Τράπεζες: Ο κόσμος εθίστηκε στο δωρεάν χρήμα, αλλά το πάρτι τέλειωσε - Το 2023 άλλαξαν όλα, πόσο υγιές είναι το «σύστημα»

Οι αγορές εξακολουθούσαν να χωνεύουν τις συνέπειες από την πτώχευση της Silicon Valley Bank, της δεύτερης μεγαλύτερης τραπεζικής πτώχευσης στην Ιστορία των ΗΠΑ και της μεγαλύτερης κατάρρευσης από την οικονομική κρίση του 2008, την οποία ακολούθησε γρήγορα η κατάρρευση της Signature Bank της Νέας Υόρκης, όταν ξαφνικά αυτό το οποίο έμοιαζε απλώς ένα πρόβλημα των μεσαίου μεγέθους αμερικανικών τραπεζών προκάλεσε ένα ντόμινο στο ισχυρό -φαινομενικά- τραπεζικό σύστημα της Ευρώπης.
Πέντε ημέρες αφότου οι ρυθμιστικές αρχές και η Federal Deposit Insurance Corporation έκλεισαν τη Silicon Valley Bank (SVB) με έδρα τη Santa Clara και αργότερα την Signature Bank της Νέας Υόρκης, η ελβετική Credit Suisse αντιμετώπισε πρόβλημα με τις μετοχές της να υποχωρούν κατά 30%.
Η ελβετική κεντρική τράπεζα έπρεπε να παράσχει στην προβληματική επενδυτική τράπεζα ένα σωσίβιο 54 δισεκατομμυρίων δολαρίων για να στηρίξει τη ρευστότητα, αφού ένας Σαουδάραβας επενδυτής είπε ότι δεν θα παράσχει στο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα άλλη χρηματοδότηση.
Πολλοί θα αναρωτηθούν αν πρόκειται απλώς για ένα πρόβλημα της Credit Suisse ή για ένα hangover από τα γεγονότα που είχαν συμβεί με την κατάρρευση της 16ης μεγαλύτερης εμπορικής τράπεζας των ΗΠΑ.
Ο Paul Ford, Διευθύνων Σύμβουλος της Acin, ειδικός σε λειτουργικούς κινδύνους, πιστεύει ότι η κατάρρευση της SVB πρέπει να προβληματίσει τον κλάδο των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.
«Είναι μια ευκαιρία για τις επιχειρήσεις να μάθουν από την αγορά και να αξιολογήσουν την αποτελεσματικότητα των πλαισίων διαχείρισης κινδύνων τους».
Ο Damian Handzy, διευθύνων σύμβουλος για τις επιδόσεις, την ανάλυση και τον κίνδυνο στην εξειδικευμένη στη διαχείριση επενδύσεων Confluence, λέει ότι τα γεγονότα των τελευταίων ημερών εγείρουν ερωτήματα σχετικά με την υγεία του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού συστήματος.
«Τα τελευταία 10 με 15 χρόνια, ο κόσμος έχει εθιστεί στο δωρεάν χρήμα.
Όλοι, συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών, το εκμεταλλεύτηκαν.
Αλλά τώρα με την ταχεία άνοδο των επιτοκίων, θα ήταν περίεργο αν δεν είχαμε κάποια πτώση.
«Το πάρτι τελείωσε. Όλοι ήπιαμε πολύ και περάσαμε καλά, αλλά κάποιοι από εμάς θα ξυπνήσουμε με ένα πολύ κακό hangover».

Χαλαροί κανονισμοί

Ο κ. Handzy λέει ότι, όταν η Fed άρχισε να αυστηροποιεί την πολιτική της, μερικές από τις μεγαλύτερες και πιο κερδοφόρες εταιρείες ανάπτυξης στον κόσμο έγιναν πολύ ευαίσθητες στις αυξήσεις των επιτοκίων.
Όπως ανακάλυψε η SVB εις βάρος της, τα ομόλογα με μεγαλύτερη διάρκεια είναι πιο επιρρεπή στον κίνδυνο επιτοκίου.
Τις ημέρες πριν από την κατάρρευσή της, η τράπεζα είχε ξεκινήσει μια αύξηση κεφαλαίου για να καλύψει μια τρύπα 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων στον ισολογισμό της που προκλήθηκε από μια σημαντική ζημία που είχε η τράπεζα σε μακροπρόθεσμα ομόλογα των ΗΠΑ, τα οποία έχασαν μεγάλο μέρος της αξίας τους όταν τα επιτόκια αυξήθηκαν.
«Μια αύξηση 1% στα επιτόκια των κρατικών τίτλων των ΗΠΑ με διάρκεια οκτώ ή εννέα ετών σημαίνει πτώση 8% ή 9% στην αξία αυτών των τίτλων», εξηγεί ο κ. Handzy.
«Πρέπει να αντισταθμίσετε αυτόν τον κίνδυνο, κάτι που η SVB φαινομενικά δεν έκανε».
Εάν τα μακροχρόνια ομόλογα της SVB, τα οποία κατείχε ο βραχίονας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων της, είχαν υποβληθεί σε πολυδιάστατα stress tests που επιβλήθηκαν στα αμοιβαία κεφάλαια της αμερικανικής χρηματαγοράς, τα οποία απαιτούν από αυτά να υφίστανται ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων στα χαρτοφυλάκιά τους σε τρεις διαστάσεις (αυξήσεις ή μειώσεις στα επιτόκια, πιστωτικά περιθώρια και ρευστότητα) οι τράπεζες θα είχαν ανακαλύψει ότι υπήρχε πρόβλημα, λέει ο κ. Handzy.
Ήταν όμως αυτό το μοναδικό πρόβλημα στην SVB;
Ο κ. Handy λέει ότι θα εκπλαγεί αν ήταν, και αμφιβάλλει ότι αυτό είναι το τέλος της ιστορίας.

Ευρωπαϊκές τράπεζες

Οι ευρωπαϊκές τράπεζες μπορεί να έχουν πολύ μεγαλύτερο μαξιλάρι ρευστότητας και να ελέγχονται περισσότερο από τις αντίστοιχές τους στις ΗΠΑ, αλλά ο κ. Handzy λέει ότι το Πρόγραμμα Χρηματοδότησης που δημιουργήθηκε από τις αμερικανικές ρυθμιστικές αρχές ως απάντηση στην κατάρρευση της SVB και της Signature Bank ήταν αρκετά έξυπνο.
«Αλλάζει τη δυναμική των συναλλαγών σταθερού εισοδήματος.
Μέχρι αυτό το Σαββατοκύριακο, όταν αγοράσατε κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ, έπρεπε να τα κρατήσετε μέχρι τη λήξη.
Μπορεί να πέσει η αξία τους, αλλά στη λήξη θα λάβετε πίσω την ονομαστική αξία.
Το πρόβλημα για την SVB ήταν ότι χρειάζονταν τη ρευστότητα τώρα, όχι σε 10 χρόνια που έληγε το ομόλογο.
Αλλά τώρα η κυβέρνηση των ΗΠΑ λέει ότι μπορείτε να δανειστείτε έναντι των ομολόγων που αποτιμώνται στο άρτιο, γεγονός που αλλάζει εντελώς τον κίνδυνο και την ανταμοιβή κατά τη διαπραγμάτευση ομολόγων.
Δεν υπάρχει πλέον κίνδυνος επιτοκίου στη διατήρηση του αμερικανικού δημόσιου χρέους για τράπεζες που θεωρούνται συστημικά ζωτικής σημασίας.
«Μάθαμε πολλά από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό κραχ (GFC) — το πολυδιάστατο stress testing», λέει ο κ. Handzy. «Αλλά δεν το κάνουν όλοι αυτό.
Ας ελπίσουμε ότι η SVB ανήκει στο 0,1% των τραπεζών που αποτυγχάνει θεαματικά, αλλά είναι μια υπενθύμιση ότι οι καλές πρακτικές διαχείρισης κινδύνου είναι ασφάλεια.
Εάν δεν έχετε εφαρμόσει ισχυρές διαδικασίες διαχείρισης κινδύνου, δεν πρόκειται να σας βοηθήσει κανείς όταν οι καιροί δυσκολέψουν».
Ο Marco Troiano, επικεφαλής χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στη Scope Ratings, διερωτάται πώς συνέβη η κατάρρευση της SVB, δεδομένων των διδαγμάτων που αντλήθηκαν μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008.
«Οι αρχές των ΗΠΑ αξίζουν έπαινο για την ταχεία επίλυση της κρίσης.
Αλλά η SVB ήταν μια μεγάλη τράπεζα, με περιουσιακά στοιχεία άνω των 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Δεν είμαστε εντυπωσιασμένοι με ό,τι συνέβη, λαμβάνοντας υπόψη τη ρυθμιστική αρχιτεκτονική μετά τη Μεγάλη Χρηματοπιστωτική Κρίση του 2009.
Από την άλλη, το ισχυρό ρυθμιστικό και εποπτικό πλαίσιο της ΕΕ είναι πιο αυστηρό από το αντίστοιχο των ΗΠΑ και διέπει πολύ μεγαλύτερο αριθμό τραπεζών κατά μέγεθος, σε σύγκριση με την πιο κατάσταση στις ΗΠΑ όπου η τραπεζική ρύθμιση μοιράζεται μεταξύ ομοσπονδιακών και κρατικών υπηρεσιών, όπου οι μικρότερες τράπεζες ελέγχονται πολύ λιγότερο», σημειώνει.
Μια «κρίσιμη διαφορά μεταξύ του ευρωπαϊκού και του αμερικανικού συστήματος», εξηγεί η Moody's, «η οποία λέει ότι θα περιορίσει τον αντίκτυπο πέρα από τον Ατλαντικό, είναι ότι τα ομόλογα των ευρωπαϊκών τραπεζών είναι λιγότερα».
Όλες οι τράπεζες της ΕΕ υπόκεινται σε ελάχιστες απαιτήσεις δείκτη κάλυψης ρευστότητας και έχουν ισχυρά ταμειακά διαθέσιμα στις κεντρικές τράπεζες που ανέρχονται συνολικά στο 16% των περιουσιακών στοιχείων, λέει ο αμερικανικός οίκος αξιολόγησης, πράγμα που σημαίνει ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι λιγότερο πιθανό να καταφύγουν στην πώληση τίτλων και να πραγματοποιήσουν οποιεσδήποτε ζημίες.

Υψηλά επίπεδα ανασφάλιστων καταθέσεων: κόστος επιχειρηματικής δραστηριότητας με νεοφυείς επιχειρήσεις τεχνολογίας

Μία από τις πτυχές που προέκυψαν από την κατάρρευση της SVB και της Signature Bank είναι τα υψηλά επίπεδα ανασφάλιστων καταθέσεων που διατήρησαν και οι δύο τράπεζες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της S&P Global Market Intelligence στο τέλος του 2022, η SVP κατέλαβε τη δεύτερη θέση μεταξύ των τραπεζών με περιουσιακά στοιχεία άνω των 50 δισ. δολαρίων, με το 93,9% των συνολικών εγχώριων καταθέσεων της να είναι ανασφάλιστο, ενώ η Signature Bank κατέλαβε την τέταρτη θέση.
Τεράστιες καταθέσεις συσσωρεύτηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, αλλά για τις χιλιάδες εταιρείες τεχνολογίας (συμπεριλαμβανομένων των fintechs) που εξυπηρετούσε η SVB, οι οποίες αποτελούσαν περισσότερες από τις μισές καταθέσεις της, σύμφωνα με ανάλυση της CB Insights, υπήρχαν λίγες άλλες επιλογές για παρκάρουν τις καταθέσεις τους.
Ο Will Rhind, ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος της επενδυτικής fintech GraniteShares, ήταν πελάτης της SVB UK, της πλήρως αδειοδοτημένης ανεξάρτητης θυγατρικής της που κατέστη αφερέγγυα από την Τράπεζα της Αγγλίας μετά την κατάρρευση της SVB στις ΗΠΑ και αργότερα πουλήθηκε στην HSBC.
Λέει ότι πολλοί επικριτές του καναπέ αμφισβητούν γιατί οι καταθέτες της SVB δεν είχαν πολλούς τραπεζικούς λογαριασμούς.
«Διαφορετικοί τραπεζικοί λογαριασμοί.
Αυτό είναι απλώς φαντασίωση όταν είσαι επιχειρηματίας», εξηγεί. «Διαχειριζόμενος μια νεοσύστατη εταιρεία, είναι αρκετά δύσκολο να κάνεις μια τράπεζα να έχει σχέση μαζί σου, πόσο μάλλον με πολλές.
Χρησιμοποιήσαμε την SVB επειδή εξυπηρετούσε νεοφυείς επιχειρήσεις, ενώ οι παραδοσιακές τράπεζες δεν το έκαναν».
Σύμφωνα με τον κ. Rhind, μια από τις κληρονομιές της τελευταίας χρηματοπιστωτικής κρίσης ήταν ότι οι τράπεζες δεν ήθελαν να ασχοληθούν με καμία επιχείρηση χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.
«Όταν πηγαίναμε σε μια παραδοσιακή τράπεζα και λέγαμε ότι θέλουμε να ανοίξουμε τραπεζικό λογαριασμό, ρωτούσαν σε ποιον τομέα ασχολείσαι.
Και όταν λέγαμε χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, έλεγαν ξεχάστε το».
Όπως προσθέτει, η SVB είχε πολλές ανασφάλιστες καταθέσεις ως αποτέλεσμα του επιχειρηματικού της μοντέλου.
Το κύριο προϊόν της ήταν το επιχειρηματικό χρέος, λέει, ο δανεισμός χρημάτων σε νεοσύστατες εταιρείες, με αντάλλαγμα ορισμένα δικαιώματα και την αποκλειστικότητα των τραπεζικών σχέσεων.
«Ήταν μια από τις λίγες τράπεζες που δάνειζαν χρήματα σε νεοφυείς επιχειρήσεις.
Επέτρεψε στις νεοφυείς επιχειρήσεις να αποκτήσουν μη περιοριστική χρηματοδότηση, η οποία είναι πολύ ελκυστική για κάθε start-up».
Ο SVB UK ήταν ο κύριος λογαριασμός λειτουργίας της GraniteShares και το ποσό που διατηρούσε στον λογαριασμό με την SVB UK ήταν πάνω από το όριο της ασφαλισμένης κατάθεσης, κάτι που εξηγεί ο κ. Rhind είναι απλώς η φύση της επιχειρηματικής δραστηριότητας σε ένα ταχέως αναπτυσσόμενο fintech.
«Δεν χρειάζεται πολύς χρόνος ως εταιρεία για να κάνετε κύκλο εργασιών 4 εκατομμυρίων ή 5 εκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο, επομένως θα τρέχετε μισό εκατομμύριο κάθε μήνα μέσω των λογαριασμών σας».
Ο κ. Rhind λέει ότι άρχισε να ανησυχεί για την τράπεζα όταν είδε την τιμή της μετοχής της να πέφτει στις 9 Μαρτίου.
Προσπάθησε να αποσύρει τα χρήματά του, αλλά δεν πρόλαβε.

www.bankingnews.gr