Άρθρο του Σαράντου Λέκκα οικονομολόγου στο bankingnews για την ηθική του χρέους
Η μετεξέλιξη της κρίσης των στεγαστικών δανείων χαμηλής φερεγγυότητας που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2007 από τις ΗΠΑ σε χρηματοπιστωτική και τελικά σε κρίση χρέους έφερε στην επικαιρότητα ένα δίλημμα σχετικό με τον τρόπο αντιμετώπισης ενός χρέους.
Ηθικό δίλημμα για τον πιο δίκαιο τρόπο αντιμετώπισης ενός χρέους.
Τα οικονομικά εγχειρίδια συμφωνούν στο γεγονός ότι για την ριζική αντιμετώπιση του χρέους υπάρχουν δυο τρόποι ,είτε μέσω πληθωρισμού, είτε μέσω της διαγραφής του.
Ποιος επομένως είναι ο πιο δίκαιος και ηθικός τρόπος;
Η απάντηση δεν είναι εύκολη παρότι για πολλούς ο πιο δίκαιος τρόπος είναι η διαγραφή μέρους ή του συνόλου ενός χρέους.
Εκεί που πρέπει να σταθούμε είναι στη σχέση των οφειλετών και των πιστωτών .
Αναφορικά με το δημόσιο χρέος ο οφειλέτης είναι το δημόσιο και στη πλευρά των πιστωτών είναι οι Τράπεζες (εγχώριες και ξένες), οι ασφαλιστικοί οργανισμοί (εγχώριοι και ξένοι) , οι ιδιώτες , κερδοσκοπικά κεφάλαια, κράτη, κτλ.
Σε περίπτωση διαγραφής ενός τμήματος του χρέους τα οφέλη του δημοσίου μετατρέπονται σε ζημιές για τους πιστωτές.
Στην Ελλάδα η περίπτωση με την ονοματική διαγραφή του 53,5% του χρέους που κατείχαν ιδιώτες (PSI) οδήγησε σε ένα επιπλέον προβληματισμό.
Δηλαδή ποια η χρησιμότητα μιας διαγραφής όταν το οποιοδήποτε κέρδος του δημοσίου μειώνεται ή και μηδενίζεται από τις ζημιές που καταγράφονται σε τμήμα των πιστωτών που έχουν άμεση σχέση με τον οφειλέτη.
Δηλαδή οι ζημιές των ελληνικών τραπεζών αποκαταστάθηκαν μέσω της ανακεφαλαιοποίησης , δηλαδή μέσω της αύξησης του δημοσίου χρέους.
Η ανακεφαλαιοποίηση στοίχισε περί τα 50 δισ βάρος που θα επωμιστούν οι έλληνες φορολογούμενοι στα πλαίσια αποπληρωμής του δημοσίου χρέους.
Ανάλογο βάρος θα υπάρξει από την κάλυψη των απωλειών των ασφαλιστικών ταμείων , όχι άμεσα όπως των τραπεζών , αλλά σε βάθος χρόνου .
Άρα διαγραφή χωρίς την απόλυτη καταγραφή των αυτοματισμών που θα υπάρξουν είναι διαγραφή μηδενικού αποτελέσματος.
Η διαγραφή επομένως χρειάζεται μεγάλη προσοχή διότι ο πιστούχος έμμεσα ή άμεσα μπορεί να ταυτίζεται με τον οφειλέτη.
Το δύσκολο είναι πως σε πλείστες των περιπτώσεων είναι αδύνατος ο διαχωρισμός των πιστωτών χωρίς νομικές συνέπειες.
Δηλαδή κατά το ελληνικό PSI η εξαίρεση για παράδειγμα των εγχώριων τραπεζών ή των ασφαλιστικών ταμείων θα επέσυρε την νομική καταδίκη της χώρας από προσφυγές των υπολοίπων πιστωτών.
Ο δεύτερος τρόπος αντιμετώπισης του χρέους είναι ο πληθωρισμός.
Για πολλούς ο τρόπος αυτός δεν έχει ηθικά ερείσματα διότι το κόστος διαχέεται σε όλους τους πολίτες.
Όμως και πάλι δεν διαχέεται το ίδιο σε άλλους δεδομένου ότι η αύξηση των τιμών δεν πλήττει το ίδιο όλους τους πολίτες.
Εισοδήματα , τρόπος διαβίωσης αλλά και ικανότητα επικάλυψης των αυξήσεων δημιουργούν ένα πλαίσιο διαφοροποίησης του τρόπου αλλά και του βάθους που ο πληθωρισμός πλήττει μια κοινωνία.
Άρα σε καμία περίπτωση από την διόγκωση του τιμαρίθμου δεν πλήττονται όλοι , το αντίθετο το μεγαλύτερο βάρος πέφτει στους ώμους των αδύνατων κοινωνικών ομάδων, των ανέργων, των συνταξιούχων και γενικότερα εκείνων που βλέπουν στην δύναμη των τιμών την δικιά τους αδυναμία.
Επομένως την απόλυτη ηθική στην αντιμετώπιση του χρέους δεν μπορούμε εύκολα να την σκιαγραφήσουμε ειδικά όταν περάσουμε στο επόμενο ερώτημα ποιοι επωφελήθηκαν από την αύξηση του χρέους .
Η εκτόξευση των ελλειμμάτων έχει συγκριμένα υπόβαθρα ειδικά όταν αναφερόμαστε σε καταναλωτικές δαπάνες.
Η συνδιοίκηση στον δημόσιο τομέα μεταξύ συνδικαλιστών και κομματικών παραγόντων οδήγησε στα κεκτημένα και στις παροχές ελέω συμφωνιών που δεν είχαν καμία σχέση με την παραγωγικότητα και με τις δομές του παραγωγικού ιστού της χώρας.
Άρα η διόγκωση του χρέους παρουσιάζει οφέλη για συγκεκριμένες ομάδες πολιτών τα οποία οφέλη γίνονται μεγαλύτερα όσο η δύναμη αυτών των ομάδων επικρατούσε της νομιμότητας και του κοινού συμφέροντος .
Συμπερασματικά ο κάθε τρόπος αντιμετώπισης του χρέους παρουσιάζει και ηθικά εκτοπίσματα αλλά και τα ηθικά κενά.
Την απόλυτη ηθική μπορούμε να την βρούμε μόνο με έναν τρόπο, μόνο όταν δεν θα παράγουμε ως κοινωνία και ως άτομα χρέη.
Μόνο τότε δεν θα μπαίνουμε σε ηθικά διλήμματα και μόνο τότε θα μπορούμε να δίνουμε στις επόμενες γενιές τον αέρα της ελευθερίας που απαιτείται για να ζουν χωρίς δεσμεύσεις.
Σαράντος Λέκκας
Οικονομολόγος
www.bankingnews.gr
Ηθικό δίλημμα για τον πιο δίκαιο τρόπο αντιμετώπισης ενός χρέους.
Τα οικονομικά εγχειρίδια συμφωνούν στο γεγονός ότι για την ριζική αντιμετώπιση του χρέους υπάρχουν δυο τρόποι ,είτε μέσω πληθωρισμού, είτε μέσω της διαγραφής του.
Ποιος επομένως είναι ο πιο δίκαιος και ηθικός τρόπος;
Η απάντηση δεν είναι εύκολη παρότι για πολλούς ο πιο δίκαιος τρόπος είναι η διαγραφή μέρους ή του συνόλου ενός χρέους.
Εκεί που πρέπει να σταθούμε είναι στη σχέση των οφειλετών και των πιστωτών .
Αναφορικά με το δημόσιο χρέος ο οφειλέτης είναι το δημόσιο και στη πλευρά των πιστωτών είναι οι Τράπεζες (εγχώριες και ξένες), οι ασφαλιστικοί οργανισμοί (εγχώριοι και ξένοι) , οι ιδιώτες , κερδοσκοπικά κεφάλαια, κράτη, κτλ.
Σε περίπτωση διαγραφής ενός τμήματος του χρέους τα οφέλη του δημοσίου μετατρέπονται σε ζημιές για τους πιστωτές.
Στην Ελλάδα η περίπτωση με την ονοματική διαγραφή του 53,5% του χρέους που κατείχαν ιδιώτες (PSI) οδήγησε σε ένα επιπλέον προβληματισμό.
Δηλαδή ποια η χρησιμότητα μιας διαγραφής όταν το οποιοδήποτε κέρδος του δημοσίου μειώνεται ή και μηδενίζεται από τις ζημιές που καταγράφονται σε τμήμα των πιστωτών που έχουν άμεση σχέση με τον οφειλέτη.
Δηλαδή οι ζημιές των ελληνικών τραπεζών αποκαταστάθηκαν μέσω της ανακεφαλαιοποίησης , δηλαδή μέσω της αύξησης του δημοσίου χρέους.
Η ανακεφαλαιοποίηση στοίχισε περί τα 50 δισ βάρος που θα επωμιστούν οι έλληνες φορολογούμενοι στα πλαίσια αποπληρωμής του δημοσίου χρέους.
Ανάλογο βάρος θα υπάρξει από την κάλυψη των απωλειών των ασφαλιστικών ταμείων , όχι άμεσα όπως των τραπεζών , αλλά σε βάθος χρόνου .
Άρα διαγραφή χωρίς την απόλυτη καταγραφή των αυτοματισμών που θα υπάρξουν είναι διαγραφή μηδενικού αποτελέσματος.
Η διαγραφή επομένως χρειάζεται μεγάλη προσοχή διότι ο πιστούχος έμμεσα ή άμεσα μπορεί να ταυτίζεται με τον οφειλέτη.
Το δύσκολο είναι πως σε πλείστες των περιπτώσεων είναι αδύνατος ο διαχωρισμός των πιστωτών χωρίς νομικές συνέπειες.
Δηλαδή κατά το ελληνικό PSI η εξαίρεση για παράδειγμα των εγχώριων τραπεζών ή των ασφαλιστικών ταμείων θα επέσυρε την νομική καταδίκη της χώρας από προσφυγές των υπολοίπων πιστωτών.
Ο δεύτερος τρόπος αντιμετώπισης του χρέους είναι ο πληθωρισμός.
Για πολλούς ο τρόπος αυτός δεν έχει ηθικά ερείσματα διότι το κόστος διαχέεται σε όλους τους πολίτες.
Όμως και πάλι δεν διαχέεται το ίδιο σε άλλους δεδομένου ότι η αύξηση των τιμών δεν πλήττει το ίδιο όλους τους πολίτες.
Εισοδήματα , τρόπος διαβίωσης αλλά και ικανότητα επικάλυψης των αυξήσεων δημιουργούν ένα πλαίσιο διαφοροποίησης του τρόπου αλλά και του βάθους που ο πληθωρισμός πλήττει μια κοινωνία.
Άρα σε καμία περίπτωση από την διόγκωση του τιμαρίθμου δεν πλήττονται όλοι , το αντίθετο το μεγαλύτερο βάρος πέφτει στους ώμους των αδύνατων κοινωνικών ομάδων, των ανέργων, των συνταξιούχων και γενικότερα εκείνων που βλέπουν στην δύναμη των τιμών την δικιά τους αδυναμία.
Επομένως την απόλυτη ηθική στην αντιμετώπιση του χρέους δεν μπορούμε εύκολα να την σκιαγραφήσουμε ειδικά όταν περάσουμε στο επόμενο ερώτημα ποιοι επωφελήθηκαν από την αύξηση του χρέους .
Η εκτόξευση των ελλειμμάτων έχει συγκριμένα υπόβαθρα ειδικά όταν αναφερόμαστε σε καταναλωτικές δαπάνες.
Η συνδιοίκηση στον δημόσιο τομέα μεταξύ συνδικαλιστών και κομματικών παραγόντων οδήγησε στα κεκτημένα και στις παροχές ελέω συμφωνιών που δεν είχαν καμία σχέση με την παραγωγικότητα και με τις δομές του παραγωγικού ιστού της χώρας.
Άρα η διόγκωση του χρέους παρουσιάζει οφέλη για συγκεκριμένες ομάδες πολιτών τα οποία οφέλη γίνονται μεγαλύτερα όσο η δύναμη αυτών των ομάδων επικρατούσε της νομιμότητας και του κοινού συμφέροντος .
Συμπερασματικά ο κάθε τρόπος αντιμετώπισης του χρέους παρουσιάζει και ηθικά εκτοπίσματα αλλά και τα ηθικά κενά.
Την απόλυτη ηθική μπορούμε να την βρούμε μόνο με έναν τρόπο, μόνο όταν δεν θα παράγουμε ως κοινωνία και ως άτομα χρέη.
Μόνο τότε δεν θα μπαίνουμε σε ηθικά διλήμματα και μόνο τότε θα μπορούμε να δίνουμε στις επόμενες γενιές τον αέρα της ελευθερίας που απαιτείται για να ζουν χωρίς δεσμεύσεις.
Σαράντος Λέκκας
Οικονομολόγος
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών