Σε BB (high) επιβεβαίωσε τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας η DBRS Morningstar, διατηρώντας παράλληλα σε σταθερές τις προοπτικές επαναξιολόγησης 12μήνου (trend).
Η βραχυπρόθεσμη αξιολόγηση παρέμεινε στο R-3.
Ο καναδικός οίκος αξιολόγησης αναφέρει πως το σταθερό trend αντανακλά την άποψη της DBRS Morningstar ότι η Ελλάδα παραμένει προσηλωμένη στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των δημοσιονομικών και του χρέους, παρά τις δυσμενείς παγκόσμιες οικονομικές επιπτώσεις της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η ισχυρή ανάκαμψη της τουριστικής δραστηριότητας, η οποία αναμένεται να ξεπεράσει τα επίπεδα του 2019 θα βοηθήσει την οικονομία φέτος, ωστόσο, η οικονομική αβεβαιότητα που σχετίζεται με τα γεωπολιτικά γεγονότα έχει εκτιναχθεί.
Οι κύριοι κίνδυνοι για τις προοπτικές συνδέονται με τις αυξανόμενες πληθωριστικές πιέσεις, τη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής και την πιθανή αποκοπή από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Παρά τη φθίνουσα εξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα παραμένει μέτρια εκτεθειμένη στις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας.
Ωστόσο, οι προσπάθειες διαφοροποίησης έχουν ενταθεί με την επέκταση των υφιστάμενων και την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων υγροποιημένου φυσικού αερίου και την έναρξη νέου αγωγού φυσικού αερίου.
Η αυστηροποίηση των νομισματικών πολιτικών προσθέτει πίεση στο κόστος δανεισμού της Ελλάδας, με τις αποδόσεις των ελληνικών κρατικών ομολόγων να αυξάνονται πρόσφατα σε πάνω από 4% μετά από ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Κατά την άποψη της DBRS Morningstar, το ευνοϊκό προφίλ χρέους της Ελλάδας, τα υψηλά ταμειακά αποθέματα και η στήριξη της ΕΚΤ σε μια κατάσταση διαταραχής της αγοράς, συμβάλλουν στην εξισορρόπηση των κινδύνων.
Οι αξιολογήσεις της Ελλάδας υποστηρίζονται από τη συμμετοχή της στη ζώνη του ευρώ και από την εφαρμογή προηγούμενων οικονομικών μεταρρυθμίσεων που έχουν ενισχύσει την ανθεκτικότητα της οικονομίας. Επιπλέον, η χώρα πρόκειται να λάβει περίπου 70 δισεκ. ευρώ κεφαλαίων από την ΕΕ τα επόμενα χρόνια.
Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ελλάδας (Ελλάδα 2.0) αποτελείται από μεταρρυθμίσεις που εάν εφαρμοστούν θα μπορούσαν να τονώσουν την ανάπτυξη και τις επενδύσεις χωρίς αποκλεισμούς, μειώνοντας το επενδυτικό χάσμα μεταξύ της Ελλάδας και των ομολόγων της στη ζώνη του ευρώ.
Αντίθετα, οι αξιολογήσεις περιορίζονται από τις οικονομικές κληρονομιές που κληρονόμησαν από την παρατεταμένη κρίση της Ελλάδας, δηλαδή από τον πολύ υψηλό δείκτη δημόσιου χρέους και τα ακόμη υψηλά μη εξυπηρετούμενα δάνεια στο τραπεζικό σύστημα.
Επιπλέον, οι χαμηλές επενδύσεις επιβαρύνουν τις αναπτυξιακές επιδόσεις της Ελλάδας με το επενδυτικό κενό να παραμένει υψηλό.
Οι επενδυτικές δαπάνες μειώθηκαν τα χρόνια της κρίσης από 21% του ΑΕΠ το 2009 σε 12,8% το 2021, το χαμηλότερο στη ζώνη του ευρώ και πολύ μακριά από τον μέσο όρο του 22,2%.
Αξιολογήσεις
Οι αξιολογήσεις θα μπορούσαν να αναβαθμιστούν εάν συμβεί ένα ή συνδυασμός των παρακάτω:
(1) συνεχιζόμενη εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν τις επενδύσεις, βελτιώνοντας έτσι τις μακροπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές
(2) διαρκής δέσμευση για δημοσιονομική εξυγίανση που διατηρεί τον δείκτη δημόσιου χρέους σε πτωτική τροχιά.
Τα κίνητρα για μια υποβάθμιση περιλαμβάνουν:
(1) επίμονα αδύναμες οικονομικές επιδόσεις
(2) ανατροπή ή αναστολή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων
(3) ανανεωμένη αστάθεια του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Τα έσοδα από τον τουρισμό και τα κρατικά μέτρα στήριξης θα στηρίξουν την ελληνική οικονομία φέτος
Αφού κατέγραψε βαθιά συρρίκνωση το 2020 λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού και των σχετικών περιοριστικών μέτρων, η ελληνική οικονομία ανέκαμψε ισχυρά το 2021.
Το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 8,3%, ωθούμενο από την ισχυρή ανάπτυξη των επενδύσεων και των εξαγωγών και τη συστολή της ιδιωτικής κατανάλωσης.
Τις επιπτώσεις στον τομέα των ταξιδιών και του τουρισμού το 2020 ακολούθησε μερική ανάκαμψη το 2021, με τις ταξιδιωτικές εισπράξεις από τον τουρισμό να αγγίζουν περίπου το 60% των επιπέδων του 2019.
Επιπλέον, η αγορά εργασίας συνέχισε να ανακάμπτει, με το ποσοστό ανεργίας να υποχωρεί κάτω από το 13%.
Οι συνέπειες της σύγκρουσης στην Ουκρανία έχουν θολώσει τις προοπτικές ανάπτυξης.
Οι κύριοι κίνδυνοι για τις προοπτικές συνδέονται με τις αυξανόμενες πληθωριστικές πιέσεις, οι οποίες αναμένεται να οδηγήσουν σε ασθενέστερη κατανάλωση.
Ο πληθωρισμός έφτασε στο 11,4% ετησίως τον Αύγουστο, κυρίως λόγω των τιμών της ενέργειας, ωστόσο, τα κρατικά μέτρα στήριξης έχουν αμβλύνει τον αντίκτυπο του αυξημένου ενεργειακού κόστους για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις μέχρι στιγμής. Η Ελλάδα παραμένει μέτρια εκτεθειμένη στις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας.
Ωστόσο, οι προσπάθειες διαφοροποίησης έχουν ενταθεί με την επέκταση των υφιστάμενων και την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων υγροποιημένου φυσικού αερίου και την έναρξη νέου αγωγού φυσικού αερίου.
Επιπλέον, οι συνεχείς βελτιώσεις στην αγορά εργασίας και οι ισχυρές επιδόσεις του τουριστικού τομέα θα αμβλύνουν τις επιπτώσεις του υψηλού πληθωρισμού. Τα μέχρι στιγμής διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν μια ισχυρή απόδοση του τουριστικού τομέα φέτος, με ταξιδιωτικές εισπράξεις που πιθανότατα θα ξεπεράσουν τα επίπεδα του 2019.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις προοπτικές της για το καλοκαίρι του 2022 προβλέπει ανάπτυξη 4% το 2022 και 2,4% το 2023, αναθεωρημένη προς τα κάτω από προηγούμενες προβλέψεις 4,9% το 2022 και 3,5% το 2023.
Ωστόσο, οι ισχυρές οικονομικές επιδόσεις στο πρώτο εξάμηνο του 2022, με το πραγματικό ΑΕΠ να αυξάνεται κατά 7,7% σε ετήσια βάση, πιθανότατα θα οδηγήσει σε αναθεώρηση προς τα πάνω. Το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών αναθεώρησε την πρόβλεψή του για την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ για φέτος από 3,1% σε 5,3%.
Τα κεφάλαια από το NGEU θα μπορούσαν να έχουν σημαντικό θετικό αντίκτυπο στην ελληνική οικονομία, η οποία σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα μπορούσε να αυξήσει το πραγματικό ΑΕΠ κατά 2,1-3,3% έως το 2026, εξαιρουμένων των πιθανών επιπτώσεων από την εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του σχεδίου .
Το σχέδιο αποτελείται από 106 επενδύσεις και 68 μεταρρυθμίσεις που επικεντρώνονται κυρίως στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
Η Ελλάδα θα λάβει 17,8 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις από τις οποίες έχουν ήδη εκταμιευθεί 4,0 δισ.
Κατά την άποψη της DBRS Morningstar, η διάθεση κονδυλίων της ΕΕ, σε συνδυασμό με την αναμενόμενη συνεχή εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, πιθανότατα θα βελτιώσουν τις προοπτικές ανάπτυξης της Ελλάδας.
Η δημοσιονομική θέση βελτιώνεται, αλλά οι κίνδυνοι παραμένουν αυξημένοι
Η μείωση των εσόδων και τα πακέτα στήριξης για τον μετριασμό των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας οδήγησαν σε υψηλό δημοσιονομικό έλλειμμα 10% του ΑΕΠ το 2020 από πλεόνασμα το 2019.
Μια ισχυρή απόδοση εσόδων υποστηριζόμενη από ένα καλύτερο από το αναμενόμενο αποτέλεσμα ανάπτυξης το 2021 και χαμηλότερες δαπάνες, οδήγησαν σε δημοσιονομικό έλλειμμα 7,4% του ΑΕΠ έναντι αρχικών εκτιμήσεων 9,6%.
Το πρωτογενές έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί περαιτέρω από 5% του ΑΕΠ το 2021 σε 2% φέτος και να μετατραπεί σε πλεόνασμα από το 2023 και μετά.
Ως απάντηση στο αυξημένο ενεργειακό κόστος, η κυβέρνηση έχει εισαγάγει μέτρα στήριξης για τον μετριασμό των επιπτώσεων στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, τα οποία περιλαμβάνουν επιδοτήσεις για τους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου.
Από τον Σεπτέμβριο του 2022 το συνολικό κόστος των μέτρων εκτιμάται σε περίπου 3,8% του ΑΕΠ, με την άμεση δημοσιονομική επίπτωση στο 1,5% του ΑΕΠ.
Οι κύριοι κίνδυνοι για τις δημοσιονομικές προοπτικές σχετίζονται με πιθανή ανάγκη για πρόσθετες δαπάνες που προκύπτουν από υψηλότερες από τις αναμενόμενες τιμές ενέργειας που θα υπερβαίνουν τα έσοδα από το ETS και την ενεργοποίηση κρατικών εγγυήσεων που χορηγήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Η ισχυρή δημοσιονομική θέση της Ελλάδας πριν την πανδημία υποστηρίζει την άποψη της DBRS Morningstar ότι η Ελλάδα διατηρεί τη δέσμευσή της για δημοσιονομική εξυγίανση και θα συμμορφωθεί πλήρως με τις κατευθυντήριες γραμμές των ευρωπαϊκών θεσμών μόλις αποκατασταθούν οι στόχοι.
Το δημόσιο χρέος παραμένει το υψηλότερο στη ζώνη του ευρώ, αλλά η ευνοϊκή δομή μετριάζει τους κινδύνους
Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ της Ελλάδας μειώθηκε στο 193,3% το 2021 από 206,3% το 2020 και προβλέπεται περαιτέρω πτώση στο 180,2% το 2022 κυρίως λόγω των βελτιωμένων δημοσιονομικών αποτελεσμάτων και της υψηλής ονομαστικής ανάπτυξης. Στο Πρόγραμμα Σταθερότητας 2022-2025, η κυβέρνηση προβλέπει ότι ο δείκτης του δημόσιου χρέους θα συνεχίσει την πτωτική του τάση κάτω από το 150% του ΑΕΠ, καταγράφοντας πτώση 59,8 ποσοστιαίων μονάδων από το 2020 και κάτω από τα επίπεδα του 2010.
Οι αποδόσεις των ελληνικών κρατικών ομολόγων μετά την καταγραφή ιστορικών χαμηλών επιπέδων πέρυσι με τις αποδόσεις των 10ετών να υποχωρούν στο 0,5%, αυξήθηκαν πρόσφατα σε περίπου 4% τον Αύγουστο του 2022. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί παράγοντες μετριασμού του κινδύνου που σχετίζονται με την ευνοϊκή δομή χρέους της Ελλάδας.
Το χρέος έχει πολύ μεγάλη σταθμισμένη μέση διάρκεια 20 ετών από τον Ιούνιο του 2022, με περισσότερο από το 98% του χρέους σε σταθερά επιτόκια, μετριάζοντας τους κινδύνους που προκύπτουν από την αυξημένη αστάθεια της αγοράς. Τον Ιούνιο του 2022 το μέσο πραγματικό επιτόκιο του μεσο-μακροπρόθεσμου χρέους ήταν 1,3%.
Τον Απρίλιο του 2022, η Ελλάδα εξόφλησε επίσης πλήρως τα δάνειά της από το ΔΝΤ.
Παρά το ευνοϊκό προφίλ χρέους, η DBRS Morningstar σημειώνει ότι η βιωσιμότητα του χρέους της Ελλάδας βασίζεται πρωτίστως στην ικανότητά της να επιστρέψει και να διατηρήσει πρωτογενή πλεονάσματα και σταθερούς ρυθμούς ονομαστικής ανάπτυξης, καθώς μακροπρόθεσμα το χρέος του επίσημου τομέα θα αντικατασταθεί με χρέος που χρηματοδοτείται από την αγορά επιρρεπές στην αστάθεια της αγοράς .
Τα σημαντικά ταμειακά αποθέματα ύψους περίπου 39 δισεκ. ευρώ στα τέλη Ιουνίου 2022 συνεχίζουν να χρησιμεύουν ως απόθεμα ρευστότητας και να ενισχύουν την εμπιστοσύνη μεταξύ των συμμετεχόντων στην αγορά.
Αυτά τα αποθεματικά μειώνουν τους κινδύνους αποπληρωμής.
Οι τράπεζες σημειώνουν πρόοδο στη διάθεση των NPLs, αλλά η αβεβαιότητα σχετίζεται με νέες ροές
Οι ελληνικές τράπεζες σημείωσαν περαιτέρω πρόοδο στη μείωση των προβληματικών περιουσιακών τους στοιχείων, με τα NPLs να μειώνονται στα 17,7 δισ. ευρώ στο τέλος του πρώτου τριμήνου 2022 από 47,3 δισ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2021.
Ο δείκτης NPLs μειώθηκε κατά περίπου 18 ποσοστιαίες μονάδες στο 12,1%.
Αυτή η μείωση προήλθε κυρίως από πωλήσεις και τιτλοποιήσεις δανείων στο πλαίσιο του «Ηρακλής», το οποίο διαχειρίζονται οι τέσσερις συστημικές τράπεζες, δύο από τις οποίες είχαν ήδη επιτύχει μονοψήφιους δείκτες NPLs στο τέλος του 2021. Οι συστημικές τράπεζες είναι επί του παρόντος σε τροχιά επίτευξης των στόχων τους για μονοψήφιους δείκτες NPLs έως το τέλος του 2022.
Κατά την άποψη της DBRS Morningstar, η εκκαθάριση του ισολογισμού θα συνεχιστεί, αν και με βραδύτερο ρυθμό. Ταυτόχρονα, η απόσυρση των μέτρων στήριξης της πανδημίας καθώς και οι επιπτώσεις της σύγκρουσης στην Ουκρανία θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέες ροές NPLs.
Ο δείκτης Common Equity Tier 1 (CET1) σε ενοποιημένη βάση μειώθηκε σε 12,6% τον Δεκέμβριο του 2021 από 15% τον Δεκέμβριο του 2020.
Κατά την άποψη της DBRS Morningstar, οι τράπεζες θα είναι σε καλή θέση να βελτιώσουν οργανικά την κεφαλαιακή τους θέση στο μέλλον.
Οι εξαγωγές υπηρεσιών αναμένεται να είναι υποστηρικτικές φέτος
Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διευρύνθηκε το 2020, φθάνοντας στο 7% του ΑΕΠ, λόγω της σημαντικής επιδείνωσης του ταξιδιωτικού ισοζυγίου.
Η μερική ανάκαμψη των διεθνών ταξιδιωτικών ροών και οι ισχυρές επιδόσεις στις εξαγωγές αγαθών βελτίωσαν ελαφρά τη θέση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το 2021, με το έλλειμμα να διαμορφώνεται στο 5,8%.
Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις ανέκαμψαν ορισμένες από τις απώλειες το 2020 σε περίπου 60% των επιπέδων του 2019.
Παρά τις ισχυρές επιδόσεις των εξαγωγών υπηρεσιών, λόγω της ανάκαμψης των διεθνών τουριστικών ροών, οι υψηλότερες τιμές της ενέργειας θα έχουν ως αποτέλεσμα και υψηλότερες εισαγωγές αγαθών, αφήνοντας το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στα ίδια επίπεδα φέτος.
Ωστόσο, οι εξαγωγικές επιδόσεις της Ελλάδας έχουν βελτιωθεί σημαντικά από το 2010, με τις ελληνικές εξαγωγές αγαθών να αυξάνονται από 9% του ΑΕΠ σε 21,4% το 2021.
Ωστόσο, η προστιθέμενη αξία των εξαγωγών ελληνικών αγαθών παραμένει χαμηλή σε σύγκριση με τις αντίστοιχες της ζώνης του ευρώ.
Ο τουριστικός τομέας φαίνεται να ανακάμπτει έντονα φέτος.
Οι διεθνείς αφίξεις τουριστών για την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου έφτασαν το 85% της ίδιας περιόδου του 2019.
Τον Αύγουστο, τα στοιχεία από τις εμπορικές πτήσεις της ΕΕ δείχνουν αύξηση 5% στις εμπορικές πτήσεις σε σύγκριση με το 2019.
Η ροή των μεταφορών της ΕΕ αναμένεται επίσης να έχουν θετικό αντίκτυπο στους εξωτερικούς λογαριασμούς.
Οι καθαρές εξωτερικές υποχρεώσεις της Ελλάδας παραμένουν υψηλές στο 171,5% του ΑΕΠ το πρώτο τρίμηνο του 2022, αντανακλώντας κυρίως το χρέος του δημόσιου τομέα που κατέχει ο επίσημος τομέας.
Το επίπεδο αναμένεται να παραμείνει σε υψηλά επίπεδα λόγω του μακροπρόθεσμου ορίζοντα των ξένων επισήμων δανείων προς το δημόσιο τομέα.
Πολιτικό περιβάλλον
Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα απολαμβάνει ένα σταθερό πολιτικό περιβάλλον και καλή συνεργασία με τους θεσμούς της ΕΕ.
Σημαντική πρόοδος έχει σημειωθεί στη μείωση της γραφειοκρατίας στο δημόσιο τομέα, στη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και στην απεμπλοκή πολλών επενδυτικών σχεδίων.
Η Ελλάδα έχει επίσης επιταχύνει τις προσπάθειές της να βελτιώσει τις ψηφιακές της επιδόσεις, ιδιαίτερα στη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης.
Οι κυβερνητικές προτεραιότητες τους επόμενους μήνες επικεντρώνονται στην επιτυχή εφαρμογή του οικονομικού προγράμματος Greece 2.0, με αρκετές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις σε εξέλιξη.
Η DBRS Morningstar θεωρεί ότι η βελτίωση του πολιτικού περιβάλλοντος και η δέσμευση της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει τις μακροχρόνιες προκλήσεις της Ελλάδας δικαιολογεί μια θετική ποιοτική.
Βουλευτικές εκλογές θα διεξαχθούν το επόμενο έτος, με το πιθανότερο σενάριο δύο συνεχόμενες εκλογές λόγω της αλλαγής του εκλογικού νόμου, που θα οδηγήσει σε κατακερματισμό του κοινοβουλίου και θα απαιτήσει πολλαπλή κομματική συνεργασία.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών