γράφει : Αλεξάνδρα Τόμπρα
Επιτακτική χαρακτηρίζει την ανάγκη συμφωνίας για τη δέσμη μέτρων €13.5 δισ. πριν από τη συνάντηση κορυφής της 18ης Οκτωβρίου 2012, η Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων της Eurobank, η οποία εξέδωσε σήμερα το πρώτο τεύχος του νέου εβδομαδιαίου δελτίου 7 ΗΜΕΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ.
Σύμφωνα με τον Οικονομολόγο της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων Δρ. Θεόδωρος Σταματίου, η καθυστέρηση εκταμίευσης της επόμενης δόσης θα εντείνει το πρόβλημα ρευστότητας του Ελληνικού Δημοσίου.
Η επίσκεψη της γερμανίδας καγκελαρίου A. Merkel σηματοδοτεί το τέλος της αβεβαιότητας σχετικά με την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ
Η επίσκεψη της A. Merkel σκοπό έχει μόνο να σηματοδοτήσει το τέλος της αβεβαιότητας σχετικά με την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ και να δείξει ότι η Γερμανική ηγεσία αναγνωρίζει τη σημαντική – παρ’ όλες τις δυσκολίες – μεταρρυθμιστική προσπάθεια της Ελληνικής κυβέρνησης. Ταυτόχρονα, η γερμανική ηγεσία παραμένει απόλυτα προσηλωμένη στην εφαρμογή του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης από την ελληνική πλευρά. Πρόσφατα, ο γερμανός Υπουργός Οικονομικών G. Schaueble δήλωσε ότι η εκταμίευση της επόμενης δόσης του δανείου προϋποθέτει την (επιτυχημένη) αξιολόγηση της εφαρμογής του προγράμματος από την τρόικα.
Δεν αναμένουμε ότι η A. Merkel θα συμβάλλει άμεσα στην επίτευξη μιας συμφωνίας για τη δέσμη μέτρων για το 2013-14 ή για τη χρηματοδότηση της 2-ετούς επέκτασης του προγράμματος ή για την επιπλέον απομείωση που πιθανόν είναι απαραίτητη για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού δημοσίου χρέους. Παρ’ όλ’ αυτά, η επίσκεψη της A. Merkel είναι σημαντική. Ενδεικτική της σημασίας της επίσκεψης είναι ότι το περιθωρίου των αποδόσεων των 10-ετών ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου έναντι των αντίστοιχων γερμανικών τίτλων ακολουθεί έντονα πτωτική πορεία της τελευταίες ημέρες (Σχήμα 1) ενώ ακόμη δεν έχει επιτευχθεί κάποια συμφωνία για τη δέσμη μέτρων €13,5 δισ. για το 2013-14, δεν έχει επιτευχθεί η βιωσιμότητα του ελληνικού δημοσίου χρέους, κτλ.
Επιτακτική η ανάγκη για συμφωνία για το πακέτο των €13,5 δισ. πριν από τη συνάντηση κορυφής της 18ης Οκτωβρίου
Η οριστική συμφωνία για τη δέσμη μέτρων για το 2013-14 είναι αναγκαίο να επιτευχθεί πριν από τη συνάντηση κορυφής της 18ης Οκτωβρίου 2012. Το προχθεσινό Eurogroup αναγνώρισε την προσπάθεια που καταβάλει η ελληνική κυβέρνηση στο μέτωπο της δημοσιονομικής προσαρμογής αλλά δεν προχώρησε στην αποδέσμευση της επόμενης δόσης (ύψους €31,5 δισ.) της δανειακής σύμβασης του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης.
Η τρόικα θέτει ήδη ως προαπαιτούμενο (prior action) για την εκταμίευση της επόμενης δόσης την ολοκλήρωση μιας σειράς (89) διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Οι μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνονταν στο 2ο Πρόγραμμα Σταθεροποίησης (Μάρτιος 2012). Η εφαρμογή τους ατόνησε μετά τον Απρίλιο του 2012, την παραίτηση της κυβέρνησης Παπαδήμου και την παρατεταμένη εκλογική περίοδο. Η προώθηση του καταλόγου μεταρρυθμίσεων αναμένεται να αυξήσει τον όγκο εργασίας αλλά και την πίεση στην ελληνική κυβέρνηση τις επόμενες δύο εβδομάδες. Η κυβέρνηση σκοπεύει να καταθέσει νομοσχέδιο με το μεγαλύτερο μέρος των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων μέσα στην επόμενη εβδομάδα. Η επιτυχής ολοκλήρωση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας θα είναι προς όφελος της ελληνικής οικονομίας.
Βραχυπρόθεσμα, η εκταμίευση της επόμενης δόσης των €31,5 δισ. θα εξασφαλίσει την απαραίτητη ρευστότητα για τη λειτουργία του Ελληνικού Δημοσίου (μισθοί, συντάξεις, λειτουργικές δαπάνες, κτλ). Σύμφωνα με το Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2013 (και με δεδομένη την εκταμίευση της δόσης των €31,5 δισ.) το Ελληνικό Δημόσιο αναμένεται να αποπληρώσει μέρος (€3,5 δισ. από ένα σύνολο €7,9 δισ. στο τέλος Αυγούστου 2012) των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του μέχρι το τέλος του 2012. Η πληρωμή μέρους των ληξιπρόθεσμων οφειλών θα έχει θετική επίδραση στο έντονο πρόβλημα έλλειψης ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας. Τέλος, από τη συγκεκριμένη δόση θα εξασφαλισθούν και τα απαραίτητα κεφάλαια (€25,0 δισ.) για την ανακεφαλαιοποίηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.
Σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, η εκταμίευση της επόμενης δόσης, η άμεση εφαρμογή του προγράμματος διαρθρωτικών αλλαγών του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης καθώς και η διαδικασία μετασχηματισμού του ελληνικού τραπεζικού συστήματος που ήδη ξεκίνησε, δημιουργούν τις απαραίτητες συνθήκες για την επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας. Οποιαδήποτε χρονοτριβή θα έχει αρνητικό αποτέλεσμα στον ρυθμό ανάπτυξης των ετών 2013-14 και στην επίτευξη των αντίστοιχων δημοσιονομικών στόχων (έλλειμμα-χρέος). Παράλληλα, θα επανατροφοδοτήσει το κλίμα αβεβαιότητας σχετικά με τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση αναβάλλοντας με αυτό τον τρόπο τις όποιες επενδυτικές πρωτοβουλίες (π.χ. μέσω του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων). Το 2012 αποτελεί ένα καλό παράδειγμα για τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει μια τέτοια συμπεριφορά. Η καθυστέρηση στην ταυτοποίηση των μέτρων των €11,5 δισ. εξαιτίας της διπλής εκλογικής αναμέτρησης και της δυστοκίας στη διαπραγμάτευση μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της τρόικας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες οδήγησε στην χειροτέρευση του οικονομικού κλίματος. Σύμφωνα με την αρχική πρόβλεψη του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης (Μάρτιος 2012) η ύφεση για το 2012 αναμενόταν στο -4,8% του ΑΕΠ ενώ το Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2013 την ανεβάζει στο -6,5% του ΑΕΠ. Σημειώνουμε εδώ ότι η πρόβλεψη μας είναι για ύφεση -7,1% του ΑΕΠ το 2012.
Πέρα από τη δέσμη των προαπαιτούμενων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων η επίτευξη συμφωνίας για τη δέσμη μέτρων για το 2013-14 δεν είναι εύκολη. Ακόμη παραμένουν ανοικτά θέματα όπως:
• Το τελικό ύψος των μέτρων για το 2013. Η κυβέρνηση στο Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2013 συμπεριέλαβε μέτρα συνολικού ύψους €7,8 δισ. (€7,3 δισ. από περικοπή δαπανών και €0,5 δισ. από φορολογικά έσοδα). Σύμφωνα με τις ποιο πρόσφατες πληροφορίες, έχει επέλθει συμφωνία μεταξύ της κυβέρνησης και της τρόικας για μέτρα συνολικού ύψους €9,0 δισ. για το 2013 και €3,5 δισ. για το 2014. Ακόμη εκκρεμεί συμφωνία για μέτρα ύψους €1,0 δισ. και για την κατανομή τους την περίοδο 2013-14. Οι διαπραγματεύσεις για την οριστικοποίηση των μέτρων θα συνεχιστούν και τις επόμενες ημέρες. Σημειώστε εδώ ότι η κατανομή των μέτρων είναι εμφανώς εμπροσθοβαρής και δεν αναμένεται να αλλάξει ακόμη και αν η κυβέρνηση επιτύχει την διετή επιμήκυνση του προγράμματος. Μια τέτοια εξέλιξη αδυνατίζει σημαντικά τα επιχειρήματα υπέρ της εξασφάλισης της διετούς επιμήκυνσης του προγράμματος.
• Η χρηματοδότηση της 2-ετούς παράτασης του προγράμματος ή / και η εξασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους του Ελληνικού Δημοσίου. Μέχρι στιγμής δεν διαφαίνεται κάποια συμφωνία μεταξύ των δανειστών (ΕΕ, ΕΚΤ και ΔΝΤ) για την εξασφάλιση της χρηματοδότησης της διετούς επιμήκυνσης του ελληνικού προγράμματος ή/ και για την διαδικασία απομείωσης του χρέους του Ελληνικού Δημοσίου που θα επιτρέψει την επιστροφή του σε βιώσιμα επίπεδα (Δημόσιο χρέος μικρότερο ή ίσο του 120,0% του ΑΕΠ το 2020). Η βιωσιμότητα του χρέους θα επιτρέψει την περαιτέρω συμμετοχή του ΔΝΤ στην χρηματοδότηση του ελληνικού προγράμματος. Σημειώστε ότι το ΔΝΤ στην έκδοση του IMF Fiscal Monitor (09/10/2012) εκτιμά ότι ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα είναι 170,7% το 2012 και 152,8% το 2017 χωρίς παρεμβάσεις για την απομείωση του χρέους. Κάτι τέτοιο αποτελεί σαφή ένδειξη για τη μη-βιωσιμότητα του χρέους για το 2020 και της ανάγκης για νέα απομείωση. Πλέον ως πιο πιθανή λύση στο πρόβλημα της χρηματοδότησης / απομείωσης μπορεί να θεωρηθεί η ακόμη μεγαλύτερη μείωση των επιτοκίων στα διμερή δάνεια του 1ου Προγράμματος Σταθεροποίησης Ήδη, από την προηγούμενη εβδομάδα, ο Πρόεδρος της ΕΚΤ M. Draghi απέκλεισε οποιαδήποτε επέκταση της ληκτότητας των ελληνικών ομολόγων που κατέχει η ΕΚΤ. Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε έμμεση χρηματοδότηση του Ελληνικού Δημοσίου και απαγορεύεται ρητά από το καταστατικό της ΕΚΤ. Επίσης, η ανακεφαλαιοποίηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος απευθείας από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (χωρίς να αυξηθεί το ελληνικό δημόσιο χρέος) θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά το ελληνικό χρέος Προϋποθέτει όμως, την ύπαρξη ενός κοινού μηχανισμού εποπτείας του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος. Ο διάλογος μεταξύ των γερμανικών αρχών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – μετά τη δημοσίευση της πρότασης της τελευταίας για κοινή εποπτεία του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος – έδειξε ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο απέχει πολύ από το να γίνει πραγματικότητα.
• Το μέγεθος της ύφεσης για το 2013. Δεν έχει επιτευχθεί ακόμη συμφωνία μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της τρόικας σχετικά με το ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ για το 2013. Η εκτίμηση της ελληνικής κυβέρνησης για το ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ το 2013 είναι κοντά στο -3,8% (Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2013). Αντίθετα, η εκτίμηση της τρόικας για την ύφεση το 2013 είναι ποιο κοντά στο -5,0% του ΑΕΠ. Η εκτίμηση για το μέγεθος της ύφεσης το 2013 (καθώς και η σχετική πρόβλεψη για το 2014) είναι καθοριστικής σημασίας για την διαπίστωση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους.
Θετικές εξελίξεις στην εκτέλεση του Προϋπολογισμού Γενικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2012
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2012, το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα σε ταμειακή βάση ήταν €9,9 δισ. καταγράφοντας μείωση κατά 43,2% σε ετήσια βάση. Σύμφωνα με το Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2013 το έλλειμμα του 2012 εκτιμάται στο -6,6% του ΑΕΠ ενώ το ΔΝΤ το εκτιμά στο -7,5% του ΑΕΠ (IMF Fiscal Monitor (09/10/2012)). Εκτιμούμε ότι ο στόχος που περιλαμβάνεται στο Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2013 είναι επιτεύξιμος με δεδομένο ότι θα εκταμιευθεί εγκαίρως η δόση από το 2ο Πρόγραμμα Σταθεροποίησης.
Παρ’ όλ’ αυτά, η εκτόξευση του ύψους των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του ελληνικού δημοσίου στα €7,9 δισ. στα τέλη Αυγούστου 2012 από €6,7 δισ. στα τέλη Ιουλίου 2012 αποτελεί ιδιαίτερα ανησυχητικό παράγοντα. Αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο μη επίτευξης του στόχου του ελλείμματος όχι μόνο για το 2012 αλλά και για το 2013 και οφείλετε α) στην αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Ελληνικού Δημοσίου κατά €0,3 δισ. την περίοδο Ιουλίου – Αυγούστου 2012 προφανώς εξαιτίας της κρίσης ρευστότητας που έχει δημιουργήσει η καθυστέρηση της δόσης των €31,5 δισ. και β) στην αύξηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων εξαιτίας υποχρεώσεων των Ασφαλιστικών Ταμείων (που σήμερα απαρτίζουν τον ΕΟΠΥΥ) που δημιουργήθηκαν μέσα στο 2011 και δεν καταγράφηκαν σωστά στους αντίστοιχους λογαριασμούς της Γενικής Κυβέρνησης.
Η τελευταία εξέλιξη είναι ανησυχητική. Δείχνει ότι ακόμη υπάρχουν πηγές κινδύνου αύξησης του δημοσιονομικού ελλείμματος. Υπενθυμίζουμε ότι οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις δεν επηρεάζουν το δημοσιονομικό έλλειμμα όταν οι φορείς της γενικής κυβέρνησης καταγράφουν σωστά τις υποχρεώσεις τους στους αντίστοιχους λογαριασμούς καθώς αυτές δημιουργούνται. Η λανθασμένη καταγραφή ή η μη καταγραφή των υποχρεώσεων μπορεί να εκτοξεύσει το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης όταν το λάθος ή η παράλειψη αποκαλυφθεί. Προς το παρόν δεν φαίνεται να δημιουργείται πρόβλημα στην επίτευξη του στόχου του ελλείμματος για το 2012. Η κυβέρνηση σκοπεύει να εξοφλήσει τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις σε δύο δόσεις (των €3,5 δισ. έκαστη) με την πρώτη να καταβάλλεται πριν από το τέλος του 2012 και την επόμενη μέσα στο 2013. Βέβαια είναι εμφανές ότι τα €7,0 δισ. δεν επαρκούν για να καλύψουν το σύνολο των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων (€7,9 δισ. μέχρι το τέλος Αυγούστου και χωρίς να συνυπολογιστούν νέες ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο).
www.bankingnews.gr
Η επίσκεψη της γερμανίδας καγκελαρίου A. Merkel σηματοδοτεί το τέλος της αβεβαιότητας σχετικά με την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ
Η επίσκεψη της A. Merkel σκοπό έχει μόνο να σηματοδοτήσει το τέλος της αβεβαιότητας σχετικά με την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ και να δείξει ότι η Γερμανική ηγεσία αναγνωρίζει τη σημαντική – παρ’ όλες τις δυσκολίες – μεταρρυθμιστική προσπάθεια της Ελληνικής κυβέρνησης. Ταυτόχρονα, η γερμανική ηγεσία παραμένει απόλυτα προσηλωμένη στην εφαρμογή του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης από την ελληνική πλευρά. Πρόσφατα, ο γερμανός Υπουργός Οικονομικών G. Schaueble δήλωσε ότι η εκταμίευση της επόμενης δόσης του δανείου προϋποθέτει την (επιτυχημένη) αξιολόγηση της εφαρμογής του προγράμματος από την τρόικα.
Δεν αναμένουμε ότι η A. Merkel θα συμβάλλει άμεσα στην επίτευξη μιας συμφωνίας για τη δέσμη μέτρων για το 2013-14 ή για τη χρηματοδότηση της 2-ετούς επέκτασης του προγράμματος ή για την επιπλέον απομείωση που πιθανόν είναι απαραίτητη για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού δημοσίου χρέους. Παρ’ όλ’ αυτά, η επίσκεψη της A. Merkel είναι σημαντική. Ενδεικτική της σημασίας της επίσκεψης είναι ότι το περιθωρίου των αποδόσεων των 10-ετών ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου έναντι των αντίστοιχων γερμανικών τίτλων ακολουθεί έντονα πτωτική πορεία της τελευταίες ημέρες (Σχήμα 1) ενώ ακόμη δεν έχει επιτευχθεί κάποια συμφωνία για τη δέσμη μέτρων €13,5 δισ. για το 2013-14, δεν έχει επιτευχθεί η βιωσιμότητα του ελληνικού δημοσίου χρέους, κτλ.
Επιτακτική η ανάγκη για συμφωνία για το πακέτο των €13,5 δισ. πριν από τη συνάντηση κορυφής της 18ης Οκτωβρίου
Η οριστική συμφωνία για τη δέσμη μέτρων για το 2013-14 είναι αναγκαίο να επιτευχθεί πριν από τη συνάντηση κορυφής της 18ης Οκτωβρίου 2012. Το προχθεσινό Eurogroup αναγνώρισε την προσπάθεια που καταβάλει η ελληνική κυβέρνηση στο μέτωπο της δημοσιονομικής προσαρμογής αλλά δεν προχώρησε στην αποδέσμευση της επόμενης δόσης (ύψους €31,5 δισ.) της δανειακής σύμβασης του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης.
Η τρόικα θέτει ήδη ως προαπαιτούμενο (prior action) για την εκταμίευση της επόμενης δόσης την ολοκλήρωση μιας σειράς (89) διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Οι μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνονταν στο 2ο Πρόγραμμα Σταθεροποίησης (Μάρτιος 2012). Η εφαρμογή τους ατόνησε μετά τον Απρίλιο του 2012, την παραίτηση της κυβέρνησης Παπαδήμου και την παρατεταμένη εκλογική περίοδο. Η προώθηση του καταλόγου μεταρρυθμίσεων αναμένεται να αυξήσει τον όγκο εργασίας αλλά και την πίεση στην ελληνική κυβέρνηση τις επόμενες δύο εβδομάδες. Η κυβέρνηση σκοπεύει να καταθέσει νομοσχέδιο με το μεγαλύτερο μέρος των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων μέσα στην επόμενη εβδομάδα. Η επιτυχής ολοκλήρωση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας θα είναι προς όφελος της ελληνικής οικονομίας.
Βραχυπρόθεσμα, η εκταμίευση της επόμενης δόσης των €31,5 δισ. θα εξασφαλίσει την απαραίτητη ρευστότητα για τη λειτουργία του Ελληνικού Δημοσίου (μισθοί, συντάξεις, λειτουργικές δαπάνες, κτλ). Σύμφωνα με το Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2013 (και με δεδομένη την εκταμίευση της δόσης των €31,5 δισ.) το Ελληνικό Δημόσιο αναμένεται να αποπληρώσει μέρος (€3,5 δισ. από ένα σύνολο €7,9 δισ. στο τέλος Αυγούστου 2012) των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του μέχρι το τέλος του 2012. Η πληρωμή μέρους των ληξιπρόθεσμων οφειλών θα έχει θετική επίδραση στο έντονο πρόβλημα έλλειψης ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας. Τέλος, από τη συγκεκριμένη δόση θα εξασφαλισθούν και τα απαραίτητα κεφάλαια (€25,0 δισ.) για την ανακεφαλαιοποίηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.
Σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, η εκταμίευση της επόμενης δόσης, η άμεση εφαρμογή του προγράμματος διαρθρωτικών αλλαγών του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης καθώς και η διαδικασία μετασχηματισμού του ελληνικού τραπεζικού συστήματος που ήδη ξεκίνησε, δημιουργούν τις απαραίτητες συνθήκες για την επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας. Οποιαδήποτε χρονοτριβή θα έχει αρνητικό αποτέλεσμα στον ρυθμό ανάπτυξης των ετών 2013-14 και στην επίτευξη των αντίστοιχων δημοσιονομικών στόχων (έλλειμμα-χρέος). Παράλληλα, θα επανατροφοδοτήσει το κλίμα αβεβαιότητας σχετικά με τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση αναβάλλοντας με αυτό τον τρόπο τις όποιες επενδυτικές πρωτοβουλίες (π.χ. μέσω του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων). Το 2012 αποτελεί ένα καλό παράδειγμα για τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει μια τέτοια συμπεριφορά. Η καθυστέρηση στην ταυτοποίηση των μέτρων των €11,5 δισ. εξαιτίας της διπλής εκλογικής αναμέτρησης και της δυστοκίας στη διαπραγμάτευση μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της τρόικας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες οδήγησε στην χειροτέρευση του οικονομικού κλίματος. Σύμφωνα με την αρχική πρόβλεψη του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης (Μάρτιος 2012) η ύφεση για το 2012 αναμενόταν στο -4,8% του ΑΕΠ ενώ το Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2013 την ανεβάζει στο -6,5% του ΑΕΠ. Σημειώνουμε εδώ ότι η πρόβλεψη μας είναι για ύφεση -7,1% του ΑΕΠ το 2012.
Πέρα από τη δέσμη των προαπαιτούμενων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων η επίτευξη συμφωνίας για τη δέσμη μέτρων για το 2013-14 δεν είναι εύκολη. Ακόμη παραμένουν ανοικτά θέματα όπως:
• Το τελικό ύψος των μέτρων για το 2013. Η κυβέρνηση στο Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2013 συμπεριέλαβε μέτρα συνολικού ύψους €7,8 δισ. (€7,3 δισ. από περικοπή δαπανών και €0,5 δισ. από φορολογικά έσοδα). Σύμφωνα με τις ποιο πρόσφατες πληροφορίες, έχει επέλθει συμφωνία μεταξύ της κυβέρνησης και της τρόικας για μέτρα συνολικού ύψους €9,0 δισ. για το 2013 και €3,5 δισ. για το 2014. Ακόμη εκκρεμεί συμφωνία για μέτρα ύψους €1,0 δισ. και για την κατανομή τους την περίοδο 2013-14. Οι διαπραγματεύσεις για την οριστικοποίηση των μέτρων θα συνεχιστούν και τις επόμενες ημέρες. Σημειώστε εδώ ότι η κατανομή των μέτρων είναι εμφανώς εμπροσθοβαρής και δεν αναμένεται να αλλάξει ακόμη και αν η κυβέρνηση επιτύχει την διετή επιμήκυνση του προγράμματος. Μια τέτοια εξέλιξη αδυνατίζει σημαντικά τα επιχειρήματα υπέρ της εξασφάλισης της διετούς επιμήκυνσης του προγράμματος.
• Η χρηματοδότηση της 2-ετούς παράτασης του προγράμματος ή / και η εξασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους του Ελληνικού Δημοσίου. Μέχρι στιγμής δεν διαφαίνεται κάποια συμφωνία μεταξύ των δανειστών (ΕΕ, ΕΚΤ και ΔΝΤ) για την εξασφάλιση της χρηματοδότησης της διετούς επιμήκυνσης του ελληνικού προγράμματος ή/ και για την διαδικασία απομείωσης του χρέους του Ελληνικού Δημοσίου που θα επιτρέψει την επιστροφή του σε βιώσιμα επίπεδα (Δημόσιο χρέος μικρότερο ή ίσο του 120,0% του ΑΕΠ το 2020). Η βιωσιμότητα του χρέους θα επιτρέψει την περαιτέρω συμμετοχή του ΔΝΤ στην χρηματοδότηση του ελληνικού προγράμματος. Σημειώστε ότι το ΔΝΤ στην έκδοση του IMF Fiscal Monitor (09/10/2012) εκτιμά ότι ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα είναι 170,7% το 2012 και 152,8% το 2017 χωρίς παρεμβάσεις για την απομείωση του χρέους. Κάτι τέτοιο αποτελεί σαφή ένδειξη για τη μη-βιωσιμότητα του χρέους για το 2020 και της ανάγκης για νέα απομείωση. Πλέον ως πιο πιθανή λύση στο πρόβλημα της χρηματοδότησης / απομείωσης μπορεί να θεωρηθεί η ακόμη μεγαλύτερη μείωση των επιτοκίων στα διμερή δάνεια του 1ου Προγράμματος Σταθεροποίησης Ήδη, από την προηγούμενη εβδομάδα, ο Πρόεδρος της ΕΚΤ M. Draghi απέκλεισε οποιαδήποτε επέκταση της ληκτότητας των ελληνικών ομολόγων που κατέχει η ΕΚΤ. Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε έμμεση χρηματοδότηση του Ελληνικού Δημοσίου και απαγορεύεται ρητά από το καταστατικό της ΕΚΤ. Επίσης, η ανακεφαλαιοποίηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος απευθείας από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (χωρίς να αυξηθεί το ελληνικό δημόσιο χρέος) θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά το ελληνικό χρέος Προϋποθέτει όμως, την ύπαρξη ενός κοινού μηχανισμού εποπτείας του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος. Ο διάλογος μεταξύ των γερμανικών αρχών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – μετά τη δημοσίευση της πρότασης της τελευταίας για κοινή εποπτεία του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος – έδειξε ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο απέχει πολύ από το να γίνει πραγματικότητα.
• Το μέγεθος της ύφεσης για το 2013. Δεν έχει επιτευχθεί ακόμη συμφωνία μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της τρόικας σχετικά με το ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ για το 2013. Η εκτίμηση της ελληνικής κυβέρνησης για το ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ το 2013 είναι κοντά στο -3,8% (Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2013). Αντίθετα, η εκτίμηση της τρόικας για την ύφεση το 2013 είναι ποιο κοντά στο -5,0% του ΑΕΠ. Η εκτίμηση για το μέγεθος της ύφεσης το 2013 (καθώς και η σχετική πρόβλεψη για το 2014) είναι καθοριστικής σημασίας για την διαπίστωση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους.
Θετικές εξελίξεις στην εκτέλεση του Προϋπολογισμού Γενικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2012
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2012, το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα σε ταμειακή βάση ήταν €9,9 δισ. καταγράφοντας μείωση κατά 43,2% σε ετήσια βάση. Σύμφωνα με το Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2013 το έλλειμμα του 2012 εκτιμάται στο -6,6% του ΑΕΠ ενώ το ΔΝΤ το εκτιμά στο -7,5% του ΑΕΠ (IMF Fiscal Monitor (09/10/2012)). Εκτιμούμε ότι ο στόχος που περιλαμβάνεται στο Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2013 είναι επιτεύξιμος με δεδομένο ότι θα εκταμιευθεί εγκαίρως η δόση από το 2ο Πρόγραμμα Σταθεροποίησης.
Παρ’ όλ’ αυτά, η εκτόξευση του ύψους των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του ελληνικού δημοσίου στα €7,9 δισ. στα τέλη Αυγούστου 2012 από €6,7 δισ. στα τέλη Ιουλίου 2012 αποτελεί ιδιαίτερα ανησυχητικό παράγοντα. Αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο μη επίτευξης του στόχου του ελλείμματος όχι μόνο για το 2012 αλλά και για το 2013 και οφείλετε α) στην αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Ελληνικού Δημοσίου κατά €0,3 δισ. την περίοδο Ιουλίου – Αυγούστου 2012 προφανώς εξαιτίας της κρίσης ρευστότητας που έχει δημιουργήσει η καθυστέρηση της δόσης των €31,5 δισ. και β) στην αύξηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων εξαιτίας υποχρεώσεων των Ασφαλιστικών Ταμείων (που σήμερα απαρτίζουν τον ΕΟΠΥΥ) που δημιουργήθηκαν μέσα στο 2011 και δεν καταγράφηκαν σωστά στους αντίστοιχους λογαριασμούς της Γενικής Κυβέρνησης.
Η τελευταία εξέλιξη είναι ανησυχητική. Δείχνει ότι ακόμη υπάρχουν πηγές κινδύνου αύξησης του δημοσιονομικού ελλείμματος. Υπενθυμίζουμε ότι οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις δεν επηρεάζουν το δημοσιονομικό έλλειμμα όταν οι φορείς της γενικής κυβέρνησης καταγράφουν σωστά τις υποχρεώσεις τους στους αντίστοιχους λογαριασμούς καθώς αυτές δημιουργούνται. Η λανθασμένη καταγραφή ή η μη καταγραφή των υποχρεώσεων μπορεί να εκτοξεύσει το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης όταν το λάθος ή η παράλειψη αποκαλυφθεί. Προς το παρόν δεν φαίνεται να δημιουργείται πρόβλημα στην επίτευξη του στόχου του ελλείμματος για το 2012. Η κυβέρνηση σκοπεύει να εξοφλήσει τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις σε δύο δόσεις (των €3,5 δισ. έκαστη) με την πρώτη να καταβάλλεται πριν από το τέλος του 2012 και την επόμενη μέσα στο 2013. Βέβαια είναι εμφανές ότι τα €7,0 δισ. δεν επαρκούν για να καλύψουν το σύνολο των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων (€7,9 δισ. μέχρι το τέλος Αυγούστου και χωρίς να συνυπολογιστούν νέες ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο).
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών