Hadar (Ισραηλινός αναλυτής): Γιατί η διχοτομημένη Κύπρος κρατά το «κλειδί» της ειρήνης για τον πόλεμο στην Ουκρανία

Μπορεί ο πρόεδρος της Oυκρανίας Zelensky να μη βρήκε ούτε μία λέξη να πει για την παράνομη τουρκική κατοχή της βόρειας Κύπρου, όταν του έκαναν την τιμή να μιλήσει στο ελληνοκυπριακό κοινοβούλιο, ωστόσο αυξανόμενος αριθμός αναλυτών διεθνούς κύρους δεν παραλείπουν να αναφέρουν τις ομοιότητες που παρουσιάζουν οι δύο περιπτώσεις, από γεωπολιτικής και ιστορικής πλευράς.
Τελευταία περίπτωση, ο διακεκριμένος ερευνητής Δρ. Leon Hadar, που ούτε λίγο ούτε πολύ υποστηρίζει πως η Ουκρανία, για να ευημερήσει… θα πρέπει να γίνει αποδεκτό πως θα χωριστεί σε δύο μέρη, όπως η Κύπρος.
Σύμφωνα με όσα αναφέρει… φαίνεται ότι οι ηγέτες στη Λευκωσία έκαναν την ανάλυση κόστους-οφέλους και αποφάσισαν ότι το όφελος το να γίνεις μια ακμάζουσα δυτική κοινωνία και σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών και της ΕΕ υπερτερούν του κόστους αντιμετώπισης της Άγκυρας.
Ειδικότερα, όπως υποστηρίζει στο άρθρο που συνέγραψε για λογαριασμό του National Interest, «Μια φορά και έναν καιρό… οι ηγέτες μιας ισχυρής στρατιωτικής δύναμης, διαδόχου μιας ιστορικής αυτοκρατορίας που είχε χάσει μεγάλο μέρος των εδαφών της μετά το τέλος ενός διεθνούς πολέμου, ανησυχούσαν για την πολιτική αστάθεια και την αλλαγή καθεστώτος σε μια κοντινή χώρα, η οποία κάποτε ήταν μία από τις επαρχίες της, καθώς θα μπορούσε να απειλήσει τους «αδερφούς» που κατοικούσαν στα χαμένα εδάφη.
Επιπλέον, αυτοί οι ηγέτες φοβήθηκαν ότι μια αντίπαλη δύναμη, που διατηρούσε δεσμούς με την έτερη εθνοτική ομάδα της χώρας, θα εκμεταλλευόταν την κατάσταση για να αποκτήσει εκεί στρατιωτική παρουσία.
Έτσι, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η πρώην αυτοκρατορία ανέπτυξε τα στρατεύματά της στην εν λόγω χώρα και εισέβαλε σε μέρος της επικράτειάς της, με το πρόσχημα να σώσει τους συμπατριώτες της και να υπερασπιστεί τα ζωτικά της συμφέροντα.
Αφού κατέλαβε περισσότερο από το ένα τρίτο του εδάφους αυτής της χώρας, η στρατιωτική δύναμη ανακήρυξε την εδαφική ζώνη στην οποία «στρατοπαίδευσε» ως περιοχή αυτόνομη και αργότερα ως ανεξάρτητο κράτος.
Αυτή η κίνηση πολλούς λόγους δίχασε αυτή τη χώρα, η οποία ακόμη δεν τυγχάνει αναγνώρισης από τα μέλη της διεθνούς κοινότητας, συμπεριλαμβανομένων των κορυφαίων συμμάχων του εισβολέως.
Ωστόσο, αυτό το «ανεξάρτητο κράτος» επιβιώνει επί μισό αιώνα, με τις διπλωματικές προσπάθειες για ένωση των δύο τμημάτων της χώρας να αποτυγχάνουν συνεχώς.
Η παράνομη κατοχή, σε συνδυασμό με τις εκεί παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχει πυροδοτήσει την κριτική, ενώ το μη κατεχόμενο τμήμα της χώρας έχει εξελιχθεί σε ένα σύγχρονο και ευημερούν φιλελεύθερο δημοκρατικό κράτος.
Το συμπέρασμα είναι πως το status quo έχει παραμείνει άθικτο και σύμφωνο με τα συμφέροντα όλων των εμπλεκόμενων «παικτών».
Και παρά την παράνομη κατοχή, το έθνος-κράτος που συνεχίζει να ονειρεύεται την επανίδρυση της παλιάς του αυτοκρατορίας έχει αναδειχθεί σε σημαντικό περιφερειακό και παγκόσμιο παίκτη.
Φυσικά, η προαναφερθείσα επιθετική χώρα δεν είναι η Ρωσία και η κατάσταση που περιγράφεται δεν είναι η ρωσική κατοχή της Ουκρανίας και τα γεγονότα που οδήγησαν σε αυτήν.
Αντίθετα, πρόκειται για την ιστορία της μαρτυρικής νήσου Κύπρου, η οποία έχει διαιρεθεί από το 1974, όταν η Τουρκία εισέβαλε σε αυτή σε απάντηση ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος που υποστηρίχθηκε από την Ελλάδα.
Σίγουρα, οι προοπτικές για μια πιθανή διπλωματική συμφωνία στο νησί είναι… μάλλον σκιερές.
Για πολλούς λόγους, η κατοχή της Κύπρου από την Τουρκία έχει γίνει «αποδεκτή».

«Όπως η Κύπρος...»

Αυτή η πραγματικότητα επιτρέπει σε όλους τους εμπλεκόμενους παράγοντες να τοποθετήσουν την εδαφική διαίρεση της Κύπρου στο κάτω μέρος της παγκόσμιας ατζέντας.
Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με, ας πούμε, την κατοχή της Δυτικής Όχθης και της Γάζας από το Ισραήλ, η οποία συνεχίζει να προκαλεί τη διεθνή ένταση και μοιάζει περισσότερο με την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου που επιτρέπει σε όλους, συμπεριλαμβανομένων όσων δεν αναγνωρίζουν αυτό το κράτος
Όμως, ενώ η Ουκρανία δεν είναι ακριβώς «όπως η Κύπρος», και υπάρχουν μερικές σημαντικές διαφορές μεταξύ της εισβολής της Ρωσίας στη γείτονά της και της κατοχής ενός νησιού της Μεσογείου από την Τουρκία, υπάρχουν ενδιαφέρουσες ομοιότητες που εγείρουν την πιθανότητα λύσης σε παρόμοια γραμμή.
Σύμφωνα με ένα τέτοιο σχέδιο, η Ουκρανία θα παραμείνει διαιρεμένη μεταξύ μιας αυτόνομης περιοχής που ελέγχεται από τη Ρωσία και μιας ανεξάρτητης και ευημερούσας Ουκρανίας με δυτικό προσανατολισμό.
Να θυμίσουμε, η Κύπρος, η οποία κάποτε ήταν μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, προτού καταληφθεί από τους Βρετανούς μετά από μια διευθέτηση μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, βίωσε πολλά βίαια επεισόδια μεταξύ των ελληνικών και τουρκικών κοινοτήτων της μετά την κατάκτηση της ανεξαρτησίας, το 1950.
Οι σχέσεις επιδεινώθηκαν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 , και η διακοινοτική βία έγινε πιο κοινή.
Στη συνέχεια, τον Ιούλιο του 1974, ένα ελληνικό στρατιωτικό καθεστώς υποκίνησε ένα στρατιωτικό πραξικόπημα στην Κύπρο.
Οι Τούρκοι ηγέτες δικαιολόγησαν την εισβολή και την αρχική κατοχή του 3% του νησιού ως μέρος μιας προσπάθειας προστασίας της τουρκικής μειονότητας, η οποία αποτελούσε το 20% του πληθυσμού.
Αφού οι ειρηνευτικές συνομιλίες που ακολούθησαν μεταξύ των δύο κοινοτήτων απέτυχαν να καταλήξουν σε ειρηνευτική συμφωνία, οι Τούρκοι επέκτειναν την κατοχή τους στο 36% του νησιού.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ντε φάκτο διχοτόμηση της Κύπρου με μια ουδέτερη ζώνη των Ηνωμένων Εθνών - γνωστή ως Πράσινη Γραμμή - που χωρίζει το Νησί.
Το 1983, η de facto Τουρκοκυπριακή Διοίκηση κήρυξε την ανεξαρτησία της ως Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου — που δεν πρέπει να συγχέεται με την Κυπριακή Δημοκρατία (εκεί η κυβέρνηση, με την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία εντάχθηκε η Λευκωσία το 2004, μετατράπηκε σε μια ευημερούσα οικονομία).
Η Λευκωσία εξακολουθεί να θεωρεί το βόρειο τμήμα της χώρας κατεχόμενο από τους Τούρκους και υποστηρίζει την ιδέα των διαπραγματεύσεων με στόχο την ένωση της χώρας.
Εν τω μεταξύ, το βόρειο τμήμα έχει εποικιστεί από Τούρκους και σταδιακά έγινε επαρχία της Τουρκίας.

Ο παράγων «ΗΠΑ»

Σε αυτό το πλαίσιο, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΕ, που επιμένουν ότι η Ρωσία πρέπει να εγκαταλείψει την Κριμαία και τις άλλες ουκρανικές περιοχές, δεν φαίνεται να έχουν μεγάλο πρόβλημα να μετατρέψουν την τουρκική κατοχή της Κύπρου σε διεθνές ζήτημα.
Στην πραγματικότητα, όμως, η Τουρκία παραμένει σημαντικό μέλος του ΝΑΤΟ και η Άγκυρα διεξήγαγε διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες για την ένταξη στην ΕΕ, παρόλο που οι δυνάμεις της έχουν καταλάβει την Κύπρο.
Ένας από τους βασικούς λόγους που το status quo στο νησί κρατάει τόσα χρόνια είναι η απροθυμία της Λευκωσίας και της Αθήνας να αποκρούσουν την τουρκική κατοχή με τη χρήση στρατιωτικής βίας.
Φαίνεται ότι οι ηγέτες στη Λευκωσία έκαναν την ανάλυση κόστους-οφέλους και αποφάσισαν ότι το όφελος το να γίνεις μια ακμάζουσα δυτική κοινωνία και σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών και της ΕΕ υπερτερούν του κόστους αντιμετώπισης της Άγκυρας.
Από αυτή την προοπτική, οι ηγέτες της Ουκρανίας στο Κίεβο μπορεί να φτάσουν σε ένα σημείο όπου το κόστος της συνέχισης του πολέμου με τη Ρωσία για την απελευθέρωση της Κριμαίας και άλλων κατεχόμενων εδαφών θα θεωρηθεί ότι υπερτερεί των οφελών μιας κατάπαυσης του πυρός που θα προέβλεπε την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας και να επιτραπεί η μελλοντική ένταξή της στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ.
Αυτό δεν θα πρέπει να εμποδίσει το Κίεβο να συνεχίσει να αμφισβητεί την παράνομη ρωσική κατοχή της Ουκρανίας και να ζητήσει την επιστροφή αυτών των εδαφών στον έλεγχο της Ουκρανίας κάποια στιγμή στο μέλλον.
Φυσικά, μια συμφωνία που θα αποδέχεται το σημερινό status quo στην Ουκρανία δεν θα τους ικανοποιούσε όλους, αλλά θα επέτρεπε στις Ηνωμένες Πολιτείες και την ΕΕ να ανοικοδομήσουν την Ουκρανία και να τη βοηθήσουν να ενταχθεί στη Δύση.
Επιπλέον, θα βοηθούσε τη Δύση να αποκαταστήσει τους δεσμούς με τη Μόσχα και να βρει τρόπους να διασφαλίσει ότι η Ρωσία θα γίνει μέρος μιας νέας, ειρηνικής μεταπολεμικής ισορροπίας δυνάμεων στην Ευρώπη».

Ο Δρ. Leon Hadar έχει διδάξει διεθνείς σχέσεις στο American University και ήταν ερευνητής στο Cato Institute. Πρώην ανταποκριτής του ΟΗΕ για την Jerusalem Post, καλύπτει επί του παρόντος την Ουάσιγκτον για τους Business Times της Σιγκαπούρης και είναι αρθρογράφος/μπλόγκερ στην ισραηλινή Haaretz.

www.bankingnews.gr