Η νεοφιλελεύθερη παγκόσμια τάξη κατέρρευσε δύο φορές, το 1914 και το 1939
Τις ομοιότητες μεταξύ των ετών 1914, 1939 και 2023 διαπιστώνει η Rabobank στην τελευταία ανάλυσή της, σε μια προσπάθεια να διαγνώσει εάν και η φετινή χρονιά καταλήξει τελικά σε ένα παγκόσμιο πόλεμο με απρόβλεπτες συνέπειες.
Η κατάσταση σήμερα
Οι ΗΠΑ παρακολουθούν τους νέους τραπεζικούς κλυδωνισμούς με την χρηματιστηριακή, μέχρι τώρα, κατάρρευση της First Republic Bank, τις ενέργειες της Fed να αναλάβει περισσότερο έλεγχο των τραπεζών και των σκιωδών τραπεζών, αλλά και τις προειδοποιήσεις περί οικονομικής καταστροφής από την υπουργό Οικονομικών της χώρας, J. Yellen εάν δεν αυξηθεί το όριο χρέους.
Αυτό όμως δεν ισχύει όσον αφορά την παγκόσμια εικόνα, η οποία θα πρέπει να μας ανησυχήσει πολύ περισσότερο, αναφέρει η Rabobank.
Υπενθυμίζεται εδώ ότι η νεοφιλελεύθερη παγκόσμια τάξη κατέρρευσε δύο φορές, το 1914 και το 1939.
Αυτό το πλαίσιο παραμένει κρίσιμο για την ερμηνεία της μεγάλης εικόνας της αγοράς σήμερα.
Εν ολίγοις, υπάρχουν ανησυχητικοί παραλληλισμοί μεταξύ των δύο τελευταίων επεισοδίων και του 2023.
Η εικόνα του 1914
Το 1914, στην κατάρρευση οδήγησε η αμφισβήτηση της παγκόσμιας ηγεμονίας της Βρετανίας από τη Γερμανία.
Σήμερα, ο συντάκτης των Financial Times, Martin Wolf, γράφει ότι οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας "έχουν εισέλθει σε μια τρομακτική νέα εποχή", η οποία θα καθορίσει τη μοίρα της ανθρωπότητας τον 21ο αιώνα και "αν θα υπάρξει ειρήνη, ευημερία και προστασία του πλανητικού περιβάλλοντος ή τα αντίθετα".
Λέει ότι ένας προτεινόμενος "ελεγχόμενος ανταγωνισμός" είναι απίθανο να λειτουργήσει και καταλήγει: "Λίγοι ηγέτες στην ιστορία έχουν σηκώσει μεγαλύτερο ηθικό βάρος από τους σημερινούς".
Η εικόνα του 1939
Το 1939, η κατάρρευση οφειλόταν στο ότι η Ευρώπη απέτυχε να αντιμετωπίσει τα χρέη της μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είτε μέσω πληθωρισμού, είτε μέσω χρεοκοπίας, είτε μέσω φορολόγησης του κεφαλαίου ή της εργασίας, οδηγώντας στη δεκαετία του 1930 και στον Χίτλερ.
Χθες, με το χρέος στα ύψη και τα συνδικάτα σε απεργία, ο επικεφαλής οικονομολόγος της BOE, Pill, δήλωσε ότι οι Βρετανοί "πρέπει να αποδεχτούν" ότι είναι φτωχότεροι λόγω του αυξανόμενου πληθωρισμού αντί να απαιτούν αυξήσεις μισθών.
Ωστόσο, γιατί η σύγκρουση για τον πληθωρισμό πρέπει να κερδηθεί από το κεφάλαιο;
Τα κέρδη των βασικών εταιρειών τροφίμων, που έχουν αυξήσει τις τιμές κατά διψήφιο ποσοστό, δεν έχουν υποστεί κανένα πλήγμα, παρά την άνοδο των τιμών των βασικών εμπορευμάτων.
Η κατεύθυνση των κεντρικών τραπεζών
Όλα αυτά συμβαίνουν καθώς οι κεντρικές τράπεζες δεν ενδιαφέρονται για τις επιπτώσεις της νομισματικής τους σύσφιξης.
Η ομιλία της προέδρου της ΕΚΤ C. Lagarde την περασμένη εβδομάδα -όπου τόνισε ότι ένας κατακερματισμένος γεωπολιτικός κόσμος σημαίνει ότι οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να σκεφτούν έξω από το κουτί για να επαναφέρουν τον πληθωρισμό στο 2%- είναι σαφές ότι δεν έχει ακόμα απήχηση στον κόσμο.
Αντίθετα, η αναθεώρηση της RBA φαίνεται να αποτελεί πραξικόπημα για τους οικονομολόγους και όχι για την εισαγωγή ετερόδοξης, πολυδιάστατης, γεωπολιτικής σκέψης.
Οι γραμμές swap της Fed - εξαιρώντας τις χώρες του εξωτερικού όπως η Αργεντινή, η Βολιβία και η Αίγυπτος που εκλιπαρούν για δολάρια - επιστρέφουν σε εβδομαδιαίο, όχι καθημερινό, πρόγραμμα επειδή τα πράγματα φαίνονται "πιο φυσιολογικά".
Η BOE δείχνει ότι όταν η πίεση φτάνει στα άκρα, δίνει κάτι στους εργαζόμενους.
Τίποτα από όλα αυτά δεν θα μειώσει τους κινδύνους ενός νέου παγκόσμιου ρήγματος, αναφέρει η Rabobank.
Στη Δύση, οι εργαζόμενοι θα αντιδράσουν στις κεντρικές τράπεζες.
Και αυτό διότι γνωρίζουν ότι χρειάζονται οικονομίες-φούσκες, άρα υψηλότερα επιτόκια, αλλά χρειάζονται περισσότερη βιομηχανική παραγωγή, ανθεκτικότητα στην αλυσίδα εφοδιασμού και αμυντικές δαπάνες - άρα οι επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις το κάνουν.
Αποτυχία των θεσμών
Σύμφωνα με τη Rabobank, η δεκαετία που διανύουμε είναι είναι τρομερή εξαιτίας των αποτυχημένων θεσμών, όχι εξαιτίας των ανθρώπων που δεν αποδέχονται ότι τώρα είναι φτωχότεροι.
Για όσους θέλουν μια ιδέα της φτώχειας χωρίς να παριστάνουν ότι ανήκουν στην εργατική τάξη, μπορούν να διαβάσουν το "The Road to Wigan Pier" του Όργουελ ή το "Down and Out in Paris and London".
Η ευφυΐα της γραφής και η ανατριχιαστική προφητεία, ή ο σημερινός απόηχος, της ανάλυσής του αξίζει τον κόπο:
Σχετικά με τα τρόφιμα (τιμές):
"Ο άνθρωπος είναι πρωτίστως ένας σάκος για να βάζεις μέσα φαγητό- οι άλλες λειτουργίες και ικανότητες μπορεί να είναι πιο θεϊκές, αλλά χρονικά έρχονται μετά.
Ένας άνθρωπος πεθαίνει και θάβεται, και όλα τα λόγια και οι πράξεις του ξεχνιούνται, αλλά η τροφή που έφαγε ζει μετά από αυτόν στα υγιή ή σάπια οστά των παιδιών του.
Νομίζω ότι θα μπορούσε να υποστηριχθεί εύλογα ότι οι αλλαγές στη διατροφή είναι πιο σημαντικές από τις αλλαγές στην εξουσία ή ακόμη και στη θρησκεία".
Για την τάξη και την οικονομία:
"Ο μορφωμένος άνθρωπος φαντάζεται μια ορδή από υποτακτικούς, που θέλουν μόνο μια μέρα ελευθερίας για να λεηλατήσουν το σπίτι του, να κάψουν τα βιβλία του και να τον βάλουν να δουλέψει προσέχοντας μια μηχανή ή σκουπίζοντας μια τουαλέτα.
'Οτιδήποτε', σκέφτεται, 'οποιαδήποτε αδικία, προτιμότερο από το να αφήσει αυτόν τον όχλο ελεύθερο'.
Δεν βλέπει ότι εφόσον δεν υπάρχει καμία διαφορά μεταξύ της μάζας των πλουσίων και των φτωχών, δεν τίθεται θέμα να αφεθεί ελεύθερος ο όχλος.
Ο όχλος είναι στην πραγματικότητα ελεύθερος τώρα, και -με τη μορφή των πλουσίων- χρησιμοποιεί τη δύναμή του για να στήσει τεράστιους διάδρομους πλήξης, όπως τα "έξυπνα" ξενοδοχεία".
Ολοκληρωτισμός
"Ήταν εύκολο να γελάσουμε με τον φασισμό όταν φανταζόμασταν ότι βασιζόταν στον υστερικό εθνικισμό, γιατί φαινόταν προφανές ότι τα φασιστικά κράτη, που το καθένα θεωρούσε τον εαυτό του ως τον εκλεκτό λαό και πατριωτικό contra mundum, θα συγκρούονταν μεταξύ τους.
Αλλά τίποτα από αυτά δεν συμβαίνει.
Ο φασισμός είναι τώρα ένα διεθνές κίνημα, πράγμα που σημαίνει όχι μόνο ότι τα φασιστικά έθνη μπορούν να ενωθούν, αλλά ότι ψηλαφούν, ίσως μόνο μισοσυνειδητά ακόμα, ένα παγκόσμιο σύστημα.
Το όραμα του ολοκληρωτικού κράτους αντικαθίσταται από το όραμα του ολοκληρωτικού κόσμου".
www.bankingnews.gr
Η κατάσταση σήμερα
Οι ΗΠΑ παρακολουθούν τους νέους τραπεζικούς κλυδωνισμούς με την χρηματιστηριακή, μέχρι τώρα, κατάρρευση της First Republic Bank, τις ενέργειες της Fed να αναλάβει περισσότερο έλεγχο των τραπεζών και των σκιωδών τραπεζών, αλλά και τις προειδοποιήσεις περί οικονομικής καταστροφής από την υπουργό Οικονομικών της χώρας, J. Yellen εάν δεν αυξηθεί το όριο χρέους.
Αυτό όμως δεν ισχύει όσον αφορά την παγκόσμια εικόνα, η οποία θα πρέπει να μας ανησυχήσει πολύ περισσότερο, αναφέρει η Rabobank.
Υπενθυμίζεται εδώ ότι η νεοφιλελεύθερη παγκόσμια τάξη κατέρρευσε δύο φορές, το 1914 και το 1939.
Αυτό το πλαίσιο παραμένει κρίσιμο για την ερμηνεία της μεγάλης εικόνας της αγοράς σήμερα.
Εν ολίγοις, υπάρχουν ανησυχητικοί παραλληλισμοί μεταξύ των δύο τελευταίων επεισοδίων και του 2023.
Η εικόνα του 1914
Το 1914, στην κατάρρευση οδήγησε η αμφισβήτηση της παγκόσμιας ηγεμονίας της Βρετανίας από τη Γερμανία.
Σήμερα, ο συντάκτης των Financial Times, Martin Wolf, γράφει ότι οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας "έχουν εισέλθει σε μια τρομακτική νέα εποχή", η οποία θα καθορίσει τη μοίρα της ανθρωπότητας τον 21ο αιώνα και "αν θα υπάρξει ειρήνη, ευημερία και προστασία του πλανητικού περιβάλλοντος ή τα αντίθετα".
Λέει ότι ένας προτεινόμενος "ελεγχόμενος ανταγωνισμός" είναι απίθανο να λειτουργήσει και καταλήγει: "Λίγοι ηγέτες στην ιστορία έχουν σηκώσει μεγαλύτερο ηθικό βάρος από τους σημερινούς".
Η εικόνα του 1939
Το 1939, η κατάρρευση οφειλόταν στο ότι η Ευρώπη απέτυχε να αντιμετωπίσει τα χρέη της μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είτε μέσω πληθωρισμού, είτε μέσω χρεοκοπίας, είτε μέσω φορολόγησης του κεφαλαίου ή της εργασίας, οδηγώντας στη δεκαετία του 1930 και στον Χίτλερ.
Χθες, με το χρέος στα ύψη και τα συνδικάτα σε απεργία, ο επικεφαλής οικονομολόγος της BOE, Pill, δήλωσε ότι οι Βρετανοί "πρέπει να αποδεχτούν" ότι είναι φτωχότεροι λόγω του αυξανόμενου πληθωρισμού αντί να απαιτούν αυξήσεις μισθών.
Ωστόσο, γιατί η σύγκρουση για τον πληθωρισμό πρέπει να κερδηθεί από το κεφάλαιο;
Τα κέρδη των βασικών εταιρειών τροφίμων, που έχουν αυξήσει τις τιμές κατά διψήφιο ποσοστό, δεν έχουν υποστεί κανένα πλήγμα, παρά την άνοδο των τιμών των βασικών εμπορευμάτων.
Η κατεύθυνση των κεντρικών τραπεζών
Όλα αυτά συμβαίνουν καθώς οι κεντρικές τράπεζες δεν ενδιαφέρονται για τις επιπτώσεις της νομισματικής τους σύσφιξης.
Η ομιλία της προέδρου της ΕΚΤ C. Lagarde την περασμένη εβδομάδα -όπου τόνισε ότι ένας κατακερματισμένος γεωπολιτικός κόσμος σημαίνει ότι οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να σκεφτούν έξω από το κουτί για να επαναφέρουν τον πληθωρισμό στο 2%- είναι σαφές ότι δεν έχει ακόμα απήχηση στον κόσμο.
Αντίθετα, η αναθεώρηση της RBA φαίνεται να αποτελεί πραξικόπημα για τους οικονομολόγους και όχι για την εισαγωγή ετερόδοξης, πολυδιάστατης, γεωπολιτικής σκέψης.
Οι γραμμές swap της Fed - εξαιρώντας τις χώρες του εξωτερικού όπως η Αργεντινή, η Βολιβία και η Αίγυπτος που εκλιπαρούν για δολάρια - επιστρέφουν σε εβδομαδιαίο, όχι καθημερινό, πρόγραμμα επειδή τα πράγματα φαίνονται "πιο φυσιολογικά".
Η BOE δείχνει ότι όταν η πίεση φτάνει στα άκρα, δίνει κάτι στους εργαζόμενους.
Τίποτα από όλα αυτά δεν θα μειώσει τους κινδύνους ενός νέου παγκόσμιου ρήγματος, αναφέρει η Rabobank.
Στη Δύση, οι εργαζόμενοι θα αντιδράσουν στις κεντρικές τράπεζες.
Και αυτό διότι γνωρίζουν ότι χρειάζονται οικονομίες-φούσκες, άρα υψηλότερα επιτόκια, αλλά χρειάζονται περισσότερη βιομηχανική παραγωγή, ανθεκτικότητα στην αλυσίδα εφοδιασμού και αμυντικές δαπάνες - άρα οι επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις το κάνουν.
Αποτυχία των θεσμών
Σύμφωνα με τη Rabobank, η δεκαετία που διανύουμε είναι είναι τρομερή εξαιτίας των αποτυχημένων θεσμών, όχι εξαιτίας των ανθρώπων που δεν αποδέχονται ότι τώρα είναι φτωχότεροι.
Για όσους θέλουν μια ιδέα της φτώχειας χωρίς να παριστάνουν ότι ανήκουν στην εργατική τάξη, μπορούν να διαβάσουν το "The Road to Wigan Pier" του Όργουελ ή το "Down and Out in Paris and London".
Η ευφυΐα της γραφής και η ανατριχιαστική προφητεία, ή ο σημερινός απόηχος, της ανάλυσής του αξίζει τον κόπο:
Σχετικά με τα τρόφιμα (τιμές):
"Ο άνθρωπος είναι πρωτίστως ένας σάκος για να βάζεις μέσα φαγητό- οι άλλες λειτουργίες και ικανότητες μπορεί να είναι πιο θεϊκές, αλλά χρονικά έρχονται μετά.
Ένας άνθρωπος πεθαίνει και θάβεται, και όλα τα λόγια και οι πράξεις του ξεχνιούνται, αλλά η τροφή που έφαγε ζει μετά από αυτόν στα υγιή ή σάπια οστά των παιδιών του.
Νομίζω ότι θα μπορούσε να υποστηριχθεί εύλογα ότι οι αλλαγές στη διατροφή είναι πιο σημαντικές από τις αλλαγές στην εξουσία ή ακόμη και στη θρησκεία".
Για την τάξη και την οικονομία:
"Ο μορφωμένος άνθρωπος φαντάζεται μια ορδή από υποτακτικούς, που θέλουν μόνο μια μέρα ελευθερίας για να λεηλατήσουν το σπίτι του, να κάψουν τα βιβλία του και να τον βάλουν να δουλέψει προσέχοντας μια μηχανή ή σκουπίζοντας μια τουαλέτα.
'Οτιδήποτε', σκέφτεται, 'οποιαδήποτε αδικία, προτιμότερο από το να αφήσει αυτόν τον όχλο ελεύθερο'.
Δεν βλέπει ότι εφόσον δεν υπάρχει καμία διαφορά μεταξύ της μάζας των πλουσίων και των φτωχών, δεν τίθεται θέμα να αφεθεί ελεύθερος ο όχλος.
Ο όχλος είναι στην πραγματικότητα ελεύθερος τώρα, και -με τη μορφή των πλουσίων- χρησιμοποιεί τη δύναμή του για να στήσει τεράστιους διάδρομους πλήξης, όπως τα "έξυπνα" ξενοδοχεία".
Ολοκληρωτισμός
"Ήταν εύκολο να γελάσουμε με τον φασισμό όταν φανταζόμασταν ότι βασιζόταν στον υστερικό εθνικισμό, γιατί φαινόταν προφανές ότι τα φασιστικά κράτη, που το καθένα θεωρούσε τον εαυτό του ως τον εκλεκτό λαό και πατριωτικό contra mundum, θα συγκρούονταν μεταξύ τους.
Αλλά τίποτα από αυτά δεν συμβαίνει.
Ο φασισμός είναι τώρα ένα διεθνές κίνημα, πράγμα που σημαίνει όχι μόνο ότι τα φασιστικά έθνη μπορούν να ενωθούν, αλλά ότι ψηλαφούν, ίσως μόνο μισοσυνειδητά ακόμα, ένα παγκόσμιο σύστημα.
Το όραμα του ολοκληρωτικού κράτους αντικαθίσταται από το όραμα του ολοκληρωτικού κόσμου".
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών