τον τίτλο «Greece: Back on the Radar Screen» (Ελλάδα: Ξανά στις οθόνες των ραντάρ), που σας παρουσιάζει σήμερα, Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου 2016, το www.BankingNews.gr.
Αναλυτικότερα, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται, η Ελλάδα βρίσκεται ξανά στο προσκήνιο μετά από τρεις ήσυχους μήνες, ήτοι από τις 24 Μαΐου οπότε και υπήρξε συμφωνία για την πρώτη αξιολόγηση του τρίτου προγράμματος διάσωσης.
Τα κλιμάκια των διεθνών πιστωτών της Ελλάδας έχουν επιστρέψει στην Αθήνα αυτή την εβδομάδα για να αξιολογήσουν την κατάσταση της υλοποίησης του προγράμματος.
Η ελληνική κυβέρνηση αντιμετωπίζει νέα εμπόδια κατά τους προσεχείς μήνες.
Με αύξουσα σειρά δυσκολίας, αυτά περιλαμβάνουν
(i) την εκπλήρωση των προαπαιτούμενων που απομένουν από την πρώτη αξιολόγηση
(ii) τις διαπραγματεύσεις για τη δεύτερη αξιολόγηση
και (iii) την επανέναρξη των εξαιρετικά αβέβαιων συνομιλιών για την ελάφρυνση του δημόσιου χρέους.
Μια αναζωπύρωση της προσφυγικής κρίσης παραμένει επίσης ένα ρεαλιστικό ενδεχόμενο και προστίθεται στους κινδύνους για την Ελλάδα.
Όλα αυτά θα συμβούν, υπενθυμίζει η Citigroup, στο πλαίσιο της ακόμα-υποτονικής οικονομικής ανάπτυξης, αν και οριακά βελτιωμένης, και της μείωσης της δημοτικότητα του κυβερνώντος κόμματος ΣΥΡΙΖΑ.
Η Citigroup αξιολογεί, στην έκθεσή της, τις οικονομικές και πολιτικές προοπτικές για την Ελλάδα, τις πιθανότητες μιας οριστικής ρήξης στις διαπραγματεύσεις και μιας ουσιαστικής συμφωνίας ελάφρυνσης του χρέους τα επόμενα τρίμηνα.
Σύμφωνα με τη Citigroup, πάντως, κανένα από τα δύο γεγονότα (ρήξη ή ουσιαστικά ελάφρυνση χρέους) δε θεωρείται πιθανό.
Επιπλέον, αν και η αμερικανική, επενδυτική τράπεζα συνεχίζει να θεωρεί πιθανή την αποτυχία του τρίτου προγράμματος στην αποκατάσταση της οικονομικής βιωσιμότητας στην Ελλάδα, εκτιμά πως το πολιτικό σκηνικό τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρώπη έχει γίνει λιγότερο ευνοϊκό για πολύ αρνητικά αποτελέσματα.
Ως εκ τούτου, η τράπεζα αφαιρεί από το βασικό της σενάριο το ενδεχόμενο Grexit στα επόμενα ένα έως τρία έτη.
Το χρονοδιάγραμμα των αποπληρωμών του χρέους της Ελλάδας
Οι «οδοδείκτες» για τους επόμενους 12 μήνες
Η εκταμίευση της υποδόσης των 2,8 δισ. ευρώ, έστω και με καθυστέρηση, θα πρέπει να είναι το σχετικό πιο εύκολο έργο. Περιλαμβάνει 15 μέτρα πολιτικής, μεταξύ των οποίων την πρόοδο στις ιδιωτικοποιήσεις, τη μεταρρύθμιση του τομέα της ενέργειας, την τραπεζική διακυβέρνηση και το στήσιμο ενός οργανισμού φορολογικών εσόδων. Το Eurogroup την περασμένη εβδομάδα σημείωσε καθυστερήσεις στην εφαρμογή των μέτρων αυτών και παρότρυνε γρήγορη δράση, αλλά η Citigroup πιστεύει ότι κανένα από αυτά δε θα αποδειχθεί πολύ αμφιλεγόμενο πολιτικά. Ο πρόσφατος διορισμός του επικεφαλής της νέας κυβέρνησης στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας (ΤΑΙΠΕΔ) και η πρόοδος στις ιδιωτικοποιήσεις δείχνουν ότι κάτι κινείται μετά τις θερινές διακοπές. Η ελληνική κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι στοχεύει στο τέλος Σεπτεμβρίου για τη συμπλήρωση των 15 προαπαιτούμενων μέτρων και τα μέσα Οκτωβρίου για την εκταμίευση της υποδόσης. Η Citigroup εκτιμά πιθανή μια συμφωνία για τα 2,8 δισ. ευρώ το επόμενο δίμηνο.
Η δεύτερη αξιολόγηση αντιπροσωπεύει ένα υψηλότερο εμπόδιο, δεδομένου ότι περιλαμβάνει πολλά αμφιλεγόμενα ζητήματα, όπως μια νέα μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, καθώς και την περαιτέρω πρόοδο στις πωλήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) από τις τράπεζες και την απελευθέρωση της αγοράς προϊόντων. Η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης θα ξεκλειδώσει επιπλέον 6 δισ. ευρώ από το επίσημο δάνειο, ποσό που πιθανότητα θα χρειαστεί από την Ελλάδα το καλοκαίρι του 2017 για να καλύψει τις αποπληρωμές χρέους της. Ο στόχος του νέου ανασχηματισμού της αγοράς εργασίας είναι «να υποβάλλει ομαδικές απολύσεις και τα πλαίσια της βιομηχανικής δράσης σε συμφωνία με τις βέλτιστες πρακτικές της ΕΕ» μαζί με τα σχέδια για τη μείωση της αδήλωτης εργασίας. Αυτή την εβδομάδα, ο έλληνας υπουργός Εργασίας έκανε τολμηρές δηλώσεις απορρίπτοντας «ακραίες» θέσεις του ΔΝΤ για το θέμα αυτό, υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα χρειάζεται μόνο μικρές περαιτέρω βελτιώσεις της αγοράς εργασίας και ότι οποιαδήποτε απόφαση θα ληφθεί με τους ευρωπαίους πιστωτές.
Η ελληνική αγορά εργασίας έχει πράγματι ήδη υποστεί σημαντικές διορθώσεις από το 2010. Σύμφωνα με τους δείκτες διαρθρωτικής πολιτικής του ΟΟΣΑ, ο δείκτης της ευελιξίας της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα (EPL) έχει βελτιωθεί σημαντικά μεταξύ 2008 και 2013. Το 2013 ήδη συγκρινόταν αρκετά ευνοϊκά με τις περισσότερες άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Ειδικότερα, το ποσοστό των συλλογικών συμβάσεων είναι σχετικά χαμηλότερο από ό, τι σε πολλές άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ. Οι ελληνικοί μισθοί έχουν μειωθεί κατά σχεδόν 20% από το 2009, δηλαδή κατά πολύ περισσότερο από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη χώρα της ευρωπεριφέρειας. Ο μέσος μισθός του Έλληνα είναι περίπου το μισό του μέσου όρου της ζώνης του ευρώ. Με δεδομένο το παρελθόν της μεγάλης προσαρμογής, το ποσοστό ανεργίας που παραμένει υψηλό (23,4% τον Ιούνιο) και τον αριστερό χαρακτήρα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, η ευαισθησία για την περαιτέρω ευελιξία της αγοράς εργασίας είναι βέβαιο ότι θα είναι εξαιρετικά υψηλή. Ωστόσο, το ίδιο ίσχυε και για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος που ψηφίστηκε στην α’ αναθεώρηση του προγράμματος νωρίτερα το τρέχον έτος, έστω και έπειτα από αρκετούς μήνες διαπραγματεύσεων. Είναι πολύ πιθανό, εκτιμά η Citigroup, πως οι διαπραγματεύσεις για τη β’ αξιολόγηση θα συνεχιστούν το 2017.
Ο εργασιακός κλάδος στην Ελλάδα σε σύγκριση με άλλους στην Ευρωζώνη
Σημαντικές ημερομηνίες αποπληρωμών για την Ελλάδα είναι και πάλι τον Ιούλιο του 2017, ενώ πριν τον Μάρτιο του 2017 οι αποπληρωμές είναι εξαιρετικά περιορισμένες, πέραν της λήξης των εντόκων. Με ένα μικρό δημοσιονομικό πρωτογενές πλεόνασμα, η Citigroup εκτιμά πως η εκταμίευση της δόσης ύψους 7,5 δισ. ευρώ τον Ιούνιο του 2016 θα καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας έως περίπου τις αρχές του 2017, μειώνοντας την επείγουσα ανάγκη για επίτευξη συμβιβασμού σε οποιοδήποτε από τα προαναφερθέντα ζητήματα στο εγγύς μέλλον. Σημαντικές προθεσμίες θα είναι τον Ιούλιο του 2017, όταν λήγουν οι ωριμάνσεις ομολόγων που διακρατεί η ΕΚΤ.
