Rogoff (Harvard): Η φορολόγηση βάσει κατανάλωσης αυξάνει τα έσοδα για το κράτος και είναι δίκαιη για τους πολίτες

Σε ένα περιβάλλον όπου η ανισότητα των πλουτοπαραγωγικών αγαθών αυξάνεται αμείλικτα, η ανάγκη μετάβασης από το φόρο εισοδήματος σε έναν προοδευτικό φόρο κατανάλωση είναι μια μεταρρύθμιση που γίνεται όλο και πιο επιτακτική.
Και για πολλούς οικονομολόγους όπως ο Kenneth Rogoff, ο καθηγητής του Harvard που συνέταξε τη μελέτη την οποία δημοσιεύει το Project Syndicate, είναι ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη ανισότητα του πλούτου, με τρόπο απλό, αποτελεσματικό, που θα επιφέρει έσοδα στα κρατικά ταμεία.
Παρόλη την στήριξη που κατά καιρούς προσέλκυε η ιδέα αυτή, δεν έχει κερδίσει ποτέ την πολιτική έλξη που θα μετέφραζε τη συγκεκριμένη πρόταση σε πράξη.
Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, μία από τις κυριότερες αντιρρήσεις είναι ότι θα απαιτούνταν συστήματα μετάβασης εξαιρετικά περίπλοκα για να αποφευχθεί η τιμωρία των υφιστάμενων κατόχων περιουσιακών στοιχείων, οι οποίοι θα φορολογούνταν όταν προσπαθούν να δαπανήσουν σωρευμένες αποταμιεύσεις για τις οποίες είχαν ήδη καταβάλει φόρους εισοδήματος.
Ωστόσο, σε ένα περιβάλλον όπου η ανισότητα του πλούτου αυξάνεται αναπόφευκτα, αυτό το μειονέκτημα μπορεί να μετατραπεί σε πλεονέκτημα.
Ένα σημαντικό ατού ενός συστήματος φορολόγησης με βάση την κατανάλωση είναι ότι δεν φορολογεί τις αποταμιεύσεις και δίνει επίσης περισσότερα κίνητρα στις επιχειρήσεις να επενδύσουν.
Βεβαίως, υπάρχουν και άλλες πιο απλές ιδέες για την αντιμετώπιση της ανισότητας του πλούτου.
Η αμερικανίδα γερουσιαστής Elizabeth Warren πρότεινε έναν φόρο ξεχωριστό για τους υπερβολικά πλούσιους, που απευθύνεται στα 75.000 πλουσιότερα αμερικανικά νοικοκυριά, ο οποίος θα ανέρχονταν σε ετήσιο φόρο περιουσίας 2% για εκείνους με εισόδημα 50 εκ. δολαρίων, και 3% για δισεκατομμυριούχους.
Η τολμηρή αυτή πρόταση της Warren πυροδότησε μια έντονη συζήτηση μεταξύ των οικονομολόγων σχετικά με το πόσα έσοδα θα έφερνε.
Ο Emmanuel Saez και ο Gabriel Zucman του Πανεπιστημίου Berkeley της Καλιφόρνιας, θεωρούν πολύ καλό το σχέδιο της Warren γιατί όπως εκτιμούν, θα αυξήσει σχεδόν κατά 3 τρισεκατομμύρια δολάρια τα έσοδα στα κρατικά ταμεία σε δέκα χρόνια.
Όμως, ο Lawrence Summers του Χάρβαρντ, πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ και ένα σημαίνον δημόσιο πρόσωπο, υποστήριξε ότι τέτοιες εκτιμήσεις είναι «υπερβολικά αισιόδοξες».
Ο Summers και η συνάδελφός του, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια Natasha Sarin, πρότειναν ότι ένα καλύτερο μονοπάτι προς την ίδια κατεύθυνση θα ήταν να εφαρμοστεί ένα ευρύ φάσμα πιο συμβατικών διορθώσεων, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του εταιρικού φορολογικού συντελεστή και της εξάλειψης της ικανότητας των υπερπλουσίων οικογενειών να αποφεύγουν τους φόρους μέσω των κληροδοτημάτων.
Οπότε η συζήτηση συνεχίζεται, όπου το κοινό σημείο αναφοράς είναι πως αμφότερες οι προτάσεις είναι πολυσύνθετες στην εφαρμογή τους.
Όσο επιτακτική και ηθικά ορθή είναι η φορολόγηση της περιουσίας, έχει αποδειχθεί ιστορικά, ότι είναι δύσκολο να συγκεντρωθούν μεγάλα έσοδα από αυτό.
Ωστόσο, οι Saez και Zucman υποστηρίζουν ότι εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους πόρους που παρέχει η υπηρεσία εσωτερικών εσόδων των ΗΠΑ για την εφαρμογή του φόρου.
Ανεξάρτητα από αυτό, και οι δύο πλευρές συμφωνούν πως οι παραπάνω θέσεις δίνουν ένα προμήνυμα τι πρέπει να περιμένουμε εάν ένας προοδευτικός, όπως η Warren, κερδίσει την αμερικανική προεδρία.
Πίσω, στα μέσα της δεκαετίας του '80, οι Robert Hall και Alvin Rabushka του Πανεπιστημίου Stanford υποστήριζαν την αλλαγή σε έναν φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) που διαχωρίζει το μισθολογικό εισόδημα και επέτρεψε μεγαλύτερη προοδευτικότητα.
Ο φόρος κατανάλωσης (ο οποίος δεν είναι φόρος επί των πωλήσεων, αλλά χρησιμοποιεί παρόμοιες πληροφορίες με εκείνες που απαιτεί το υφιστάμενο φορολογικό σύστημα), είναι απλός και κομψός και θα μπορούσε να εξοικονομήσει μερικά δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο με μηδενικό κόστος.
Είναι σημαντικό ότι τα σχέδια αυτά περιέχουν ένα μεγάλο αποκλεισμό, για τις οικογένειες με χαμηλότερα εισοδήματα που οδηγεί στο να μην πληρώνουν καθόλου φόρο.
Αλλά αντί να χρησιμοποιούν αποκλεισμό για νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, το σύστημα μπορεί να επιτύχει προοδευτικότητα παρέχοντας μια μεγάλη εφάπαξ μεταφορά (όπως σε ένα εγγυημένο βασικό εισόδημα), όπως πρότεινε η κορυφαία Πορτογαλίδα οικονομολόγος Isabel Correia, η οποία εκτιμά ότι το σχέδιό της θα έχει ως αποτέλεσμα υψηλότερη ανάπτυξη και μεγαλύτερη ισότητα εισοδήματος από ό, τι στο σημερινό φορολογικό σύστημα.
Η ανάλυση της Correia επικεντρώνεται μακροπρόθεσμα, αλλά με μια μετάβαση κατάλληλα σχεδιασμένη για την προστασία των μικρών οικογενειακών επιχειρήσεων, ενώ είναι δυνατή και η εξασφάλιση βραχυπρόθεσμων κερδών.
Φυσικά, όσον αφορά τη δικαιοσύνη, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο μεγάλες είναι οι μεταβιβάσεις και οι εξαιρέσεις και πόσο χαμηλός είναι ο φορολογικός συντελεστής.
Μέχρι στιγμής, υπήρξε ως επί το πλείστον μια συντριπτική πλειοψηφία Ρεπουμπλικανών που ευνόησαν τη μετάβαση σε προοδευτικούς φόρους κατανάλωσης.
Κατά ειρωνικό τρόπο, ένας λόγος για τον οποίο η ιδέα δεν έχει λάβει ευρύτερη υποστήριξη είναι η αναγνώριση των συντηρητικών ότι ένας φόρος κατανάλωσης θα ήταν τόσο αποτελεσματικός, ώστε η κυβέρνηση θα μπορούσε πολύ εύκολα να συγκεντρώσει κεφάλαια για την επέκταση των κοινωνικών προγραμμάτων.
Φυσικά, οποιαδήποτε μεγάλη αλλαγή στην ομοσπονδιακή φορολογία έχει πολύπλοκα αποτελέσματα, μεταξύ άλλων από την αλληλεπίδραση με τα κρατικά και τοπικά φορολογικά συστήματα.
Και το Κογκρέσο των ΗΠΑ πιθανότατα έχει μια έμφυτη μεροληψία υπέρ ενός σύνθετου φορολογικού συστήματος με πολλά κενά και εξαιρέσεις, δίνοντας στα μέλη του τη δυνατότητα χειρισμών ώστε να διευκολύνουν την εμπλοκή πιθανών δωρητών.
Αλλά αυτό είναι ένας ακόμη λόγος για να αδράξουν οι Αμερικανοί πολιτικοί την ευκαιρία για να καθαρίσουν το σύστημα και να συμβάλλουν αποτελεσματικά στην άμβλυνση της ανισότητας του πλούτου ταυτόχρονα.

bankingnews.gr