Μέχρι τώρα οι χώρες μέλη της ΕΕ δεν έδιναν μεγάλη σημασία στην απόδοση των χρημάτων που απορροφούσαν
Θα μπορέσουν οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να απορροφήσουν και να δαπανήσουν καλά τη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (NGEU);
Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα που τίθεται από το think tank Bruegel, το οποίο τονίζει ότι η απορρόφηση των κονδυλίων της ΕΕ είναι συνήθως αργή και ορισμένες χώρες ενδέχεται να δυσκολευτούν να δαπανήσουν ό,τι μπορούν, ακόμη και αν θα έχουν ευρεία ελευθερία να σχεδιάζουν προγράμματα δαπανών.
Το επίκεντρο πρέπει να δοθεί στις αξιόλογες δαπάνες και όχι μόνο στην απορρόφηση κονδυλίων της ΕΕ.
Τα ορόσημα ανάκτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα ενσωματωθούν στον προϋπολογισμό της ΕΕ.
Αυτό έχει νόημα, διότι ο προϋπολογισμός της ΕΕ είναι ένα καθιερωμένο πλαίσιο και ως εκ τούτου μπορεί να διατεθεί εύκολα.
Ωστόσο, οι πληρωμές από τον προϋπολογισμό της ΕΕ καταβάλλονται αργά στα κράτη μέλη, εν μέρει επειδή τα προγράμματα πρέπει να σχεδιαστούν, να εγκριθούν και να εφαρμοστούν και πρέπει επίσης να περάσουν διάφορους ελέγχους για να διασφαλιστεί η ορθή χρήση των κονδυλίων της ΕΕ.
Οι προϋπολογισμοί της ΕΕ περιλαμβάνουν δύο τύπους λογαριασμών: «πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων», τα οποία είναι ανώτατα όρια για υποσχέσεις δαπανών, και «πιστώσεις πληρωμών», τα οποία είναι ανώτατα όρια για πιθανές πληρωμές.
Οι πραγματικές πληρωμές από τον προϋπολογισμό της ΕΕ είναι συνήθως μικρότερες από τις πιστώσεις πληρωμών, επειδή δεν είναι σε θέση όλοι οι δικαιούχοι να χρησιμοποιούν τα διαθέσιμα κεφάλαια.
Η χρηματοδότηση της ΕΕ θεωρείται ότι απορροφήθηκε όταν τα χρήματα καταβάλλονται από την Επιτροπή σε χώρα της ΕΕ.
Τέτοιες πληρωμές περιλαμβάνουν προκαταβολές, ενδιάμεσες και τελικές πληρωμές.
Από τα χρήματα ανάκτησης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένει μόνο ένα τέταρτο να καταβληθεί το 2021-2022, ενώ τα τρία τέταρτα θα καταβληθούν το 2023 και μετά.
Ακόμη και αυτή η μάλλον αργή αναμενόμενη ταχύτητα εκταμίευσης NGEU θα ήταν γρήγορη σε σύγκριση με το ιστορικό απορρόφησης των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ.
Αυτό θέτει ένα ερωτηματικό για το αν τα χρήματα του NGEU μπορούν πραγματικά να εξοφληθούν όπως έχει προγραμματιστεί, αναφέρει το Bruegel.
Η Ιταλία και η Ισπανία, οι δύο μεγαλύτεροι δικαιούχοι του NGEU από την άποψη των ποσών ευρώ, συγκαταλέγονται μεταξύ των χειρότερων επιδόσεων όσον αφορά την απορρόφηση κονδυλίων της ΕΕ.
Για την περίοδο 2014-2020, η Ισπανία είχε απορροφήσει μόνο το 39% των χρημάτων που οφείλονται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία Επενδύσεων (ESIF) έως τις 23 Σεπτεμβρίου 2020 - το χειρότερο ποσοστό της ΕΕ - ενώ η Ιταλία στο 40% είναι επίσης μεταξύ των πιο αργών.
Η Κροατία είχε επίσης μια χαμηλή απόδοση με ποσοστό απορρόφησης ESIF 2014-2020 μόλις 39% (έως τις 23 Σεπτεμβρίου 2020), ωστόσο η Κροατία αναμένεται να λάβει επιχορηγήσεις από το NGEU που ισοδυναμούν με περισσότερο από το 10% του ΑΕΠ της, με δυνητικά άλλο 6,8% μέσω δανείων.
Για τη νέα περίοδο πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου της ΕΕ (ΠΔΠ) που ξεκινά τον Ιανουάριο του 2021, οι χώρες θα πρέπει να απορροφήσουν:
(α) Τα υπόλοιπα τμήματα των κονδυλίων ΠΔΠ 2014-2020, τα οποία είναι αρκετά μεγάλα για πολλές χώρες
(β) Τα «τυπικά» επταετή κονδύλια ΠΔΠ 2020-2027
(γ) Τα διαθέσιμα κεφάλαια στο πλαίσιο του NGEU
Συνολικά, το ποσό των χρημάτων της ΕΕ που θα απορροφηθεί από τον Ιανουάριο του 2021 θα είναι πολύ μεγαλύτερα από τα προηγούμενα ποσά.
Εντούτοις, η απορρόφηση όλων αυτών των κονδυλίων της ΕΕ μπορεί να αποδειχθεί τεράστια πρόκληση, σύμφωνα με το Bruegel.
Ο σχεδιασμός του προγράμματος NGEU θα βοηθήσει στην απορρόφηση;
Για τη μεγαλύτερη συνιστώσα του NGEU, τη διευκόλυνση ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRF), οι χώρες θα πρέπει να προετοιμάσουν μεταρρυθμιστικές και επενδυτικές προτάσεις στα εθνικά τους σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, τα οποία θα αξιολογηθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θα εγκριθούν από το Συμβούλιο.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουλίου 2020 καθόρισε τις ακόλουθες αρχές για την αξιολόγηση: «Τα κριτήρια συνοχής με τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις, καθώς και η ενίσχυση του αναπτυξιακού δυναμικού, η δημιουργία θέσεων εργασίας και η οικονομική και κοινωνική ανθεκτικότητα του κράτους μέλους χρειάζονται το υψηλότερο βαθμό αξιολόγησης.
Η αποτελεσματική συμβολή στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση θα είναι επίσης απαραίτητη προϋπόθεση για μια θετική αξιολόγηση.
Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις (ΕΚΕ) διατυπώνονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, του ετήσιου μηχανισμού συντονισμού οικονομικής πολιτικής της ΕΕ.
Τα ποσοστά εφαρμογής των ΕΚΕ ήταν αρκετά αρνητικά και ως εκ τούτου, εκ πρώτης όψεως, μπορεί να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η σύνδεση της NGEU με τις ΕΚΕ θα δημιουργήσει πρόσθετες προκλήσεις.
Στην πραγματικότητα, όμως, ο συνδυασμός παρέχει μεγάλη ελευθερία στα κράτη μέλη, επειδή οι ΕΚΕ του 2020, φυσικά, ζητούν από τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της κρίσης COVID-19, τις οποίες κάνουν ούτως ή άλλως.
Για παράδειγμα, η Ιταλία έλαβε τέσσερα ΕΚΕ:
1) Αντιμετώπιση της πανδημίας, διατήρηση της οικονομίας και υποστήριξη της επακόλουθης ανάκαμψης.
Αργότερα, όταν το επιτρέπουν οι οικονομικές συνθήκες, θα πρέπει να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους.
2) Παροχή εισοδήματος, κοινωνικής προστασίας, διατήρησης θέσεων εργασίας.
3) Παροχή ρευστότητας στην πραγματική οικονομία, προώθηση δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων (εδώ αναφέρονται συγκεκριμένοι πράσινοι και ψηφιακοί τομείς: ενέργεια, έρευνα και καινοτομία, βιώσιμες δημόσιες μεταφορές, διαχείριση αποβλήτων και υδάτων, ψηφιακή υποδομή)
4) Βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος και της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης.
Οι τρεις πρώτες ΕΚΕ για την Ισπανία είναι σχεδόν ίδιες με εκείνες για την Ιταλία, ενώ η τέταρτη συνιστά βελτιωμένο συντονισμό μεταξύ διαφορετικών επιπέδων διακυβέρνησης και ενίσχυση του πλαισίου δημοσίων συμβάσεων.
Η ελευθερία που έχουν οι χώρες της ΕΕ στο σχεδιασμό εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας μπορεί να προωθήσει την ταχύτερη απορρόφηση κεφαλαίων NGEU, καθώς οι χώρες πρέπει να γνωρίζουν τους επενδυτικούς τομείς όπου μπορούν να σημειώσουν την ταχύτερη πρόοδο.
Θα είναι αρκετή αυτή η ελευθερία για να ξεπεραστούν τα εμπόδια στην απορρόφηση κεφαλαίων από την ΕΕ;
Η αργή εφαρμογή και η χαμηλή ικανότητα απορρόφησης αποτελούν μείζονα προβλήματα, ωστόσο η απορρόφηση των κονδυλίων της ΕΕ δεν μπορεί να είναι αυτοσκοπός.
Όπως επεσήμανε η ειδική έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου για το 2018 (ECA), η βιασύνη να απορροφήσει κεφάλαια μπορεί να οδηγήσει ένα κράτος σε ανεπαρκή εκτίμηση της αξίας για τα χρήματα.
Το ECA υποστήριξε ότι οι ενέργειες που ανέλαβαν η Επιτροπή και τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση της αργής απορρόφησης των κονδυλίων 2007-2013 «επικεντρώθηκαν κυρίως στην απορρόφηση και τη νομιμότητα, αλλά δεν έλαβαν δεόντως υπόψη τις εκτιμήσεις απόδοσης».
Αυτό καθιστά ακόμη πιο σημαντικό το σχεδιασμό ενός ισχυρού πλαισίου διακυβέρνησης για το NGEU, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα χρήματα δαπανώνται σωστά.
www.bankingnews.gr
Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα που τίθεται από το think tank Bruegel, το οποίο τονίζει ότι η απορρόφηση των κονδυλίων της ΕΕ είναι συνήθως αργή και ορισμένες χώρες ενδέχεται να δυσκολευτούν να δαπανήσουν ό,τι μπορούν, ακόμη και αν θα έχουν ευρεία ελευθερία να σχεδιάζουν προγράμματα δαπανών.
Το επίκεντρο πρέπει να δοθεί στις αξιόλογες δαπάνες και όχι μόνο στην απορρόφηση κονδυλίων της ΕΕ.
Τα ορόσημα ανάκτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα ενσωματωθούν στον προϋπολογισμό της ΕΕ.
Αυτό έχει νόημα, διότι ο προϋπολογισμός της ΕΕ είναι ένα καθιερωμένο πλαίσιο και ως εκ τούτου μπορεί να διατεθεί εύκολα.
Ωστόσο, οι πληρωμές από τον προϋπολογισμό της ΕΕ καταβάλλονται αργά στα κράτη μέλη, εν μέρει επειδή τα προγράμματα πρέπει να σχεδιαστούν, να εγκριθούν και να εφαρμοστούν και πρέπει επίσης να περάσουν διάφορους ελέγχους για να διασφαλιστεί η ορθή χρήση των κονδυλίων της ΕΕ.
Οι προϋπολογισμοί της ΕΕ περιλαμβάνουν δύο τύπους λογαριασμών: «πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων», τα οποία είναι ανώτατα όρια για υποσχέσεις δαπανών, και «πιστώσεις πληρωμών», τα οποία είναι ανώτατα όρια για πιθανές πληρωμές.
Οι πραγματικές πληρωμές από τον προϋπολογισμό της ΕΕ είναι συνήθως μικρότερες από τις πιστώσεις πληρωμών, επειδή δεν είναι σε θέση όλοι οι δικαιούχοι να χρησιμοποιούν τα διαθέσιμα κεφάλαια.
Η χρηματοδότηση της ΕΕ θεωρείται ότι απορροφήθηκε όταν τα χρήματα καταβάλλονται από την Επιτροπή σε χώρα της ΕΕ.
Τέτοιες πληρωμές περιλαμβάνουν προκαταβολές, ενδιάμεσες και τελικές πληρωμές.
Από τα χρήματα ανάκτησης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένει μόνο ένα τέταρτο να καταβληθεί το 2021-2022, ενώ τα τρία τέταρτα θα καταβληθούν το 2023 και μετά.
Ακόμη και αυτή η μάλλον αργή αναμενόμενη ταχύτητα εκταμίευσης NGEU θα ήταν γρήγορη σε σύγκριση με το ιστορικό απορρόφησης των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ.
Αυτό θέτει ένα ερωτηματικό για το αν τα χρήματα του NGEU μπορούν πραγματικά να εξοφληθούν όπως έχει προγραμματιστεί, αναφέρει το Bruegel.
Η Ιταλία και η Ισπανία, οι δύο μεγαλύτεροι δικαιούχοι του NGEU από την άποψη των ποσών ευρώ, συγκαταλέγονται μεταξύ των χειρότερων επιδόσεων όσον αφορά την απορρόφηση κονδυλίων της ΕΕ.
Για την περίοδο 2014-2020, η Ισπανία είχε απορροφήσει μόνο το 39% των χρημάτων που οφείλονται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία Επενδύσεων (ESIF) έως τις 23 Σεπτεμβρίου 2020 - το χειρότερο ποσοστό της ΕΕ - ενώ η Ιταλία στο 40% είναι επίσης μεταξύ των πιο αργών.
Η Κροατία είχε επίσης μια χαμηλή απόδοση με ποσοστό απορρόφησης ESIF 2014-2020 μόλις 39% (έως τις 23 Σεπτεμβρίου 2020), ωστόσο η Κροατία αναμένεται να λάβει επιχορηγήσεις από το NGEU που ισοδυναμούν με περισσότερο από το 10% του ΑΕΠ της, με δυνητικά άλλο 6,8% μέσω δανείων.
Για τη νέα περίοδο πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου της ΕΕ (ΠΔΠ) που ξεκινά τον Ιανουάριο του 2021, οι χώρες θα πρέπει να απορροφήσουν:
(α) Τα υπόλοιπα τμήματα των κονδυλίων ΠΔΠ 2014-2020, τα οποία είναι αρκετά μεγάλα για πολλές χώρες
(β) Τα «τυπικά» επταετή κονδύλια ΠΔΠ 2020-2027
(γ) Τα διαθέσιμα κεφάλαια στο πλαίσιο του NGEU
Συνολικά, το ποσό των χρημάτων της ΕΕ που θα απορροφηθεί από τον Ιανουάριο του 2021 θα είναι πολύ μεγαλύτερα από τα προηγούμενα ποσά.
Εντούτοις, η απορρόφηση όλων αυτών των κονδυλίων της ΕΕ μπορεί να αποδειχθεί τεράστια πρόκληση, σύμφωνα με το Bruegel.
Ο σχεδιασμός του προγράμματος NGEU θα βοηθήσει στην απορρόφηση;
Για τη μεγαλύτερη συνιστώσα του NGEU, τη διευκόλυνση ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRF), οι χώρες θα πρέπει να προετοιμάσουν μεταρρυθμιστικές και επενδυτικές προτάσεις στα εθνικά τους σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, τα οποία θα αξιολογηθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θα εγκριθούν από το Συμβούλιο.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουλίου 2020 καθόρισε τις ακόλουθες αρχές για την αξιολόγηση: «Τα κριτήρια συνοχής με τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις, καθώς και η ενίσχυση του αναπτυξιακού δυναμικού, η δημιουργία θέσεων εργασίας και η οικονομική και κοινωνική ανθεκτικότητα του κράτους μέλους χρειάζονται το υψηλότερο βαθμό αξιολόγησης.
Η αποτελεσματική συμβολή στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση θα είναι επίσης απαραίτητη προϋπόθεση για μια θετική αξιολόγηση.
Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις (ΕΚΕ) διατυπώνονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, του ετήσιου μηχανισμού συντονισμού οικονομικής πολιτικής της ΕΕ.
Τα ποσοστά εφαρμογής των ΕΚΕ ήταν αρκετά αρνητικά και ως εκ τούτου, εκ πρώτης όψεως, μπορεί να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η σύνδεση της NGEU με τις ΕΚΕ θα δημιουργήσει πρόσθετες προκλήσεις.
Στην πραγματικότητα, όμως, ο συνδυασμός παρέχει μεγάλη ελευθερία στα κράτη μέλη, επειδή οι ΕΚΕ του 2020, φυσικά, ζητούν από τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της κρίσης COVID-19, τις οποίες κάνουν ούτως ή άλλως.
Για παράδειγμα, η Ιταλία έλαβε τέσσερα ΕΚΕ:
1) Αντιμετώπιση της πανδημίας, διατήρηση της οικονομίας και υποστήριξη της επακόλουθης ανάκαμψης.
Αργότερα, όταν το επιτρέπουν οι οικονομικές συνθήκες, θα πρέπει να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους.
2) Παροχή εισοδήματος, κοινωνικής προστασίας, διατήρησης θέσεων εργασίας.
3) Παροχή ρευστότητας στην πραγματική οικονομία, προώθηση δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων (εδώ αναφέρονται συγκεκριμένοι πράσινοι και ψηφιακοί τομείς: ενέργεια, έρευνα και καινοτομία, βιώσιμες δημόσιες μεταφορές, διαχείριση αποβλήτων και υδάτων, ψηφιακή υποδομή)
4) Βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος και της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης.
Οι τρεις πρώτες ΕΚΕ για την Ισπανία είναι σχεδόν ίδιες με εκείνες για την Ιταλία, ενώ η τέταρτη συνιστά βελτιωμένο συντονισμό μεταξύ διαφορετικών επιπέδων διακυβέρνησης και ενίσχυση του πλαισίου δημοσίων συμβάσεων.
Η ελευθερία που έχουν οι χώρες της ΕΕ στο σχεδιασμό εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας μπορεί να προωθήσει την ταχύτερη απορρόφηση κεφαλαίων NGEU, καθώς οι χώρες πρέπει να γνωρίζουν τους επενδυτικούς τομείς όπου μπορούν να σημειώσουν την ταχύτερη πρόοδο.
Θα είναι αρκετή αυτή η ελευθερία για να ξεπεραστούν τα εμπόδια στην απορρόφηση κεφαλαίων από την ΕΕ;
Η αργή εφαρμογή και η χαμηλή ικανότητα απορρόφησης αποτελούν μείζονα προβλήματα, ωστόσο η απορρόφηση των κονδυλίων της ΕΕ δεν μπορεί να είναι αυτοσκοπός.
Όπως επεσήμανε η ειδική έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου για το 2018 (ECA), η βιασύνη να απορροφήσει κεφάλαια μπορεί να οδηγήσει ένα κράτος σε ανεπαρκή εκτίμηση της αξίας για τα χρήματα.
Το ECA υποστήριξε ότι οι ενέργειες που ανέλαβαν η Επιτροπή και τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση της αργής απορρόφησης των κονδυλίων 2007-2013 «επικεντρώθηκαν κυρίως στην απορρόφηση και τη νομιμότητα, αλλά δεν έλαβαν δεόντως υπόψη τις εκτιμήσεις απόδοσης».
Αυτό καθιστά ακόμη πιο σημαντικό το σχεδιασμό ενός ισχυρού πλαισίου διακυβέρνησης για το NGEU, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα χρήματα δαπανώνται σωστά.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών