Σχετικά Άρθρα
Ο πρόεδρος Biden ετοιμάζει και νέο πακέτο στρατωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία
Foreign Policy: Τα επικίνδυνα παιχνίδια του Biden στην Ουκρανία οδηγούν σε πυρηνικό όλεθρο – Ο πόλεμος δεν θα έχει τέλος
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει αναβιώσει την έννοια του «ελεύθερου κόσμου».
Την ημέρα που ξεκίνησε η επίθεση, ο Ουκρανός πρόεδρος, Volodimir Zelensky, έκανε έκκληση στους «ηγέτες του ελεύθερου κόσμου» για υποστήριξη.
Στην ομιλία του για την Κατάσταση της την 1η Μαρτίου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Biden, τόνισε «την αποφασιστικότητα του ελεύθερου κόσμου».
«Ο ελεύθερος κόσμος είναι ενωμένος στην αποφασιστικότητά του», είπε και ο Βρετανός πρωθυπουργός Jonson λίγο αργότερα.
Ο αρνητικός ορισμός
Το βασικό χαρακτηριστικό του λεγόμενου ελεύθερου κόσμου στις δεκαετίες του ’50 – 80’ ήταν ο αρνητικός ορισμός του.
Κυβερνητικές εκθέσεις παρήγαγαν χειροπιαστά στοιχεία σχετικά με το ελεύθερο παγκόσμιο εμπόριο και τους πόρους, απαριθμώντας τις κομμουνιστικές χώρες που εξαιρέθηκαν.
Όπως παρατήρησε ο γερουσιαστής Richard Russell, Δημοκρατικός από την Τζόρτζια, σε μια εκτελεστική συνεδρίαση της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας το 1951: «Αποκαλώ ό,τι είναι έξω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα ελεύθερο έθνος».
Ο γερουσιαστής J. William Fulbright, Δημοκρατικός από το Άρκανσο, συμφώνησε: «Ελεύθερος σημαίνει “ελεύθερος από την κυριαρχία της Μόσχας”».
Η νέα εκδοχή
Τώρα ο «ελεύθερος κόσμος» είναι πάλι στη μόδα, επισημαίνει το Foreign Affairs.
Στην σημερινή του μορφή, φαίνεται συχνά ότι επικαλύπτεται με την ιδέα της Δύσης.
Την ίδια στιγμή, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αποκαλύψει ένα επίμονο χάσμα μεταξύ της Δυτικής ενότητας και της Δυτικής οικουμενικότητας.
Εκτός των επίσημων συμμάχων των ΗΠΑ (κυρίως των Δυτικών), οι στάσεις προς τις αντιρωσικές κυρώσεις ήταν σε μεγάλο βαθμό αμφίθυμες.
Για τους υπερασπιστές του ελεύθερου κόσμου, τέτοιου είδους αναποφασιστικότητα δεν επιτρέπεται, όπως έχουν αποδείξει προσφάτως οι εκστρατείες πίεσης εναντίον της Ινδίας, του Πακιστάν, και άλλων.
Η ανεπάρκεια της «Δύσης» ως συνώνυμης του «ελεύθερου κόσμου» θα γίνει ακόμη πιο εμφανής αφότου περάσει η οξεία φάση της ευρωπαϊκής κρίσης και οι ΗΠΑ επιδιώξουν άλλη μια στροφή προς την Ασία.
Όπως προειδοποιούσε μια οδηγία του Υπουργείου Εξωτερικών, το 1951, (μετά από έναν προηγούμενο επαναπροσανατολισμό από την Ευρώπη στην Ασία): «Λάβετε υπόψη ότι ελεύθερα έθνη βρίσκονται τόσο στην Δύση όσο και στην Ανατολή. Η διαρκής επιφυλακτικότητα για την ορολογία Ανατολή-Δύση επαναβεβαιώνεται».
Η ταμπέλα του Biden
Μια άλλη δυνατότητα είναι ο «ελεύθερος κόσμος» να χρησιμεύσει ως ταμπέλα της μιας πλευράς σε έναν αγώνα (τον οποίο επικαλείται πολύ η κυβέρνηση Biden) μεταξύ των δημοκρατιών και των απολυταρχιών.
Το πρόβλημα είναι ότι η απολυταρχία φαίνεται να είναι μια ασθένεια που βρίσκεται σε αρχικό στάδιο σχεδόν σε κάθε χώρα, συμπεριλαμβανομένων των ίδιων των ΗΠΑ.
Ένας τέτοιος λοιπόν ελεύθερος κόσμος θα περιελάμβανε το ίδιο το αντίθετο του.
Η υπόσχεση του Biden να ανανεώσει «τον κοινό σκοπό των εθνών του ελεύθερου κόσμου» οδήγησε σε μια Σύνοδο Κορυφής για την Δημοκρατία που ήταν τόσο αθόρυβη όσο και ασαφής.
Ο απλούστερος τρόπος για να δοθεί μορφή στον ελεύθερο κόσμο είναι να προσδιοριστεί ο αντίθετός του.
Ένας ανανεωμένος ελεύθερος κόσμος θα τείνει, για άλλη μια φορά, προς έναν αρνητικό ορισμό που θα είναι βασισμένος στον αποκλεισμό των βολικά όμορων εδαφών της Ρωσίας και της Κίνας (καθώς και της Βορείου Κορέας) με όλες τις άλλες χώρες να πληρούν τις προϋποθέσεις για τουλάχιστον πιθανή ένταξη.
Η επιδίωξη
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει παγιώσει αυτή την διάκριση.
Οι πρόσφατες προτάσεις για χαλάρωση της πίεσης στα πετρελαιοπαραγωγά κράτη της Βενεζουέλας και του Ιράν προκειμένου να σκληρύνει η πίεση στην Ρωσία προκύπτουν φυσικά από μια εξωτερική πολιτική του ελεύθερου κόσμου.
Άλλωστε, ένας μακροχρόνιος αγώνας εναντίον του απόλυτου κακού προϋποθέτει την κινητοποίηση όλων των διαθέσιμων πόρων.
Όπως αναφώνησε ο γερουσιαστής Tom Connally, Δημοκρατικός από το Τέξας, κατά την διάρκεια μιας συζήτησης για ένταξη στο ΝΑΤΟ το 1949: «Δεν ξέρω πόση δημοκρατία έχει η Πορτογαλία, αλλά ξέρω ότι έχει τις Αζόρες»…
Ίσως η αναβίωση του ελεύθερου κόσμου να είναι φευγαλέα. Οι προσπάθειες για την ανάπτυξη της έννοιας κατά την διάρκεια του αποκαλούμενου πολέμου κατά της τρομοκρατίας δεν κόλλησαν ποτέ.
Μια ανανεωμένη δέσμευση σε έναν αρνητικά καθορισμένο ελεύθερο κόσμο θα παρήγαγε ένα οικείο σύνολο προβλημάτων: μια επιμονή για την θεώρηση των μακρινών πολέμων ως αποφασιστικών τεστ, μια μισαλλοδοξία για την μη ευθυγράμμιση, μια αδυναμία διατύπωσης ενός κοινού σκοπού με θετικούς όρους, και μια εξάρτηση από το διαρκές κακό του εχθρού.
Δεν είναι πολύ αργά για να επινοηθεί μια ευέλικτη και περιφερειακά συντονισμένη εξωτερική πολιτική που δεν θα προϋποθέτει παγκόσμια κινητοποίηση εναντίον μιας μοναδικής, παγκοσμίως διασυνδεδεμένης υπαρξιακής απειλής.
Το να επιχειρήσεις να ηγηθείς σε κάτι που ονομάζεται ελεύθερος κόσμος δεν είναι… μεγάλη στρατηγική.
Είναι παγίδα.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών