Alpha Bank: Καθοριστικός παράγοντας για την πορεία του πληθωρισμού οι μισθολογικές αυξήσεις

Με την προσοχή στραμμένη στις μελλοντικές κινήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για τη νομισματική πολιτική, οι μισθολογικές αυξήσεις αναμένεται να αποτελέσουν μία από τις πιο καθοριστικές παραμέτρους, για την πορεία του πληθωρισμού στη Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ).
Αξιωματούχοι της ΕΚΤ, έχουν επανειλημμένα διαμηνύσει, ότι δεν μπορεί να περάσουμε σε φάση «χαλάρωσης» της επιτοκιακής πολιτικής, αν δεν διασφαλιστεί η συνέχιση της αποπληθωριστικής διαδικασίας που έχει ξεκινήσει.
Έχουν παρέλθει, ήδη, δύο έτη, από τη ραγδαία αύξηση του πληθωρισμού, η οποία διάβρωσε σημαντικά την αγοραστική δύναμη των ευρωπαίων καταναλωτών. Ακολούθως, οι εργαζόμενοι προκειμένου να ανταπεξέλθουν στο υψηλότερο κόστος διαβίωσης, διαπραγματεύτηκαν, όχι μόvo σε ατομικό, αλλά και σε επιχειρησιακό και κλαδικό επίπεδο σημαντικές μισθολογικές αυξήσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (“A forward-looking tracker of negotiated wages in the euro area”, European Central Bank, 2023), η αύξηση των ονομαστικών μισθών, μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων, είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που λαμβάνει υπόψη η ΕΚΤ στις προβλέψεις για τις μισθολογικές αυξήσεις. Ωστόσο, η αύξηση των μισθών, σε περίπτωση που υπερβαίνει το επίπεδο του πληθωρισμού, αυξάνει τον κίνδυνο της σπειροειδούς αύξησης μισθών-τιμών (wage-price spiral). Το φαινόμενο αυτό, παρατηρείται με χρονική υστέρηση, αφού απαιτείται χρόνος, προκειμένου να επηρεάσουν τις τιμές και την οικονομική δραστηριότητα οι μισθολογικές αυξήσεις που προκύπτουν μετά τις διαπραγματεύσεις των συνδικάτων με τις επιχειρήσεις και την πολιτεία. Επιπλέον, σε χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία οι διαδικασίες διαπραγμάτευσης είναι χρονοβόρες, αφού λαμβάνουν χώρα, συνήθως, σε κλαδικό επίπεδο.

Ένας σημαντικός παράγοντας που ενίσχυσε τη δύναμη των εργαζομένων και των συνδικαλιστικών ενώσεων, ώστε να επιδιώξουν μεγαλύτερες μισθολογικές αυξήσεις, είναι το χαμηλό ποσοστό ανεργίας στη ΖτΕ, 6,5%, και η στενότητα στην εύρεση ανθρωπίνου κεφαλαίου σε ορισμένες δεξιότητες. Η Γερμανία, για παράδειγμα, που αποτελεί το βαρόμετρο της ευρωπαϊκής οικονομίας, παρά τους συγκριτικά υψηλούς μισθούς και τις σημαντικές παροχές στους εργαζομένους, αντιμετωπίζει σημαντικές ελλείψεις σε προσωπικό, και δη, σε εξειδικευμένο, όσον αφορά την κάλυψη θέσεων εργασίας στη βιομηχανία. Έτσι, η απασχόληση στη ΖτΕ αυξήθηκε -περισσότερο από το αναμενόμενο- στο τελευταίο τρίμηνο του έτους, κατά 1,3% σε ετήσια βάση, ενώ αντίστοιχα, οι κενές θέσεις εργασίας, αν και βαίνουν μειούμενες από τα μέσα του 2022, εξακολουθούν να διατηρούνται σε υψηλό επίπεδο, 2,7% (Γράφημα 1α).

Από τα τέλη του 2021, έχει καταγραφεί αύξηση των μισθών υπό διαπραγμάτευση. Ωστόσο, στο τελευταίο τρίμηνο του 2023, σημειώθηκε επιβράδυνση του ρυθμού αύξησής τους στο 4,5%, σε ετήσια βάση, από 4,7% στο τρίτο τρίμηνο. Αυτή η εξέλιξη αποτελεί ένα πρώτο σημαντικό στοιχείο (αναμένονται περισσότερα δεδομένα εντός του πρώτου τριμήνου του 2024) για τους υπεύθυνους χάραξης της νομισματικής πολιτικής, οι οποίοι δήλωσαν πρόσφατα, ότι αναμένουν δείγματα μετριασμού των μισθολογικών πιέσεων, προκειμένου να προβούν σε μείωση των επιτοκίων της ΕΚΤ. Η εκτίμηση ότι η μείωση των επιτοκίων από την ΕΚΤ μπορεί να ξεκινήσει από το τέλος του πρώτου εξαμήνου του τρέχοντος έτους, ενισχύεται και από τις δηλώσεις του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Στουρνάρα στις 26/2/2024 (Ομιλία του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος στο Πανεπιστήμιο του Liverpool: "Διδάγματα από την εμπειρία της παρατεταμένης περιόδου μηδενικών επιτοκίων και των μη συμβατικών μέτρων νομισματικής πολιτικής").

Η επιβράδυνση των μισθολογικών αυξήσεων στο τελευταίο τρίμηνο του 2023, σε συνδυασμό με την εκτίμηση ότι οι επιχειρήσεις απορροφούν τμήμα των μισθολογικών αυξήσεων, μέσω χαμηλότερων περιθωρίων κέρδους, έχει ως αποτέλεσμα οι αυξήσεις αυτές να μην μετακυλίονται, μέσω υψηλότερων τιμών, στους καταναλωτές. Συνεπώς αποδυναμώνεται, σημαντικά, η πιθανότητα μίας σπειροειδούς αύξησης μισθών-τιμών, που θα καθιστούσε δυσχερή την αποπληθωριστική διαδικασία . Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί, ότι οι αυξήσεις στους μισθούς, γενικά, παραμένουν πάνω από το επίπεδο του 3%, που έχει θέσει η ΕΚΤ ως συμβατό για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου στόχου πληθωρισμού 2%.

Οι εξελίξεις στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας, σε συνδυασμό με τον προβλεπόμενο ισχνό ρυθμό μεγέθυνσης της ΖτΕ το 2024, θα καθορίσουν τη διάρκεια του τελευταίου σταδίου της αποπληθωριστικής διαδικασίας, που είναι και το πιο δύσκολο. Οι πληθωριστικές πιέσεις φαίνεται να εξασθενούν στη ΖτΕ, και σε αυτή τη διαδικασία οι τιμές της ενέργειας έχουν διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο, όμως σε καμία περίπτωση δεν έχει κερδηθεί η μάχη. Ειδικότερα, ο δομικός πληθωρισμός που εξαιρεί τις ευμετάβλητες τιμές της ενέργειας και των τροφίμων, απέχει αισθητά από τον στόχο του 2% (Γράφημα 1β). Επίσης, οι αποκλίσεις μεταξύ των χωρών, όσον αφορά τα επίπεδα των πληθωρισμών, εξακολουθούν να είναι σημαντικές.

Συμπερασματικά, η συγκράτηση των μισθολογικών αυξήσεων, αποτελεί έναν καταλυτικό παράγοντα στη διαμόρφωση της νομισματικής πολιτικής και μέχρι τώρα τα εισερχόμενα δεδομένα διαμορφώνουν μία εικόνα συγκρατημένης αισιοδοξίας. Ωστόσο, θα πρέπει να υπάρχει αυξημένη επιτήρηση και άλλων παραγόντων, όπως οι γεωπολιτικές εντάσεις και οι εκλογές που αυξάνουν την αβεβαιότητα και ενδεχομένως να οδηγούσαν σε προσωρινή αναθέρμανση των πληθωριστικών πιέσεων. Συνεπώς, η ΕΚΤ αναμένεται να δώσει το σήμα εκκίνησης, αξιολογώντας πρώτα τα εισερχόμενα στοιχεία για το πρώτο τρίμηνο της οικονομίας της ΖτΕ, ενώ ρόλο θα διαδραματίσει και ο χρόνος έναρξης των μειώσεων από τη Fed.

Οι εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία

ΗΠΑ► Το μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed), Michelle Bowman, δήλωσε ότι η απόφαση της κεντρικής τράπεζας να διατηρήσει το επιτόκιο αναφοράς στο εύρος 5,25%-5,50%, είναι σωστή, όσο εγκυμονούν κίνδυνοι που μπορούν να ανακόψουν τη μείωση του πληθωρισμού ή ακόμη και να προκαλέσουν αναθέρμανση. Χαρακτηριστικά ανέφερε, ότι θα πρέπει να αποφευχθεί μία πρόωρη μείωση των επιτοκίων. Παράλληλα, οριακά χαμηλότερα αναθεωρήθηκε στη δεύτερη εκτίμηση η ανάπτυξη των ΗΠΑ στο τέταρτο τρίμηνο, κατά 3,2% σε ετησιοποιημένη βάση (Γράφημα 3α), από 3,3% στην αρχική μέτρηση. Αναμφίβολα, η αναθεώρηση επιβεβαιώνει ότι τα νέα εισερχόμενα στοιχεία για την οικονομία, θα αναδείξουν την κατάλληλη πορεία για την νομισματική πολιτική και θα δώσουν τη δυνατότητα για σταδιακή μείωση των επιτοκίων. Τέλος, ο δείκτης προσωπικών καταναλωτικών δαπανών (PCE), που παρακολουθεί η Fed, ενισχύθηκε στη δεύτερη μέτρηση κατά 0,1%, στο 1,8% το τελευταίο τρίμηνο του έτους.

ΖτΕ► Εν αναμονή της επόμενης συνεδρίασης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), οι ιθύνοντες χάραξης πολιτικής διαμηνύουν ότι δεν έχει έρθει ακόμα η στιγμή για μείωση των επιτοκίων. Μάλιστα, η πρόεδρος της ΕΚΤ, Christine Lagarde, σε παρέμβασή της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανέφερε ότι πρωταρχικός στόχος της ΕΚΤ είναι η σταθερότητα των τιμών και το εργαλείο για να επιτευχθεί αυτό είναι τα επιτόκια. Αναμφίβολα, βαρύτητα δίνεται στα εισερχόμενα στοιχεία, με το οικονομικό κλίμα στη ΖτΕ να επιδεινώνεται τον Φεβρουάριο. Συγκεκριμένα, ο δείκτης οικονομικού κλίματος (ESI) υποχώρησε στις 95,4 τον Φεβρουάριο, από 96,1 μονάδες τον προηγούμενο μήνα.

Διεθνής Οικονομία► Με την οικονομία του Ην. Βασιλείου να διολισθαίνει σε τεχνική ύφεση (δύο διαδοχικά τρίμηνα με αρνητική ανάπτυξη), στο δεύτερο εξάμηνο του 2023, η κεντρική τράπεζα του Ην. Βασιλείου (ΒοΕ) αναμένει ότι ο πληθωρισμός θα μειωθεί περαιτέρω από το 4% του Ιανουαρίου και θα φθάσει προσωρινά στο στόχο του 2%, εντός του δεύτερου τριμήνου του τρέχοντος έτους, πριν αυξηθεί και πάλι τα δύο τελευταία τρίμηνα του 2024. Σύμφωνα με το μέλος του διοικητικού συμβουλίου της BoE, Catherine Mann, οι έχοντες υψηλότερα εισοδήματα, οι οποίοι δεν έχουν επιβαρυνθεί πολύ από τη μεγάλη αύξηση των επιτοκίων, εξακολουθούν να δαπανούν για ακριβές καταναλωτικές συνήθειες, όπως ταξίδια, φαγητό και διασκέδαση. Ως αποτέλεσμα η καταναλωτική δαπάνη δεν έχει υποχωρήσει πολύ και δυσχεραίνει τη συγκράτηση των πληθωριστικών πιέσεων, παρά τη μείωση των τιμών του φυσικού αερίου. Στην Ιαπωνία, ο πληθωρισμός τον Ιανουάριο επιβραδύνθηκε για τρίτο συνεχόμενο μήνα, παρουσιάζοντας αύξηση 2,2%, από 2,6% τον Δεκέμβριο, υπερβαίνοντας, όμως, τις προβλέψεις της αγοράς για άνοδο κατά 1,9%, ενώ ο δομικός πληθωρισμός επιβραδύνθηκε στο 2%.

Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες και οι αγορές ομολόγων

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου του Σικάγου, οι συνολικές καθαρές τοποθετήσεις (αγορές μείον πωλήσεις), στην ισοτιμία του ευρώ με το δολάριο, διατηρήθηκαν θετικές, την εβδομάδα που έληξε στις 23 Φεβρουαρίου. Οι θετικές θέσεις (υπέρ του ευρώ, ‟long”) αυξήθηκαν κατά 15.178 συμβόλαια, με αποτέλεσμα οι συνολικές καθαρές θέσεις να διαμορφωθούν στα 68.016 συμβόλαια, από 52.838 συμβόλαια, την προηγούμενη εβδομάδα.

Σταθεροποιητικές τάσεις παρατηρούνται στη συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου, με την ισοτιμία, στις 29 Φεβρουαρίου, να βρίσκεται στο 1,085 €/$ (Πίνακας 1), εν αναμονή των ανακοινώσεων για τον πληθωρισμό σε ΗΠΑ και ΖτΕ. Επιπλέον, ο δείκτης δολαρίου DXY, που μετρά το αμερικανικό νόμισμα έναντι άλλων σημαντικών νομισμάτων, παραμένει σε υψηλά επίπεδα, 103,86, με την ανθεκτικότητα της οικονομίας να αποτελεί ανοδικό παράγοντα για το δολάριο.

Ελαφρώς ανοδικές τάσεις καταγράφονται στην ομολογιακή αγορά των ΗΠΑ, με την απόδοση του 10ετούς ομολόγου να ανέρχεται στο 4,28%, στις 29 Φεβρουαρίου, εν αναμονή των νέων εισερχόμενων στοιχείων για τον πληθωρισμό, ενώ το 2ετές κινείται υψηλότερα, στο 4,66%. Στη ΖτΕ, παρατηρούνται σταθεροποιητικές τάσεις στις αποδόσεις των ομολόγων, με τους αξιωματούχους της ΕΚΤ να αναμένουν τα νέα στοιχεία για την οικονομία της ΖτΕ. Ενδεικτικά, η απόδοση του 10ετούς γερμανικού ομολόγου ανήλθε στο 2,46% (Πίνακας 2), στις 29 Φεβρουαρίου. Τέλος, η διαφορά απόδοσης μεταξύ του 10ετούς ομολόγου της Ελλάδας και του 10ετούς ομολόγου της Γερμανίας (spread) βρίσκεται στις 103 μ.β., ενώ του 10ετούς ιταλικού ομολόγου στις 142 μ.β.

www.bankingnews.gr