Το Νέο Ιδίωμα είναι μία ελεγχόμενη γλωσσική εφαρμογή με περιορισμένους ή και ελάχιστους γραμματικούς κανόνες και δραστικά απομειωμένο λεξιλόγιο
Τον Φεβρουάριο του 1905, η γνωστή εφημερίδα New-York Tribune, δημοσιεύει ένα σχόλιο για τα νέα υδραυλικά έργα στην πολιτεία, στο οποίο ο συντάκτης επισημαίνει πως "...δεν είναι αναγκαίο για την πολιτεία να κατασκευάζει υδατοδεξαμενές, υδραγωγεία και συναφή έργα, αλλά απαιτείται απλώς να συγκεντρώνει σχέδια για την προστασία των βιομηχανοστασίων σε παρόχθιες ζώνες αποφεύγοντας τις παράπλευρες απώλειες (collateral damage)".
Με την εμπλοκή των Αμερικανών πάντως στο Βιετνάμ, εμφανίζεται το 1961 στο άρθρο με τίτλο Dispersal, Deterrence, and Damage του T. C. Schelling, μία αναφορά από τον Οδηγό Στοχοποίησης της Υπηρεσίας Πληροφοριών της Αμερικανικής Αεροπορίας (USAF Intelligence Targeting Guide) που διευκρινίζει πως "...η ακούσια φθορά ή η τυχαία καταστροφή εγκαταστάσεων, εξοπλισμού, όπως και οι ανεπιθύμητες απώλειες προσωπικού, λόγω της διεξαγωγής στρατιωτικών επιχειρήσεων κατά στοχοποιημένων εχθρικών δυνάμεων ή εγκαταστάσεων συνιστά παράπλευρη απώλεια (collateral damage) και είναι πιθανό να πλήξει φίλιες, ουδέτερες ή και αντίπαλες δυνάμεις".
Ένα Νέο Ιδίωμα
Όταν στις 8 Ιουνίου του 1949, ο εκδοτικός οίκος του Λονδίνου Secker & Warburg, κυκλοφορεί την πρώτη έκδοση του 1984 (NINETEEN EIGHTY-FOUR), κανείς δεν φαντάζεται πως σχεδόν μετά από επτά δεκαετίες στοιχεία της φανταστικής δυστοπίας που περιγράφει ο ταλαντούχος George Orwell, αναδύονται στις σύγχρονες κοινωνίες και ειδικά το αποκαλούμενο από τον ίδιο, Νέο Ιδίωμα (Newspeak). Παρά τις αντιδράσεις των προοδευτικών κύκλων της εποχής, που θεωρούν τον εκδοτικό οίκο του Orwell, προμετωπίδα των αντικομμουνιστικών και αντιφασιστικών κύκλων της Βρεταννίας, το δυστοπικό του μυθιστόρημα γνωρίζει μεγάλη επιτυχία, αν και οι περισσότεροι εκείνη την εποχή φαντάζονται πως ο στόχος της κριτικής του περιορίζεται στην σταλινική Ρωσσία. Κατά συνέπεια ο δυτικός κόσμος εφησυχάζει θεωρώντας πως η φρίκη της φανταστικής του κοινωνίας αφορά κάτι άλλο, απόμακρο και το κυριώτερο, απίθανο για τα δεδομένα των ευρωπαϊκών δημοκρατιών.
Κατά τον συγγραφέα, το Νέο Ιδίωμα είναι μία ελεγχόμενη γλωσσική εφαρμογή με περιορισμένους ή και ελάχιστους γραμματικούς κανόνες και δραστικά απομειωμένο λεξιλόγιο, σχεδιασμένη για να περιορίσει την ελευθερία της σκέψης, την αυτονομία της έκφρασης, την αυτοδύναμη βούληση και γενικά οτιδήποτε είναι πιθανόν να αποτελέσει απειλή για το καθεστώς που την προωθεί.
Η εφαρμογή αξιοποιεί γραμματικούς κανόνες της γλώσσας από την οποία προέρχεται, αλλά το λεξιλόγιό της έχει μειωθεί και αλλοιωθεί δραστικά ώστε ολόκληρες περίπλοκες σκέψεις και έννοιες να περιορίζονται σε απλές λέξεις ή εκφράσεις με εντελώς απλοϊκή και το ουσιαστικότερο διαφορετική σημασία. Ο απώτερος πολιτικός στόχος συνίσταται στην εξαφάνιση της αμφιβολίας και της αβεβαιότητας στις εκφράσεις που προκαλούν ερωτήματα και λογική διερεύνηση, όπως και στην απάλειψη όλων των βαθμίδων έντασης των εννοιών, ώστε να περιορίσει το ιδίωμα σε απλές λέξεις με δυαδική υπόσταση, δηλαδή κάθε λέξη να αντιπαρατίθεται μόνον με την αντίθετή της, χωρίς καμμία ενδιάμεση και χωρίς δυνατότητα πολλαπλών ερμηνειών με συνώνυμες, ενισχύοντας την ολοκληρωτική κυριαρχία της εξουσίας στην σκέψη.
Ο σκοπός του νέου ιδιώματος δεν επικεντρώνεται απλά στην εισαγωγή ενός καινοφανούς μέσου επικοινωνίας του πληθυσμού, αλλά στην αναίρεση της επαγωγικής λογικής και στην κατάργηση κάθε άλλου πιθανού τρόπου σκέψης.
Το λεξιλόγιο κατασκευάζεται ώστε να παρέχει αποσαφηνισμένη, αλλά εξαιρετικά υποβαθμισμένη και απλοϊκή σημασία σε κάθε έννοια, αποκλείοντας κάθε διαφορετική πιθανή ερμηνεία, όπως και την δυνατότητα να καταλήγει κάποιος σε συμπεράσματα διαφορετικά από τα επιθυμητά, μέσω έμμεσης διαδικασίας προσέγγισης.
Το έμβλημα του μονοκομματικού φανταστικού ολοκληρωτικού κράτους του George Orwell (1984 film adaptation)
Ομηρικό Παράδειγμα
Ένα σχετικά απλό, αν και ακραίο παράδειγμα, προβάλλει από το γεγονός ότι ο κόσμος της εποχής του Ομήρου χρησιμοποιεί 10 διαφορετικά ρήματα (!) για να αποσαφηνίσει τους τρόπους με τους οποίους ο άνθρωπος κατευθύνει και διαχειρίζεται το βλέμμα του, ανάλογα με την διάθεση και τις επιθυμίες του (ἀθρεῖν-το βλέμμα παρατηρεί διαρκώς με ένταση και προσοχή το περιβάλλον, με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια, δέρκεσθαι- το βλέμμα αποκτά ασυνήθιστα ειδική έκφραση, διεισδυτική και στοχευμένη, θεᾶσθαι-το βλέμμα ενεργοποιείται από κάποια έκπληξη και επικεντρώνεται σε συγκεκριμμένο σημείο, ἰδεῖν-το βλέμμα διακρίνει, διαχωρίζει, συγκεκριμενοποιεί, λεύσσειν-το βλέμμα στρέφεται στο φωτεινότερο και λαμπρότερο σημείο, πλανάται συναισθηματικά από το φώς και την λαμπρότητα, ὁρᾶν-το βλέμμα γενικά κατοπτεύει χωρίς συκεκριμμένο στόχο, ὄσσεσθαι-το βλέμμα ακολουθεί μία εντύπωση, συχνά απειλητική, που προκαλείται από κάποιο αντικείμενο και συνεπακόλουθα από τα συναισθήματα που ενεργοποιεί, ὄψεσθαι-το βλέμμα κινείται από την επιθυμία να δεί κάτι συγκεκριμμένο, παπταίνειν-το βλέμμα πλανάται στον χώρο ερευνητικά, μελετηρά ή ακόμα και με φόβο, αντικαθίσταται αργότερα από το ρήμα περιβλέπεσθαι, σκέπτεσθαι-το βλέμμα κινείται με έντονη προσοχή, περισκοπεί).
Η εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας στην διάρκεια 28 αιώνων, περιορίζει σταδιακά τον αριθμό των ρημάτων που αφορούν διάφορες πλευρές και τάσεις της λειτουργίας της όρασης, αν και το νέο ελληνικό ιδίωμα χρησιμοποιεί παράγωγά τους με μεταφορική σημασία, που παραπέμπουν πάντως εννοιολογικά στην συγκεκριμμένη αίσθηση. Όμως εάν κάποιος αναλογισθεί πως μία μακραίωνη και φυσιολογική εξελικτική διαδικασία, μειώνεται σε διάστημα μίας ή δύο δεκαετιών μέσω εισαγωγής μίας ανάλογης τεχνητής και μάλιστα με συγκεκριμμένο προγραμματισμό και έλεγχο, τότε γίνονται άμεσα αντιληπτές οι επιδιώξεις και κυρίως η μέθοδος που εφαρμόζεται για να επιβάλλει την ολοκληρωτική κυριαρχία της εξουσίας στην ανθρώπινη σκέψη.
Οι Ένοπλες Συρράξεις
Με την ίδια λογική της μετατόπισης σε εικονικές καταστάσεις εκτός πραγματικότητας ορίζεται η περιγραφή ενόπλων συρράξεων, αποστειρώνοντας την φρίκη των καταστροφικών συνεπειών τους. Η θυσία εκατοντάδων ή και χιλιάδων αμάχων προσδιορίζεται με την έκφραση Παράπλευρη Απώλεια (Collateral Damage), απομακρύνοντας τις πιθανότητες αρνητικών συναισθηματικών φορτίσεων και την λαϊκή κατακραυγή για τις φρικαλεότητες των εμπολέμων. Το Χειρουργικό Πλήγμα (Surgical Strike), απαγορεύει κάθε συνειρμό που παραπέμπει στην καταστροφή υποδομών, απαραίτητων για την επιβίωση μίας κοινωνίας. Η Έξοδος Αεροσκαφών (Aircraft Sortie), αποκλείει κάθε περίπτωση να ερμηνευθεί με την έννοια του βομβαρδισμού, ώστε να οδηγήσει στο λογικό συμπέρασμα της αναπόφευκτης καταστροφής που προκαλούν οι αεροπορικές επιδρομές. Ο Στόχος Υψηλού Κέρδους (High Gain Target), προκαλεί την εντύπωση μίας επιτακτικής ανάγκης που αποφέρει μεγάλα οφέλη, εξοβελίζοντας κάθε πιθανότητα να ταυτισθεί με στοχευμένες δολοφονίες. Το λεξιλόγιο βέβαια δεν εξαντλείται στις συγκεκριμμένες εκφράσεις, καθώς περιλαμβάνει δεκάδες ακόμα που καλύπτουν κάθε πλευρά και συνέπεια της εμπόλεμης δραστηριότητας.
Η σκληρή εικόνα της πραγματικότητας για τους αμάχους που δεν ανταποκρίνεται με κανένα τρόπο στην αποστειρωμένη και παραπλανητική έκφραση Παράπλευρη Απώλεια (Collateral Damage) στην κατεστραμμένη Συρία (Affinity Magazine)
STRATEGIC COMMUNICATIONS LABORATORIES-SCL
Στα τέλη του 1992, η ίδρυση του ομίλου με την εταιρική επωνυμία Εργαστήρια Στρατηγικών Επικοινωνιών (STRATEGIC COMMUNICATIONS LABORATORIES-SCL), και η πρόσληψή του από το αμερικανικό Πεντάγωνο με την ιδιότητα του στρατηγικού συμβούλου επιταχύνει την διαδικασία υιοθέτησης νέων καινοφανών εκφράσεων, μεταβάλλοντας δραστικά τον τρόπο που χρησιμοποιείται η γλώσσα σε συγκεκριμμένους τομείς και εξαφανίζοντας μέσω ευφημισμών (όπως προβάλλονται) την πραγματική υπόσταση καταστάσεων που αναμφίβολα φορτίζουν αρνητικά και εξοργίζουν την κοινή γνώμη. Ο SCL και το αμερικανικό Πεντάγωνο εισάγουν μεταξύ των άλλων την έκφραση Γκρίζα Ζώνη (Gray Zone), συγκαλύπτοντας και εξοβελίζοντας εννοιολογικά είτε αμφίρροπες και ρευστές συνθήκες, είτε καταστάσεις υπό αμφισβήτηση. Ο ομιχλώδης και συγκεχυμένος ευφημισμός (;) συντομα αναδεικνύεται σε έναν από τους αγαπημένους των πολιτικών, των αναλυτών και των δημοσιογράφων, που τον αξιοποιούν συνήθως με περισπούδαστο ύφος, αν και δυστυχώς όμως δεν αντιλαμβάνονται συνήθως και οι ίδιοι τι ακριβώς εννοούν.
Ο πρώην πρόεδρος George W. Bush, ο τότε Υπουργός Άμυνας Dick Cheney, αλλά και τα υπόλοιπα μέλη της κυβέρνησης, κυριολεκτικά μαγνητίζονται και ενθουσιάζονται από τις Διευρυμένες Τεχνικές Ανακρίσεων (Enhanced Interrogation Techniques), δηλαδή την χρήση βασανιστηρίων από τις αμερικανικές υπηρεσίες στις ανακρίσεις υπόπτων.
Η Ανορθόδοξη Παράδοση (Extraordinary Rendition) χρησιμοποιείται κατά κόρον από την CIA, για να χαρακτηρίσει τις κατά τα άλλα εντελώς παράνομες απαγωγές υπόπτων για τρομοκρατία σε διάφορα σημεία της υδρογείου εκτός της επικράτειας των ΗΠΑ. Οι Περιορισμένοι (Detainees) δεν είναι άλλοι από τους κοινούς αιχμαλώτους και ο Χώρος Περιορισμού (Detention Camp), δεν επιτρέπει να εννοηθεί με κανένα τρόπο κάποιο στρατόπεδο αιχμαλώτων όπως το φρικτό Guantánamo (Gitmo). Η κυβέρνηση Obama χρησιμοποιεί κατά κόρον την έκφραση Στοχευμένοι Θάνατοι (Targeted Killings) για την περιγραφή δολοφονιών από μή επανδρωμένα αεροσκάφη (drones), που εκτελούνται κατόπιν προεδρικής εντολής και κάθε ένοπλη παρέμβαση ανά την υδρόγειο δεν είναι κάτι περισσότερο από τις συνηθισμένες Έκτακτες Επιχειρήσεις Εξωτερικού (Overseas Contingency Operations).
Ένα "αθώο" παιγνίδι προσωπικότητας για τους χρήστες του διαδικτύου που έχουν λογαριασμό στο Facebook, σχεδιασμένο από τον Dr. Aleksandr Kogan του Πανεπιστημίου του Cambridge, επικεφαλής επίσης της νεοφυούς επιχείρησης GLOBAL SCIENCE RESEARCH-GSR, που συνεργάζεται με τον όμιλο STRATEGIC COMMUNICATIONS LABORATORIES-SCL, στον οποίο ανήκει η CAMBRIDGE ANALYTICA, ο υποτιθέμενος βασικός ύποπτος στο σκάνδαλο Facebook. Επεξήγηση, Α. Openness-Ειλικρίνεια. Ερώτηση: Liberal or Taditional (Παραδοσιακός ή Προοδευτικός), B. Conscientiousness-Ευσυνειδησία. Ερώτηση: Well organized or Flexible (Οργανωμένος ή Ευέλικτος), C. Extraversion-Εξωστρέφεια. Ερώτηση: Outgoing or Reserved (Διαχυτικός ή Συνεσταλμένος), D. Agreeableness-Θελκτικότητα (Εύπιστος ή Δύσπιστος), E. Neuroticism- Νευρωτισμός. Ερώτηση: Calm or Emotional (Ψύχραιμος ή Συναισθηματικός). Πρόκειται για την βασική οθόνη της εφαρμογής που κυκλοφορεί στο Facebook κατά την περίοδο 2014-2016, ζητώντας από τον χρήστη να συνδεθεί (Login) με το μέσο κοινωνικής δικτύωσης για να ολοκληρώσει τον κύκλο του παιγνιδιού (GSR/ Facebook)
Όσον αφορά τον όμιλο SCL που επί δεκαετίες παραμένει στο παρασκήνιο αποφεύγοντας συστηματικά τα φώτα της δημοσιότητας, δεν είναι άλλος από τον πρόσφατα εμπλεκόμενο στο σκάνδαλο (;) Facebook μέσω των θυγατρικών του CAMBRIDGE ANALYTICA, AggregateIQ DATA SERVICES και της συνεργαζόμενης GLOBAL SCIENCE RESEARCH-GSR. Μάλιστα στην περίπτωση των ΗΠΑ, ο επί σειράν ετών στρατηγικός σύμβουλος του ομίλου δεν είναι άλλος από τον υποστράτηγο Michael Flynn, τον πρώην κομβικό σύμβουλο σε θέματα εθνικής ασφαλείας του νέου Αμερικανού προέδρου.
Από την εποχή του Πολέμου του Κόλπου το 1991, τα επιτελεία που τις κατασκευάζουν χειραγωγούν στην πραγματικότητα την δημοσιογραφική κάλυψη των γεγονότων, με συνέπεια να αποφορτίζουν την κοινή γνώμη από τις αρνητικές εντάσεις μίας τρομακτικής πραγματικότητας. Στο νέο εικονικό περιβάλλον που φροντίζουν να δημιουργήσουν, ο τρόμος, η φρίκη, η θηριωδία, εξαφανίζονται χάρη στις ανώδυνες ανταποκρίσεις που συντάσσονται με γνώμονα την αξιοποίηση των καινοφανών εκφράσεων.
Ήδη από το 1946, ο γνωστός συγγραφέας George Orwell καταγγέλλει την τάση των πολιτικών της εποχής του να προσφεύγουν σε εκφράσεις που μεταμορφώνουν ακόμα και ασύστολα ψεύδη σε φαινομενικά αληθείς δηλώσεις και τους φόνους σε κατά τα άλλα αναγκαστικά αξιοσέβαστες λύσεις. Ο συγγραφέας παρατηρεί πως αυτά τα τεχνάσματα καθιστούν συχνά την γλώσσα ακαθόριστη ή χωρίς ουσιαστικές έννοιες και περιεχόμενο, λόγω του η βασική πρόθεση των ανθρώπων που προσφεύγουν στην αξιοποίησή τους, επικεντρώνεται στην προσπάθειά τους να συγκαλύψουν ή ακόμα και να ενταφιάσουν την πραγματικότητα, αφού ο στόχος τους εστιάζεται στην αποφυγή κάθε έκφρασης που ευθέως αποκαλύπτει τις πραγματικές της διαστάσεις. Με τον τρόπο αυτό η ασάφεια και η σύγχυση εξαπλώνεται στους κύκλους της πολιτικής όπως μία επικίνδυνα μολυσματική νόσος, καλύπτοντας με ένα πέπλο εσκεμμένης σιωπής τις πραγματικές σκέψεις, ιδέες, προθέσεις και πράξεις. Η σαφήνεια και η ορθοέπεια, όπως και η ατομική ελευθερία στην διατύπωση των σκέψεων, αλλά και η δυνατότητα του ατόμου να κυριολεκτεί και να ακριβολογεί, εγκαταλείπονται προς όφελος μίας ακαθόριστης πολιτικής ομοιογένειας, τάση που δυστυχώς υιοθετείται και από τους ανθρώπους των ΜΜΕ, που στις περισσότερες περιπτώσεις θεωρούν μάλλον ανόητα πως αναβαθμίζουν το λεξιλόγιό τους και την επικοινωνιακή τους εικόνα.
Το περίπτερο του ομίλου STRATEGIC COMMUNICATIONS LABORATORIES-SCL στην έκθεση του Blackfriars το 2017 στο Λονδίνο (Blackfriars Scenery Exhibitions)
Χρηματοπιστωτικός Τομέας
Ακόμα χειρότερη προβάλλει η ανάλογη εικόνα στο χρηματοοικονομικό πεδίο, όπου μία στρατιά αναλυτών και οικονομολόγων σπεύδει να υιοθετήσει καινοφανείς εκφράσεις για να απομακρύνει τον απλό πολίτη από την πραγματική εικόνα κυρίως των κινδύνων, εξοβελίζοντας τις ανησυχίες και τις φοβίες του.
Δύο εικόνες από τον τον τρομακτικό πανικό της χρηματιστηριακής κρίσης του 2008, που κατά τα άλλα δεν είναι παρά ένα απλός Χρηματιστηριακός Κλυδωνισμός (Stock Market Shock), σύμφωνα με του ειδήμονες των αγορών (Michelle Villamain & South China Morning Star)
Η ανάδυση βέβαια αυτών των ανθρώπων και των εταιρικών σχημάτων που τους καθοδηγούν στους κόλπους του χρηματοπιστωτικού συστήματος, όπως ο όμιλος SCL, δεν είναι τυχαία και η δράση τους υποστηρίζεται από πληθώρα εξειδικευμένων νομικών, που φροντίζουν να καλύψουν με την απαραίτητη νομική προστασία, την οποιαδήποτε ένσταση στις συγκεκριμμένες τακτικές.
Η Πιστωτική Χαλάρωση (Credit Relaxation), εισάγεται το 1925 στις ΗΠΑ για να υποκαταστήσει με επιστημονικοφανή τρόπο την εκτύπωση νέου χρήματος και τον συνεπακόλουθο πληθωρισμό που προκαλεί, ώστε να εξαφανίσει εννοιολογικά κάθε ίχνος τρόμου στον μέσο πολίτη. Μία τετραετία αργότερα, το 1929, οι ανύποπτοι Αμερικανοί υφίστανται τα πάνδεινα λόγω της κρίσης, αλλά το πάθημα δεν γίνεται μάθημα.
Με την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών της πληροφορικής αναδύεται η Ποσοτική Χαλάρωση (Quantitave Easing), για να καλύψει την δημιουργία νέου ηλεκτρονικού χρήματος (δεν κυκλοφορεί στην αγορά) από μία κεντρική τράπεζα, με σκοπό να εξαγορασθούν κυρίως κρατικά ομόλογα, με την ελπίδα αναθέρμανσης της οικονομίας, εξαφανίζοντας για τον απλό άνθρωπο κάθε υποψία αύξησης των χρεών με έμμεσο τρόπο. Αντίστοιχα η Πιστωτική Επέκταση (Credit Extension), εννοεί την παράταση αποπληρωμής ενός τραπεζικού χρέους (συνήθως για χρόνο 30 ημερών), ώστε να αποτρέψει την εντύπωση ότι η εμπορική τράπεζα που έχει την οφειλή προς το χρηματοπιστωτικό σύστημα, αντιμετωπίζει χρηματοοικονομικά προβλήματα και συνεπακόλουθα να εγείρει ζητήματα αξιοπιστίας της.
Ο Χρηματιστηριακός Κλυδωνισμός (Stock Market Shock), αποτελεί έναν εύσχημο τρόπο να αποφύγει κάποιος να αναφέρεται σε καταρρεύσεις αγορών, προκαλώντας πανικό και τρόμο όχι μόνον στους επενδυτές, αλλά και στους απλούς πολίτες. Η Πιστωτική Συρρίκνωση (Credit Crunch) δεν επιτρέπει να αντιληφθεί κανείς πως ουσιαστικά χαρακτηρίζει την κρίση ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα με αδυναμία χορήγησης δανείων ή άλλης μορφής πιστώσεων, που συνήθως καταλήγει σε ελέγχους κίνησης κεφαλαίων, όπως στην Ελλάδα το 2015, σε βάρος φυσικά των ανύποπτων πολιτών.
Το Πιστωτικό Γεγονός (Credit Default), αποστειρώνει το πραγματικό συμβάν που δεν είναι άλλο από την κλασσική, αλλά καταδικαστέα με τον χειρότερο δυνατό τρόπο από την κοινή γνώμη, χρεωκοπία.
Δύο εικόνες από το Πιστωτικό Γεγονός (Credit Default) της Βενεζουέλας. Όπως είναι ευνόητο κανείς δεν υποτεύεται ότι η συγκεκριμμένη έκφραση παραπέμπει σε καταστάσεις αυτού του είδους (Getty Images & Eduardo Ramirez/Reuters)
Ασύμμετρη Απειλή
Μία άλλη αποστειρωμένη και ουσιαστικά κενή περιεχομένου έκφραση που χρησιμοποιείται κατά κόρον στις αναφορές για τρομοκρατικές ενέργειες, ορίζεται με την Ασύμμετρη Απειλή (Asymmetrical Threat), που εξαφανίζει κάθε πιθανότητα να προκαλέσει τα συναισθήματα πανικού που διεγείρει ο τρόμος των αιφνίδιων πληγμάτων. Αναμφίβολα αποτελεί μία από τις πλέον ευρηματικές επινοήσεις του SCL και αγαπημένο ευφημισμό όχι μόνον του αμερικανικού Πενταγώνου, αλλά και των μυστικών υπηρεσιών, των αντιτρομοκρατικών μονάδων, των πολιτικών, των αναλυτών και των δημοσιογράφων.
Αν και για τον μέσο πολίτη ο κίνδυνος να χάσει την ζωή του λόγω κάποιας τρομοκρατικής ενέργειας είναι απειροελάχιστος σε σχέση με τον κίνδυνο ενός θανατηφόρου τροχαίου, ενός σοβαρού ατυχήματος ή μίας εγκληματικής ενέργειας, η τρομοκρατία διεγείρει την φαντασία σε ασύλληπτο βαθμό, γεγονός που απαιτεί έστω και λεκτικά την χρήση εκφράσεων αποστασιοποιημένων από την φρίκη των εγκλημάτων. Όμως έναντι των περίπου 17.000 θυμάτων τρομοκρατικών επιθέσεων κάθε υφής και πολιτικής απόκλισης στην περίοδο 1975-2016, ο ΙΙ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει να επιδείξει 61.000.000 θύματα. Ταυτόχρονα μόνον στην Ελλάδα κατά περίοδο 2016-2017 καταγράφονται 1.535 νεκροί, 1.559 σοβαρά τραυματισμένοι και 224.868 ελαφρά τραυματίες από τροχαία ατυχήματα.
Ο θεαματικός χαρακτήρας της τρομοκρατίας συμβάλλει σημαντικά στην αλόγιστη μεγιστοποίηση των πληγμάτων της, ενώ το ίδιο ισχύει και για τον φαινομενικό παραλογισμό της, που αρμόζει δικαιωματικά ως προϊόν της, σε μία εποχή, από την οποία διαφαίνεται να απουσιάζει η λογική. Επιπλέον ανακαλεί παραστάσεις, που αντικατοπτρίζουν φευγαλέα στην μνήμη των ανθρώπων φαντάσματα πολέμων σκιών, κατασκόπων και μυστικών υπηρεσιών, ή απροσπέλαστων άκρως απόρρητων πληροφοριών και ενεργειών. Μέσα από τις τρομοκρατικές ενέργειες, η κοινή γνώμη συναισθάνεται να ξεπροβάλλει η φλογισμένη αιχμή ενός μυστηριώδους σύμπαντος, του οποίου μόλις διακρίνει το περίγραμμα.
Η θεαματικότητα των πράξεων ή των πληγμάτων είτε μίας οργάνωσης, είτε μεμονωμένων προσώπων, επιτάσσει την προσφυγή στην βία, και οι οργανώσεις, κατανοούν άριστα το τρωτό σημείο των δυτικών κοινωνιών, δηλαδή την εξάρτηση των κυβερνήσεων από την κοινή γνώμη, η οποία δεν συγκινείται έντονα και πραγματικά παρά μόνον από τα θεαματικά γεγονότα (αιχμαλωσία ομήρων, τυφλές απόπειρες, αεροπειρατείες, επιθέσεις αυτοκτονίας), από τα οποία τρέφονται τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, που ουσιαστικά αποτελούν και την συλλογική φαντασία της εποχής μας. Σε μία εποχή, όπου στις ΗΠΑ το λεπτό τηλεοπτικής διαφήμισης στις ζώνες της μεγάλης θεαματικότητας έχει κόστος έως και δύο εκατομμυρίου δολλαρίων, η τρομοκρατία αποκαλύπτεται ότι προσφέρει τα αποδοτικώτερα σχεδόν μέσα για να καταστήσει κανείς γνωστή μία υπόθεση ή διεκδίκηση.
Μία εικόνα φρίκης από την σφαγή του Bataclan το 2015 στην γαλλική πρωτεύουσα, που κατά άλλα οφείλεται σε Ασύμμετρη Απειλή (Asymmetrical Threat), που εκδηλώνεται σε βάρος αθώων πολιτών (Dispatch)
H προβολή που δίδεται στους τρομοκράτες, δεν τους παρέχει απλώς και μόνον την δυνατότητα να αποκτούν δημοσιότητα, αφού συχνά τους επιτρέπει να επιτυγχάνουν και τους συγκεκριμένους απώτερους στόχους τους.
Από την άλλη πλευρά η συμπεριφορά των μέσων μαζικής επικοινωνίας με τις εξοντωτικές καλύψεις σε συνεχή ροή γεγονότων αυτής της μορφής (όπως λόγου χάρη στην γαλλική πρωτεύουσα, στην Νίκαια, στο Λονδίνο, στην Στοκχόλμη, στο Βερολίνο, στην Βαρκελώνη ή η τελευταία στην νότιο Γαλλία), καθυποτάσσει τις οποιεσδήποτε αντιδράσεις των παραδοσιακά φιλελεύθερων δυτικών κοινωνιών σε πρωτάκουστα μέτρα παρακολούθησης, στρατικοποίησης της αστυνόμευσης και περιορισμού των υποτιθέμενων αναφαίρετων δικαιωμάτων και ελευθεριών. Παράλληλα οριοθετεί ένα νέο πεδίο δράσης οργανισμών στρατηγικών επικοινωνιών, που φροντίζουν μέσω της αξιοποίησης των ψηφιακών μέσων και της παρεπόμενης τεχνολογίας να χειραγωγούν αριστοτεχνικά την κοινή γνώμη και και το λαϊκό αίσθημα, παρεμβαίνοντας ακόμα και στην γλώσσα...
Τα θύματα του φαινομένου που αποκαλείται αποστειρωμένα Ασύμμετρη Απειλή (Asymmetrical Threat). Αξίζει να προσεχθεί ότι μία διετία μετά την συνεχή χρηματοδότηση και εξοπλισμό του αποκαλούμενου μετριοπαθούς αντιπολιτευτικού κινήματος στην Μέση Ανατολή από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη, την Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και ειδικά την Τουρκία, τα θύματα των τρομοκρατικών πληγμάτων αυξάνονται με εκθετικό ρυθμό (University of Maryland)
Περισσότερα,
George Orwell, POLITICS AND THE ENGLISH LANGUAGE, Penguin, 1946.
Noam Chomsky, LANGUAGE AND POLITICS, Polity Press, Cambridge, 2004.
Γ. Ζ. Η.
www.bankingnews.gr
Με την εμπλοκή των Αμερικανών πάντως στο Βιετνάμ, εμφανίζεται το 1961 στο άρθρο με τίτλο Dispersal, Deterrence, and Damage του T. C. Schelling, μία αναφορά από τον Οδηγό Στοχοποίησης της Υπηρεσίας Πληροφοριών της Αμερικανικής Αεροπορίας (USAF Intelligence Targeting Guide) που διευκρινίζει πως "...η ακούσια φθορά ή η τυχαία καταστροφή εγκαταστάσεων, εξοπλισμού, όπως και οι ανεπιθύμητες απώλειες προσωπικού, λόγω της διεξαγωγής στρατιωτικών επιχειρήσεων κατά στοχοποιημένων εχθρικών δυνάμεων ή εγκαταστάσεων συνιστά παράπλευρη απώλεια (collateral damage) και είναι πιθανό να πλήξει φίλιες, ουδέτερες ή και αντίπαλες δυνάμεις".
Ένα Νέο Ιδίωμα
Όταν στις 8 Ιουνίου του 1949, ο εκδοτικός οίκος του Λονδίνου Secker & Warburg, κυκλοφορεί την πρώτη έκδοση του 1984 (NINETEEN EIGHTY-FOUR), κανείς δεν φαντάζεται πως σχεδόν μετά από επτά δεκαετίες στοιχεία της φανταστικής δυστοπίας που περιγράφει ο ταλαντούχος George Orwell, αναδύονται στις σύγχρονες κοινωνίες και ειδικά το αποκαλούμενο από τον ίδιο, Νέο Ιδίωμα (Newspeak). Παρά τις αντιδράσεις των προοδευτικών κύκλων της εποχής, που θεωρούν τον εκδοτικό οίκο του Orwell, προμετωπίδα των αντικομμουνιστικών και αντιφασιστικών κύκλων της Βρεταννίας, το δυστοπικό του μυθιστόρημα γνωρίζει μεγάλη επιτυχία, αν και οι περισσότεροι εκείνη την εποχή φαντάζονται πως ο στόχος της κριτικής του περιορίζεται στην σταλινική Ρωσσία. Κατά συνέπεια ο δυτικός κόσμος εφησυχάζει θεωρώντας πως η φρίκη της φανταστικής του κοινωνίας αφορά κάτι άλλο, απόμακρο και το κυριώτερο, απίθανο για τα δεδομένα των ευρωπαϊκών δημοκρατιών.
Κατά τον συγγραφέα, το Νέο Ιδίωμα είναι μία ελεγχόμενη γλωσσική εφαρμογή με περιορισμένους ή και ελάχιστους γραμματικούς κανόνες και δραστικά απομειωμένο λεξιλόγιο, σχεδιασμένη για να περιορίσει την ελευθερία της σκέψης, την αυτονομία της έκφρασης, την αυτοδύναμη βούληση και γενικά οτιδήποτε είναι πιθανόν να αποτελέσει απειλή για το καθεστώς που την προωθεί.
Η εφαρμογή αξιοποιεί γραμματικούς κανόνες της γλώσσας από την οποία προέρχεται, αλλά το λεξιλόγιό της έχει μειωθεί και αλλοιωθεί δραστικά ώστε ολόκληρες περίπλοκες σκέψεις και έννοιες να περιορίζονται σε απλές λέξεις ή εκφράσεις με εντελώς απλοϊκή και το ουσιαστικότερο διαφορετική σημασία. Ο απώτερος πολιτικός στόχος συνίσταται στην εξαφάνιση της αμφιβολίας και της αβεβαιότητας στις εκφράσεις που προκαλούν ερωτήματα και λογική διερεύνηση, όπως και στην απάλειψη όλων των βαθμίδων έντασης των εννοιών, ώστε να περιορίσει το ιδίωμα σε απλές λέξεις με δυαδική υπόσταση, δηλαδή κάθε λέξη να αντιπαρατίθεται μόνον με την αντίθετή της, χωρίς καμμία ενδιάμεση και χωρίς δυνατότητα πολλαπλών ερμηνειών με συνώνυμες, ενισχύοντας την ολοκληρωτική κυριαρχία της εξουσίας στην σκέψη.
Ο σκοπός του νέου ιδιώματος δεν επικεντρώνεται απλά στην εισαγωγή ενός καινοφανούς μέσου επικοινωνίας του πληθυσμού, αλλά στην αναίρεση της επαγωγικής λογικής και στην κατάργηση κάθε άλλου πιθανού τρόπου σκέψης.
Το λεξιλόγιο κατασκευάζεται ώστε να παρέχει αποσαφηνισμένη, αλλά εξαιρετικά υποβαθμισμένη και απλοϊκή σημασία σε κάθε έννοια, αποκλείοντας κάθε διαφορετική πιθανή ερμηνεία, όπως και την δυνατότητα να καταλήγει κάποιος σε συμπεράσματα διαφορετικά από τα επιθυμητά, μέσω έμμεσης διαδικασίας προσέγγισης.
Το έμβλημα του μονοκομματικού φανταστικού ολοκληρωτικού κράτους του George Orwell (1984 film adaptation)
Ομηρικό Παράδειγμα
Ένα σχετικά απλό, αν και ακραίο παράδειγμα, προβάλλει από το γεγονός ότι ο κόσμος της εποχής του Ομήρου χρησιμοποιεί 10 διαφορετικά ρήματα (!) για να αποσαφηνίσει τους τρόπους με τους οποίους ο άνθρωπος κατευθύνει και διαχειρίζεται το βλέμμα του, ανάλογα με την διάθεση και τις επιθυμίες του (ἀθρεῖν-το βλέμμα παρατηρεί διαρκώς με ένταση και προσοχή το περιβάλλον, με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια, δέρκεσθαι- το βλέμμα αποκτά ασυνήθιστα ειδική έκφραση, διεισδυτική και στοχευμένη, θεᾶσθαι-το βλέμμα ενεργοποιείται από κάποια έκπληξη και επικεντρώνεται σε συγκεκριμμένο σημείο, ἰδεῖν-το βλέμμα διακρίνει, διαχωρίζει, συγκεκριμενοποιεί, λεύσσειν-το βλέμμα στρέφεται στο φωτεινότερο και λαμπρότερο σημείο, πλανάται συναισθηματικά από το φώς και την λαμπρότητα, ὁρᾶν-το βλέμμα γενικά κατοπτεύει χωρίς συκεκριμμένο στόχο, ὄσσεσθαι-το βλέμμα ακολουθεί μία εντύπωση, συχνά απειλητική, που προκαλείται από κάποιο αντικείμενο και συνεπακόλουθα από τα συναισθήματα που ενεργοποιεί, ὄψεσθαι-το βλέμμα κινείται από την επιθυμία να δεί κάτι συγκεκριμμένο, παπταίνειν-το βλέμμα πλανάται στον χώρο ερευνητικά, μελετηρά ή ακόμα και με φόβο, αντικαθίσταται αργότερα από το ρήμα περιβλέπεσθαι, σκέπτεσθαι-το βλέμμα κινείται με έντονη προσοχή, περισκοπεί).
Η εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας στην διάρκεια 28 αιώνων, περιορίζει σταδιακά τον αριθμό των ρημάτων που αφορούν διάφορες πλευρές και τάσεις της λειτουργίας της όρασης, αν και το νέο ελληνικό ιδίωμα χρησιμοποιεί παράγωγά τους με μεταφορική σημασία, που παραπέμπουν πάντως εννοιολογικά στην συγκεκριμμένη αίσθηση. Όμως εάν κάποιος αναλογισθεί πως μία μακραίωνη και φυσιολογική εξελικτική διαδικασία, μειώνεται σε διάστημα μίας ή δύο δεκαετιών μέσω εισαγωγής μίας ανάλογης τεχνητής και μάλιστα με συγκεκριμμένο προγραμματισμό και έλεγχο, τότε γίνονται άμεσα αντιληπτές οι επιδιώξεις και κυρίως η μέθοδος που εφαρμόζεται για να επιβάλλει την ολοκληρωτική κυριαρχία της εξουσίας στην ανθρώπινη σκέψη.
Οι Ένοπλες Συρράξεις
Με την ίδια λογική της μετατόπισης σε εικονικές καταστάσεις εκτός πραγματικότητας ορίζεται η περιγραφή ενόπλων συρράξεων, αποστειρώνοντας την φρίκη των καταστροφικών συνεπειών τους. Η θυσία εκατοντάδων ή και χιλιάδων αμάχων προσδιορίζεται με την έκφραση Παράπλευρη Απώλεια (Collateral Damage), απομακρύνοντας τις πιθανότητες αρνητικών συναισθηματικών φορτίσεων και την λαϊκή κατακραυγή για τις φρικαλεότητες των εμπολέμων. Το Χειρουργικό Πλήγμα (Surgical Strike), απαγορεύει κάθε συνειρμό που παραπέμπει στην καταστροφή υποδομών, απαραίτητων για την επιβίωση μίας κοινωνίας. Η Έξοδος Αεροσκαφών (Aircraft Sortie), αποκλείει κάθε περίπτωση να ερμηνευθεί με την έννοια του βομβαρδισμού, ώστε να οδηγήσει στο λογικό συμπέρασμα της αναπόφευκτης καταστροφής που προκαλούν οι αεροπορικές επιδρομές. Ο Στόχος Υψηλού Κέρδους (High Gain Target), προκαλεί την εντύπωση μίας επιτακτικής ανάγκης που αποφέρει μεγάλα οφέλη, εξοβελίζοντας κάθε πιθανότητα να ταυτισθεί με στοχευμένες δολοφονίες. Το λεξιλόγιο βέβαια δεν εξαντλείται στις συγκεκριμμένες εκφράσεις, καθώς περιλαμβάνει δεκάδες ακόμα που καλύπτουν κάθε πλευρά και συνέπεια της εμπόλεμης δραστηριότητας.
Η σκληρή εικόνα της πραγματικότητας για τους αμάχους που δεν ανταποκρίνεται με κανένα τρόπο στην αποστειρωμένη και παραπλανητική έκφραση Παράπλευρη Απώλεια (Collateral Damage) στην κατεστραμμένη Συρία (Affinity Magazine)
STRATEGIC COMMUNICATIONS LABORATORIES-SCL
Στα τέλη του 1992, η ίδρυση του ομίλου με την εταιρική επωνυμία Εργαστήρια Στρατηγικών Επικοινωνιών (STRATEGIC COMMUNICATIONS LABORATORIES-SCL), και η πρόσληψή του από το αμερικανικό Πεντάγωνο με την ιδιότητα του στρατηγικού συμβούλου επιταχύνει την διαδικασία υιοθέτησης νέων καινοφανών εκφράσεων, μεταβάλλοντας δραστικά τον τρόπο που χρησιμοποιείται η γλώσσα σε συγκεκριμμένους τομείς και εξαφανίζοντας μέσω ευφημισμών (όπως προβάλλονται) την πραγματική υπόσταση καταστάσεων που αναμφίβολα φορτίζουν αρνητικά και εξοργίζουν την κοινή γνώμη. Ο SCL και το αμερικανικό Πεντάγωνο εισάγουν μεταξύ των άλλων την έκφραση Γκρίζα Ζώνη (Gray Zone), συγκαλύπτοντας και εξοβελίζοντας εννοιολογικά είτε αμφίρροπες και ρευστές συνθήκες, είτε καταστάσεις υπό αμφισβήτηση. Ο ομιχλώδης και συγκεχυμένος ευφημισμός (;) συντομα αναδεικνύεται σε έναν από τους αγαπημένους των πολιτικών, των αναλυτών και των δημοσιογράφων, που τον αξιοποιούν συνήθως με περισπούδαστο ύφος, αν και δυστυχώς όμως δεν αντιλαμβάνονται συνήθως και οι ίδιοι τι ακριβώς εννοούν.
Ο πρώην πρόεδρος George W. Bush, ο τότε Υπουργός Άμυνας Dick Cheney, αλλά και τα υπόλοιπα μέλη της κυβέρνησης, κυριολεκτικά μαγνητίζονται και ενθουσιάζονται από τις Διευρυμένες Τεχνικές Ανακρίσεων (Enhanced Interrogation Techniques), δηλαδή την χρήση βασανιστηρίων από τις αμερικανικές υπηρεσίες στις ανακρίσεις υπόπτων.
Η Ανορθόδοξη Παράδοση (Extraordinary Rendition) χρησιμοποιείται κατά κόρον από την CIA, για να χαρακτηρίσει τις κατά τα άλλα εντελώς παράνομες απαγωγές υπόπτων για τρομοκρατία σε διάφορα σημεία της υδρογείου εκτός της επικράτειας των ΗΠΑ. Οι Περιορισμένοι (Detainees) δεν είναι άλλοι από τους κοινούς αιχμαλώτους και ο Χώρος Περιορισμού (Detention Camp), δεν επιτρέπει να εννοηθεί με κανένα τρόπο κάποιο στρατόπεδο αιχμαλώτων όπως το φρικτό Guantánamo (Gitmo). Η κυβέρνηση Obama χρησιμοποιεί κατά κόρον την έκφραση Στοχευμένοι Θάνατοι (Targeted Killings) για την περιγραφή δολοφονιών από μή επανδρωμένα αεροσκάφη (drones), που εκτελούνται κατόπιν προεδρικής εντολής και κάθε ένοπλη παρέμβαση ανά την υδρόγειο δεν είναι κάτι περισσότερο από τις συνηθισμένες Έκτακτες Επιχειρήσεις Εξωτερικού (Overseas Contingency Operations).
Ένα "αθώο" παιγνίδι προσωπικότητας για τους χρήστες του διαδικτύου που έχουν λογαριασμό στο Facebook, σχεδιασμένο από τον Dr. Aleksandr Kogan του Πανεπιστημίου του Cambridge, επικεφαλής επίσης της νεοφυούς επιχείρησης GLOBAL SCIENCE RESEARCH-GSR, που συνεργάζεται με τον όμιλο STRATEGIC COMMUNICATIONS LABORATORIES-SCL, στον οποίο ανήκει η CAMBRIDGE ANALYTICA, ο υποτιθέμενος βασικός ύποπτος στο σκάνδαλο Facebook. Επεξήγηση, Α. Openness-Ειλικρίνεια. Ερώτηση: Liberal or Taditional (Παραδοσιακός ή Προοδευτικός), B. Conscientiousness-Ευσυνειδησία. Ερώτηση: Well organized or Flexible (Οργανωμένος ή Ευέλικτος), C. Extraversion-Εξωστρέφεια. Ερώτηση: Outgoing or Reserved (Διαχυτικός ή Συνεσταλμένος), D. Agreeableness-Θελκτικότητα (Εύπιστος ή Δύσπιστος), E. Neuroticism- Νευρωτισμός. Ερώτηση: Calm or Emotional (Ψύχραιμος ή Συναισθηματικός). Πρόκειται για την βασική οθόνη της εφαρμογής που κυκλοφορεί στο Facebook κατά την περίοδο 2014-2016, ζητώντας από τον χρήστη να συνδεθεί (Login) με το μέσο κοινωνικής δικτύωσης για να ολοκληρώσει τον κύκλο του παιγνιδιού (GSR/ Facebook)
Όσον αφορά τον όμιλο SCL που επί δεκαετίες παραμένει στο παρασκήνιο αποφεύγοντας συστηματικά τα φώτα της δημοσιότητας, δεν είναι άλλος από τον πρόσφατα εμπλεκόμενο στο σκάνδαλο (;) Facebook μέσω των θυγατρικών του CAMBRIDGE ANALYTICA, AggregateIQ DATA SERVICES και της συνεργαζόμενης GLOBAL SCIENCE RESEARCH-GSR. Μάλιστα στην περίπτωση των ΗΠΑ, ο επί σειράν ετών στρατηγικός σύμβουλος του ομίλου δεν είναι άλλος από τον υποστράτηγο Michael Flynn, τον πρώην κομβικό σύμβουλο σε θέματα εθνικής ασφαλείας του νέου Αμερικανού προέδρου.
Από την εποχή του Πολέμου του Κόλπου το 1991, τα επιτελεία που τις κατασκευάζουν χειραγωγούν στην πραγματικότητα την δημοσιογραφική κάλυψη των γεγονότων, με συνέπεια να αποφορτίζουν την κοινή γνώμη από τις αρνητικές εντάσεις μίας τρομακτικής πραγματικότητας. Στο νέο εικονικό περιβάλλον που φροντίζουν να δημιουργήσουν, ο τρόμος, η φρίκη, η θηριωδία, εξαφανίζονται χάρη στις ανώδυνες ανταποκρίσεις που συντάσσονται με γνώμονα την αξιοποίηση των καινοφανών εκφράσεων.
Ήδη από το 1946, ο γνωστός συγγραφέας George Orwell καταγγέλλει την τάση των πολιτικών της εποχής του να προσφεύγουν σε εκφράσεις που μεταμορφώνουν ακόμα και ασύστολα ψεύδη σε φαινομενικά αληθείς δηλώσεις και τους φόνους σε κατά τα άλλα αναγκαστικά αξιοσέβαστες λύσεις. Ο συγγραφέας παρατηρεί πως αυτά τα τεχνάσματα καθιστούν συχνά την γλώσσα ακαθόριστη ή χωρίς ουσιαστικές έννοιες και περιεχόμενο, λόγω του η βασική πρόθεση των ανθρώπων που προσφεύγουν στην αξιοποίησή τους, επικεντρώνεται στην προσπάθειά τους να συγκαλύψουν ή ακόμα και να ενταφιάσουν την πραγματικότητα, αφού ο στόχος τους εστιάζεται στην αποφυγή κάθε έκφρασης που ευθέως αποκαλύπτει τις πραγματικές της διαστάσεις. Με τον τρόπο αυτό η ασάφεια και η σύγχυση εξαπλώνεται στους κύκλους της πολιτικής όπως μία επικίνδυνα μολυσματική νόσος, καλύπτοντας με ένα πέπλο εσκεμμένης σιωπής τις πραγματικές σκέψεις, ιδέες, προθέσεις και πράξεις. Η σαφήνεια και η ορθοέπεια, όπως και η ατομική ελευθερία στην διατύπωση των σκέψεων, αλλά και η δυνατότητα του ατόμου να κυριολεκτεί και να ακριβολογεί, εγκαταλείπονται προς όφελος μίας ακαθόριστης πολιτικής ομοιογένειας, τάση που δυστυχώς υιοθετείται και από τους ανθρώπους των ΜΜΕ, που στις περισσότερες περιπτώσεις θεωρούν μάλλον ανόητα πως αναβαθμίζουν το λεξιλόγιό τους και την επικοινωνιακή τους εικόνα.
Το περίπτερο του ομίλου STRATEGIC COMMUNICATIONS LABORATORIES-SCL στην έκθεση του Blackfriars το 2017 στο Λονδίνο (Blackfriars Scenery Exhibitions)
Χρηματοπιστωτικός Τομέας
Ακόμα χειρότερη προβάλλει η ανάλογη εικόνα στο χρηματοοικονομικό πεδίο, όπου μία στρατιά αναλυτών και οικονομολόγων σπεύδει να υιοθετήσει καινοφανείς εκφράσεις για να απομακρύνει τον απλό πολίτη από την πραγματική εικόνα κυρίως των κινδύνων, εξοβελίζοντας τις ανησυχίες και τις φοβίες του.
Δύο εικόνες από τον τον τρομακτικό πανικό της χρηματιστηριακής κρίσης του 2008, που κατά τα άλλα δεν είναι παρά ένα απλός Χρηματιστηριακός Κλυδωνισμός (Stock Market Shock), σύμφωνα με του ειδήμονες των αγορών (Michelle Villamain & South China Morning Star)
Η ανάδυση βέβαια αυτών των ανθρώπων και των εταιρικών σχημάτων που τους καθοδηγούν στους κόλπους του χρηματοπιστωτικού συστήματος, όπως ο όμιλος SCL, δεν είναι τυχαία και η δράση τους υποστηρίζεται από πληθώρα εξειδικευμένων νομικών, που φροντίζουν να καλύψουν με την απαραίτητη νομική προστασία, την οποιαδήποτε ένσταση στις συγκεκριμμένες τακτικές.
Η Πιστωτική Χαλάρωση (Credit Relaxation), εισάγεται το 1925 στις ΗΠΑ για να υποκαταστήσει με επιστημονικοφανή τρόπο την εκτύπωση νέου χρήματος και τον συνεπακόλουθο πληθωρισμό που προκαλεί, ώστε να εξαφανίσει εννοιολογικά κάθε ίχνος τρόμου στον μέσο πολίτη. Μία τετραετία αργότερα, το 1929, οι ανύποπτοι Αμερικανοί υφίστανται τα πάνδεινα λόγω της κρίσης, αλλά το πάθημα δεν γίνεται μάθημα.
Με την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών της πληροφορικής αναδύεται η Ποσοτική Χαλάρωση (Quantitave Easing), για να καλύψει την δημιουργία νέου ηλεκτρονικού χρήματος (δεν κυκλοφορεί στην αγορά) από μία κεντρική τράπεζα, με σκοπό να εξαγορασθούν κυρίως κρατικά ομόλογα, με την ελπίδα αναθέρμανσης της οικονομίας, εξαφανίζοντας για τον απλό άνθρωπο κάθε υποψία αύξησης των χρεών με έμμεσο τρόπο. Αντίστοιχα η Πιστωτική Επέκταση (Credit Extension), εννοεί την παράταση αποπληρωμής ενός τραπεζικού χρέους (συνήθως για χρόνο 30 ημερών), ώστε να αποτρέψει την εντύπωση ότι η εμπορική τράπεζα που έχει την οφειλή προς το χρηματοπιστωτικό σύστημα, αντιμετωπίζει χρηματοοικονομικά προβλήματα και συνεπακόλουθα να εγείρει ζητήματα αξιοπιστίας της.
Ο Χρηματιστηριακός Κλυδωνισμός (Stock Market Shock), αποτελεί έναν εύσχημο τρόπο να αποφύγει κάποιος να αναφέρεται σε καταρρεύσεις αγορών, προκαλώντας πανικό και τρόμο όχι μόνον στους επενδυτές, αλλά και στους απλούς πολίτες. Η Πιστωτική Συρρίκνωση (Credit Crunch) δεν επιτρέπει να αντιληφθεί κανείς πως ουσιαστικά χαρακτηρίζει την κρίση ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα με αδυναμία χορήγησης δανείων ή άλλης μορφής πιστώσεων, που συνήθως καταλήγει σε ελέγχους κίνησης κεφαλαίων, όπως στην Ελλάδα το 2015, σε βάρος φυσικά των ανύποπτων πολιτών.
Το Πιστωτικό Γεγονός (Credit Default), αποστειρώνει το πραγματικό συμβάν που δεν είναι άλλο από την κλασσική, αλλά καταδικαστέα με τον χειρότερο δυνατό τρόπο από την κοινή γνώμη, χρεωκοπία.
Δύο εικόνες από το Πιστωτικό Γεγονός (Credit Default) της Βενεζουέλας. Όπως είναι ευνόητο κανείς δεν υποτεύεται ότι η συγκεκριμμένη έκφραση παραπέμπει σε καταστάσεις αυτού του είδους (Getty Images & Eduardo Ramirez/Reuters)
Ασύμμετρη Απειλή
Μία άλλη αποστειρωμένη και ουσιαστικά κενή περιεχομένου έκφραση που χρησιμοποιείται κατά κόρον στις αναφορές για τρομοκρατικές ενέργειες, ορίζεται με την Ασύμμετρη Απειλή (Asymmetrical Threat), που εξαφανίζει κάθε πιθανότητα να προκαλέσει τα συναισθήματα πανικού που διεγείρει ο τρόμος των αιφνίδιων πληγμάτων. Αναμφίβολα αποτελεί μία από τις πλέον ευρηματικές επινοήσεις του SCL και αγαπημένο ευφημισμό όχι μόνον του αμερικανικού Πενταγώνου, αλλά και των μυστικών υπηρεσιών, των αντιτρομοκρατικών μονάδων, των πολιτικών, των αναλυτών και των δημοσιογράφων.
Αν και για τον μέσο πολίτη ο κίνδυνος να χάσει την ζωή του λόγω κάποιας τρομοκρατικής ενέργειας είναι απειροελάχιστος σε σχέση με τον κίνδυνο ενός θανατηφόρου τροχαίου, ενός σοβαρού ατυχήματος ή μίας εγκληματικής ενέργειας, η τρομοκρατία διεγείρει την φαντασία σε ασύλληπτο βαθμό, γεγονός που απαιτεί έστω και λεκτικά την χρήση εκφράσεων αποστασιοποιημένων από την φρίκη των εγκλημάτων. Όμως έναντι των περίπου 17.000 θυμάτων τρομοκρατικών επιθέσεων κάθε υφής και πολιτικής απόκλισης στην περίοδο 1975-2016, ο ΙΙ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει να επιδείξει 61.000.000 θύματα. Ταυτόχρονα μόνον στην Ελλάδα κατά περίοδο 2016-2017 καταγράφονται 1.535 νεκροί, 1.559 σοβαρά τραυματισμένοι και 224.868 ελαφρά τραυματίες από τροχαία ατυχήματα.
Ο θεαματικός χαρακτήρας της τρομοκρατίας συμβάλλει σημαντικά στην αλόγιστη μεγιστοποίηση των πληγμάτων της, ενώ το ίδιο ισχύει και για τον φαινομενικό παραλογισμό της, που αρμόζει δικαιωματικά ως προϊόν της, σε μία εποχή, από την οποία διαφαίνεται να απουσιάζει η λογική. Επιπλέον ανακαλεί παραστάσεις, που αντικατοπτρίζουν φευγαλέα στην μνήμη των ανθρώπων φαντάσματα πολέμων σκιών, κατασκόπων και μυστικών υπηρεσιών, ή απροσπέλαστων άκρως απόρρητων πληροφοριών και ενεργειών. Μέσα από τις τρομοκρατικές ενέργειες, η κοινή γνώμη συναισθάνεται να ξεπροβάλλει η φλογισμένη αιχμή ενός μυστηριώδους σύμπαντος, του οποίου μόλις διακρίνει το περίγραμμα.
Η θεαματικότητα των πράξεων ή των πληγμάτων είτε μίας οργάνωσης, είτε μεμονωμένων προσώπων, επιτάσσει την προσφυγή στην βία, και οι οργανώσεις, κατανοούν άριστα το τρωτό σημείο των δυτικών κοινωνιών, δηλαδή την εξάρτηση των κυβερνήσεων από την κοινή γνώμη, η οποία δεν συγκινείται έντονα και πραγματικά παρά μόνον από τα θεαματικά γεγονότα (αιχμαλωσία ομήρων, τυφλές απόπειρες, αεροπειρατείες, επιθέσεις αυτοκτονίας), από τα οποία τρέφονται τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, που ουσιαστικά αποτελούν και την συλλογική φαντασία της εποχής μας. Σε μία εποχή, όπου στις ΗΠΑ το λεπτό τηλεοπτικής διαφήμισης στις ζώνες της μεγάλης θεαματικότητας έχει κόστος έως και δύο εκατομμυρίου δολλαρίων, η τρομοκρατία αποκαλύπτεται ότι προσφέρει τα αποδοτικώτερα σχεδόν μέσα για να καταστήσει κανείς γνωστή μία υπόθεση ή διεκδίκηση.
Μία εικόνα φρίκης από την σφαγή του Bataclan το 2015 στην γαλλική πρωτεύουσα, που κατά άλλα οφείλεται σε Ασύμμετρη Απειλή (Asymmetrical Threat), που εκδηλώνεται σε βάρος αθώων πολιτών (Dispatch)
H προβολή που δίδεται στους τρομοκράτες, δεν τους παρέχει απλώς και μόνον την δυνατότητα να αποκτούν δημοσιότητα, αφού συχνά τους επιτρέπει να επιτυγχάνουν και τους συγκεκριμένους απώτερους στόχους τους.
Από την άλλη πλευρά η συμπεριφορά των μέσων μαζικής επικοινωνίας με τις εξοντωτικές καλύψεις σε συνεχή ροή γεγονότων αυτής της μορφής (όπως λόγου χάρη στην γαλλική πρωτεύουσα, στην Νίκαια, στο Λονδίνο, στην Στοκχόλμη, στο Βερολίνο, στην Βαρκελώνη ή η τελευταία στην νότιο Γαλλία), καθυποτάσσει τις οποιεσδήποτε αντιδράσεις των παραδοσιακά φιλελεύθερων δυτικών κοινωνιών σε πρωτάκουστα μέτρα παρακολούθησης, στρατικοποίησης της αστυνόμευσης και περιορισμού των υποτιθέμενων αναφαίρετων δικαιωμάτων και ελευθεριών. Παράλληλα οριοθετεί ένα νέο πεδίο δράσης οργανισμών στρατηγικών επικοινωνιών, που φροντίζουν μέσω της αξιοποίησης των ψηφιακών μέσων και της παρεπόμενης τεχνολογίας να χειραγωγούν αριστοτεχνικά την κοινή γνώμη και και το λαϊκό αίσθημα, παρεμβαίνοντας ακόμα και στην γλώσσα...
Τα θύματα του φαινομένου που αποκαλείται αποστειρωμένα Ασύμμετρη Απειλή (Asymmetrical Threat). Αξίζει να προσεχθεί ότι μία διετία μετά την συνεχή χρηματοδότηση και εξοπλισμό του αποκαλούμενου μετριοπαθούς αντιπολιτευτικού κινήματος στην Μέση Ανατολή από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη, την Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και ειδικά την Τουρκία, τα θύματα των τρομοκρατικών πληγμάτων αυξάνονται με εκθετικό ρυθμό (University of Maryland)
Περισσότερα,
George Orwell, POLITICS AND THE ENGLISH LANGUAGE, Penguin, 1946.
Noam Chomsky, LANGUAGE AND POLITICS, Polity Press, Cambridge, 2004.
Γ. Ζ. Η.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών