Αποδολαριοποίηση: Ο «πράσινος» βασιλιάς των νομισμάτων, το φαινόμενο «ασανσέρ» στην αξία του και η απειλή του γιουάν

Κινδυνεύει ο βασιλιάς δολάριο να χάσει το στέμμα του;
Πιθανώς όχι ακόμη, αλλά η ταχεία υποχώρηση της περσινής ενίσχυσης του δολαρίου, σε συνδυασμό με τις προσπάθειες της Κίνας και άλλων κρατών να περιορίσουν την εξάρτησή τους από το δολάριο, βοήθησαν να αναζωογονηθούν οι συζητήσεις ότι η κυριαρχία του δολαρίου στο διεθνές εμπόριο και τα οικονομικά μπορεί και να πλησιάζει στο τέλος της.
Η συζήτηση για την «αποδολαριοποίηση» έχει ενταθεί και οι αναλυτές της Wall Street συμμετέχουν σε αυτήν δημοσιεύοντας ερευνητικές εκθέσεις που προβλέπουν ότι θα ενταθεί ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα νομίσματα, τόσο σε ότι αφορά τη διεξαγωγή του εμπορίου όσο και σε ότι αφορά τη διατήρηση των αποθεματικών, παράλληλα με εκτιμήσεις για το πού πηγαίνει το δολάριο τους επόμενους μήνες και πώς η υιοθέτησή των λεγόμενων ψηφιακών νομισμάτων των κεντρικών τραπεζών μπορεί να αλλάξει τα πράγματα.
Είναι γεγονός ότι πολλοί στρατηγικοί αναλυτές νομισμάτων και οικονομολόγοι έχουν αρχίσει να απορρίπτουν την ιδέα ότι το δολάριο είναι κοντά στην απώλεια της ειδικής θέσης του ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος, επικαλούμενοι την κυριαρχία του στο παγκόσμιο εμπόριο και το ότι χρησιμοποιείται ευρέως ως αποθεματικό από τις κεντρικές τράπεζες.

Το ράλι του 2022

Η απότομη ανατίμηση του δολαρίου το 2022 τράβηξε την προσοχή πολλών αναλυτών στρατηγικής νομισμάτων απροσδόκητα, όπως και η αντιστροφή της τάσης τους τελευταίους έξι μήνες.
Αφού έφτασε το ισχυρότερο επίπεδο των τελευταίων 20 χρόνων στα τέλη Σεπτεμβρίου, ο δείκτης δολαρίου ICE, ένα μέτρο του νομίσματος έναντι ενός καλαθιού έξι ανταγωνιστικών νομισμάτων, έχει υποχωρήσει περισσότερο από 10%, σύμφωνα με το FactSet.
Το δολάριο έφτασε στο χαμηλότερο επίπεδο του τελευταίου έτους έναντι του ευρώ την Πέμπτη, 13/4/23 με το κοινό νόμισμα να διαπραγματεύεται περίπου στα 1,10 δολάρια.
Κατά συνέπεια, το δολάριο υπήρξε το νόμισμα με τις χειρότερες επιδόσεις του G-10 τον περασμένο μήνα, σύμφωνα με ομάδα αναλυτών της Rabobank.


Alan Ruskin, Deutsche Bank

Ο Alan Ruskin, στρατηγικός αναλυτής σε θέματα μακροοικονομίας της Deutsche Bank, σημείωσε ότι οι συζητήσεις για την αποδολαριοποίηση επανέρχονται στη μόδα ένα χρόνο μετά την 50ή επέτειο από την κατάρρευση του νομισματικού συστήματος του Μπρέτον Γουντς.
Υπό το σύστημα Bretton Woods, το υποστηριζόμενο από χρυσό αμερικανικό δολάριο ΗΠΑ ανέλαβε κεντρικό ρόλο στην παγκόσμια μεταπολεμική οικονομία.
Το σύστημα του Μπρέτον Γουντς κατέρρευσε όταν ο Πρόεδρος Richard Nixon ανακοίνωσε την εγκατάλειψη του κανόνα του χρυσού τον Αύγουστο του 1971.
Παρά ταύτα η θέση του δολαρίου ως απαραίτητου παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος παρέμεινε.
Χρόνια αργότερα, περισσότερο από μια δεκαετία ποσοτικής χαλάρωσης και χαμηλών επιτοκίων συνέβαλαν στην υπονόμευση αυτής της αξιοπιστίας που κερδήθηκε με κόπο, είπε ο Ruskin, υποδεικνύοντας  την άνοδο των κρυπτονομισμάτων όπως του bitcoin ως ένδειξη «εξέγερσης» κατά του δολαρίου.
Οι κεντρικές τράπεζες διπλασίασαν αυτές τις πολιτικές μετά την έλευση της πανδημίας του COVID-19, δίνοντας ώθηση στον πληθωρισμό και δημιουργώντας πολύ σκεπτικισμό, ιδίως εκτός ΗΠΑ.
«Η εκτύπωση χρήματος, που οδήγησε στην άνοδο του πληθωρισμού, ενθάρρυνε τις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου που θέλουν να δημιουργήσουν ένα πολυπολικό νομισματικό σύστημα περισσότερο σύμφωνα με το αυξανόμενο μερίδιό τους στο παγκόσμιο ΑΕΠ», είπε ο Ruskin σε ένα ερευνητικό σημείωμα.
Τώρα, μια ακόμη πρόκληση για τη σταθερότητα του δολαρίου μπορεί να διαφαίνεται στον ορίζοντα καθώς το Κογκρέσο προετοιμάζεται να αυξήσει το ανώτατο όριο του χρέους, αναφέρουν αναλυτές, ενώ πολιτικοί ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Γάλλου Emmanuel Macron δηλώνουν πως η διεθνής εξάρτηση από το δολάριο πρέπει να μειωθεί.

Ένα συγκλονιστικό ράλι ξετυλίγεται

Το δολάριο ΗΠΑ ανατιμήθηκε απότομα το 2022, καθώς ενισχύθηκε από τις επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων της Fed και την ανάγκη των επενδυτών για ένα «ασφαλές λιμάνι», αφού την ίδια περίοδο υπήρχε sell off σε μετοχές και ομόλογα σε μεγάλο μέρος του κόσμου.
Τώρα που η Fed λέει ότι έχει σχεδόν ολοκληρώσει την αύξηση των επιτοκίων, άλλες κεντρικές τράπεζες όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αναμένεται να κλείσουν το χάσμα μεταξύ των ευρωπαϊκών και των αμερικανικών επιτοκίων.
Ο Marvin Loh, παγκόσμιος στρατηγικός αναλυτής της State Street, είπε στο MarketWatch ότι τα μοντέλα τιμολόγησης της State Street δείχνουν ότι το δολάριο εξακολουθεί να είναι πολύ ακριβό.
«Εάν η Fed όντως ολοκληρώσει την αύξηση των επιτοκίων, ενδεχομένως να συνεχίσει η αποδυνάμωση του δολαρίου ως το τέλος του έτους», είπε ο Loh.
Φυσικά, το selloff του δολαρίου δεν πρέπει να συγχέεται με αλλαγές στο στάτους του ως αποθεματικού νομίσματος, δήλωσε ο Marc Chandler, διευθύνων σύμβουλος της Bannockburn Global Forex.

Παραμένει δημοφιλές, ωστόσο αποδυναμώνεται

Πέρα από τα σκαμπανεβάσματά του, το δολάριο παραμένει το πιο δημοφιλές νόμισμα τόσο για τις διεθνείς πληρωμές όσο και για τα παγκόσμια αποθέματα που χτίζουν οι κεντρικές τράπεζες.
Ωστόσο η κυριαρχία του στην παγκόσμια οικονομία έχει αποδυναμωθεί κάπως τις τελευταίες δεκαετίες.
Το δολάριο αντιπροσώπευε το 58,4% των συναλλαγματικών διαθεσίμων των κεντρικών τραπεζών κατά το τέταρτο τρίμηνο του περασμένου έτους, από 70% στα τέλη της δεκαετίας του 1990 όταν κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το ευρώ, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Οι κεντρικές τράπεζες κατέχουν ξένα νομίσματα για διάφορους λόγους, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, μεταξύ άλλων για την αποτροπή κρίσεων και για τη διευκόλυνση του διεθνούς εμπορίου.
Αλλά η δημοτικότητα του δολαρίου ως νομίσματος που χρησιμοποιείται για τον διακανονισμό διεθνών συναλλαγών έχει υποχωρήσει τα τελευταία χρόνια, αν και μειώθηκε πολύ λίγο από τότε που η Κίνα εντάχθηκε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι το αμερικανικό δολάριο χρησιμοποιήθηκε για να διακανονιστεί λίγο πάνω από το 40% του διεθνούς εμπορίου, τοποθετώντας το ακριβώς μπροστά από το ευρώ, σύμφωνα με την Εταιρεία Παγκόσμιας Διατραπεζικής Χρηματοοικονομικής Τηλεπικοινωνίας ή SWIFT, η οποία χρησιμοποιείται από τράπεζες σε όλο τον κόσμο για διευκολύνει τη ροή χρήματος στην παγκόσμια οικονομία.

Αποδολαριοποίηση: Πόσο κοντά είμαστε

Η ιστορία έχει δείξει ότι απαιτούνται συχνά δεκαετίες, αν όχι αιώνες, για να εξασθενίσει ο παγκόσμιος αποθεματικός χαρακτήρας ενός νομίσματος.
Συχνά, παραμένει ακόμη και όταν η οικονομική δύναμη και το κύρος της χώρας υποδοχής έχει κορυφωθεί κι αρχίζει να υποχωρεί, σύμφωνα με τους Solita Marcelli και Alejo Czerwonko του Ομίλου UBS, οι οποίοι διερεύνησαν τις μακροπρόθεσμες προοπτικές για τον ρόλο του δολαρίου στο χρηματοπιστωτικό σύστημα σε πρόσφατο σημείωμα προς τους πελάτες της.
Το δολάριο πήρε τη θέση της βρετανικής λίρας στερλίνας ως το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα επιλογής πριν από σχεδόν 100 χρόνια στα μέσα της δεκαετίας του 1920, σύμφωνα με έγγραφο του Εθνικού Γραφείου Οικονομικών Ερευνών.
Πριν από τη στερλίνα, το ολλανδικό φιορίνι και το ισπανικό γκινέα κυριαρχούσαν στο εμπόριο που αφορούσε μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών και των αποκιών της.
«Ακόμη και όταν οι μεγάλες οικονομικές δυνάμεις πέφτουν, ο αποθεματικός χαρακτήρας των νομισμάτων τους τείνει να επιβιώνει πολύ πέρα από την κορυφή της επιρροής τους», ανέφερε η ομάδα της UBS.

Το ρεμνίμπι

Οι συζητήσεις για το αν το κινεζικό ρενμίνμπι θα ξεπεράσει το δολάριο έχουν αρχίσει εδώ και πολλά χρόνια.
Ωστόσο, το κινεζικό νόμισμα έχει σημειώσει μικρή πρόοδο όσον αφορά την αύξηση της χρήσης του στο διεθνές εμπόριο.
Η χρήση του σε συναλλαγματικά αποθέματα αυξήθηκε ελαφρά από τότε που προστέθηκε από την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών στο καλάθι των Ειδικών Τραβηκτικών Δικαιωμάτων στα τέλη του 2016.
Η ελεγχόμενη από την κυβέρνηση κεντρική τράπεζα της Κίνας ασκεί ισχυρό έλεγχο στο γιουάν και, παρόλο που το νόμισμα διαπραγματεύεται εκτός Κίνας, δεν ανταλλάσσεται εύκολα με άλλα ξένα νομίσματα.
Αυτά εμποδίζουν τη χρήση του νομίσματος ως αποθεματικού στη διεξαγωγή διεθνούς εμπορίου, ανέφεραν οι αναλυτές.
«Η συναλλαγματική ισοτιμία του γιουάν καθορίζεται από την κινεζική κυβέρνηση, όχι από την αγορά», δήλωσε ο Brad McMillan, επικεφαλής επενδύσεων για το Commonwealth Financial Network.
Συγκεκριμένα, οι αγορές χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες αυξήθηκαν τον περασμένο χρόνο μετά την έναρξη του πολέμου Ρωσίας - Ουκρανίας τον Φεβρουάριο του 2022.
Οι κεντρικές τράπεζες αγόρασαν 1.136 μετρικούς τόνους χρυσού το 2022, ο μεγαλύτερος αριθμός που έχει καταγραφεί από το 1950, με μεγάλες αγορές από τις κεντρικές τράπεζες το Ρωσία, Κίνα, Μέση Ανατολή και Ινδία.
Η ομάδα της UBS είπε ότι αναμένει ότι ο χρυσός θα αποτελέσει μεγαλύτερο μερίδιο αποθεμάτων τα επόμενα χρόνια.

Δεν υπάρχει εναλλακτική

Αλλά όταν πρόκειται για το διεθνές εμπόριο, το δολάριο ΗΠΑ παραμένει ο αδιαμφισβήτητος βασιλιάς.
Εκτός από το ευρώ, το οποίο έχει αποκτήσει ένα δεύτερο ρόλο μετά την κυκλοφορία του, κανένα νόμισμα δεν ανταγωνίζεται αυτή τη στιγμή το δολάριο όσον αφορά τη ρευστότητα, την ευκολία μετατρεψιμότητας και την αξιοπιστία, είπαν οι αναλυτές.
Ο Ruskin της Deutsche Bank ανέφερε έναν μακρύ κατάλογο παραγόντων που απαιτούνται ώστε να ανταγωνιστεί το δολάριο ένα άλλο νόμισμα.
Οι παράγοντες αυτοί περιλάμβαναν: μια οικονομία ανοιχτή στα ρεύματα και τις ροές του διεθνούς εμπορίου και των ξένων επενδύσεων, μια ρευστή αγορά ομολόγων που να είναι ανοιχτή σε ξένα κεφάλαια, την αποδοχή μιας συναλλαγματικής ισοτιμίας που καθορίζεται από την αγορά, την εμπιστοσύνη στο κράτος δικαίου, την πολιτική διακυβέρνηση και χρηματοοικονομική ρύθμιση, μαζί με ορισμένους άλλους παράγοντες.
Είναι δύσκολο να βρεθεί άλλο νόμισμα που να ικανοποιεί όλες αυτές τις απαιτήσεις.
Κατά την περιγραφή της κατάστασης του δολαρίου, ο Chandler του Bannockburn χρησιμοποίησε το ακρωνύμιο TINA - συντομογραφία για «δεν υπάρχει εναλλακτική».
«Απλώς δεν υπάρχουν άλλες επιλογές εκεί έξω αυτή τη στιγμή», είπε.

www.bankingnews.gr