ΝYU Stern: Η στήριξη των «zombies» γεννά χρηματοπιστωτικά «τέρατα» – Θα γεμίσουμε από Τράπεζες… Κύπρου

Yπό τη σκιά της ανησυχίας για νέα bank run όπως αυτό της Silicon Valley Bank, αναλυτές και κυβερνητικοί συζητούν την επέκταση του τρέχοντος ανώτατου ορίου ασφάλισης καταθέσεων στις ΗΠΑ, που προς το παρόν είναι 250.000 δολ., ή ακόμη και την καθ’ ολοκληρίαν ασφάλιση των τραπεζικών καταθέσεων.
Ωστόσο, εύλογα, η πρόταση για καθολική και άνευ όρων ασφάλιση προκαλεί φόβο στις καρδιές ορισμένων τραπεζικών εμπειρογνωμόνων για έναν απλό λόγο:
Στο παρελθόν, κάτι τέτοιο είχε οδηγήσει στην εμφάνιση «τραπεζών ζόμπι».
Όταν άλλες χώρες όπως η Ιαπωνία προσπάθησαν να ασφαλίσουν τις τραπεζικές καταθέσεις, οι αδύναμες τράπεζες δεν προσείλκυσαν περισσότερες καταθέσεις.
Αντίθετα, αναγκάστηκαν να διπλασιάσουν τις ριψοκίνδυνες επενδύσεις για να βγάλουν χρήματα.
«Βασικά, επιχειρούν μια σειρά από κακές επενδυτικές αποφάσεις, δίνοντας δάνεια σε αφερέγγυους δανειολήπτες» είπε ο Viral Acharya, καθηγητής Οικονομικών στο Stern School of Business του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
Σύμφωνα με όσα υποστήριξε ο κ. Acharya αναφορικά με τις συνέπειες της κατάρρευσης της Silicon Valley Bank, «αυτό είναι το χειρότερο είδος τράπεζας που μπορείς να έχεις στο σύστημα.
Θα έχουμε θεαματικές χρεοκοπίες τραπεζών».
Κλασικό παράδειγμα τράπεζας – ζόμπι είναι η Τράπεζα Κύπρου… , «η οποία τοποθέτησε όλο κεφάλαιό της στο ελληνικό χρέος - ακόμη και όταν η Ελλάδα στην πραγματικότητα τιναζόταν στον αέρα».
Η κατάρρευσή της προκάλεσε την ανάγκη για διάσωση (bail out) ακόμα και της ίδιας της Κύπρου από διεθνείς πιστωτές, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας το 2013.
Ο Richard Berner, καθηγητής οικονομικών στο NYU Stern και πρώην διευθυντής του Γραφείου Χρηματοοικονομικής Έρευνας στο Υπουργείο Οικονομικών, είπε ότι οι ρυθμιστικές αρχές επέτρεψαν σε αυτές οι τράπεζες ζόμπι «να επεκτείνονται» επειδή κατά κάποιο τρόπο ήταν κυβερνητικά γεννήματα.
Για να μετριάσουν αυτόν τον κίνδυνο, οι ρυθμιστικές αρχές πρέπει να επικεντρωθούν στην αποκατάσταση των τραπεζικών κεφαλαίων και όχι μόνο στους καταθέτες, είπε ο Acharya.

Μια ξεχασμένη κρίση…

Εν προκειμένω αξίζει να σημειωθεί πως, πριν από περίπου δέκα χρόνια, σε ένα από τα πιο οδυνηρά επεισόδια της κρίσης χρέους της Ευρώπης, οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες και αποφάσισαν ότι μέρος του κόστους ανακεφαλαιοποίησης των αφερέγγυων τραπεζών της Κύπρου θα βαρύνει τους καταθέτες.
Και πράγματι, θα ήταν διδακτικό, εν μέσω της σοβούσας τραπεζικής κρίσης σε Ευρώπη και ΗΠΑ, να γίνουν κάποιες συγκρίσεις, ώστε να εξαχθούν κρίσιμα συμπεράσματα.
Και η αλήθεια είναι πως στο μόνο πράγμα που διαφέρουν οι δύο περιπτώσεις είναι ότι και οι δύο, με αντίθετους τρόπους, αναδεικνύουν την απατηλή φύση του διαχωρισμού μεταξύ ασφαλισμένων και ανασφάλιστων καταθέσεων.
Στην περίπτωση της SVB, η κυβέρνηση Biden βοήθησε όταν χρηματοδότες και επιχειρηματίες του κλάδου της τεχνολογίας κινδύνεψαν να χάσουν τα κεφάλαιά τους.
Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση εγγυήθηκε ότι όλες οι καταθέσεις θα προστατεύονται, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που υπερβαίνουν το όριο των 250.000 δολ.
Στην Κύπρο, οι καταθέτες ξύπνησαν ένα Σάββατο πρωί και έμαθαν πως όλες οι καταθέσεις στις δύο μεγαλύτερες τράπεζες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων κάτω από το ασφαλισμένο όριο των 100.000 ευρώ, θα υφίσταντο «κούρεμα».
Τελικά, αυτό το σχέδιο εγκαταλείφθηκε έπειτα από τεράστιες αντιδράσεις, με τις απώλειες να περιορίζονται στις ανασφάλιστες καταθέσεις.
Αλλά το αρχικό λάθος προκάλεσε μόνιμη ζημιά.

Χάος

Οι δύο μεγαλύτερες κυπριακές τράπεζες, η Τράπεζα Κύπρου και η Λαϊκή Τράπεζα, ήταν ένα χάος.
Υπέστησαν τεράστιες απώλειες – ειδικά όταν έσκασε η φούσκα των ακινήτων (η ίδια αιτία που οδήγησε την Ιρλανδία και την Ισπανία σε προγράμματα διάσωσης).
Αλλά όπως επισημαίνει και ο δημοσιογράφος Marcus Bensasson, στη Μεγαλόνησο τα πράγματα ήταν χειρότερα λόγω του γεγονότος πως οι τράπεζες ήταν υπερβολικά εκτεθειμένες στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ελλάδας και στα χρεοκοπημένα ελληνικά ομόλογα.
Στις αρχές του 2013, το κόστος ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών υπολογιζόταν σε περίπου 10 δισεκατομμύρια ευρώ, που ήταν περισσότερο από το ήμισυ του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της χώρας.
Σε συνδυασμό με τις ανάγκες χρηματοδότησης της ίδιας της κυβέρνησης, το συνολικό μέγεθος του πακέτου διάσωσης που χρειαζόταν η Κύπρος θα ήταν περίπου 17,5 δισεκατομμύρια ευρώ, κοντά στο 100% του ΑΕΠ.
Η τεράστια κλίμακα της κακοδιαχείρισης σε αυτές τις τράπεζες είναι ένας λόγος για τον οποίο δεν γίνονται πολλές συγκρίσεις με την SVB – όπου ο λανθασμένος χειρισμός της αναντιστοιχίας διάρκειας μεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεών τους φαίνεται αρκετά αβλαβής συγκριτικά.
Ωστόσο, εάν η ιδιότυπη φύση της καταθετικής βάσης SVB περιέπλεξε τη συζήτηση γύρω από την κατάρρευσή της, κάτι παρόμοιο θα μπορούσε να ειπωθεί για τις τράπεζες της Κύπρου.

Και μπαίνει ο «μπαμπούλας»

Η Κύπρος το 2013 ήταν το προτιμώμενο υπεράκτιο οικονομικό κέντρο των Ρώσων.
Τότε, η οικονομική κρίση ήταν ακόμη σε πλήρη εξέλιξη.
Υπήρχε ένα τοξικό κλίμα στις συνομιλίες λόγω «κόπωσης στις συνομιλίες με τους εταίρους», αλλά και κόπωση λόγω της συνεχιζόμενης λιτότητας.
Η «εχθρότητα» υποδαυλιζόταν και λόγω της αντίληψης ότι το bail out ισοδυναμούσε με μια διάσωση Ρώσων ολιγαρχών.
Όταν λοιπόν, το βράδυ της Παρασκευής 15 Μαρτίου 2013, το Eurogroup των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης συνήλθε για τη μηνιαία συνεδρίασή τους, ενημέρωσαν τον νεοεκλεγέντα Πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη, ο οποίος ήταν επίσης παρών, ότι τα συνολικά κεφάλαια που ήταν διαθέσιμα ανέρχονταν σε μόλις 10 δισεκατομμύρια ευρώ - και όχι τα απαιτούμενα 17,5 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η διαφορά θα καλυπτόταν από τους καταθέτες.
Μετά από μια ολονύχτια συνεδρίαση, το σχέδιο που παρουσιάστηκε στον κόσμο γύρω στα ξημερώματα του Σαββάτου, 16 Μαρτίου, περιελάμβανε την επιβολή «εισφοράς» 6,75% σε καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ και 9,9% σε καταθέσεις πάνω από αυτό.
Όπως είναι φυσικό, η αρχική έκπληξη μετεξελίχθηκε σε άκρατη οργή.
Μετά από μια τεράστιες αντιδράσεις, οι Κύπριοι βουλευτές απέρριψαν το σχέδιο.
Τότε, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έκοψε την πιστωτική γραμμή προς τη Λαϊκή Τράπεζα, ουσιαστικά σκοτώνοντάς την, και απείλησε ότι θα έκανε το ίδιο και με την Τράπεζα Κύπρου.
Το Eurogroup συνήλθε ξανά και συμφώνησε ένα νέο σχέδιο στις 25 Μαρτίου, το οποίο περιόριζε τις απώλειες σε ανασφάλιστες καταθέσεις.
Το κυπριακό κοινοβούλιο ενέκρινε αυτή τη φορά το σχέδιο, το οποίο περιελάμβανε επίσης τη συγχώνευση των δύο τραπεζών.
Οι τράπεζες άνοιξαν ξανά για πρώτη φορά στις 28 Μαρτίου, με capital controls.
Τελικά, το «κούρεμα» στις ανασφάλιστες καταθέσεις στην Τράπεζα Κύπρου ανήλθε σε 47,5%, ενώ το σύνολο των ανασφάλιστων καταθέσεων της Λαϊκής μετατράπηκε στο 18% των ιδίων κεφαλαίων της Τράπεζας Κύπρου.
Η οικονομική κρίση της Κύπρου αποτυπώνει πολλά χρηματοπιστωτικά παράδοξα: μια φούσκα ακινήτων που τροφοδοτήθηκε από τους developers, έναν βρόχο καταστροφής των κρατικών τραπεζών, έκθεση στην χρεοκοπία της Ελλάδα, συν τη ρωσική διάσταση του θέματος.
Και η διάσωση των ανασφάλιστων καταθέσεων ήταν μια πρώιμη δοκιμαστική περίπτωση για τις αρχές που καθορίζονται στην Οδηγία Εξυγίανσης και Ανάκτησης Τραπεζών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το BRRD δεν είχε ακόμη τεθεί σε ισχύ, αλλά αυτό που συνέβη στην Κύπρο πιθανώς επιτάχυνε την υιοθέτησή του.
Ωστόσο, ένα προτεινόμενο εργαλείο που δεν έχει ακόμη υιοθετήσει η ΕΕ είναι το ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλισης καταθέσεων ή EDIS.
Στο παιχνίδι ευθυνών που ακολούθησε την απόρριψη του αρχικού σχεδίου από το κυπριακό κοινοβούλιο, η στροφή από τους πιστωτές οφειλόταν στην επιμονή του Αναστασιάδη να διασωθούν οι ανασφάλιστες καταθέσεις, προκειμένου να προστατεύσει το καθεστώς του νησιού ως φορολογικού παραδείσου.
Ανεξάρτητα, όμως, από το ποιος πίεσε, ξεπεράστηκε ένα όριο.
Η ασφάλιση των καταθέσεων είναι τόσο καλή όσο η ικανότητα των επιμέρους κρατών μελών να την υποστηρίξουν.

www.bankingnews.gr