Το πιο αμφιλεγόμενο θέμα συζήτησης παραμένει το ζήτημα της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους. Η ελάφρυνση του χρέους αποτελεί υπόσχεση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στις εκλογές του 2015 και οι αόριστες υποσχέσεις του Eurogroup τον Μάιο του 2016 για μελλοντικούς συμβιβασμούς στο θέμα σίγουρα δεν έχουν ικανοποιήσει την Αθήνα. Το ζήτημα του χρέους έχει διχάσει, επίσης, τους πιστωτές, με το ΔΝΤ να ζητά αναδιάρθρωση όλων των επισήμων δανείων, πλην του δικού του, επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής ως και 30 χρόνια, ανώτατο όριο για το επιτόκιο του δανείου στο 1,5% και περιόδους χάριτος μέχρι το 2040, ενώ οι ευρωπαίοι πιστωτές αναζητούν τώρα μόνο σε κάποια μικρή μείωση των πληρωμών τόκων. Πέραν του ότι είναι σημαντικό να δοθεί στην Ελλάδα οικονομικός χώρος για να «ανασάνει» μακροπρόθεσμα, μια σαφέστερη για την αναδιάρθρωση επίσημη δανείων έχει σημαντικές συνέπειες για
(i) τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα
και (ii) τη συμπερίληψη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ.
Μεταβαλλόμενο πολιτικό σκηνικό
Η Citigroup αναγνωρίζει ότι οι κίνδυνοι μιας πλήρους ρήξης μεταξύ της Αθήνας και των διεθνών πιστωτών της έχουν μειωθεί, σε σύγκριση με το καλοκαίρι του 2015.
Η εμπιστοσύνη σιγά-σιγά ξαναχτίζεται μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των Ευρωπαίων. Παρά τις παρατεταμένες διαπραγματεύσεις, η συμφωνία του Μαΐου επετεύχθη μέσα σε ένα γενικά εποικοδομητικό κλίμα, τουλάχιστον μεταξύ των Ευρωπαίων συμμετεχόντων (ίσως όχι το ΔΝΤ) - κάτι που ακόμη και ευρωπαίοι αξιωματούχοι αναγνώρισαν.
Στο εσωτερικό της χώρας, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ έχει χάσει την υποστήριξη των ψηφοφόρων μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015, κάτι που έχει ωφελήσει κυρίως το συντηρητικό κόμμα της Νέας Δημοκρατίας (ΝΔ) και όχι τόσο κόμματα εξτρεμιστικά, αντιμνημονιακά ή αντιευρωπαϊκά. Η εκλογή του νέου ηγέτη της ΝΔ στις αρχές του 2016, έχει βοηθήσει σημαντικά στην ενίσχυση της υποστήριξης προς το κόμμα. Ένα μεγάλο ποσοστό των βουλευτών που κάθεται στη Βουλή των Ελλήνων υποστηρίζουν τώρα το σχέδιο διάσωσης και δεν αμφισβητούν την ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ. Επιπλέον, η φημολογία ότι ο Αλ. Τσίπρας θα μπορούσε να προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές έχει υποχωρήσει το τελευταίο διάστημα.
Σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, η Citigroup υποστηρίζει ότι ο νέος ελληνικός εκλογικός νόμος που ψηφίστηκε τον Ιούλιο θα μειώσει αισθητά τον κίνδυνο μονοκομματικής κυβέρνησης στη χώρα, που θα μπορούσε να αποφασίσει να εγκαταλείψει το πρόγραμμα διάσωσης ή/και το ευρώ (ή να καλέσει σε δημοψήφισμα για αυτά τα θέματα). Ο νέος νόμος -που θα τεθεί σε ισχύ στις μεθεπόμενες εκλογές- εισάγει ένα πλήρως αναλογικό σύστημα αντιπροσώπευσης και καταργεί το επίδομα των 50 εδρών του πρώτου κόμματος. Με ένα εξαιρετικά κατακερματισμένο πολιτικό φάσμα - με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν ότι οκτώ έως δέκα κόμματα περνούν το όριο του 3% και μπαίνουν στη βουλή- οι ευρείς κυβερνητικοί συνασπισμοί θα γίνουν ολοένα και πιο αναγκαίοι στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι οι κυβερνήσεις θα είναι πιο επιρρεπείς σε αστάθεια, αλλά λιγότερο επιρρεπείς σε ακραίες πολιτικές αποφάσεις.
Στο ευρωπαϊκό μέτωπο, η Citigroup αναφέρει πως η παρατεταμένη προσφυγική κρίση και η πολιτική αστάθεια στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου (ιδιαίτερα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία) «υποστηρίζουν» μια πιο επιεική στάση από τους ευρωπαίους πιστωτές προς την Ελλάδα, δεδομένης της αύξησης της γεωπολιτικής σημασίας της. Επιπλέον, η αναγνώριση από μερικούς από τους πιο αδιάλλακτους πιστωτές ότι η ελάφρυνση του χρέους είναι πράγματι απαραίτητη, αν και η πρόταση του Μαΐου ήταν ασαφής και πολύ λιγότερη από ό,τι απαιτείται, ήταν ένα πολύ σημαντικό βήμα προς τα εμπρός, κατά την άποψη της Citigroup. Ενώ πιθανότατα θεωρήθηκε ως απαραίτητη για να κρατηθεί το ΔΝΤ στο πρόγραμμα και να κάνει κάποιες παραχωρήσεις στην Ελλάδα, παρ 'όλα αυτά σηματοδότησε κάποια δέσμευση να εξεταστεί η ελάφρυνση του χρέους κάποια στιγμή μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια, με βάση την τήρηση του προγράμματος από την Ελλάδα.
www.bankingnews.gr
«Οι διαπραγματεύσεις για το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας άρχισαν ξανά και ο δρόμος προς τις επόμενες εκταμιεύσεις των δόσεων παραμένει ανηφορικός.
Η οικονομία εμφανίζει μόνο διστακτική σταθεροποίηση και οι συνομιλίες για την ελάφρυνση του χρέους θεωρούνται απίθανες πριν τις εκλογές στη Γερμανία.
Ωστόσο, εμείς εκτιμούμε πως το πολιτικό σκηνικό έχει αλλάξει, τόσο στην Αθήνα, όσο και μεταξύ των πιστωτών και έχει γίνει λιγότερο ευνοϊκό για πολύ αρνητικά αποτελέσματα.
Ως εκ τούτου, αφαιρούμε από το βασικό μας σενάριο τη μακροχρόνια εκτίμησή μας πως η Ελλάδα θα αποχωρήσει από την Ευρωζώνη (Grexit) μέσα στα επόμενα ένα με τρία χρόνια».
Αυτό αναφέρει, μεταξύ άλλων, η αμερικανική, επενδυτική τράπεζα Citigroup σε νέα έκθεσή της, υπό τον τίτλο «Greece: Back on the Radar Screen» (Ελλάδα: Ξανά στις οθόνες των ραντάρ), που σας παρουσιάζει σήμερα, Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου 2016, το www.BankingNews.gr.
Αναλυτικότερα, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται, η Ελλάδα βρίσκεται ξανά στο προσκήνιο μετά από τρεις ήσυχους μήνες, ήτοι από τις 24 Μαΐου οπότε και υπήρξε συμφωνία για την πρώτη αξιολόγηση του τρίτου προγράμματος διάσωσης.
Τα κλιμάκια των διεθνών πιστωτών της Ελλάδας έχουν επιστρέψει στην Αθήνα αυτή την εβδομάδα για να αξιολογήσουν την κατάσταση της υλοποίησης του προγράμματος.
Η ελληνική κυβέρνηση αντιμετωπίζει νέα εμπόδια κατά τους προσεχείς μήνες.
Με αύξουσα σειρά δυσκολίας, αυτά περιλαμβάνουν
(i) την εκπλήρωση των προαπαιτούμενων που απομένουν από την πρώτη αξιολόγηση
(ii) τις διαπραγματεύσεις για τη δεύτερη αξιολόγηση
και (iii) την επανέναρξη των εξαιρετικά αβέβαιων συνομιλιών για την ελάφρυνση του δημόσιου χρέους.
Μια αναζωπύρωση της προσφυγικής κρίσης παραμένει επίσης ένα ρεαλιστικό ενδεχόμενο και προστίθεται στους κινδύνους για την Ελλάδα.
Όλα αυτά θα συμβούν, υπενθυμίζει η Citigroup, στο πλαίσιο της ακόμα-υποτονικής οικονομικής ανάπτυξης, αν και οριακά βελτιωμένης, και της μείωσης της δημοτικότητα του κυβερνώντος κόμματος ΣΥΡΙΖΑ.
Η Citigroup αξιολογεί, στην έκθεσή της, τις οικονομικές και πολιτικές προοπτικές για την Ελλάδα, τις πιθανότητες μιας οριστικής ρήξης στις διαπραγματεύσεις και μιας ουσιαστικής συμφωνίας ελάφρυνσης του χρέους τα επόμενα τρίμηνα.
Σύμφωνα με τη Citigroup, πάντως, κανένα από τα δύο γεγονότα (ρήξη ή ουσιαστικά ελάφρυνση χρέους) δε θεωρείται πιθανό.
Επιπλέον, αν και η αμερικανική, επενδυτική τράπεζα συνεχίζει να θεωρεί πιθανή την αποτυχία του τρίτου προγράμματος στην αποκατάσταση της οικονομικής βιωσιμότητας στην Ελλάδα, εκτιμά πως το πολιτικό σκηνικό τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρώπη έχει γίνει λιγότερο ευνοϊκό για πολύ αρνητικά αποτελέσματα.
Ως εκ τούτου, η τράπεζα αφαιρεί από το βασικό της σενάριο το ενδεχόμενο Grexit στα επόμενα ένα έως τρία έτη.
Το χρονοδιάγραμμα των αποπληρωμών του χρέους της Ελλάδας
Οι «οδοδείκτες» για τους επόμενους 12 μήνες
Η εκταμίευση της υποδόσης των 2,8 δισ. ευρώ, έστω και με καθυστέρηση, θα πρέπει να είναι το σχετικό πιο εύκολο έργο. Περιλαμβάνει 15 μέτρα πολιτικής, μεταξύ των οποίων την πρόοδο στις ιδιωτικοποιήσεις, τη μεταρρύθμιση του τομέα της ενέργειας, την τραπεζική διακυβέρνηση και το στήσιμο ενός οργανισμού φορολογικών εσόδων. Το Eurogroup την περασμένη εβδομάδα σημείωσε καθυστερήσεις στην εφαρμογή των μέτρων αυτών και παρότρυνε γρήγορη δράση, αλλά η Citigroup πιστεύει ότι κανένα από αυτά δε θα αποδειχθεί πολύ αμφιλεγόμενο πολιτικά. Ο πρόσφατος διορισμός του επικεφαλής της νέας κυβέρνησης στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας (ΤΑΙΠΕΔ) και η πρόοδος στις ιδιωτικοποιήσεις δείχνουν ότι κάτι κινείται μετά τις θερινές διακοπές. Η ελληνική κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι στοχεύει στο τέλος Σεπτεμβρίου για τη συμπλήρωση των 15 προαπαιτούμενων μέτρων και τα μέσα Οκτωβρίου για την εκταμίευση της υποδόσης. Η Citigroup εκτιμά πιθανή μια συμφωνία για τα 2,8 δισ. ευρώ το επόμενο δίμηνο.
Η δεύτερη αξιολόγηση αντιπροσωπεύει ένα υψηλότερο εμπόδιο, δεδομένου ότι περιλαμβάνει πολλά αμφιλεγόμενα ζητήματα, όπως μια νέα μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, καθώς και την περαιτέρω πρόοδο στις πωλήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) από τις τράπεζες και την απελευθέρωση της αγοράς προϊόντων. Η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης θα ξεκλειδώσει επιπλέον 6 δισ. ευρώ από το επίσημο δάνειο, ποσό που πιθανότητα θα χρειαστεί από την Ελλάδα το καλοκαίρι του 2017 για να καλύψει τις αποπληρωμές χρέους της. Ο στόχος του νέου ανασχηματισμού της αγοράς εργασίας είναι «να υποβάλλει ομαδικές απολύσεις και τα πλαίσια της βιομηχανικής δράσης σε συμφωνία με τις βέλτιστες πρακτικές της ΕΕ» μαζί με τα σχέδια για τη μείωση της αδήλωτης εργασίας. Αυτή την εβδομάδα, ο έλληνας υπουργός Εργασίας έκανε τολμηρές δηλώσεις απορρίπτοντας «ακραίες» θέσεις του ΔΝΤ για το θέμα αυτό, υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα χρειάζεται μόνο μικρές περαιτέρω βελτιώσεις της αγοράς εργασίας και ότι οποιαδήποτε απόφαση θα ληφθεί με τους ευρωπαίους πιστωτές.
Η ελληνική αγορά εργασίας έχει πράγματι ήδη υποστεί σημαντικές διορθώσεις από το 2010. Σύμφωνα με τους δείκτες διαρθρωτικής πολιτικής του ΟΟΣΑ, ο δείκτης της ευελιξίας της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα (EPL) έχει βελτιωθεί σημαντικά μεταξύ 2008 και 2013. Το 2013 ήδη συγκρινόταν αρκετά ευνοϊκά με τις περισσότερες άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Ειδικότερα, το ποσοστό των συλλογικών συμβάσεων είναι σχετικά χαμηλότερο από ό, τι σε πολλές άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ. Οι ελληνικοί μισθοί έχουν μειωθεί κατά σχεδόν 20% από το 2009, δηλαδή κατά πολύ περισσότερο από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη χώρα της ευρωπεριφέρειας. Ο μέσος μισθός του Έλληνα είναι περίπου το μισό του μέσου όρου της ζώνης του ευρώ. Με δεδομένο το παρελθόν της μεγάλης προσαρμογής, το ποσοστό ανεργίας που παραμένει υψηλό (23,4% τον Ιούνιο) και τον αριστερό χαρακτήρα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, η ευαισθησία για την περαιτέρω ευελιξία της αγοράς εργασίας είναι βέβαιο ότι θα είναι εξαιρετικά υψηλή. Ωστόσο, το ίδιο ίσχυε και για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος που ψηφίστηκε στην α’ αναθεώρηση του προγράμματος νωρίτερα το τρέχον έτος, έστω και έπειτα από αρκετούς μήνες διαπραγματεύσεων. Είναι πολύ πιθανό, εκτιμά η Citigroup, πως οι διαπραγματεύσεις για τη β’ αξιολόγηση θα συνεχιστούν το 2017.
Ο εργασιακός κλάδος στην Ελλάδα σε σύγκριση με άλλους στην Ευρωζώνη
Σημαντικές ημερομηνίες αποπληρωμών για την Ελλάδα είναι και πάλι τον Ιούλιο του 2017, ενώ πριν τον Μάρτιο του 2017 οι αποπληρωμές είναι εξαιρετικά περιορισμένες, πέραν της λήξης των εντόκων. Με ένα μικρό δημοσιονομικό πρωτογενές πλεόνασμα, η Citigroup εκτιμά πως η εκταμίευση της δόσης ύψους 7,5 δισ. ευρώ τον Ιούνιο του 2016 θα καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας έως περίπου τις αρχές του 2017, μειώνοντας την επείγουσα ανάγκη για επίτευξη συμβιβασμού σε οποιοδήποτε από τα προαναφερθέντα ζητήματα στο εγγύς μέλλον. Σημαντικές προθεσμίες θα είναι τον Ιούλιο του 2017, όταν λήγουν οι ωριμάνσεις ομολόγων που διακρατεί η ΕΚΤ.
Το πιο αμφιλεγόμενο θέμα συζήτησης παραμένει το ζήτημα της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους. Η ελάφρυνση του χρέους αποτελεί υπόσχεση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στις εκλογές του 2015 και οι αόριστες υποσχέσεις του Eurogroup τον Μάιο του 2016 για μελλοντικούς συμβιβασμούς στο θέμα σίγουρα δεν έχουν ικανοποιήσει την Αθήνα. Το ζήτημα του χρέους έχει διχάσει, επίσης, τους πιστωτές, με το ΔΝΤ να ζητά αναδιάρθρωση όλων των επισήμων δανείων, πλην του δικού του, επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής ως και 30 χρόνια, ανώτατο όριο για το επιτόκιο του δανείου στο 1,5% και περιόδους χάριτος μέχρι το 2040, ενώ οι ευρωπαίοι πιστωτές αναζητούν τώρα μόνο σε κάποια μικρή μείωση των πληρωμών τόκων. Πέραν του ότι είναι σημαντικό να δοθεί στην Ελλάδα οικονομικός χώρος για να «ανασάνει» μακροπρόθεσμα, μια σαφέστερη για την αναδιάρθρωση επίσημη δανείων έχει σημαντικές συνέπειες για
(i) τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα
και (ii) τη συμπερίληψη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ.
Μεταβαλλόμενο πολιτικό σκηνικό
Η Citigroup αναγνωρίζει ότι οι κίνδυνοι μιας πλήρους ρήξης μεταξύ της Αθήνας και των διεθνών πιστωτών της έχουν μειωθεί, σε σύγκριση με το καλοκαίρι του 2015.
Η εμπιστοσύνη σιγά-σιγά ξαναχτίζεται μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των Ευρωπαίων. Παρά τις παρατεταμένες διαπραγματεύσεις, η συμφωνία του Μαΐου επετεύχθη μέσα σε ένα γενικά εποικοδομητικό κλίμα, τουλάχιστον μεταξύ των Ευρωπαίων συμμετεχόντων (ίσως όχι το ΔΝΤ) - κάτι που ακόμη και ευρωπαίοι αξιωματούχοι αναγνώρισαν.
Στο εσωτερικό της χώρας, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ έχει χάσει την υποστήριξη των ψηφοφόρων μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015, κάτι που έχει ωφελήσει κυρίως το συντηρητικό κόμμα της Νέας Δημοκρατίας (ΝΔ) και όχι τόσο κόμματα εξτρεμιστικά, αντιμνημονιακά ή αντιευρωπαϊκά. Η εκλογή του νέου ηγέτη της ΝΔ στις αρχές του 2016, έχει βοηθήσει σημαντικά στην ενίσχυση της υποστήριξης προς το κόμμα. Ένα μεγάλο ποσοστό των βουλευτών που κάθεται στη Βουλή των Ελλήνων υποστηρίζουν τώρα το σχέδιο διάσωσης και δεν αμφισβητούν την ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ. Επιπλέον, η φημολογία ότι ο Αλ. Τσίπρας θα μπορούσε να προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές έχει υποχωρήσει το τελευταίο διάστημα.
Σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, η Citigroup υποστηρίζει ότι ο νέος ελληνικός εκλογικός νόμος που ψηφίστηκε τον Ιούλιο θα μειώσει αισθητά τον κίνδυνο μονοκομματικής κυβέρνησης στη χώρα, που θα μπορούσε να αποφασίσει να εγκαταλείψει το πρόγραμμα διάσωσης ή/και το ευρώ (ή να καλέσει σε δημοψήφισμα για αυτά τα θέματα). Ο νέος νόμος -που θα τεθεί σε ισχύ στις μεθεπόμενες εκλογές- εισάγει ένα πλήρως αναλογικό σύστημα αντιπροσώπευσης και καταργεί το επίδομα των 50 εδρών του πρώτου κόμματος. Με ένα εξαιρετικά κατακερματισμένο πολιτικό φάσμα - με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν ότι οκτώ έως δέκα κόμματα περνούν το όριο του 3% και μπαίνουν στη βουλή- οι ευρείς κυβερνητικοί συνασπισμοί θα γίνουν ολοένα και πιο αναγκαίοι στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι οι κυβερνήσεις θα είναι πιο επιρρεπείς σε αστάθεια, αλλά λιγότερο επιρρεπείς σε ακραίες πολιτικές αποφάσεις.
Στο ευρωπαϊκό μέτωπο, η Citigroup αναφέρει πως η παρατεταμένη προσφυγική κρίση και η πολιτική αστάθεια στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου (ιδιαίτερα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία) «υποστηρίζουν» μια πιο επιεική στάση από τους ευρωπαίους πιστωτές προς την Ελλάδα, δεδομένης της αύξησης της γεωπολιτικής σημασίας της. Επιπλέον, η αναγνώριση από μερικούς από τους πιο αδιάλλακτους πιστωτές ότι η ελάφρυνση του χρέους είναι πράγματι απαραίτητη, αν και η πρόταση του Μαΐου ήταν ασαφής και πολύ λιγότερη από ό,τι απαιτείται, ήταν ένα πολύ σημαντικό βήμα προς τα εμπρός, κατά την άποψη της Citigroup. Ενώ πιθανότατα θεωρήθηκε ως απαραίτητη για να κρατηθεί το ΔΝΤ στο πρόγραμμα και να κάνει κάποιες παραχωρήσεις στην Ελλάδα, παρ 'όλα αυτά σηματοδότησε κάποια δέσμευση να εξεταστεί η ελάφρυνση του χρέους κάποια στιγμή μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια, με βάση την τήρηση του προγράμματος από την Ελλάδα.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών