Περισσότερα όπλα, λιγότερο βούτυρο…
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden, ο οποίος εδώ και καιρό δείχνει σημάδια παρακμής, θα τελειώσει επίσημα σε πέντε μήνες - αν όχι νωρίτερα.
Το φαβορί για να τον διαδεχθεί, ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών Donald Trump, κάνει συχνά λόγο για απομάκρυνση από την Ευρώπη.
Στο μεταξύ, στη Γηραιά Ήπειρο, οι κυβερνήσεις καταρρέουν, οι χώρες διχάζονται και η οικονομία της ευρωζώνης είναι… χάος.
Θα μπορούσε κανείς να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι είναι καιρός η ΕΕ να αρχίσει να σχεδιάζει μια στρατηγική εξόδου από τον πόλεμο εναντίον της Ρωσίας.
Ωστόσο, το ζήτημα είναι ότι, αν οι ηγέτες του μπλοκ ήταν σε θέση να αντιληφθούν τη σοβαρότητα της κατάστασης και να δράσουν, πιθανότατα θα είχαν αποδράσει από την παγίδα στην οποία έχουν πέσει μέσα εδώ και πολύ καιρό - ή δεν θα είχαν εμπλακεί ποτέ σε αυτό το παιχνίδι.
Αντίθετα, συνέχισαν να σκάβουν βαθύτερα τον λάκκο τους…
Οι διπλωμάτες της ΕΕ πέρασαν τις τελευταίες εβδομάδες σαμποτάροντας τις προσπάθειες του Ούγγρου πρωθυπουργού Victor Orban για ειρήνευση.
Στην πρώτη του σύνοδο, το νεοεκλεγμένο κοινοβούλιο συνέταξε ένα πολεμικό κείμενο, διατυπώνοντας σκληροπυρηνικά αιτήματα, όπως άρση περιορισμών για τη χρήση δυτικών οπλικών συστημάτων από τους Ουκρανούς μακριά από τη γραμμή του μετώπου και εντός ρωσικού εδάφους.
Επίσης, επέλεξε ξανά ως πρόεδρο της Κομισιόν τη φιλοπόλεμη Ursula von der Leyen.
Εν προκειμένω αξίζει να αναφερθούμε στην επικεφαλής του εκτελεστικού βραχίονα της ΕΕ, που εργάστηκε υπερωρίες προκειμένου να ψαρέψει τις απαιτούμενες ευρωβουλευτικές ψήφους για να τύχει μιας δεύτερης πενταετούς θητείας.
Σύμφωνα με το Politico, πρώτος και κύριος στόχος της Γερμανίδας πολιτικού είναι η διάθεση τεράστιων ποσών για την εκ νέου εκβιομηχάνιση και τον επανεξοπλισμό της ΕΕ.
Ανεξήγητο είναι ποιος θα πληρώσει τον λογαριασμό για τα φιλόδοξα αυτά σχέδια.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα συνεχίζουν να εξετάζουν τη δυνατότητα έκδοσης ευρωομολόγων για τη χρηματοδότηση της αγοράς ή της κατασκευής όπλων - μια ιδέα που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν εκτός ορίων.
Πιθανό «θαύμα»
Σύμφωνα με το Euractiv, «αυτό το θαύμα συνέβη κατά τη διάρκεια της κρίσης της ευρωζώνης, όταν η ΕΕ δημιούργησε ένα νομικό μέσο, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, που μπορεί να εκδίδει ομόλογα, με τη δυνατότητα δανεισμού να αγγίζει τα 440 δισ. ευρώ.
Με την πανδημία COVID, το θαύμα αυτό επαναλήφθηκε, καθώς η ΕΕ συνέστησε το Ταμείο Ανάκαμψης, που χρηματοδοτήθηκε μέσω έκδοσης κοινού χρέους, και το οποίο παρουσιάζει δύναμη πυρός 750 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Η ίδια γραμμή σκέψης ενέπνευσε τους Ευρωπαίους πολιτικούς να χρηματοδοτήσουν την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της ΕΕ, μετά από χρόνια παραμέλησης, όταν θεωρήθηκε ότι ο πόλεμος ήταν παρελθόν ή ότι ο θείος Sam θα προστάτευε ες αεί την ΕΕ.
Η Πρωθυπουργός της Εσθονίας (νυν Ύπατος Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για Εξωτερικές Υποθέσεις και Πολιτική Ασφάλειας) Kaja Kallas τόνισε τον Δεκέμβριο την ανάγκη έκδοσης αμυντικών ομολόγων, με στόχο την αναχαίτιση της ρωσικής επιθετικότητας, που προσώρας ξεσπά μόνον στην Ουκρανία…
Μιλώντας στο ετήσιο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας στις 30 Νοεμβρίου, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel είπε ότι τα επόμενα 10 χρόνια τα κράτη μέλη της ΕΕ θα πρέπει να προβούν σε αμυντικές επενδύσεις ύψους 600 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Είπε επίσης ότι τα ευρωπαϊκά αμυντικά ομόλογα θα αποτελέσουν μια ελκυστική κατηγορία ενεργητικού.
Παρεμπιπτόντως, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων τον Ιανουάριο προειδοποίησε ότι οι επενδυτές δεν έχουν επί του παρόντος όρεξη για assets που σχετίζονται με την άμυνα.
Μερικές εβδομάδες αργότερα, ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron επανέφερε το θέμα στην επικαιρότητα, λέγοντας σε επενδυτές στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός ότι η Ευρώπη πρέπει να καταφύγει σε κοινό χρέος για να χρηματοδοτήσει προτεραιότητές της όπως η άμυνα.
Ποιος δεν αγαπά τα «θαύματα;»
Υπάρχουν, όμως, ορισμένα ζητήματα: το μπλοκ μαστίζεται από οικονομικές δυσκολίες, οι κυβερνήσεις καταρρέουν, ενώ υπάρχει μεγάλη κοινωνική αναταραχή για μια σειρά από ζητήματα: από τη μετανάστευση μέχρι την οικονομία.
Διαπιστώνεται επίσης έλλειψη στρατιωτικού ανθρώπινου δυναμικού.
Σύμφωνα με διπλωμάτη που επικαλείται το Politico, και του οποίου το όνομα δεν αποκαλύπτει, «Ό,τι κοστίζει, για παράδειγμα, η άμυνα της Ουκρανίας, θα αποδειχθεί μείζον πρόβλημα κατά τη δεύτερη θητεία της Von der Leyen».
Παρότι η Von der Leyen πετάει νούμερα, π.χ. 500 δισεκατομμύρια την επόμενη δεκαετία, διπλωμάτης είπε: «Δεν είδαμε υπολογιστικά φύλλα, δεν είδαμε λεπτομέρειες, αυτά είναι χρήματα στον αέρα».
Περισσότερες λεπτομέρειες είναι πιθανό να δουν σύντομα το φως της δημοσιότητας καθώς η Von der Leyen σχεδιάζει να διορίσει έναν Επίτροπο Άμυνας, ο οποίος θα παρουσιάσει μια Λευκή Βίβλο για το μέλλον των ευρωπαϊκών προσπαθειών στρατιωτικοποίησης εντός 100 ημερών.
Το πραγματικό ερώτημα είναι αν η Γερμανία θα ακολουθήσει οποιοδήποτε σχέδιο ευρωομολόγων.
Ο ιστορικά αντιδημοφιλής καγκελάριος Olaf Scholz παραμένει αντίθετος στην έκδοση αμυντικών ομολόγων.
Σύμφωνα με όσα υποστηρίζει, η ΕΕ διαθέτει ήδη διάφορα ερευνητικά και βιομηχανικά κονδύλια για την υποστήριξη της αμυντικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών και των αμυντικών εταιρειών.
Για παράδειγμα, η Πολωνία, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία μόλις υπέγραψαν μια επιστολή προθέσεων, βάσει της οποίας προβλέπεται η από κοινού ανάπτυξη πυραύλων κρουζ μεγάλου βεληνεκούς.
Η Πολωνία και η Γερμανία ήταν μεταξύ εκείνων των χωρών που «απαλλάχθηκαν» από τους πυραύλους τους τη δεκαετία του 1990, μετά τη συνθήκη του 1987 για τις πυρηνικές δυνάμεις μέσου βεληνεκούς.
Ωστόσο, αυτή η συμφωνία έληξε το 2019, αφού ο τότε πρόεδρος Donald Trump αποφάσισε να την εγκαταλείψει.
Οι ΗΠΑ συμφωνούν να καλύψουν τη Γερμανία όπου οι αμερικανικοί πύραυλοι μεγάλου βεληνεκούς θα αναπτυχθούν εκ περιτροπής το 2026 ως προσωρινή λύση.
Ενώ ο Scholz μιλά για συμφωνίες όπως η κοινή ανάπτυξη πυραύλων κρουζ μεγάλου βεληνεκούς, οι Ατλαντιστές τον πιέζουν να κάνει περισσότερα.
Οπότε είναι θέμα χρόνου να ενδώσει…
Ενδεικτικά αξίζει να θυμηθούμε πως το φθινόπωρο του 2022 αντιστεκόταν στην αποστολή περισσότερων βαρέων όπλων στην Ουκρανία, αλλά κατόπιν υπαναχώρησε.
Μετά από μερικές εβδομάδες, δεσμεύτηκε να στηρίξει την Ουκρανία «για όσο χρόνο χρειαστεί».
Υποχώρησε επίσης στα τανκς Leopard αφού πρώτα προσποιήθηκε πως αντιστεκόταν.
Από την άλλη πλευρά, οι πύραυλοι Taurus δεν έχουν ακόμη σταλεί στην Ουκρανία.
Βέβαια, η έκδοση του ευρωομολόγου αρχίζει να θυμίζει αυτές τις προηγούμενες εκστρατείες πίεσης.
Μόλις πριν από τέσσερις μήνες η ιδέα θεωρούνταν «ριζοσπαστική», τώρα η Γερμανία θεωρείται το κύριο εμπόδιο.
Ως γνωστόν, το Βερολίνο αντιμετωπίζει τους δικούς του δημοσιονομικούς περιορισμούς, αλλά η ανεπαρκής αύξηση των στρατιωτικών δαπανών «καλλιεργεί το έδαφος για περαιτέρω συγκρούσεις με τους διεθνείς εταίρους της Γερμανίας, ιδιαίτερα την Ουάσιγκτον, τους επόμενους μήνες».
Από την άλλη πλευρά, οποιοδήποτε σχέδιο ευρωομολόγου θα ενίσχυε μόνο πολιτικές απειλές για το «κέντρο» στη Γερμανία, όπως η Εναλλακτική για τη Γερμανία και η Sahra Wagenknecht που θέλουν να αποκαταστήσουν τους δεσμούς με τη Ρωσία.
Θα μπορούσε μια εκλογή Trump να προωθήσει τους στόχους της Von Der Leyen;
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο Trump, στην πραγματικότητα, δεν υπονόμευσε τη συμμαχία του ΝΑΤΟ ως πρόεδρος.
Άλλωστε, διόρισε αξιωματούχους της CIA και νεοσυντηρητικούς για τη διαχείριση της εξωτερικής πολιτικής του - αν και υπάρχει ελπίδα ότι αυτό θα αλλάξει σε ένα δεύτερο γύρο.
Σημειώνεται πως η μετατόπιση της αμερικανικής εστίασης από την Ευρώπη στον Ειρηνικό μεθοδεύεται από τους Δημοκρατικούς εδώ και καιρό.
Και μπορεί να είναι μη ρεαλιστικό και επικίνδυνο σχέδιο, αλλά είναι μια στρατηγική.
Το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS) είχε δημοσιεύσει άρθρο στο Foreign Affairs σχετικά με το πώς η Ευρώπη πρέπει να ηγηθεί στον αγώνα ενάντια στη Ρωσία, ώστε οι ΗΠΑ να επικεντρωθούν στην Κίνα:
Αυτή η περίπλοκη πραγματικότητα απαιτεί από τους συμμάχους των ΗΠΑ, ειδικά στην Ευρώπη, να αναλάβουν περισσότερες πρωτοβουλίες για τον περιορισμό της Ρωσίας.
Άλλωστε, η Ευρώπη έχει επιδείξει πολιτική και οικονομική ανθεκτικότητα απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα.
Όμως, ας μη γελιόμαστε, στρατιωτικά, η ήπειρος παραμένει εξαρτημένη από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αυτή η δυναμική θα αλλάξει, λοιπόν, εν μέρει επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να δεσμεύσουν περισσότερους από τους πόρους τους στην Ασία.
Η αύξηση των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών από την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.
Το 2023, 11 μέλη του ΝΑΤΟ πέτυχαν τον στόχο των δαπανών τους, διαθέτοντας τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ για την εθνική άμυνα, από μόλις επτά μέλη το 2022.
Τα υπόλοιπα πρέπει να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους.
Η Ευρώπη πρέπει επίσης να επιλύσει το πρόβλημα του συντονισμού.
Αυτή τη στιγμή, οι Ηνωμένες Πολιτείες συντονίζουν περισσότερους από 25 στρατούς στην Ευρώπη.
Ενώ πρέπει να συνεχίσει να το κάνει αυτό βραχυπρόθεσμα, πρέπει να πιέσει μεμονωμένες ευρωπαϊκές χώρες και την Ευρωπαϊκή Ένωση να αναλάβουν αυτόν τον ρόλο και να δημιουργήσουν έναν ισχυρότερο ευρωπαϊκό πυλώνα στο ΝΑΤΟ.
Γραφειοκρατία
Από πολλές απόψεις, η ευρωπαϊκή γραφειοκρατία έχει ήδη αλλάξει με μικρούς αλλά θεμελιώδεις τρόπους, προκειμένου να ανακατευθύνει τα χρήματα προς τον πόλεμο.
Σύμφωνα με την Equal Times: «Το 2023, υπήρξε σημαντική αύξηση στις στρατιωτικές δαπάνες παγκοσμίως, αλλά κυρίως στην Ευρώπη.
Στην Ισπανία, για παράδειγμα, αυξήθηκαν κατά 24% και στη Φινλανδία κατά 36%.
Αν συγκρίνουμε το τώρα με το 2013, οι ευρωπαϊκές χώρες μέλη του ΝΑΤΟ ξοδεύουν 30% περισσότερα» λέει ο Pere Ortega, ερευνητής στο Centre Delàs for Peace Studies που εδρεύει στη Βαρκελώνη, και το οποίο επικρίνει τα μέτρα που εγκρίθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την προώθηση στρατιωτικών δαπανών, όπως η απαλλαγή από τον ΦΠΑ για την αγορά όπλων ή η αλλαγή των κανονισμών της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για να της επιτραπεί η χρηματοδότηση βιομηχανικών έργων στον στρατιωτικό τομέα.
Και σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR), ο αριθμός των χωρών που πληρούν τον στόχο του 2% έχει αυξηθεί από 3 σε 23 από το 2014:
Το πρόβλημα τώρα είναι ότι μεμονωμένα κράτη αντιμετωπίζουν δημοσιονομικούς περιορισμούς.
«Περισσότερα όπλα, λιγότερο βούτυρο»
Οι ηγέτες της ΕΕ είναι αποφασισμένοι να επιβάλουν εκ νέου λιτότητα στις χώρες του μπλοκ, αρχής γενομένης από το 2025.
Πρόκειται για επιστροφή στα ετήσια όρια του 3% του ΑΕΠ για τα ελλείμματα και του 60% για το δημόσιο χρέος, τα οποία ανεστάλησαν ως απάντηση στην πανδημία Covid-19.
Αυτοί οι κανόνες θα καταστήσουν σχεδόν αδύνατη τη δαπάνη μεγαλύτερων ποσών για την άμυνα, χωρίς να μειώσουν πλήρως το κράτος προνοίας.
Ακόμη και χωρίς να ληφθούν υπόψη οι αυξημένες αμυντικές δαπάνες, οι προοπτικές είναι δυσοίωνες:
Πώς, λοιπόν, να συμβιβαστεί ο στόχος μιας αμυντικής ένωσης και της εκ νέου στρατιωτικοποίησης με τα σχέδια λιτότητας;
Μερικές δυνατότητες:
Γίνεται λόγος για εξαιρέσεις από τους κανόνες χρέους για αμυντικές δαπάνες.
Το Bloomberg ανέφερε τον Μάρτιο ότι αξιωματούχοι και επενδυτές της ΕΕ χρησιμοποιούν τους δημοσιονομικούς κανόνες προκειμένου να πιέσουν για ένα πρόγραμμα ομολόγων σε όλη την ΕΕ που θα αποφέρει στους επενδυτές μεγάλα κέρδη, ενώ θα επιτρέψει στο μπλοκ να αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες, χωρίς μεμονωμένα έθνη να αναλάβουν περισσότερο χρέος.
Μια τρίτη επιλογή είναι η ΕΕ να εγκαταλείψει τον πόλεμο εναντίον της Ρωσίας, να σταματήσει να υποστηρίζει τους Ναζί, να σταματήσει τη φετιχοποίηση της λιτότητας και να ξαναχτίσει τις οικονομίες της επιστρέφοντας στην πραγματικότητα.
Το μεγάλο ερώτημα παραμένει εάν η Γερμανία θα συμμετάσχει στο πρόγραμμα ομολόγων της ΕΕ.
Σίγουρο είναι πως το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο δεν θα αντιταχθεί αυτή τη φορά.
Η θέα από το εξωτερικό
Φωνές από τη Μόσχα, τη Βουδαπέστη και το Βελιγράδι προειδοποιούν ότι η πορεία της ΕΕ σε αυτόν τον δρόμο αυξάνει την πιθανότητα πολέμου και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι αυτό θέλουν οι Βρυξέλλες.
Η Μόσχα καταγράφει τα σχέδια της Von der Leyen και προετοιμάζεται ανάλογα, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου Dmitry Peskov:
«[Επιβεβαιώνει] τη γενική στάση των ευρωπαϊκών κρατών για στρατιωτικοποίηση, κλιμάκωση της έντασης, αντιπαράθεση και εξάρτηση από μεθόδους αντιπαράθεσης στην εξωτερική τους πολιτική», είπε ο Peskov. «Όλα είναι αρκετά προφανή εδώ».
Ο Ούγγρος Πρωθυπουργός Victor Orban, τον οποίο η ΕΕ επιπλήττει παιδαριωδώς επειδή μίλησε για ειρήνη με τους παγκόσμιους ηγέτες, συνεχίζει να προειδοποιεί για τα επίπεδα αυταπάτης στις Βρυξέλλες.
«Συνεχίζουν να στέλνουν χρήματα του ευρωπαϊκού λαού στην Ουκρανία, έχουν πυροβολήσει τις ευρωπαϊκές εταιρείες με κυρώσεις, έχουν ανεβάσει τον πληθωρισμό και έχουν δυσκολέψει τη διαβίωση εκατομμυρίων Ευρωπαίων πολιτών».
Ο Πρόεδρος της Σερβίας Aleksandar Vuscic επανέλαβε αυτές τις σκέψεις σε πρόσφατη συνέντευξή του στο τηλεοπτικό κανάλι Pink: «Η Δύση θα ήθελε να διεξαγάγει πόλεμο μέσω κάποιου άλλου, επενδύοντας χρήματα και ούτω καθεξής, αλλά αυτή τη στιγμή δεν είναι έτοιμη [για μια άμεση σύγκρουση με τη Ρωσία].
Ήδη προετοιμάζονται για μια σύγκρουση και μάλιστα πολύ πιο γρήγορα από ό,τι θα ήθελαν κάποιοι, από κάθε άποψη.
Γνωρίζουμε από τις στρατιωτικές προετοιμασίες πώς πάνε.
Και θέλω να σας πω ότι ετοιμάζονται για στρατιωτική σύγκρουση».
www.bankingnews.gr
Το φαβορί για να τον διαδεχθεί, ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών Donald Trump, κάνει συχνά λόγο για απομάκρυνση από την Ευρώπη.
Στο μεταξύ, στη Γηραιά Ήπειρο, οι κυβερνήσεις καταρρέουν, οι χώρες διχάζονται και η οικονομία της ευρωζώνης είναι… χάος.
Θα μπορούσε κανείς να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι είναι καιρός η ΕΕ να αρχίσει να σχεδιάζει μια στρατηγική εξόδου από τον πόλεμο εναντίον της Ρωσίας.
Ωστόσο, το ζήτημα είναι ότι, αν οι ηγέτες του μπλοκ ήταν σε θέση να αντιληφθούν τη σοβαρότητα της κατάστασης και να δράσουν, πιθανότατα θα είχαν αποδράσει από την παγίδα στην οποία έχουν πέσει μέσα εδώ και πολύ καιρό - ή δεν θα είχαν εμπλακεί ποτέ σε αυτό το παιχνίδι.
Αντίθετα, συνέχισαν να σκάβουν βαθύτερα τον λάκκο τους…
Οι διπλωμάτες της ΕΕ πέρασαν τις τελευταίες εβδομάδες σαμποτάροντας τις προσπάθειες του Ούγγρου πρωθυπουργού Victor Orban για ειρήνευση.
Στην πρώτη του σύνοδο, το νεοεκλεγμένο κοινοβούλιο συνέταξε ένα πολεμικό κείμενο, διατυπώνοντας σκληροπυρηνικά αιτήματα, όπως άρση περιορισμών για τη χρήση δυτικών οπλικών συστημάτων από τους Ουκρανούς μακριά από τη γραμμή του μετώπου και εντός ρωσικού εδάφους.
Επίσης, επέλεξε ξανά ως πρόεδρο της Κομισιόν τη φιλοπόλεμη Ursula von der Leyen.
Εν προκειμένω αξίζει να αναφερθούμε στην επικεφαλής του εκτελεστικού βραχίονα της ΕΕ, που εργάστηκε υπερωρίες προκειμένου να ψαρέψει τις απαιτούμενες ευρωβουλευτικές ψήφους για να τύχει μιας δεύτερης πενταετούς θητείας.
Σύμφωνα με το Politico, πρώτος και κύριος στόχος της Γερμανίδας πολιτικού είναι η διάθεση τεράστιων ποσών για την εκ νέου εκβιομηχάνιση και τον επανεξοπλισμό της ΕΕ.
Ανεξήγητο είναι ποιος θα πληρώσει τον λογαριασμό για τα φιλόδοξα αυτά σχέδια.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα συνεχίζουν να εξετάζουν τη δυνατότητα έκδοσης ευρωομολόγων για τη χρηματοδότηση της αγοράς ή της κατασκευής όπλων - μια ιδέα που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν εκτός ορίων.
Πιθανό «θαύμα»
Σύμφωνα με το Euractiv, «αυτό το θαύμα συνέβη κατά τη διάρκεια της κρίσης της ευρωζώνης, όταν η ΕΕ δημιούργησε ένα νομικό μέσο, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, που μπορεί να εκδίδει ομόλογα, με τη δυνατότητα δανεισμού να αγγίζει τα 440 δισ. ευρώ.
Με την πανδημία COVID, το θαύμα αυτό επαναλήφθηκε, καθώς η ΕΕ συνέστησε το Ταμείο Ανάκαμψης, που χρηματοδοτήθηκε μέσω έκδοσης κοινού χρέους, και το οποίο παρουσιάζει δύναμη πυρός 750 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Η ίδια γραμμή σκέψης ενέπνευσε τους Ευρωπαίους πολιτικούς να χρηματοδοτήσουν την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της ΕΕ, μετά από χρόνια παραμέλησης, όταν θεωρήθηκε ότι ο πόλεμος ήταν παρελθόν ή ότι ο θείος Sam θα προστάτευε ες αεί την ΕΕ.
Η Πρωθυπουργός της Εσθονίας (νυν Ύπατος Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για Εξωτερικές Υποθέσεις και Πολιτική Ασφάλειας) Kaja Kallas τόνισε τον Δεκέμβριο την ανάγκη έκδοσης αμυντικών ομολόγων, με στόχο την αναχαίτιση της ρωσικής επιθετικότητας, που προσώρας ξεσπά μόνον στην Ουκρανία…
Μιλώντας στο ετήσιο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας στις 30 Νοεμβρίου, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel είπε ότι τα επόμενα 10 χρόνια τα κράτη μέλη της ΕΕ θα πρέπει να προβούν σε αμυντικές επενδύσεις ύψους 600 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Είπε επίσης ότι τα ευρωπαϊκά αμυντικά ομόλογα θα αποτελέσουν μια ελκυστική κατηγορία ενεργητικού.
Παρεμπιπτόντως, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων τον Ιανουάριο προειδοποίησε ότι οι επενδυτές δεν έχουν επί του παρόντος όρεξη για assets που σχετίζονται με την άμυνα.
Μερικές εβδομάδες αργότερα, ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron επανέφερε το θέμα στην επικαιρότητα, λέγοντας σε επενδυτές στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός ότι η Ευρώπη πρέπει να καταφύγει σε κοινό χρέος για να χρηματοδοτήσει προτεραιότητές της όπως η άμυνα.
Ποιος δεν αγαπά τα «θαύματα;»
Υπάρχουν, όμως, ορισμένα ζητήματα: το μπλοκ μαστίζεται από οικονομικές δυσκολίες, οι κυβερνήσεις καταρρέουν, ενώ υπάρχει μεγάλη κοινωνική αναταραχή για μια σειρά από ζητήματα: από τη μετανάστευση μέχρι την οικονομία.
Διαπιστώνεται επίσης έλλειψη στρατιωτικού ανθρώπινου δυναμικού.
Σύμφωνα με διπλωμάτη που επικαλείται το Politico, και του οποίου το όνομα δεν αποκαλύπτει, «Ό,τι κοστίζει, για παράδειγμα, η άμυνα της Ουκρανίας, θα αποδειχθεί μείζον πρόβλημα κατά τη δεύτερη θητεία της Von der Leyen».
Παρότι η Von der Leyen πετάει νούμερα, π.χ. 500 δισεκατομμύρια την επόμενη δεκαετία, διπλωμάτης είπε: «Δεν είδαμε υπολογιστικά φύλλα, δεν είδαμε λεπτομέρειες, αυτά είναι χρήματα στον αέρα».
Περισσότερες λεπτομέρειες είναι πιθανό να δουν σύντομα το φως της δημοσιότητας καθώς η Von der Leyen σχεδιάζει να διορίσει έναν Επίτροπο Άμυνας, ο οποίος θα παρουσιάσει μια Λευκή Βίβλο για το μέλλον των ευρωπαϊκών προσπαθειών στρατιωτικοποίησης εντός 100 ημερών.
Το πραγματικό ερώτημα είναι αν η Γερμανία θα ακολουθήσει οποιοδήποτε σχέδιο ευρωομολόγων.
Ο ιστορικά αντιδημοφιλής καγκελάριος Olaf Scholz παραμένει αντίθετος στην έκδοση αμυντικών ομολόγων.
Σύμφωνα με όσα υποστηρίζει, η ΕΕ διαθέτει ήδη διάφορα ερευνητικά και βιομηχανικά κονδύλια για την υποστήριξη της αμυντικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών και των αμυντικών εταιρειών.
Για παράδειγμα, η Πολωνία, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία μόλις υπέγραψαν μια επιστολή προθέσεων, βάσει της οποίας προβλέπεται η από κοινού ανάπτυξη πυραύλων κρουζ μεγάλου βεληνεκούς.
Η Πολωνία και η Γερμανία ήταν μεταξύ εκείνων των χωρών που «απαλλάχθηκαν» από τους πυραύλους τους τη δεκαετία του 1990, μετά τη συνθήκη του 1987 για τις πυρηνικές δυνάμεις μέσου βεληνεκούς.
Ωστόσο, αυτή η συμφωνία έληξε το 2019, αφού ο τότε πρόεδρος Donald Trump αποφάσισε να την εγκαταλείψει.
Οι ΗΠΑ συμφωνούν να καλύψουν τη Γερμανία όπου οι αμερικανικοί πύραυλοι μεγάλου βεληνεκούς θα αναπτυχθούν εκ περιτροπής το 2026 ως προσωρινή λύση.
Ενώ ο Scholz μιλά για συμφωνίες όπως η κοινή ανάπτυξη πυραύλων κρουζ μεγάλου βεληνεκούς, οι Ατλαντιστές τον πιέζουν να κάνει περισσότερα.
Οπότε είναι θέμα χρόνου να ενδώσει…
Ενδεικτικά αξίζει να θυμηθούμε πως το φθινόπωρο του 2022 αντιστεκόταν στην αποστολή περισσότερων βαρέων όπλων στην Ουκρανία, αλλά κατόπιν υπαναχώρησε.
Μετά από μερικές εβδομάδες, δεσμεύτηκε να στηρίξει την Ουκρανία «για όσο χρόνο χρειαστεί».
Υποχώρησε επίσης στα τανκς Leopard αφού πρώτα προσποιήθηκε πως αντιστεκόταν.
Από την άλλη πλευρά, οι πύραυλοι Taurus δεν έχουν ακόμη σταλεί στην Ουκρανία.
Βέβαια, η έκδοση του ευρωομολόγου αρχίζει να θυμίζει αυτές τις προηγούμενες εκστρατείες πίεσης.
Μόλις πριν από τέσσερις μήνες η ιδέα θεωρούνταν «ριζοσπαστική», τώρα η Γερμανία θεωρείται το κύριο εμπόδιο.
Ως γνωστόν, το Βερολίνο αντιμετωπίζει τους δικούς του δημοσιονομικούς περιορισμούς, αλλά η ανεπαρκής αύξηση των στρατιωτικών δαπανών «καλλιεργεί το έδαφος για περαιτέρω συγκρούσεις με τους διεθνείς εταίρους της Γερμανίας, ιδιαίτερα την Ουάσιγκτον, τους επόμενους μήνες».
Από την άλλη πλευρά, οποιοδήποτε σχέδιο ευρωομολόγου θα ενίσχυε μόνο πολιτικές απειλές για το «κέντρο» στη Γερμανία, όπως η Εναλλακτική για τη Γερμανία και η Sahra Wagenknecht που θέλουν να αποκαταστήσουν τους δεσμούς με τη Ρωσία.
Θα μπορούσε μια εκλογή Trump να προωθήσει τους στόχους της Von Der Leyen;
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο Trump, στην πραγματικότητα, δεν υπονόμευσε τη συμμαχία του ΝΑΤΟ ως πρόεδρος.
Άλλωστε, διόρισε αξιωματούχους της CIA και νεοσυντηρητικούς για τη διαχείριση της εξωτερικής πολιτικής του - αν και υπάρχει ελπίδα ότι αυτό θα αλλάξει σε ένα δεύτερο γύρο.
Σημειώνεται πως η μετατόπιση της αμερικανικής εστίασης από την Ευρώπη στον Ειρηνικό μεθοδεύεται από τους Δημοκρατικούς εδώ και καιρό.
Και μπορεί να είναι μη ρεαλιστικό και επικίνδυνο σχέδιο, αλλά είναι μια στρατηγική.
Το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS) είχε δημοσιεύσει άρθρο στο Foreign Affairs σχετικά με το πώς η Ευρώπη πρέπει να ηγηθεί στον αγώνα ενάντια στη Ρωσία, ώστε οι ΗΠΑ να επικεντρωθούν στην Κίνα:
Αυτή η περίπλοκη πραγματικότητα απαιτεί από τους συμμάχους των ΗΠΑ, ειδικά στην Ευρώπη, να αναλάβουν περισσότερες πρωτοβουλίες για τον περιορισμό της Ρωσίας.
Άλλωστε, η Ευρώπη έχει επιδείξει πολιτική και οικονομική ανθεκτικότητα απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα.
Όμως, ας μη γελιόμαστε, στρατιωτικά, η ήπειρος παραμένει εξαρτημένη από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αυτή η δυναμική θα αλλάξει, λοιπόν, εν μέρει επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να δεσμεύσουν περισσότερους από τους πόρους τους στην Ασία.
Η αύξηση των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών από την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.
Το 2023, 11 μέλη του ΝΑΤΟ πέτυχαν τον στόχο των δαπανών τους, διαθέτοντας τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ για την εθνική άμυνα, από μόλις επτά μέλη το 2022.
Τα υπόλοιπα πρέπει να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους.
Η Ευρώπη πρέπει επίσης να επιλύσει το πρόβλημα του συντονισμού.
Αυτή τη στιγμή, οι Ηνωμένες Πολιτείες συντονίζουν περισσότερους από 25 στρατούς στην Ευρώπη.
Ενώ πρέπει να συνεχίσει να το κάνει αυτό βραχυπρόθεσμα, πρέπει να πιέσει μεμονωμένες ευρωπαϊκές χώρες και την Ευρωπαϊκή Ένωση να αναλάβουν αυτόν τον ρόλο και να δημιουργήσουν έναν ισχυρότερο ευρωπαϊκό πυλώνα στο ΝΑΤΟ.
Γραφειοκρατία
Από πολλές απόψεις, η ευρωπαϊκή γραφειοκρατία έχει ήδη αλλάξει με μικρούς αλλά θεμελιώδεις τρόπους, προκειμένου να ανακατευθύνει τα χρήματα προς τον πόλεμο.
Σύμφωνα με την Equal Times: «Το 2023, υπήρξε σημαντική αύξηση στις στρατιωτικές δαπάνες παγκοσμίως, αλλά κυρίως στην Ευρώπη.
Στην Ισπανία, για παράδειγμα, αυξήθηκαν κατά 24% και στη Φινλανδία κατά 36%.
Αν συγκρίνουμε το τώρα με το 2013, οι ευρωπαϊκές χώρες μέλη του ΝΑΤΟ ξοδεύουν 30% περισσότερα» λέει ο Pere Ortega, ερευνητής στο Centre Delàs for Peace Studies που εδρεύει στη Βαρκελώνη, και το οποίο επικρίνει τα μέτρα που εγκρίθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την προώθηση στρατιωτικών δαπανών, όπως η απαλλαγή από τον ΦΠΑ για την αγορά όπλων ή η αλλαγή των κανονισμών της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για να της επιτραπεί η χρηματοδότηση βιομηχανικών έργων στον στρατιωτικό τομέα.
Και σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR), ο αριθμός των χωρών που πληρούν τον στόχο του 2% έχει αυξηθεί από 3 σε 23 από το 2014:
Το πρόβλημα τώρα είναι ότι μεμονωμένα κράτη αντιμετωπίζουν δημοσιονομικούς περιορισμούς.
«Περισσότερα όπλα, λιγότερο βούτυρο»
Οι ηγέτες της ΕΕ είναι αποφασισμένοι να επιβάλουν εκ νέου λιτότητα στις χώρες του μπλοκ, αρχής γενομένης από το 2025.
Πρόκειται για επιστροφή στα ετήσια όρια του 3% του ΑΕΠ για τα ελλείμματα και του 60% για το δημόσιο χρέος, τα οποία ανεστάλησαν ως απάντηση στην πανδημία Covid-19.
Αυτοί οι κανόνες θα καταστήσουν σχεδόν αδύνατη τη δαπάνη μεγαλύτερων ποσών για την άμυνα, χωρίς να μειώσουν πλήρως το κράτος προνοίας.
Ακόμη και χωρίς να ληφθούν υπόψη οι αυξημένες αμυντικές δαπάνες, οι προοπτικές είναι δυσοίωνες:
Πώς, λοιπόν, να συμβιβαστεί ο στόχος μιας αμυντικής ένωσης και της εκ νέου στρατιωτικοποίησης με τα σχέδια λιτότητας;
Μερικές δυνατότητες:
Γίνεται λόγος για εξαιρέσεις από τους κανόνες χρέους για αμυντικές δαπάνες.
Το Bloomberg ανέφερε τον Μάρτιο ότι αξιωματούχοι και επενδυτές της ΕΕ χρησιμοποιούν τους δημοσιονομικούς κανόνες προκειμένου να πιέσουν για ένα πρόγραμμα ομολόγων σε όλη την ΕΕ που θα αποφέρει στους επενδυτές μεγάλα κέρδη, ενώ θα επιτρέψει στο μπλοκ να αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες, χωρίς μεμονωμένα έθνη να αναλάβουν περισσότερο χρέος.
Μια τρίτη επιλογή είναι η ΕΕ να εγκαταλείψει τον πόλεμο εναντίον της Ρωσίας, να σταματήσει να υποστηρίζει τους Ναζί, να σταματήσει τη φετιχοποίηση της λιτότητας και να ξαναχτίσει τις οικονομίες της επιστρέφοντας στην πραγματικότητα.
Το μεγάλο ερώτημα παραμένει εάν η Γερμανία θα συμμετάσχει στο πρόγραμμα ομολόγων της ΕΕ.
Σίγουρο είναι πως το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο δεν θα αντιταχθεί αυτή τη φορά.
Η θέα από το εξωτερικό
Φωνές από τη Μόσχα, τη Βουδαπέστη και το Βελιγράδι προειδοποιούν ότι η πορεία της ΕΕ σε αυτόν τον δρόμο αυξάνει την πιθανότητα πολέμου και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι αυτό θέλουν οι Βρυξέλλες.
Η Μόσχα καταγράφει τα σχέδια της Von der Leyen και προετοιμάζεται ανάλογα, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου Dmitry Peskov:
«[Επιβεβαιώνει] τη γενική στάση των ευρωπαϊκών κρατών για στρατιωτικοποίηση, κλιμάκωση της έντασης, αντιπαράθεση και εξάρτηση από μεθόδους αντιπαράθεσης στην εξωτερική τους πολιτική», είπε ο Peskov. «Όλα είναι αρκετά προφανή εδώ».
Ο Ούγγρος Πρωθυπουργός Victor Orban, τον οποίο η ΕΕ επιπλήττει παιδαριωδώς επειδή μίλησε για ειρήνη με τους παγκόσμιους ηγέτες, συνεχίζει να προειδοποιεί για τα επίπεδα αυταπάτης στις Βρυξέλλες.
«Συνεχίζουν να στέλνουν χρήματα του ευρωπαϊκού λαού στην Ουκρανία, έχουν πυροβολήσει τις ευρωπαϊκές εταιρείες με κυρώσεις, έχουν ανεβάσει τον πληθωρισμό και έχουν δυσκολέψει τη διαβίωση εκατομμυρίων Ευρωπαίων πολιτών».
Ο Πρόεδρος της Σερβίας Aleksandar Vuscic επανέλαβε αυτές τις σκέψεις σε πρόσφατη συνέντευξή του στο τηλεοπτικό κανάλι Pink: «Η Δύση θα ήθελε να διεξαγάγει πόλεμο μέσω κάποιου άλλου, επενδύοντας χρήματα και ούτω καθεξής, αλλά αυτή τη στιγμή δεν είναι έτοιμη [για μια άμεση σύγκρουση με τη Ρωσία].
Ήδη προετοιμάζονται για μια σύγκρουση και μάλιστα πολύ πιο γρήγορα από ό,τι θα ήθελαν κάποιοι, από κάθε άποψη.
Γνωρίζουμε από τις στρατιωτικές προετοιμασίες πώς πάνε.
Και θέλω να σας πω ότι ετοιμάζονται για στρατιωτική σύγκρουση».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών