γράφει : ΜΑΡΙΝΑ ΦΟΥΝΤΑ
Τη θέση ότι η μεγάλη πτώση των εσόδων των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ) το 2011 οδήγησε σε μεγάλη αύξηση των ελλειμμάτων τους και των επιχορηγήσεων του Τακτικού Προϋπολογισμού (ΤΠ) για κάλυψη αυτών των ελλειμμάτων εκφράζουν στο τελευταίο εβδομαδιαίο οικονομικό δελτίο με ημερομηνία 29/12 οι αναλυτές της Alpha Bank.
"Η αύξηση των πρωτογενών δαπανών του ΤΠ το 2011, παρά τις περικοπές σε μισθούς και συντάξεις και στις λειτουργικές δαπάνες, οφείλεται αποκλειστικά σε αυτή την αιτία. Στην ανεξέλεγκτη μείωση των εσόδων των ΟΤΑ. Ωστόσο, η διαφαινόμενη αδυναμία αύξησης και των καθαρών εσόδων του ΤΠ, παρά τη σημαντική αύξηση της επιβάρυνσης των συνεπών φορολογουμένων τα τελευταία δύο έτη, δείχνει ότι ο ΤΠ δεν μπορεί να θεωρείται πλέον ως αποτελεσματική ασφαλιστική δικλείδα για κάλυψη των ελλειμμάτων των ΟΚΑ (εκτός εκείνων που προέρχονται από την πραγματική κοινωνική ασφάλιση), των ΔΕΚΟ (εκτός της παροχής συγκεκριμένων και σαφώς προσδιορισμένων επιχορηγήσεων για ενίσχυση του έργου τους), των ΟΤΑ ή άλλων Οργανισμών που εξαρτώνται έως σήμερα από το κράτος", αναφέρουν οι αναλυτές της Alpha και συνεχίζουν:
Επιπλέον, οι μισθοί και οι συντάξεις που πληρώνονται στους εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους στο δημόσιο τομέα (σε μεγάλο βαθμό με σύμβαση μονιμότητας), που ανήλθαν στα € 19,7 δις στο 11μηνο (σημειώνοντας μικρή σχετικά πτώση κατά -3,6% από το 11μηνο του 2010), δεν θα είναι δυνατό να πληρωθούν απρόσκοπτα στα επόμενα έτη χωρίς την είσπραξη των καθαρών εσόδων του ΤΠ από όλους τους υπόχρεους στον φόρο και όχι μόνο από τους συνεπείς φορολογούμενους.
Ωστόσο, η φοροδιαφυγή και η εισφοροδιαφυγή αυξήθηκαν σημαντικά (αντί να μειωθούν) το 2011, όπως προκύπτει από τα ακόλουθα:
Πρώτον, οι εισπράξεις από άμεσους φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών (ΠΟΕ) περιορίστηκαν στο 11μηνο στα € 1,77 δις και ήταν μειωμένες κατά -26,2% από το αντίστοιχο 11μηνο. Αυτό σημαίνει ότι ελάχιστες είναι οι εισπράξεις από τις ληξιπρόθεσμες βεβαιωμένες απαιτήσεις του δημοσίου έναντι φορολογουμένων φυσικών και νομικών προσώπων που έχουν εκτιμηθεί σε € 45 δις, με συνέπεια όλο και μεγαλύτερο μέρος από αυτές να καθίσταται ουσιαστικά μη-εισπράξιμο.
Επίσης, υπάρχει και ένας μεγάλος όγκος σημαντικών ανέλεγκτων φορολογικών υποθέσεων που δεν προσήλθαν στην περαίωση που έλαβε χώρα το
2010. Αυτές δε οι ληξιπρόθεσμες οφειλές αυξάνονται συνεχώς καθώς στο ίδιο 11μηνο.’11 σημειώθηκε: α) Μεγάλη πτώση κατά στα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων και νομικών προσώπων κατά -11,1% και κατά -12,3% αντίστοιχα, από τα εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα των εσόδων από αυτούς τους φόρους στο 11μηνο.’10. β) Μεγάλη πτώση των εσόδων από τον ΦΠΑ κατά -4,4% τον Σεπτ.’11, κατά -10,7% τον Οκτ.’11 και κατά επίσης κατά -6,7% τον Νοέμ.’11, παρά την αύξηση των συντελεστών στην εστίαση από το 13% στο 23% από τον Σεπτ.’11. Αυτό δε συνέβη σε μια περίοδο σημαντικής αύξησης των εσόδων από τον εξωτερικό τουρισμό (κατά 15% τον Οκτ.’11 και κατά 10% στο 10μηνο.’11) και σε μια περίοδο κατά την οποία οι συνεπείς φορολογούμενοι υποχρεώνονται να πληρώνουν κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες
υψηλότερο ΦΠΑ στην εστίαση από ότι πλήρωναν στο 10μηνο.’10. Οι εξελίξεις αυτές δείχνουν την συνεχιζόμενη εξαιρετικά προβληματική λειτουργία των αρμοδίων κρατικών υπηρεσιών ακόμη και στη σημερινή κρίσιμη περίοδο για τη χώρα μας.
Δεύτερον, η μεγάλη πτώση των εσόδων των ΟΚΑ από εισφορές το 2011 εκτιμάται τώρα στο -14,5% έναντι του 2010 και στα -€ 4,5 δις από τις προϋπολογισθείσες εισφορές για το 2011 στον Π2011. Αυτή η κατακόρυφη πτώση των εσόδων των ΟΚΑ αποδίδεται συνήθως:
α) στην μεγαλύτερη (από ότι αναμενόταν) ύφεση το 2011 και στη μεγαλύτερη του αναμενομένου μείωση της απασχόλησης και β) στις σημαντικές μειώσεις μισθών στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Ωστόσο, όπως αναλύεται στη συνέχεια, η πτώση των εσόδων των ΟΚΑ το 2011 είναι πολύ
μεγαλύτερη από αυτή που θα μπορούσε να εξηγηθεί από την ύφεση και τη δημοσιονομική προσαρμογή.
Συνολικά, με βάση τις εξελίξεις στην απασχόληση και τους μισθούς το 2011, οι απώλειες εσόδων των ΟΚΑ από τη μείωση των μισθών και από τη μείωση της απασχόλησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα € 2,0 δις. Έναντι αυτού τα Ταμεία εισέπραξαν το 2011 επιπλέον €1,05 δις από περαιώσεις παλαιών υποθέσεων ληξιπρόθεσμων οφειλών από ασφαλιστικές εισφορές.
Επομένως, η μείωση των συνολικών εσόδων τους το 2011 δεν θα έπρεπε να υπερβαίνει τα € 1,0 δις. Αυτό είναι πράγματι σημαντική απώλεια για τα ΟΚΑ, αλλά δεν προσεγγίζει τις απώλειες εσόδων ύψους € 3,3 δις το 2011 έναντι του 2010 και € 4,5 δις έναντι των
προϋπολογισθέντων εσόδων για το 2011. Οι ανωτέρω εξελίξεις στην εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού στο 11μηνο.’11 και στα έσοδα των
ΟΚΑ το 2011 προσδιορίζουν και την αυξημένη σπουδαιότητα των ανακοινώσεων του Υπ. Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΥΠΕΚΑ), σύμφωνα με τις οποίες τα επικουρικά ασφαλιστικά ταμεία της χώρας εισέρχονται τώρα σε περίοδο υψηλών ελλειμμάτων. Ήδη το 2011 εκτιμάται ότι θα εμφανίσουν έλλειμμα € 900 εκατ., ενώ το έλλειμμα μόνο του ΕΤΕΑΜ (ΙΚΑ) εκτιμάται στα € 720 εκατ.
Χωρίς τον αναγκαίο εξορθολογισμό των παροχών τους θεωρείται βέβαιο ότι το 2015 τα ταμεία αυτά δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, ενώ ούτε ο κρατικός προϋπολογισμός δεν θα είναι σε θέση να καλύπτει τα ελλείμματά τους. Σημειώνεται ότι τα επικουρικά ταμεία θα έπρεπε να είναι απολύτως αυτοχρηματοδοτούμενα. Ωστόσο, με τα δεδομένα που ισχύουν ακόμη για όσους εισήλθαν στην αγορά εργασίας πριν από την 1.1.1993 οι παράμετροι του συστήματος στα περισσότερα επικουρικά ταμεία ήταν εξαιρετικά γενναιόδωροι επιβάλλοντας τη σημαντική συμβολή του κρατικού προϋπολογισμού για την απρόσκοπτη καταβολή ακόμη και των επικουρικών συντάξεων. Επομένως,
βασικό στοιχείο της διαδικασίας δημοσιονομικής προσαρμογής είναι αναπόφευκτα και ο εξορθολογισμός των παραμέτρων των επικουρικών ΑΤ που ήδη προωθεί η Κυβέρνηση.
Έσοδα Ασφαλιστικών Ταμείων και Έσοδα και Επιχορηγήσεις του Τακτικού Προϋπολογισμού (ΤΠ)
Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του Υπ. Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων: α) τα επικουρικά ασφαλιστικά ταμεία εισέρχονται σε περίοδο υψηλών ελλειμμάτων, ενώ, β) σημαντική είναι η μείωση των εσόδων από εισφορές των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ). Επίσης, γ) σημειώνεται αύξηση των δαπανών για συντάξεις λόγω αυξημένων συνταξιοδοτήσεων το 2010 και το 2011 πριν την εφαρμογή της νέας ασφαλιστικής νομοθεσίας. Ως αποτέλεσμα, οι δαπάνες για συντάξεις της κεντρικής κυβέρνησης ήταν αυξημένες κατά 5,2% στο 11μηνο.’11 (λόγω των αυξημένων συνταξιοδοτήσεων), ενώ οι επιχορηγήσεις των ΟΚΑ από τον Τακτικό Προϋπολογισμό (ΤΠ) ήταν αυξημένες κατά 16,2% ή κατά € 1,61 δις (λόγω της σημαντικής μείωσης των εσόδων των ΟΚΑ και επίσης λόγω των αυξημένων συνταξιοδοτήσεων).
Όσον αφορά τα επικουρικά Ταμεία εκτιμάται ότι θα εμφανίσουν έλλειμμα € 900 εκατ. ήδη από το 2011,ενώ το έλλειμμα μόνο του ΕΤΕΑΜ (ΙΚΑ) εκτιμάται στα € 720 εκατ. Χωρίς τον αναγκαίο εξορθολογισμό των παροχών τους θεωρείται βέβαιο ότι το 2015 τα επικουρικά ταμεία δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, αφού ο κρατικός προϋπολογισμός δεν θα είναι σε θέση να καλύπτει τα ελλείμματά τους. Σημειώνεται ότι τα επικουρικά ταμεία θα έπρεπε να είναι απολύτως αυτοχρηματοδοτούμενα. Ωστόσο, με τα δεδομένα που ισχύουν ακόμη για όσους εισήλθαν στην αγορά εργασίας πριν από την 1.1.1993 οι παράμετροι του συστήματος στα περισσότερα επικουρικά ταμεία ήταν πολύ γενναιόδωροι επιβάλλοντας τη συμβολή και του κρατικού προϋπολογισμού. Επιπλέον, το 2011 τα ΑΤ φαίνεται να αντιμετωπίζουν μεγάλη μείωση εσόδων τους από εισφορές, η οποία εκτιμάται στο -14,5% έναντι του 2010 και στα -€ 4,5 δις από τις προϋπολογισθείσες εισφορές για το 2011
στον Π2011. Ειδικότερα, στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2011-2015 του Δεκεμβρίου 2011, υπάρχει η εκτίμηση ότι οι
εισπράξεις των ασφαλιστικών ταμείων (ΑΤ) από εισφορές των ασφαλισμένων τους θα ανέλθουν τελικά στα € 18,3 δις το 2011, από € 22,62 δις το
2010 και έναντι προϋπολογισμού για εισπράξεις €23,18 δις το 2011. Η κατακόρυφη πτώση των εσόδων από την πηγή αυτή αποδίδεται συνήθως: α)
στην μεγαλύτερη (από ότι αναμενόταν) ύφεση το 2011 και στη μεγαλύτερη του αναμενομένου μείωση της απασχόλησης και αύξηση της ανεργίας και β) στη δημοσιονομική προσαρμογή που συνεπάγεται σημαντικές μειώσεις μισθών στο δημόσιο, αλλά και
στον ιδιωτικό τομέα.
Για παράδειγμα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΝΕ- ΓΣΕΕ, οι ανωτέρω δύο παράγοντες είναι η βασική αιτία της πτώσης των εσόδων των ΑΤ το 2011. Επιπλέον, οι αναλυτές του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ εκτιμούν ότι η ένταση της ύφεσης το 2012 θα αυξήσει την πραγματική ανεργία στο 26% και τη στατιστική ανεργία στο 21%, φτάνοντας στα 1.05 εκατ. ανέργους. Αυτό, σύμφωνα με το ΙΝΕ-ΓΣΕΕ θα έχει ως συνέπεια την μείωση των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων κατά € 7,0 δις το 2012, έναντι της μείωσής τους κατά € 4,5 δις το 2011. Η εκτιμήσεις αυτές αποτελούν γενικά παράγοντα ουσιαστικής υποβάθμισης του οικονομικού κλίματος στη χώρα με εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα στην ανάπτυξη και την απασχόληση. Αυτό συμβαίνει παρά το ότι η εγκυρότητά τους δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία που έχουν ανακοινωθεί έως σήμερα.
Ειδικότερα, όσον αφορά τα έσοδα των ΑΤ η πτώση τους κατά -14,5% το 2011 είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή που θα μπορούσε να εξηγηθεί από την μείωση της απασχόλησης και από τη μείωση των μισθών των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα, όπως αναλύεται στη συνέχεια:
Ειδικότερα, η μείωση της απασχόλησης το 2011 (σύμφωνα με τις Έρευνες Εργατικού Δυναμικού) ανήλθε στα 285.000 άτομα περίπου και κατά ένα
μέρος (υποθέτουμε 30%) αφορά εργαζόμενους που δεν ήταν ασφαλισμένοι ή δεν πλήρωναν τακτικά τις εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία. Επομένως, η μείωση της απασχόλησης εργαζομένων που πράγματι πλήρωναν εισφορές ανέρχεται στις 200.000 περίπου. Αν υποθέσουμε ότι ο μέσος μισθός αυτών των εργαζομένων (επί του οποίου πλήρωναν εισφορές 26%) ανερχόταν στα € 18.000 ετησίως, τότε οι μισθολογικές αμοιβές των εργαζομένων που πληρώνουν εισφορές μειώθηκαν κατά € 3,35 δις λόγω της μείωσης της απασχόλησης και οι εισφορές που δεν εισέπραξαν τα ΑΤ εξαιτίας αυτού του παράγοντα ήταν € 1,0 δις περίπου. Υπάρχει, ωστόσο και η μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα. Η απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα εκτιμάται ότι ανέρχεται σε περίπου 3,5 εκατ. άτομα (4,1 εκατ. σύνολο, μείον 600 χιλ. που απασχολούνται στο δημόσιο τομέα), εκ των οποίων υποθέτουμε ότι το 80% (2,8 εκατ. άτομα) πληρώνει κανονικά εισφορές στα ΑΤ. Με μέσο μισθό επί του οποίου επιβάλλονται εισφορές στις € 18.000, οι συνολικές αμοιβές των ασφαλισμένων εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα ανέρχονταν στα € 50 δις περίπου. Μια μείωση των μισθών κατά 7,0% κατά μέσο όρο το 2011 είχε ως συνέπεια την μείωση των πληρωμών για μισθούς και συντάξεις κατά € 3,53 δις περίπου. Από το ποσό αυτό το 26% αποτελεί εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία, επομένως οι απώλειες εσόδων από την επίσης σημαντική αυτή πηγή εκτιμώνται σε περίπου € 0,92 δις.
Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι οι απώλειες εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων από τη μείωση των μισθών και από τη μείωση της απασχόλησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα € 2,0 δις περίπου. Έναντι αυτού τα Ταμεία εισέπραξαν το 2011 επιπλέον € 1,05 δις από περαιώσεις παλαιών υποθέσεων ληξιπρόθεσμων οφειλών από ασφαλιστικές εισφορές. Επομένως, η συνολική μείωση των συνολικών εσόδων των ΑΤ από εισφορές το 2011 δεν θα έπρεπε να υπερβαίνει τα € 1,0 δις. Αυτό είναι πράγματι σημαντική απώλεια για τα ΑΤ, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν προσεγγίζει τις απώλειες εσόδων ύψους € 3,3 δις το 2011 έναντι του 2010 και € 4,5 δις έναντι των προϋπολογισθέντων εσόδων για το 2011. Σε κάθε περίπτωση, οι ανωτέρω εκτιμήσεις δεν είναι συμβατές με τις εκτιμήσεις του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ περί απωλειών εσόδων από εισφορές ύψους € 7,0
δις το 2012 λόγω της ύφεσης στην οικονομία. Η δυνατότητα του Προϋπολογισμού να επιχορηγεί τα ΑΤ μειώνεται συνεχώς, διότι τα ίδια προβλήματα μείωσης των εσόδων από εισφορές που αντιμετωπίζουν τα ΑΤ παρατηρούνται και στον παρακρατούμενο ΦΠΑ, αλλά και στους φόρους εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων. Στον ΦΠΑ, η αύξηση των συντελεστών στην εστίαση από το 13% στο 23% οδήγησε σε πτώση των εσόδων κατά -4,4% τον Σεπτ.’11, κατά -10,7% τον Οκτ.’11 και κατά επίσης κατά -6,7% τον Νοέμ.’11. Αυτό δε συνέβη σε μια περίοδο σημαντικής αύξησης των εσόδων από τον εξωτερικό τουρισμό (κατά 15% τον Οκτ.’11 και κατά 10% στο 10μηνο.’11) και σε μια περίοδο κατά την οποία οι συνεπείς φορολογούμενοι υποχρεώνονται να πληρώνουν κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο ΦΠΑ στην εστίαση από ότι πλήρωναν στο 10μηνο.’10. Σημειώνεται επίσης ότι τα έσοδα από τον ΦΠΑ το 2011 θα είναι χαμηλότερα από τα αντίστοιχα έσοδα του 2008, παρά το ότι οι
συνεπείς φορολογούμενοι πληρώνουν το 2011 αυξημένο ΦΠΑ κατά 5,0 π.μ. έναντι του 2008.
Επίσης, σημαντική πτώση των εσόδων στο 11μηνο.’11 σημειώνεται και στους φόρους εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, κατά -11,1% και κατά -12,3% αντίστοιχα. Η πτώση στον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων δεν είναι συμβατή με την εξέλιξη των πληρωμών μισθών και συντάξεων στους δημοσίους υπαλλήλους, που ανήλθαν στα € 19,74 δις στο 11μηνο.’11, έναντι € 20,45 δις στο 11μηνο.’10, σημειώνοντας πτώση μόνο κατά -3,6% έναντι τις εκτιμώμενης πτώσης του ΑΕΠ κατά -5,5%. Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις στα έσοδα του ΤΠ το 2011 δείχνουν ότι κανείς δεν θα πρέπει να προσβλέπει σε αυτά για να καλύψουν αυξανόμενα ελλείμματα των ΟΚΑ, των ΔΕΚΟ και των ΟΤΑ
www.bankingnews.gr
Επιπλέον, οι μισθοί και οι συντάξεις που πληρώνονται στους εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους στο δημόσιο τομέα (σε μεγάλο βαθμό με σύμβαση μονιμότητας), που ανήλθαν στα € 19,7 δις στο 11μηνο (σημειώνοντας μικρή σχετικά πτώση κατά -3,6% από το 11μηνο του 2010), δεν θα είναι δυνατό να πληρωθούν απρόσκοπτα στα επόμενα έτη χωρίς την είσπραξη των καθαρών εσόδων του ΤΠ από όλους τους υπόχρεους στον φόρο και όχι μόνο από τους συνεπείς φορολογούμενους.
Ωστόσο, η φοροδιαφυγή και η εισφοροδιαφυγή αυξήθηκαν σημαντικά (αντί να μειωθούν) το 2011, όπως προκύπτει από τα ακόλουθα:
Πρώτον, οι εισπράξεις από άμεσους φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών (ΠΟΕ) περιορίστηκαν στο 11μηνο στα € 1,77 δις και ήταν μειωμένες κατά -26,2% από το αντίστοιχο 11μηνο. Αυτό σημαίνει ότι ελάχιστες είναι οι εισπράξεις από τις ληξιπρόθεσμες βεβαιωμένες απαιτήσεις του δημοσίου έναντι φορολογουμένων φυσικών και νομικών προσώπων που έχουν εκτιμηθεί σε € 45 δις, με συνέπεια όλο και μεγαλύτερο μέρος από αυτές να καθίσταται ουσιαστικά μη-εισπράξιμο.
Επίσης, υπάρχει και ένας μεγάλος όγκος σημαντικών ανέλεγκτων φορολογικών υποθέσεων που δεν προσήλθαν στην περαίωση που έλαβε χώρα το
2010. Αυτές δε οι ληξιπρόθεσμες οφειλές αυξάνονται συνεχώς καθώς στο ίδιο 11μηνο.’11 σημειώθηκε: α) Μεγάλη πτώση κατά στα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων και νομικών προσώπων κατά -11,1% και κατά -12,3% αντίστοιχα, από τα εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα των εσόδων από αυτούς τους φόρους στο 11μηνο.’10. β) Μεγάλη πτώση των εσόδων από τον ΦΠΑ κατά -4,4% τον Σεπτ.’11, κατά -10,7% τον Οκτ.’11 και κατά επίσης κατά -6,7% τον Νοέμ.’11, παρά την αύξηση των συντελεστών στην εστίαση από το 13% στο 23% από τον Σεπτ.’11. Αυτό δε συνέβη σε μια περίοδο σημαντικής αύξησης των εσόδων από τον εξωτερικό τουρισμό (κατά 15% τον Οκτ.’11 και κατά 10% στο 10μηνο.’11) και σε μια περίοδο κατά την οποία οι συνεπείς φορολογούμενοι υποχρεώνονται να πληρώνουν κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες
υψηλότερο ΦΠΑ στην εστίαση από ότι πλήρωναν στο 10μηνο.’10. Οι εξελίξεις αυτές δείχνουν την συνεχιζόμενη εξαιρετικά προβληματική λειτουργία των αρμοδίων κρατικών υπηρεσιών ακόμη και στη σημερινή κρίσιμη περίοδο για τη χώρα μας.
Δεύτερον, η μεγάλη πτώση των εσόδων των ΟΚΑ από εισφορές το 2011 εκτιμάται τώρα στο -14,5% έναντι του 2010 και στα -€ 4,5 δις από τις προϋπολογισθείσες εισφορές για το 2011 στον Π2011. Αυτή η κατακόρυφη πτώση των εσόδων των ΟΚΑ αποδίδεται συνήθως:
α) στην μεγαλύτερη (από ότι αναμενόταν) ύφεση το 2011 και στη μεγαλύτερη του αναμενομένου μείωση της απασχόλησης και β) στις σημαντικές μειώσεις μισθών στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Ωστόσο, όπως αναλύεται στη συνέχεια, η πτώση των εσόδων των ΟΚΑ το 2011 είναι πολύ
μεγαλύτερη από αυτή που θα μπορούσε να εξηγηθεί από την ύφεση και τη δημοσιονομική προσαρμογή.
Συνολικά, με βάση τις εξελίξεις στην απασχόληση και τους μισθούς το 2011, οι απώλειες εσόδων των ΟΚΑ από τη μείωση των μισθών και από τη μείωση της απασχόλησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα € 2,0 δις. Έναντι αυτού τα Ταμεία εισέπραξαν το 2011 επιπλέον €1,05 δις από περαιώσεις παλαιών υποθέσεων ληξιπρόθεσμων οφειλών από ασφαλιστικές εισφορές.
Επομένως, η μείωση των συνολικών εσόδων τους το 2011 δεν θα έπρεπε να υπερβαίνει τα € 1,0 δις. Αυτό είναι πράγματι σημαντική απώλεια για τα ΟΚΑ, αλλά δεν προσεγγίζει τις απώλειες εσόδων ύψους € 3,3 δις το 2011 έναντι του 2010 και € 4,5 δις έναντι των
προϋπολογισθέντων εσόδων για το 2011. Οι ανωτέρω εξελίξεις στην εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού στο 11μηνο.’11 και στα έσοδα των
ΟΚΑ το 2011 προσδιορίζουν και την αυξημένη σπουδαιότητα των ανακοινώσεων του Υπ. Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΥΠΕΚΑ), σύμφωνα με τις οποίες τα επικουρικά ασφαλιστικά ταμεία της χώρας εισέρχονται τώρα σε περίοδο υψηλών ελλειμμάτων. Ήδη το 2011 εκτιμάται ότι θα εμφανίσουν έλλειμμα € 900 εκατ., ενώ το έλλειμμα μόνο του ΕΤΕΑΜ (ΙΚΑ) εκτιμάται στα € 720 εκατ.
Χωρίς τον αναγκαίο εξορθολογισμό των παροχών τους θεωρείται βέβαιο ότι το 2015 τα ταμεία αυτά δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, ενώ ούτε ο κρατικός προϋπολογισμός δεν θα είναι σε θέση να καλύπτει τα ελλείμματά τους. Σημειώνεται ότι τα επικουρικά ταμεία θα έπρεπε να είναι απολύτως αυτοχρηματοδοτούμενα. Ωστόσο, με τα δεδομένα που ισχύουν ακόμη για όσους εισήλθαν στην αγορά εργασίας πριν από την 1.1.1993 οι παράμετροι του συστήματος στα περισσότερα επικουρικά ταμεία ήταν εξαιρετικά γενναιόδωροι επιβάλλοντας τη σημαντική συμβολή του κρατικού προϋπολογισμού για την απρόσκοπτη καταβολή ακόμη και των επικουρικών συντάξεων. Επομένως,
βασικό στοιχείο της διαδικασίας δημοσιονομικής προσαρμογής είναι αναπόφευκτα και ο εξορθολογισμός των παραμέτρων των επικουρικών ΑΤ που ήδη προωθεί η Κυβέρνηση.
Έσοδα Ασφαλιστικών Ταμείων και Έσοδα και Επιχορηγήσεις του Τακτικού Προϋπολογισμού (ΤΠ)
Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του Υπ. Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων: α) τα επικουρικά ασφαλιστικά ταμεία εισέρχονται σε περίοδο υψηλών ελλειμμάτων, ενώ, β) σημαντική είναι η μείωση των εσόδων από εισφορές των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ). Επίσης, γ) σημειώνεται αύξηση των δαπανών για συντάξεις λόγω αυξημένων συνταξιοδοτήσεων το 2010 και το 2011 πριν την εφαρμογή της νέας ασφαλιστικής νομοθεσίας. Ως αποτέλεσμα, οι δαπάνες για συντάξεις της κεντρικής κυβέρνησης ήταν αυξημένες κατά 5,2% στο 11μηνο.’11 (λόγω των αυξημένων συνταξιοδοτήσεων), ενώ οι επιχορηγήσεις των ΟΚΑ από τον Τακτικό Προϋπολογισμό (ΤΠ) ήταν αυξημένες κατά 16,2% ή κατά € 1,61 δις (λόγω της σημαντικής μείωσης των εσόδων των ΟΚΑ και επίσης λόγω των αυξημένων συνταξιοδοτήσεων).
Όσον αφορά τα επικουρικά Ταμεία εκτιμάται ότι θα εμφανίσουν έλλειμμα € 900 εκατ. ήδη από το 2011,ενώ το έλλειμμα μόνο του ΕΤΕΑΜ (ΙΚΑ) εκτιμάται στα € 720 εκατ. Χωρίς τον αναγκαίο εξορθολογισμό των παροχών τους θεωρείται βέβαιο ότι το 2015 τα επικουρικά ταμεία δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, αφού ο κρατικός προϋπολογισμός δεν θα είναι σε θέση να καλύπτει τα ελλείμματά τους. Σημειώνεται ότι τα επικουρικά ταμεία θα έπρεπε να είναι απολύτως αυτοχρηματοδοτούμενα. Ωστόσο, με τα δεδομένα που ισχύουν ακόμη για όσους εισήλθαν στην αγορά εργασίας πριν από την 1.1.1993 οι παράμετροι του συστήματος στα περισσότερα επικουρικά ταμεία ήταν πολύ γενναιόδωροι επιβάλλοντας τη συμβολή και του κρατικού προϋπολογισμού. Επιπλέον, το 2011 τα ΑΤ φαίνεται να αντιμετωπίζουν μεγάλη μείωση εσόδων τους από εισφορές, η οποία εκτιμάται στο -14,5% έναντι του 2010 και στα -€ 4,5 δις από τις προϋπολογισθείσες εισφορές για το 2011
στον Π2011. Ειδικότερα, στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2011-2015 του Δεκεμβρίου 2011, υπάρχει η εκτίμηση ότι οι
εισπράξεις των ασφαλιστικών ταμείων (ΑΤ) από εισφορές των ασφαλισμένων τους θα ανέλθουν τελικά στα € 18,3 δις το 2011, από € 22,62 δις το
2010 και έναντι προϋπολογισμού για εισπράξεις €23,18 δις το 2011. Η κατακόρυφη πτώση των εσόδων από την πηγή αυτή αποδίδεται συνήθως: α)
στην μεγαλύτερη (από ότι αναμενόταν) ύφεση το 2011 και στη μεγαλύτερη του αναμενομένου μείωση της απασχόλησης και αύξηση της ανεργίας και β) στη δημοσιονομική προσαρμογή που συνεπάγεται σημαντικές μειώσεις μισθών στο δημόσιο, αλλά και
στον ιδιωτικό τομέα.
Για παράδειγμα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΝΕ- ΓΣΕΕ, οι ανωτέρω δύο παράγοντες είναι η βασική αιτία της πτώσης των εσόδων των ΑΤ το 2011. Επιπλέον, οι αναλυτές του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ εκτιμούν ότι η ένταση της ύφεσης το 2012 θα αυξήσει την πραγματική ανεργία στο 26% και τη στατιστική ανεργία στο 21%, φτάνοντας στα 1.05 εκατ. ανέργους. Αυτό, σύμφωνα με το ΙΝΕ-ΓΣΕΕ θα έχει ως συνέπεια την μείωση των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων κατά € 7,0 δις το 2012, έναντι της μείωσής τους κατά € 4,5 δις το 2011. Η εκτιμήσεις αυτές αποτελούν γενικά παράγοντα ουσιαστικής υποβάθμισης του οικονομικού κλίματος στη χώρα με εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα στην ανάπτυξη και την απασχόληση. Αυτό συμβαίνει παρά το ότι η εγκυρότητά τους δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία που έχουν ανακοινωθεί έως σήμερα.
Ειδικότερα, όσον αφορά τα έσοδα των ΑΤ η πτώση τους κατά -14,5% το 2011 είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή που θα μπορούσε να εξηγηθεί από την μείωση της απασχόλησης και από τη μείωση των μισθών των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα, όπως αναλύεται στη συνέχεια:
Ειδικότερα, η μείωση της απασχόλησης το 2011 (σύμφωνα με τις Έρευνες Εργατικού Δυναμικού) ανήλθε στα 285.000 άτομα περίπου και κατά ένα
μέρος (υποθέτουμε 30%) αφορά εργαζόμενους που δεν ήταν ασφαλισμένοι ή δεν πλήρωναν τακτικά τις εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία. Επομένως, η μείωση της απασχόλησης εργαζομένων που πράγματι πλήρωναν εισφορές ανέρχεται στις 200.000 περίπου. Αν υποθέσουμε ότι ο μέσος μισθός αυτών των εργαζομένων (επί του οποίου πλήρωναν εισφορές 26%) ανερχόταν στα € 18.000 ετησίως, τότε οι μισθολογικές αμοιβές των εργαζομένων που πληρώνουν εισφορές μειώθηκαν κατά € 3,35 δις λόγω της μείωσης της απασχόλησης και οι εισφορές που δεν εισέπραξαν τα ΑΤ εξαιτίας αυτού του παράγοντα ήταν € 1,0 δις περίπου. Υπάρχει, ωστόσο και η μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα. Η απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα εκτιμάται ότι ανέρχεται σε περίπου 3,5 εκατ. άτομα (4,1 εκατ. σύνολο, μείον 600 χιλ. που απασχολούνται στο δημόσιο τομέα), εκ των οποίων υποθέτουμε ότι το 80% (2,8 εκατ. άτομα) πληρώνει κανονικά εισφορές στα ΑΤ. Με μέσο μισθό επί του οποίου επιβάλλονται εισφορές στις € 18.000, οι συνολικές αμοιβές των ασφαλισμένων εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα ανέρχονταν στα € 50 δις περίπου. Μια μείωση των μισθών κατά 7,0% κατά μέσο όρο το 2011 είχε ως συνέπεια την μείωση των πληρωμών για μισθούς και συντάξεις κατά € 3,53 δις περίπου. Από το ποσό αυτό το 26% αποτελεί εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία, επομένως οι απώλειες εσόδων από την επίσης σημαντική αυτή πηγή εκτιμώνται σε περίπου € 0,92 δις.
Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι οι απώλειες εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων από τη μείωση των μισθών και από τη μείωση της απασχόλησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα € 2,0 δις περίπου. Έναντι αυτού τα Ταμεία εισέπραξαν το 2011 επιπλέον € 1,05 δις από περαιώσεις παλαιών υποθέσεων ληξιπρόθεσμων οφειλών από ασφαλιστικές εισφορές. Επομένως, η συνολική μείωση των συνολικών εσόδων των ΑΤ από εισφορές το 2011 δεν θα έπρεπε να υπερβαίνει τα € 1,0 δις. Αυτό είναι πράγματι σημαντική απώλεια για τα ΑΤ, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν προσεγγίζει τις απώλειες εσόδων ύψους € 3,3 δις το 2011 έναντι του 2010 και € 4,5 δις έναντι των προϋπολογισθέντων εσόδων για το 2011. Σε κάθε περίπτωση, οι ανωτέρω εκτιμήσεις δεν είναι συμβατές με τις εκτιμήσεις του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ περί απωλειών εσόδων από εισφορές ύψους € 7,0
δις το 2012 λόγω της ύφεσης στην οικονομία. Η δυνατότητα του Προϋπολογισμού να επιχορηγεί τα ΑΤ μειώνεται συνεχώς, διότι τα ίδια προβλήματα μείωσης των εσόδων από εισφορές που αντιμετωπίζουν τα ΑΤ παρατηρούνται και στον παρακρατούμενο ΦΠΑ, αλλά και στους φόρους εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων. Στον ΦΠΑ, η αύξηση των συντελεστών στην εστίαση από το 13% στο 23% οδήγησε σε πτώση των εσόδων κατά -4,4% τον Σεπτ.’11, κατά -10,7% τον Οκτ.’11 και κατά επίσης κατά -6,7% τον Νοέμ.’11. Αυτό δε συνέβη σε μια περίοδο σημαντικής αύξησης των εσόδων από τον εξωτερικό τουρισμό (κατά 15% τον Οκτ.’11 και κατά 10% στο 10μηνο.’11) και σε μια περίοδο κατά την οποία οι συνεπείς φορολογούμενοι υποχρεώνονται να πληρώνουν κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο ΦΠΑ στην εστίαση από ότι πλήρωναν στο 10μηνο.’10. Σημειώνεται επίσης ότι τα έσοδα από τον ΦΠΑ το 2011 θα είναι χαμηλότερα από τα αντίστοιχα έσοδα του 2008, παρά το ότι οι
συνεπείς φορολογούμενοι πληρώνουν το 2011 αυξημένο ΦΠΑ κατά 5,0 π.μ. έναντι του 2008.
Επίσης, σημαντική πτώση των εσόδων στο 11μηνο.’11 σημειώνεται και στους φόρους εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, κατά -11,1% και κατά -12,3% αντίστοιχα. Η πτώση στον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων δεν είναι συμβατή με την εξέλιξη των πληρωμών μισθών και συντάξεων στους δημοσίους υπαλλήλους, που ανήλθαν στα € 19,74 δις στο 11μηνο.’11, έναντι € 20,45 δις στο 11μηνο.’10, σημειώνοντας πτώση μόνο κατά -3,6% έναντι τις εκτιμώμενης πτώσης του ΑΕΠ κατά -5,5%. Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις στα έσοδα του ΤΠ το 2011 δείχνουν ότι κανείς δεν θα πρέπει να προσβλέπει σε αυτά για να καλύψουν αυξανόμενα ελλείμματα των ΟΚΑ, των ΔΕΚΟ και των ΟΤΑ
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών