Οι πιέσεις που ασκούνται στις κεντρικές τράπεζες για μη ομαλοποίηση της πολιτικής τους θέτει εν αμφιβόλω την ανεξαρτησία τους
Οι κεντρικές τράπεζες δεν φαίνεται να κατορθώνουν να επιτύχουν τον βασικό στόχο τους, ο οποίος δεν είναι άλλος από τη στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης, μέσω της νομισματικής πολιτικής που ασκούν, όπως, τουλάχιστον, υποστηρίζει ο Mohamed El-Erian σε άρθρο του στο Project Syndicate.
Σύμφωνα με τον γνωστό αναλυτή-οικονομολόγο κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, οι κεντρικές τράπεζες έθεσαν ένα μεγάλο στοίχημα.
Στοιχημάτισαν υπέρ της χρήσης μη συμβατικών και πρωτόγνωρων μέτρων με στόχο να υπάρξει αναθέρμανση της ανάπτυξης και να μειωθεί ο κίνδυνος χρηματοπιστωτικής αστάθειας.
Αρκετές, όμως, φορές αναγκάστηκαν να αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο απώλειας της αξιοπιστίας τους, τις αποτελεσματικότητάς τους και της αυτονομίας τους.
Είναι, δε, ειρωνικό το γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα οι κεντρικές τράπεζες δέχονται πιέσεις από άλλες πολιτικές οντότητες, πιέσεις οι οποίες αντί να τις βοηθούν να ομαλοποιήσουν την πολιτική τους, τις αναγκάζουν να αναλάβουν μεγαλύτερα ρίσκα.
Ας ξεκινήσουμε με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, την ισχυρότερη κεντρική τράπεζα στον κόσμο, της οποίας οι ενέργειες επηρεάζουν έντονα τις άλλες κεντρικές τράπεζες.
Έχοντας πετύχει μετά το 2008 τη σταθεροποίηση ενός δυσλειτουργικού χρηματοπιστωτικού συστήματος που απειλούσε να οδηγήσει τον κόσμο σε πολυετή ύφεση, η Fed άρχισε να ομαλοποιεί τη στάση της πολιτικής της ήδη από το καλοκαίρι του 2010.
Αλλά ένα όλο και πιο πολωμένο Κογκρέσο απέκλεισε την απαραίτητη μεταβίβαση στη δημοσιονομική πολιτική και στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Αντ 'αυτού, η Fed, πλέον, στρέφεται στη χρήση πειραματικών μέτρων για να αγοράσει χρόνο για την αμερικανική οικονομία μέχρις ότου το πολιτικό περιβάλλον γίνει πιο εποικοδομητικό για πολιτικές υπέρ της ανάπτυξης.
Τα επιτόκια ήταν μηδενικά και η Fed διεύρυνε τη μη εμπορική συμμετοχή της στις χρηματοπιστωτικές αγορές, αγοράζοντας ρεκόρ ομολόγων μέσω των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης (QE).
Αυτός ο άξονας πολιτικής ήταν, στα μάτια των περισσότερων κεντρικών τραπεζιτών, ήταν αναγκαστικός και όχι μία επιθλογή.
Και δεν ήταν όλα τέλεια.
Η Fed ήξερε ότι δεν είχε καμία εξουσία να προωθήσει τη γνήσια οικονομική ανάκαμψη απευθείας μέσω της δημοσιονομικής πολιτικής, να άρει τα διαρθρωτικά εμπόδια στην ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς ή να αυξήσει άμεσα την παραγωγικότητα.
Αυτό ήταν καθήκον άλλων πολιτικών παραγόντων, οι οποίοι, χωρίς την πολιτική αυτονομία της Fed, παραγκωνίστηκαν από την αδυναμία ενός βαθιά διαιρεμένου Κογκρέσου να εγκρίνει τέτοια επεκτατικά μέτρα. (Αυτές οι διαφωνίες οδήγησαν στη συνέχεια σε τρεις διακοπές λειτουργίας της κυβέρνησης των ΗΠΑ.)
Αντιμέτωπη με αυτή την ατυχή πραγματικότητα, η Fed προσπάθησε να στηρίξει την ανάπτυξη με έμμεσους, πειραματικούς τρόπους.
Με την εισροή ρευστότητας με πολλαπλά μέσα, αύξησε τις τιμές των χρηματοπιστωτικών περιουσιακών στοιχείων σαφώς πάνω από το τι δικαιολογούσαν τα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη.
Η Fed ελπίζει ότι αυτό θα κάνει ορισμένα τμήματα του πληθυσμού (κάτοχοι περιουσιακών στοιχείων) να αισθάνονται πλουσιότεροι, δελεάζοντας τους να δαπανούν περισσότερο και ενθαρρύνοντας τις εταιρείες να επενδύσουν περισσότερο.
Αλλά τέτοια «πλούσια αποτελέσματα» αποδείχθηκαν αρκετά αδύναμα.
Έτσι, η Fed αισθάνθηκε υποχρεωμένη να κάνει περισσότερα από αυτά, γεγονός που οδήγησε σε μια σειρά απρόβλεπτων συνεπειών και κινδύνων παράπλευρης ζημιάς που ανέλυσα λεπτομερώς στο βιβλίο μου «Το μοναδικό παιχνίδι στην πόλη» («The Only Game in Town»»).
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα - η δεύτερη μόνο σε συστημική σημασία από την Fed - ακολούθησε παρόμοια πορεία, αν και με ακόμη πιο ασυνήθιστες νομισματικές πολιτικές, συμπεριλαμβανομένων των αρνητικών επιτοκίων (δηλαδή χρεώνουν τους αποταμιευτές παρά τους δανειολήπτες).
Και πάλι, ο αντίκτυπος στην ανάπτυξη ήταν μάλλον υποτονικός και το κόστος και οι κίνδυνοι αυτών των μέτρων αυξάνονται.
Και οι δύο κεντρικές τράπεζες - και ιδιαίτερα η ΕΚΤ υπό τον απερχόμενο πρόεδρο Mario Draghi - υπογράμμισαν τη σημασία μιας έγκαιρης πολιτικής μεταβίβασης σε πιο εκτεταμένα μέτρα υπέρ της ανάπτυξης. Ωστόσο, τα λόγια τους έπεσαν σε… κουφά αυτιά.
Σήμερα, ούτε η Fed ούτε η ΕΚΤ προβλέπουν ότι άλλοι πολιτικοί θα αναλάβουν σύντομα την ευθύνη για τη στήριξη της ανάπτυξης.
Αντ 'αυτού, και οι δύο είναι απασχολημένοι με το σχεδιασμό ενός ακόμη γύρου χαλάρωσης που θα περιλαμβάνει ακόμα περισσότερους κινδύνους.
Η παρατεταμένη διαδικασία Brexit παρακωλύει την μακροπρόθεσμη πολιτική της Τράπεζας της Αγγλίας, ενώ ο βραχυπρόθεσμος αντίκτυπος στην παγκόσμια ανάπτυξη του εμπορικού πολέμου, περιπλέκει το καθήκον της Fed και της ΕΚΤ.
Εν τω μεταξύ, ορισμένες πολιτικές υπέρ της ανάπτυξης που βρίσκονται επί του παρόντος υπό αμφισβήτηση, θα μπορούσαν, εάν δεν έχουν σχεδιαστεί σωστά, να αυξήσουν τον κίνδυνο αποδιοργανωτικής χρηματοπιστωτικής αστάθειας και έτσι να περιπλέξουν περαιτέρω το καθήκον των κεντρικών τραπεζών.
Η έννοια της "QE του λαού" - δηλαδή μια πιο άμεση διοχέτευση της χρηματοδότησης από την κεντρική τράπεζα απευθείας στους πολίτες – λαμβάνει σημαντική προσοχή και από τις δύο πλευρές του πολιτικού φάσματος.
Αυτή είναι και η σχετική σύγχρονη νομισματική θεωρία, η οποία θα θεωρεί ως βασικό παράγοντα παροχής χρηματοδότησης του κράτους τις κεντρικές τράπεζες, σε μια εποχή που η έννοια του καθολικού βασικού εισοδήματος προσελκύει επίσης αυξανόμενο ενδιαφέρον και υπάρχει ανάγκη επανεκτίμησης της διαδικασίας καθορισμού των μισθών. Επιπλέον, κάποιοι στην αριστερά εξετάζουν στον βαθμό στον οποίο η επιστροφή στην μεγαλύτερη κρατική ιδιοκτησία των παραγωγικών πόρων και ο έλεγχος της οικονομικής δραστηριότητας θα μπορούσε να βελτιώσει τις προοπτικές για ταχύτερη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.
Και οι λαϊκιστές στις ευρωπαϊκές χώρες με πιο εύθραυστη δυναμική του χρέους, συμπεριλαμβανομένης της ιταλικής κυβέρνησης, φαίνονται πρόθυμοι να επαναλάβουν το γνωστό λάθος, με τη διαχείριση μεγαλύτερων δημοσιονομικών ελλειμμάτων χωρίς να επικεντρώνονται ταυτόχρονα στην εξισορρόπηση των πρωτοβουλιών υπέρ της ανάπτυξης.
www.bankingnews.gr
Σύμφωνα με τον γνωστό αναλυτή-οικονομολόγο κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, οι κεντρικές τράπεζες έθεσαν ένα μεγάλο στοίχημα.
Στοιχημάτισαν υπέρ της χρήσης μη συμβατικών και πρωτόγνωρων μέτρων με στόχο να υπάρξει αναθέρμανση της ανάπτυξης και να μειωθεί ο κίνδυνος χρηματοπιστωτικής αστάθειας.
Αρκετές, όμως, φορές αναγκάστηκαν να αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο απώλειας της αξιοπιστίας τους, τις αποτελεσματικότητάς τους και της αυτονομίας τους.
Είναι, δε, ειρωνικό το γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα οι κεντρικές τράπεζες δέχονται πιέσεις από άλλες πολιτικές οντότητες, πιέσεις οι οποίες αντί να τις βοηθούν να ομαλοποιήσουν την πολιτική τους, τις αναγκάζουν να αναλάβουν μεγαλύτερα ρίσκα.
Ας ξεκινήσουμε με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, την ισχυρότερη κεντρική τράπεζα στον κόσμο, της οποίας οι ενέργειες επηρεάζουν έντονα τις άλλες κεντρικές τράπεζες.
Έχοντας πετύχει μετά το 2008 τη σταθεροποίηση ενός δυσλειτουργικού χρηματοπιστωτικού συστήματος που απειλούσε να οδηγήσει τον κόσμο σε πολυετή ύφεση, η Fed άρχισε να ομαλοποιεί τη στάση της πολιτικής της ήδη από το καλοκαίρι του 2010.
Αλλά ένα όλο και πιο πολωμένο Κογκρέσο απέκλεισε την απαραίτητη μεταβίβαση στη δημοσιονομική πολιτική και στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Αντ 'αυτού, η Fed, πλέον, στρέφεται στη χρήση πειραματικών μέτρων για να αγοράσει χρόνο για την αμερικανική οικονομία μέχρις ότου το πολιτικό περιβάλλον γίνει πιο εποικοδομητικό για πολιτικές υπέρ της ανάπτυξης.
Τα επιτόκια ήταν μηδενικά και η Fed διεύρυνε τη μη εμπορική συμμετοχή της στις χρηματοπιστωτικές αγορές, αγοράζοντας ρεκόρ ομολόγων μέσω των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης (QE).
Αυτός ο άξονας πολιτικής ήταν, στα μάτια των περισσότερων κεντρικών τραπεζιτών, ήταν αναγκαστικός και όχι μία επιθλογή.
Και δεν ήταν όλα τέλεια.
Η Fed ήξερε ότι δεν είχε καμία εξουσία να προωθήσει τη γνήσια οικονομική ανάκαμψη απευθείας μέσω της δημοσιονομικής πολιτικής, να άρει τα διαρθρωτικά εμπόδια στην ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς ή να αυξήσει άμεσα την παραγωγικότητα.
Αυτό ήταν καθήκον άλλων πολιτικών παραγόντων, οι οποίοι, χωρίς την πολιτική αυτονομία της Fed, παραγκωνίστηκαν από την αδυναμία ενός βαθιά διαιρεμένου Κογκρέσου να εγκρίνει τέτοια επεκτατικά μέτρα. (Αυτές οι διαφωνίες οδήγησαν στη συνέχεια σε τρεις διακοπές λειτουργίας της κυβέρνησης των ΗΠΑ.)
Αντιμέτωπη με αυτή την ατυχή πραγματικότητα, η Fed προσπάθησε να στηρίξει την ανάπτυξη με έμμεσους, πειραματικούς τρόπους.
Με την εισροή ρευστότητας με πολλαπλά μέσα, αύξησε τις τιμές των χρηματοπιστωτικών περιουσιακών στοιχείων σαφώς πάνω από το τι δικαιολογούσαν τα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη.
Η Fed ελπίζει ότι αυτό θα κάνει ορισμένα τμήματα του πληθυσμού (κάτοχοι περιουσιακών στοιχείων) να αισθάνονται πλουσιότεροι, δελεάζοντας τους να δαπανούν περισσότερο και ενθαρρύνοντας τις εταιρείες να επενδύσουν περισσότερο.
Αλλά τέτοια «πλούσια αποτελέσματα» αποδείχθηκαν αρκετά αδύναμα.
Έτσι, η Fed αισθάνθηκε υποχρεωμένη να κάνει περισσότερα από αυτά, γεγονός που οδήγησε σε μια σειρά απρόβλεπτων συνεπειών και κινδύνων παράπλευρης ζημιάς που ανέλυσα λεπτομερώς στο βιβλίο μου «Το μοναδικό παιχνίδι στην πόλη» («The Only Game in Town»»).
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα - η δεύτερη μόνο σε συστημική σημασία από την Fed - ακολούθησε παρόμοια πορεία, αν και με ακόμη πιο ασυνήθιστες νομισματικές πολιτικές, συμπεριλαμβανομένων των αρνητικών επιτοκίων (δηλαδή χρεώνουν τους αποταμιευτές παρά τους δανειολήπτες).
Και πάλι, ο αντίκτυπος στην ανάπτυξη ήταν μάλλον υποτονικός και το κόστος και οι κίνδυνοι αυτών των μέτρων αυξάνονται.
Και οι δύο κεντρικές τράπεζες - και ιδιαίτερα η ΕΚΤ υπό τον απερχόμενο πρόεδρο Mario Draghi - υπογράμμισαν τη σημασία μιας έγκαιρης πολιτικής μεταβίβασης σε πιο εκτεταμένα μέτρα υπέρ της ανάπτυξης. Ωστόσο, τα λόγια τους έπεσαν σε… κουφά αυτιά.
Σήμερα, ούτε η Fed ούτε η ΕΚΤ προβλέπουν ότι άλλοι πολιτικοί θα αναλάβουν σύντομα την ευθύνη για τη στήριξη της ανάπτυξης.
Αντ 'αυτού, και οι δύο είναι απασχολημένοι με το σχεδιασμό ενός ακόμη γύρου χαλάρωσης που θα περιλαμβάνει ακόμα περισσότερους κινδύνους.
Η παρατεταμένη διαδικασία Brexit παρακωλύει την μακροπρόθεσμη πολιτική της Τράπεζας της Αγγλίας, ενώ ο βραχυπρόθεσμος αντίκτυπος στην παγκόσμια ανάπτυξη του εμπορικού πολέμου, περιπλέκει το καθήκον της Fed και της ΕΚΤ.
Εν τω μεταξύ, ορισμένες πολιτικές υπέρ της ανάπτυξης που βρίσκονται επί του παρόντος υπό αμφισβήτηση, θα μπορούσαν, εάν δεν έχουν σχεδιαστεί σωστά, να αυξήσουν τον κίνδυνο αποδιοργανωτικής χρηματοπιστωτικής αστάθειας και έτσι να περιπλέξουν περαιτέρω το καθήκον των κεντρικών τραπεζών.
Η έννοια της "QE του λαού" - δηλαδή μια πιο άμεση διοχέτευση της χρηματοδότησης από την κεντρική τράπεζα απευθείας στους πολίτες – λαμβάνει σημαντική προσοχή και από τις δύο πλευρές του πολιτικού φάσματος.
Αυτή είναι και η σχετική σύγχρονη νομισματική θεωρία, η οποία θα θεωρεί ως βασικό παράγοντα παροχής χρηματοδότησης του κράτους τις κεντρικές τράπεζες, σε μια εποχή που η έννοια του καθολικού βασικού εισοδήματος προσελκύει επίσης αυξανόμενο ενδιαφέρον και υπάρχει ανάγκη επανεκτίμησης της διαδικασίας καθορισμού των μισθών. Επιπλέον, κάποιοι στην αριστερά εξετάζουν στον βαθμό στον οποίο η επιστροφή στην μεγαλύτερη κρατική ιδιοκτησία των παραγωγικών πόρων και ο έλεγχος της οικονομικής δραστηριότητας θα μπορούσε να βελτιώσει τις προοπτικές για ταχύτερη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.
Και οι λαϊκιστές στις ευρωπαϊκές χώρες με πιο εύθραυστη δυναμική του χρέους, συμπεριλαμβανομένης της ιταλικής κυβέρνησης, φαίνονται πρόθυμοι να επαναλάβουν το γνωστό λάθος, με τη διαχείριση μεγαλύτερων δημοσιονομικών ελλειμμάτων χωρίς να επικεντρώνονται ταυτόχρονα στην εξισορρόπηση των πρωτοβουλιών υπέρ της ανάπτυξης.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών