Ο πληθυσμός των χωρών με τα χαμηλότερα εισοδήματα το 2023 θα αυξηθεί από 0,7 δισεκατομμύρια σε 1,8 δισεκατομμύρια, ενώ ο πληθυσμός των περισσότερων χωρών με υψηλό εισόδημα θα παραμείνει στάσιμος (Διάγραμμα 1).
Ο πληθυσμός της Κίνας θα μειωθεί κατά 0,5 δισεκατομμύρια, ενώ οι ΗΠΑ θα έχουν περισσότερους κατοίκους από την ΕΕ.
Όπως αναφέρει η Oxford Economics σε ανάλυσή της, οι μακροπρόθεσμες δημογραφικές αλλαγές δεν θα αποφευχθούν.
Αλλά μπορεί να προβλεφθεί αρκετά καλά, οπότε οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και οι διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να κατανοήσουν τις πολλές επιπτώσεις στη λήψη στρατηγικών αποφάσεων.
Η αύξηση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας σε όλο τον κόσμο θα μειωθεί δραματικά τις επόμενες δεκαετίες, συμπιέζοντας σοβαρά τη δυνητική αύξηση της παραγωγής. Με βάση τις πιο πρόσφατες προβλέψεις του ΟΗΕ, ο πληθυσμός της ΕΕ σε ηλικία εργασίας θα είναι περίπου 25% χαμηλότερος το 2075 από ό,τι αν συνέχιζε να αυξάνεται με τον ρυθμό του 2023.
Ο πληθυσμός της Ινδίας σε ηλικία εργασίας θα είναι ο μισός από αυτόν που θα ήταν με τον σημερινό ρυθμό.
Οι ΗΠΑ ξεχωρίζουν με σχετικά ευνοϊκά δημογραφικά στοιχεία.
Κλειδί η μετανάστευση
Αλλά, όπως και σε άλλες αγγλοσαξονικές οικονομίες, αυτό εξαρτάται από την υψηλή μετανάστευση.
Οι προσομοιώσεις δείχνουν ότι σύμφωνα με ένα σενάριο «πλήρους ανάπτυξης του Trump», οι νέοι περιορισμοί στη μετανάστευση θα μείωναν το ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά περισσότερο από 1 ποσοστιαία μονάδα μέχρι το 2035, ενώ ένα σενάριο υψηλής μετανάστευσης θα μπορούσε να ενισχύσει το ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες μέχρι το 2050.
Η αναλογία των συνταξιούχων προς τον πληθυσμό σε ηλικία εργασίας θα συνεχίσει να αυξάνεται παντού εν μέσω χαμηλών ποσοστών γεννήσεων και αύξησης του προσδόκιμου ζωής.
Μέχρι το 2060, η αναλογία αυτή θα διπλασιαστεί σχεδόν στην ΕΕ, ενώ στην Κίνα θα υπερτριπλασιαστεί.
Αυτό θα φέρει τα διανεμητικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης στο χείλος του γκρεμού.
«Για να κατανοήσουμε τις προοπτικές ανάπτυξης μιας χώρας, ένα πιο χρήσιμο μέτρο είναι ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, ο οποίος - μαζί με την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας - καθορίζει τη δυνητική αύξηση της παραγωγής.
Ενώ η μελλοντική παραγωγικότητα της εργασίας είναι δύσκολο να προβλεφθεί σε μακροπρόθεσμους ορίζοντες, η αύξηση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας έως το 2050 είναι σε κάποιο βαθμό ήδη προκαθορισμένη από τους σήμερα ζώντες.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΟΗΕ, τα επόμενα 25 χρόνια, η αύξηση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας θα μειωθεί αισθητά σε όλες τις μεγάλες οικονομίες (Διάγραμμα 2). Αυτό επιτείνει τις τάσεις των προηγούμενων δεκαετιών και για πολλές οικονομίες σημαίνει ότι η αύξηση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας θα πέσει κάτω από το μηδέν», σύμφωνα με τους αναλυτές.
Ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος στην παραγωγική ικανότητα των οικονομιών είναι μεγάλος.
Ο πληθυσμός της ΕΕ σε ηλικία εργασίας θα είναι περίπου 25% μικρότερος το 2075 από ό,τι αν συνέχιζε να αυξάνεται με τον ρυθμό του 2023.
Ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας της Ινδίας θα είναι ο μισός από αυτόν που θα ήταν με τον σημερινό ρυθμό. Υπό άλλες συνθήκες, αυτό και μόνο θα σημαίνει ότι η οικονομία της ΕΕ θα είναι σχεδόν 20% μικρότερη, ενώ της Ινδίας περίπου 35%.
Αλλά στην πραγματικότητα, ο αντίκτυπος στη δυνητική παραγωγή είναι πιθανό να είναι μεγαλύτερος, επειδή η επιβράδυνση της αύξησης του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας θα μπορούσε, μακροπρόθεσμα, να προκαλέσει επιβράδυνση της αύξησης των εταιρικών επενδύσεων.
Οι ΗΠΑ αποτελούν αξιοσημείωτη εξαίρεση, καθώς ο ΟΗΕ προβλέπει ότι η αύξηση του πληθυσμού τους σε ηλικία εργασίας θα παραμείνει σχετικά σταθερή έως το 2050, κυρίως χάρη στη συνεχιζόμενη υψηλή μετανάστευση.
Δημοσιονομική κρίση
Η επιβράδυνση της αύξησης του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας οφείλεται στην πτώση των ποσοστών γονιμότητας.
Υπάρχει όμως και μια δεύτερη, ανεξάρτητη δημογραφική τάση που είναι εξίσου σημαντική: η αύξηση της μακροζωίας.
Μαζί, αυτές οι δύο τάσεις προκαλούν αύξηση της αναλογίας των ηλικιωμένων προς τους νέους (Διάγραμμα 3).
Η γήρανση του πληθυσμού είναι ορατή ουσιαστικά σε όλες τις χώρες του κόσμου, αν και η ταχύτητα ποικίλλει σημαντικά.
Αυτό έχει σημαντικές συνέπειες για τα δημόσια οικονομικά, ιδίως για τα συνταξιοδοτικά συστήματα και τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης.
Ενώ σήμερα στην ΕΕ η αναλογία συνταξιούχων προς τον πληθυσμό σε ηλικία εργασίας είναι 1:3, η αναλογία αυτή θα αυξηθεί σε περισσότερο από 1:2 μέχρι το 2050. Στην Κίνα η αναλογία - που σήμερα είναι ακόμη πολύ χαμηλή, 1:5 - θα εκτοξευθεί στο 1:2 έως το 2050 και θα ξεπεράσει το 1:1 έως το 2080, πράγμα που σημαίνει ότι θα υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι ηλικίας άνω των 65 ετών από ό,τι κάτω των 65 ετών.
Είναι σημαντικό ότι οι δημογραφικές προοπτικές της Κίνας έχουν επιδεινωθεί σημαντικά από τις τελευταίες προβλέψεις του ΟΗΕ, κυρίως λόγω των προς τα κάτω αναθεωρήσεων των εκτιμώμενων ποσοστών γονιμότητας.
Αυτό θα αυξήσει την πίεση στο ήδη υποχρηματοδοτούμενο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της Κίνας και θα μπορούσε να παρεμποδίσει τις προσπάθειες εξισορρόπησης της οικονομίας προς μια οικονομία με περισσότερο καταναλωτικό προσανατολισμό.
Αντίθετα, οι αναθεωρήσεις του ΟΗΕ στις δημογραφικές προοπτικές των ΗΠΑ ήταν θετικές, και πάλι εν μέρει χάρη στη μετανάστευση.
Σχόλια αναγνωστών