γράφει : Αλεξάνδρα Τόμπρα
Στη δημοσιότητα διέρρευσε η επιστολή του μεγαλοεπενδυτή George Soros, στην οποία ανέλυε τα πραγματικά αίτια και τις εκφράσεις της ευρωπαϊκής κρίσης. Η εν λόγω επιστολή δημιούργησε μεγάλο θόρυβο, καθώς ο γκουρού των επενδύσεων άφηνε σαφείς αιχμές για τη στάση της Γερμανίας και των άλλων ισχυρών της ευρωζώνης, με αποτέλεσμα να απενεργοποιηθεί μέσα σε λίγη ώρα από την ιστοσελίδα της εταιρείας.
Αναλυτικά:
Από το κραχ του 2008, όλοι οι αναλυτές και οι οικονομολόγοι συμφώνησαν ότι η οικονομική θεωρία έχει αποτύχει. Πιστεύω ότι η αποτυχία είναι πιο βαθιά από ό, τι γενικώς αναγνωριστεί. Ανάγεται στα θεμέλια της Οικονομικής Θεωρίας. Η οικονομική είναι μια κοινωνική επιστήμη, που ερευνά όμως φαινόμενα με βάση τις δράσεις των συμμετεχόντων, οι οποίοι αποφασίζουν σε κατάσταση ατελούς γνώσης.
Η επιστημονική μέθοδος χρειάζεται ένα ανεξάρτητο κριτήριο, με το οποίο η αλήθεια ή η εγκυρότητα των Θεωριών μπορεί να κριθεί.
Η κρίση του ευρώ είναι ιδιαίτερα διαφωτιστική από την άποψη των προβλημάτων της οικονομικής επιστήμης. Δείχνει πως οι παρανοήσεις και η έλλειψη κατανόησης της πραγματικότητας οδήγησαν τις αρχές να νομίζουν ότι το πρόβλημα της κρίσης θα λυθεί με ένα παραπάνω φόρο. Και εφάρμοσαν το λάθος φάρμακο. Κανείς δεν μπορεί να μειώσει το βάρος του χρέους εν μέσω συρρίκνωσης της οικονομίας. Η κρίση εξακολουθεί να κλιμακώνεται λόγω της αδυναμίας να κατανοήσουμε τη δυναμική των κοινωνικών αλλαγών και τα μέτρα πολιτικής.
Θεωρώ ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, στηρίχθηκε σε μία συνθήκη που ήταν διαβλητή. Η κύρια αδυναμία της είναι γνωστή. Οι αρχιτέκτονες θέσπισαν μια νομισματική ένωση χωρίς πολιτική ένωση. Αλλά και το ευρώ είχε επίσης πολλά ελαττώματα των οποίων οι αρχιτέκτονες είχαν επίγνωση. Εκ των υστέρων είναι σαφές ότι σήμερα η κύρια πηγή του προβλήματος είναι ότι τα κράτη μέλη έχουν παραδώσει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τα δικαιώματά τους για τη διαχείριση του νομίσματος.
Τότε δεν είχα συνειδητοποιήσει τι σήμαινε αυτό, αλλά ούτε και οι ευρωπαϊκές αρχές είχαν συνειδητοποιήσει.
Όταν εισήχθη το ευρώ, οι ρυθμιστικές αρχές επέτρεψαν στις τράπεζες να αγοράσουν απεριόριστα ποσά κρατικών ομολόγων χωρίς περιορισμό μετοχικού κεφαλαίου, και η κεντρική τράπεζα αποδέχθηκε σε όλα τα κρατικά ομόλογα discount επί ίσοις όροις. Οι εμπορικές τράπεζες βρήκαν συμφέρον να συσσωρεύουν ομόλογα των πιο αδύναμων μελών της Ευρωζώνης, προκειμένου να κερδίσουν μερικές επιπλέον μονάδες στις αποδόσεις. Αυτό ήταν όμως που προκάλεσε τη σύγκλιση των επιτοκίων που με την σειρά τους προκάλεσαν απόκλιση στην ανταγωνιστικότητα. Η Γερμανία, που ακόμη αντιμετωπίζει τα βάρη της επανένωσης, προχώρησε σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και έγινε πιο ανταγωνιστική. Άλλες όμως χώρες που χρησιμοποίησαν το φθηνό χρήμα για την ανάπτυξη της στεγαστικής και καταναλωτικής πίστης, τις κατέστησε λιγότερο ανταγωνιστικές. Στη συνέχεια, το κραχ του 2008, προκάλεσε σοβαρές αναταράξεις με τις οικονομικές συνθήκες να απέχουν πολύ από εκείνες που προβλέπονται στη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Πολλές κυβερνήσεις έπρεπε να καλύψουν υποχρεώσεις στους ισολογισμούς των τραπεζών αντιμετωπίζοντας σοβαρά ελλείμματα. Αυτές οι ίδιες οι χώρες ήταν που βρέθηκαν στη δεινή θέση των υπερχρεωμένων, με τις γνωστές πλέον συνέπειες.
Σ’ αυτό το σημείο οι τράπεζες ανακάλυψαν ποια ομόλογα ήταν ακίνδυνα και ποια πραγματικά ήταν ευάλωτα σε κερδοσκοπικές κινήσεις. Έτσι στράφηκαν στα ασφάλιστρα έναντι κινδύνου χώρας, στα CDS, τα οποία αυξήθηκαν σημαντικά. Οι εμπορικές τράπεζες ξαφνικά βρέθηκαν φορτωμένες με δυνητικά αφερέγγυα ομόλογα. Έτσι αποκαλύφθηκαν οι δύο κύριες συνιστώσες του προβλήματος που αντιμετωπίζουμε σήμερα: η κρίση του δημόσιου χρέους και τραπεζική κρίση, που είναι στενά αλληλένδετες.
Η ευρωζώνη έχει πλέον επαναλάβει αυτό που είχε συμβεί πολλές φορές στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Όπως και το 1982, η τραπεζική κρίση εξελίχθηκε σε κρίση χρέους, καθώς οι αρχές έκαναν ό,τι ήταν απαραίτητο για την προστασία του τραπεζικού συστήματος, επιβαρύνοντας τους αδύναμους. Τώρα, η Γερμανία και οι άλλες χώρες πιστωτές παίζουν εν αγνοία τους τον ίδιο ρόλο. Οι λεπτομέρειες διαφέρουν, αλλά η ιδέα είναι η ίδια: οι πιστωτές αντέστρεψαν το βάρος της προσαρμογής προς την περιφέρεια. Ακριβώς όπως στη δεκαετία του 1980 όλο το φταίξιμο και βάρος πέφτει στην "περιφέρεια" και την ευθύνη του «κέντρου» δεν έχει αποδοθεί.
Ωστόσο, για την κρίση στην ευρωζώνη ευθύνεται περισσότερο κέντρο. Το «κέντρο» είναι υπεύθυνο για το σχεδιασμό αυτού τους ελαττωματικού συστήματος, θεσπίζοντας εσφαλμένες Συνθήκες και ακολουθώντας εσφαλμένες πολιτικές. Παράλληλα, πάντα κάνει πολύ λίγα και πολύ αργά. Η Λατινική Αμερική της δεκαετίας του 1980 υπέστη μια χαμένη δεκαετία, ενώ παρόμοια τύχη περιμένει τώρα και την Ευρώπη. Αυτή είναι η ευθύνη που και οι υπόλοιπες χώρες πρέπει να αναγνωρίσουμε στη Γερμανία.
Οι Ευρωπαίοι δεν έχουν κατανοήσει τι συνέβη. Είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τα δημοσιονομικά προβλήματα, αλλά μόνο στην Ελλάδα διαπιστώνουν ότι υπήρξε…. «φορολογική κρίση». Η υπόλοιπη Ευρώπη επλήγη από μια τραπεζική κρίση με αποκλίσεις ανταγωνιστικότητας που οδηγούν στην κρίση του ισοζυγίου πληρωμών. Οι Αρχές δεν κατάλαβαν ποτέ τη φύση του προβλήματος, πόσο μάλλον να δουν τη λύση. Έτσι, προσπάθησαν να αγοράσουν χρόνο.
Αυτή η πολιτική συνήθως αποδίδει. Οι εντάσεις στις αγορές υποχωρούν και οι αρχές συνειδητοποιούν το κέρδος από την παρέμβασή τους. Αλλά όχι αυτή τη φορά. Τα οικονομικά προβλήματα ενισχύθηκαν από τη διαδικασία της πολιτικής αποσύνθεσης. Ενώ μέχρι τώρα η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε δημιουργήσει μία αίσθηση ασφάλειας, μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης, οι αρχές έλαβαν αποφάσεις που απειλούσαν τη διατήρηση του status quo. Αυτή είναι η πολιτική δυναμική που καθιστά την άποψη ότι η διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να οδηγήσει στην αυτο-ενίσχυση υπαρκτή.
Κατά την έναρξη της κρίσης, η διάλυση του ευρώ ήταν αδιανόητη: τα περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις που εκφράζονται σε κοινό νόμισμα ήταν τόσο αλληλένδετα, που μία διάλυση θα οδηγούσε σε μια ανεξέλεγκτη κατάρρευση. Αλλά η εξέλιξη της κρίσης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει προοδευτικά οδηγήσει στην αναδιάταξη κατά μήκος των εθνικών γραμμών. Η τάση αυτή επιταχύνθηκε κατά τους τελευταίους μήνες. Τα LTROs από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επέτρεψαν στις ισπανικές και ιταλικές τράπεζες να συμμετάσχουν σε μια πολύ κερδοφόρα «επιχείρηση» και χαμηλό αρμπιτράζ κινδύνου, αγοράζοντας τα ομόλογα των χωρών τους.
Εάν αυτό συνεχιστεί για μερικά χρόνια ακόμα η διάλυση του ευρώ θα καταστεί δυνατή χωρίς μια κατάρρευση, αλλά θα αφήσει τις κεντρικές τράπεζες των πιστωτριών χωρών με μεγάλες αξιώσεις έναντι των οφειλετών - κεντρικών τραπεζών των χωρών που θα ήταν δύσκολο να ανακάμψουν. Αυτό οφείλεται κυρίως στο σύστημα TARGET2, το οποίο συσσωρεύει τις ανισορροπίες.
Έτσι, η κρίση γίνεται όλο και πιο βαθιά. Οι εντάσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές έχουν αυξηθεί και αυτό απεικονίζεται στην ιστορική χαμηλή απόδοση στα γερμανικά ομόλογα. Η πραγματική οικονομία της Ευρωζώνης μειώνεται, ενώ η Γερμανική οικονομία εξακολουθεί να ανθεί. Αυτό σημαίνει ότι οι αποκλίσεις θα ενταθούν. Οι πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις είναι φανερό ότι εργάζονται προς την αποσύνθεση.
Κατά τη γνώμη μου οι αρχές έχουν περιθώριο μέγιστης διάρκειας τριών μηνών, κατά το οποίο θα μπορούσαν να διορθώσουν τα λάθη τους και να αντιστρέψουν τις σημερινές τάσεις.
Αυτό περιμένω από τους Έλληνες είναι ότι είναι επαρκώς τρομοκρατημένοι από την προοπτική της εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με αποτέλεσμα να δώσουν μια ισχνή πλειοψηφία εδρών σε κυβερνητικό συνασπισμό που θα εφαρμόσει την ισχύουσα συμφωνία. Μπορεί όμως η νέα κυβέρνηση να οδηγήσει στην κορύφωση της κρίσης το φθινόπωρο. Μέχρι εκείνη τη στιγμή όμως η γερμανική οικονομία θα έχει αποδυναμωθεί ώστε η καγκελάριος Μέρκελ να αντιμετωπίσει ακόμη περισσότερες δυσκολίες για να πείσει τους Γερμανούς να αποδεχτούν πρόσθετες ευρωπαϊκές ευθύνες. Αυτό είναι που δημιουργεί το περιθώριο μέγιστης διάρκειας τριών μηνών.
Για τη διόρθωση των λαθών απαιτούνται κάποια έκτακτα μέτρα πολιτικής για τη βελτίωση των συνθηκών και την ανακούφιση των χρηματοπιστωτικών αγορών και του τραπεζικού συστήματος. Οι Συνθήκες μπορούν στη συνέχεια να αναθεωρηθούν σε μια ήρεμη ατμόσφαιρα, έτσι ώστε οι σημερινές ανισορροπίες να μην επαναληφθούν. Η Ευρώπη θα πρέπει να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα το πρόβλημα των τραπεζών και το πρόβλημα του υπερβολικού δημόσιου χρέους, επειδή αυτά τα προβλήματα είναι αλληλένδετα. Εάν προσπαθήσει να λύσει το ένα πρόβλημα χωρίς να λάβει υπόψιν της το άλλο, όπως στο παρελθόν, δεν θα βρεθεί λύση.
Οι τράπεζες χρειάζονται ένα ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλισης των καταθέσεων, προκειμένου να ανακοπεί η φυγή κεφαλαίων. Χρειάζονται, επίσης, άμεση χρηματοδότηση από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM). Την ίδια ώρα, οι υπερχρεωμένες χώρες χρειάζονται ανακούφιση στο κόστος χρηματοδότησης τους.
Είναι αδύνατο να προβλέψουμε το τελικό αποτέλεσμα. Όπως αναφέρθηκε πριν, η σταδιακή αναδιάταξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ομαλή διάσπαση της ζώνης του ευρώ σε χρονικό ορίζοντα λίγων ετών. Αλλά πρέπει να πειστεί η Γερμανία να αναλάβει ηγετικό ρόλο. Το μέλλον της Ευρώπης εξαρτάται από αυτήν.
www.bankingnews.gr
Από το κραχ του 2008, όλοι οι αναλυτές και οι οικονομολόγοι συμφώνησαν ότι η οικονομική θεωρία έχει αποτύχει. Πιστεύω ότι η αποτυχία είναι πιο βαθιά από ό, τι γενικώς αναγνωριστεί. Ανάγεται στα θεμέλια της Οικονομικής Θεωρίας. Η οικονομική είναι μια κοινωνική επιστήμη, που ερευνά όμως φαινόμενα με βάση τις δράσεις των συμμετεχόντων, οι οποίοι αποφασίζουν σε κατάσταση ατελούς γνώσης.
Η επιστημονική μέθοδος χρειάζεται ένα ανεξάρτητο κριτήριο, με το οποίο η αλήθεια ή η εγκυρότητα των Θεωριών μπορεί να κριθεί.
Η κρίση του ευρώ είναι ιδιαίτερα διαφωτιστική από την άποψη των προβλημάτων της οικονομικής επιστήμης. Δείχνει πως οι παρανοήσεις και η έλλειψη κατανόησης της πραγματικότητας οδήγησαν τις αρχές να νομίζουν ότι το πρόβλημα της κρίσης θα λυθεί με ένα παραπάνω φόρο. Και εφάρμοσαν το λάθος φάρμακο. Κανείς δεν μπορεί να μειώσει το βάρος του χρέους εν μέσω συρρίκνωσης της οικονομίας. Η κρίση εξακολουθεί να κλιμακώνεται λόγω της αδυναμίας να κατανοήσουμε τη δυναμική των κοινωνικών αλλαγών και τα μέτρα πολιτικής.
Θεωρώ ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, στηρίχθηκε σε μία συνθήκη που ήταν διαβλητή. Η κύρια αδυναμία της είναι γνωστή. Οι αρχιτέκτονες θέσπισαν μια νομισματική ένωση χωρίς πολιτική ένωση. Αλλά και το ευρώ είχε επίσης πολλά ελαττώματα των οποίων οι αρχιτέκτονες είχαν επίγνωση. Εκ των υστέρων είναι σαφές ότι σήμερα η κύρια πηγή του προβλήματος είναι ότι τα κράτη μέλη έχουν παραδώσει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τα δικαιώματά τους για τη διαχείριση του νομίσματος.
Τότε δεν είχα συνειδητοποιήσει τι σήμαινε αυτό, αλλά ούτε και οι ευρωπαϊκές αρχές είχαν συνειδητοποιήσει.
Όταν εισήχθη το ευρώ, οι ρυθμιστικές αρχές επέτρεψαν στις τράπεζες να αγοράσουν απεριόριστα ποσά κρατικών ομολόγων χωρίς περιορισμό μετοχικού κεφαλαίου, και η κεντρική τράπεζα αποδέχθηκε σε όλα τα κρατικά ομόλογα discount επί ίσοις όροις. Οι εμπορικές τράπεζες βρήκαν συμφέρον να συσσωρεύουν ομόλογα των πιο αδύναμων μελών της Ευρωζώνης, προκειμένου να κερδίσουν μερικές επιπλέον μονάδες στις αποδόσεις. Αυτό ήταν όμως που προκάλεσε τη σύγκλιση των επιτοκίων που με την σειρά τους προκάλεσαν απόκλιση στην ανταγωνιστικότητα. Η Γερμανία, που ακόμη αντιμετωπίζει τα βάρη της επανένωσης, προχώρησε σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και έγινε πιο ανταγωνιστική. Άλλες όμως χώρες που χρησιμοποίησαν το φθηνό χρήμα για την ανάπτυξη της στεγαστικής και καταναλωτικής πίστης, τις κατέστησε λιγότερο ανταγωνιστικές. Στη συνέχεια, το κραχ του 2008, προκάλεσε σοβαρές αναταράξεις με τις οικονομικές συνθήκες να απέχουν πολύ από εκείνες που προβλέπονται στη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Πολλές κυβερνήσεις έπρεπε να καλύψουν υποχρεώσεις στους ισολογισμούς των τραπεζών αντιμετωπίζοντας σοβαρά ελλείμματα. Αυτές οι ίδιες οι χώρες ήταν που βρέθηκαν στη δεινή θέση των υπερχρεωμένων, με τις γνωστές πλέον συνέπειες.
Σ’ αυτό το σημείο οι τράπεζες ανακάλυψαν ποια ομόλογα ήταν ακίνδυνα και ποια πραγματικά ήταν ευάλωτα σε κερδοσκοπικές κινήσεις. Έτσι στράφηκαν στα ασφάλιστρα έναντι κινδύνου χώρας, στα CDS, τα οποία αυξήθηκαν σημαντικά. Οι εμπορικές τράπεζες ξαφνικά βρέθηκαν φορτωμένες με δυνητικά αφερέγγυα ομόλογα. Έτσι αποκαλύφθηκαν οι δύο κύριες συνιστώσες του προβλήματος που αντιμετωπίζουμε σήμερα: η κρίση του δημόσιου χρέους και τραπεζική κρίση, που είναι στενά αλληλένδετες.
Η ευρωζώνη έχει πλέον επαναλάβει αυτό που είχε συμβεί πολλές φορές στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Όπως και το 1982, η τραπεζική κρίση εξελίχθηκε σε κρίση χρέους, καθώς οι αρχές έκαναν ό,τι ήταν απαραίτητο για την προστασία του τραπεζικού συστήματος, επιβαρύνοντας τους αδύναμους. Τώρα, η Γερμανία και οι άλλες χώρες πιστωτές παίζουν εν αγνοία τους τον ίδιο ρόλο. Οι λεπτομέρειες διαφέρουν, αλλά η ιδέα είναι η ίδια: οι πιστωτές αντέστρεψαν το βάρος της προσαρμογής προς την περιφέρεια. Ακριβώς όπως στη δεκαετία του 1980 όλο το φταίξιμο και βάρος πέφτει στην "περιφέρεια" και την ευθύνη του «κέντρου» δεν έχει αποδοθεί.
Ωστόσο, για την κρίση στην ευρωζώνη ευθύνεται περισσότερο κέντρο. Το «κέντρο» είναι υπεύθυνο για το σχεδιασμό αυτού τους ελαττωματικού συστήματος, θεσπίζοντας εσφαλμένες Συνθήκες και ακολουθώντας εσφαλμένες πολιτικές. Παράλληλα, πάντα κάνει πολύ λίγα και πολύ αργά. Η Λατινική Αμερική της δεκαετίας του 1980 υπέστη μια χαμένη δεκαετία, ενώ παρόμοια τύχη περιμένει τώρα και την Ευρώπη. Αυτή είναι η ευθύνη που και οι υπόλοιπες χώρες πρέπει να αναγνωρίσουμε στη Γερμανία.
Οι Ευρωπαίοι δεν έχουν κατανοήσει τι συνέβη. Είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τα δημοσιονομικά προβλήματα, αλλά μόνο στην Ελλάδα διαπιστώνουν ότι υπήρξε…. «φορολογική κρίση». Η υπόλοιπη Ευρώπη επλήγη από μια τραπεζική κρίση με αποκλίσεις ανταγωνιστικότητας που οδηγούν στην κρίση του ισοζυγίου πληρωμών. Οι Αρχές δεν κατάλαβαν ποτέ τη φύση του προβλήματος, πόσο μάλλον να δουν τη λύση. Έτσι, προσπάθησαν να αγοράσουν χρόνο.
Αυτή η πολιτική συνήθως αποδίδει. Οι εντάσεις στις αγορές υποχωρούν και οι αρχές συνειδητοποιούν το κέρδος από την παρέμβασή τους. Αλλά όχι αυτή τη φορά. Τα οικονομικά προβλήματα ενισχύθηκαν από τη διαδικασία της πολιτικής αποσύνθεσης. Ενώ μέχρι τώρα η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε δημιουργήσει μία αίσθηση ασφάλειας, μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης, οι αρχές έλαβαν αποφάσεις που απειλούσαν τη διατήρηση του status quo. Αυτή είναι η πολιτική δυναμική που καθιστά την άποψη ότι η διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να οδηγήσει στην αυτο-ενίσχυση υπαρκτή.
Κατά την έναρξη της κρίσης, η διάλυση του ευρώ ήταν αδιανόητη: τα περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις που εκφράζονται σε κοινό νόμισμα ήταν τόσο αλληλένδετα, που μία διάλυση θα οδηγούσε σε μια ανεξέλεγκτη κατάρρευση. Αλλά η εξέλιξη της κρίσης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει προοδευτικά οδηγήσει στην αναδιάταξη κατά μήκος των εθνικών γραμμών. Η τάση αυτή επιταχύνθηκε κατά τους τελευταίους μήνες. Τα LTROs από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επέτρεψαν στις ισπανικές και ιταλικές τράπεζες να συμμετάσχουν σε μια πολύ κερδοφόρα «επιχείρηση» και χαμηλό αρμπιτράζ κινδύνου, αγοράζοντας τα ομόλογα των χωρών τους.
Εάν αυτό συνεχιστεί για μερικά χρόνια ακόμα η διάλυση του ευρώ θα καταστεί δυνατή χωρίς μια κατάρρευση, αλλά θα αφήσει τις κεντρικές τράπεζες των πιστωτριών χωρών με μεγάλες αξιώσεις έναντι των οφειλετών - κεντρικών τραπεζών των χωρών που θα ήταν δύσκολο να ανακάμψουν. Αυτό οφείλεται κυρίως στο σύστημα TARGET2, το οποίο συσσωρεύει τις ανισορροπίες.
Έτσι, η κρίση γίνεται όλο και πιο βαθιά. Οι εντάσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές έχουν αυξηθεί και αυτό απεικονίζεται στην ιστορική χαμηλή απόδοση στα γερμανικά ομόλογα. Η πραγματική οικονομία της Ευρωζώνης μειώνεται, ενώ η Γερμανική οικονομία εξακολουθεί να ανθεί. Αυτό σημαίνει ότι οι αποκλίσεις θα ενταθούν. Οι πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις είναι φανερό ότι εργάζονται προς την αποσύνθεση.
Κατά τη γνώμη μου οι αρχές έχουν περιθώριο μέγιστης διάρκειας τριών μηνών, κατά το οποίο θα μπορούσαν να διορθώσουν τα λάθη τους και να αντιστρέψουν τις σημερινές τάσεις.
Αυτό περιμένω από τους Έλληνες είναι ότι είναι επαρκώς τρομοκρατημένοι από την προοπτική της εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με αποτέλεσμα να δώσουν μια ισχνή πλειοψηφία εδρών σε κυβερνητικό συνασπισμό που θα εφαρμόσει την ισχύουσα συμφωνία. Μπορεί όμως η νέα κυβέρνηση να οδηγήσει στην κορύφωση της κρίσης το φθινόπωρο. Μέχρι εκείνη τη στιγμή όμως η γερμανική οικονομία θα έχει αποδυναμωθεί ώστε η καγκελάριος Μέρκελ να αντιμετωπίσει ακόμη περισσότερες δυσκολίες για να πείσει τους Γερμανούς να αποδεχτούν πρόσθετες ευρωπαϊκές ευθύνες. Αυτό είναι που δημιουργεί το περιθώριο μέγιστης διάρκειας τριών μηνών.
Για τη διόρθωση των λαθών απαιτούνται κάποια έκτακτα μέτρα πολιτικής για τη βελτίωση των συνθηκών και την ανακούφιση των χρηματοπιστωτικών αγορών και του τραπεζικού συστήματος. Οι Συνθήκες μπορούν στη συνέχεια να αναθεωρηθούν σε μια ήρεμη ατμόσφαιρα, έτσι ώστε οι σημερινές ανισορροπίες να μην επαναληφθούν. Η Ευρώπη θα πρέπει να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα το πρόβλημα των τραπεζών και το πρόβλημα του υπερβολικού δημόσιου χρέους, επειδή αυτά τα προβλήματα είναι αλληλένδετα. Εάν προσπαθήσει να λύσει το ένα πρόβλημα χωρίς να λάβει υπόψιν της το άλλο, όπως στο παρελθόν, δεν θα βρεθεί λύση.
Οι τράπεζες χρειάζονται ένα ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλισης των καταθέσεων, προκειμένου να ανακοπεί η φυγή κεφαλαίων. Χρειάζονται, επίσης, άμεση χρηματοδότηση από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM). Την ίδια ώρα, οι υπερχρεωμένες χώρες χρειάζονται ανακούφιση στο κόστος χρηματοδότησης τους.
Είναι αδύνατο να προβλέψουμε το τελικό αποτέλεσμα. Όπως αναφέρθηκε πριν, η σταδιακή αναδιάταξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ομαλή διάσπαση της ζώνης του ευρώ σε χρονικό ορίζοντα λίγων ετών. Αλλά πρέπει να πειστεί η Γερμανία να αναλάβει ηγετικό ρόλο. Το μέλλον της Ευρώπης εξαρτάται από αυτήν.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών