Οι οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες και το κόστος της πανδημίας είναι ιδιαίτερα αρνητικές, τις ζούμε καθημερινά. Εκτιμώ ότι, από την αρχή του δεύτερου εξαμήνου του 2021 θα ξεκινήσει η πορεία επιστροφής της οικονομίας στην κανονικότητα και στους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Τα δεδομένα εκκίνησης θα είναι δυσμενή. Το δημόσιο χρέος θα ξεπερνά το 210% του ΑΕΠ, θα καταγράφουμε σημαντικά πρωτογενή δημοσιονομικά ελλείμματα, το ΑΕΠ θα έχει συρρικνωθεί κατά € 30 δισεκ. περίπου, ο ιδιωτικός τομέας θα έχει επιβαρυνθεί με επιπρόσθετες υποχρεώσεις ;άνω των € 20 δισεκ. και μία σειρά από κρίσιμους κλάδους της οικονομίας, όπως π.χ ο τουρισμός και η εστίαση, θα αντιμετωπίσουν μονιμότερα προβλήματα. Ταυτόχρονα συνεχίζεται ηιστορική πορεία αποεπένδυσης και απαξίωσης του παραγωγικού δυναμικού της χώρας, με τις καθαρές επενδύσεις να μειώνονται για πολλά χρόνια και να κυμαίνονται, ως ποσοστό του ΑΕΠ, στο χαμηλότερο επίπεδο στην ευρωζώνη.
Όλα αυτά συμβαίνουν, παρά τις σημαντικές δημοσιονομικές πρωτοβουλίες της Κυβέρνησης , ύψους άνω των € 35 δισεκ. συνολικά με στόχο τη στήριξη της οικονομίας, τους τελευταίους δεκατρείς μήνες και την άνευ προηγουμένου παροχή ρευστότητας και μείωσης των επιτοκίων που υλοποιεί η ΕΚΤ (π.χ. υπόλοιπο δανείων ΕΚΤ προς τις ελληνικές τράπεζες ύψους € 40 δις περίπου με αρνητικό επιτόκιο δανεισμού).
Υπάρχουν, όμως, και θετικές εξελίξεις που θα στηρίξουν, υπό προϋποθέσεις, μία ταχεία έξοδο της ελληνικής οικονομίας από την κρίση και την παράλληλη επίτευξη, υψηλών ρυθμών ανάπτυξης.. Κυρίαρχο εργαλείο πολιτικής το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, που θα τροφοδοτήσει δυνητικά την οικονομία με πάνω από € 55 δισεκ. δημόσια και ιδιωτικά κεφάλαια, δάνεια και επιχορηγήσεις, τα επόμενα χρόνια, αν όλες οι κυβερνητικές πρωτοβουλίες υλοποιηθούν χωρίς καθυστερήσεις.
Το κυβερνητικό πρόγραμμα επικεντρώνεται σε τέσσερις πυλώνες:
την ψηφιακή μετάβαση, την αύξηση της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής με αιχμή την υγεία και την παιδεία, την πράσινη οικονομία και την εκτίναξη της επιχειρηματικότητας. Στόχος, η ραγδαία αύξηση των επενδύσεων, της οικονομικής εξωστρέφειας, της καινοτομίας, ο έντονος ψηφιακός μετασχηματισμός και η πράσινη ανάπτυξη, δημιουργώντας 200.000 νέες θέσεις εργασίας και προσθέτοντας κατ’ εκτίμηση 7 μονάδες στο ΑΕΠ της χώρας.
Επιπροσθέτως, θετικό αναπτυξιακό παράγοντα αποτελεί μεσοπρόθεσμα η διατήρηση διεθνώς ενός πολύ ευνοϊκού περιβάλλοντος χαμηλών επιτοκίων και υψηλής ρευστότητας. Παράλληλα, οι ιδιωτικές καταθέσεις, λόγω της κρίσης, έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά παγκοσμίως και στην Ελλάδα. Είναι αναμενόμενο διεθνώς και στη χώρα μας, ότι με την ομαλοποίηση της κρίσης, οι τελευταίες θα τροφοδοτήσουν εν μέρει μία καταναλωτική έκρηξη τα επόμενα τρίμηνα. Επιπλέον, οι ευρωπαϊκές αρχές και οι κυβερνήσεις διεθνώς είναι πολύ πιο ανεκτικές στις δημοσιονομικές παρεκκλίσεις ή και εκτροπές, καθώς και στη νομισματική χρηματοδότηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Όμως, οι παραπάνω θετικές επιπτώσεις θα έχουν βραχυχρόνιο χαρακτήρα, διότι η σημαντική επεκτατική πολιτική αργά ή γρήγορα θα οδηγήσει σε πληθωριστική άνοδο, υποχρεώνοντας τις νομισματικές αρχές σε αύξηση των επιτοκίων και τις κυβερνήσεις σε περιοριστική δημοσιονομική πολιτική.
Όλα τα παραπάνω θα συμβάλλουν θετικά στην επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας. Εκτιμώ, όμως, ότι αν δεν συνοδευτούν με σοβαρές μεταρρυθμίσεις και ρηξικέλευθες πρωτοβουλίες πολιτικής, δεν θα επιτευχθεί εύκολα ο στόχος της διατηρήσιμης ισχυρής αναπτυξιακής τροχιάς, και η επίτευξη μίας αναγκαίας άνευ προηγουμένου επενδυτικής ώθησης της οικονομίας.
Επισημαίνω εννέα άξονες πρωτοβουλιών πολιτικής που είναι καθοριστικοί καταλύτες για την αναπτυξιακή ανάταξη της χώρας :
- Η εμπέδωση της σταθερότητας των θεσμών και κανόνων και η συνεχής βελτίωση της αξιοπιστίας της οικονομικής πολιτικής με στόχο τη μείωση του ασφάλιστρου κινδύνου και την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων,
- Η διασφάλιση της ουσιαστικής ανεξαρτησίας των Ανεξάρτητων Αρχών με θεσμικές αλλαγές στην επιλογή διοικήσεων και τη λειτουργεία τους που την κατοχυρώνουν,
- Η βαθιά μεταρρύθμιση και ο εκσυγχρονισμός της Δημόσιας Διοίκησης και του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα, ιδιαίτερα των τομέων της υγείας, παιδείας, δικαιοσύνης, ΔΕΚΟ και Δημόσιας Διοίκησης,
- Η δραστική μείωση του κόστους λειτουργίας των επιχειρήσεων (κόστος χρήματος, ενέργειας, φορολογίας, ευελιξία αγορά εργασίας, γραφειοκρατίας, ασφαλιστικών εισφορών),
- Η επιλογή και η σημαντική παραγωγική ανάδειξη 2-3 δραστηριοτήτων που η Ελλάδα έχει ή μπορεί να αποκτήσει συγκριτικό πλεονέκτημα παγκοσμίως, π.χ. μετατροπή του Πειραιά σε παγκόσμιο ναυτιλιακό κέντρο, η εγκατάσταση ξένων επιχειρήσεων και ιδιωτών στην Ελλάδα, οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας, οι μεταφορές.
- Η διαμόρφωση ενός νέου ελκυστικού πλαισίου προσέλκυσης ξένων επενδύσεων και κεφαλαίων. Η Ελλάδα έχει σοβαρό αποταμιευτικό και επενδυτικό κενό, που χωρίς την προσέλευση σημαντικών ξένων κεφαλαίων δεν αντιμετωπίζεται επιτυχώς,
- Η δραστική αλλαγή του μείγματος της δημοσιονομικής πολιτικής, ώστε να είναι φιλικότερο προς τις αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, δηλαδή, χαμηλότεροι φορολογικοί συντελεστές, υψηλότερες δημόσιες επενδύσεις, δραστική μείωση της φοροδιαφυγής, εξορθολογισμός δημοσίων δαπανών και ΔΕΚΟ, εκλογίκευση ασφαλιστικού συστήματος,
- Η υλοποίηση ενός φιλόδοξου σχεδίου αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας συμπεριλαμβανομένων των ιδιωτικοποιήσεων, αλλά κυρίως της αξιοποίησης της δημόσιας γης με τη χωροθέτηση και αδειοδότηση προεπιλεγμένων περιοχών για συγκεκριμένες επενδυτικές και παραγωγικές χρήσεις,
- Τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου, ελκυστικού πλαισίου ιδιωτικών επενδύσεων και επιχειρηματικότητας, που θα περιορίζει τη γραφειοκρατία, το κόστος και τα εμπόδια στην επιχειρηματικότητα, συμπεριλαμβανομένων της αδειοδότησης, χωροταξίας και χρήσης γης.
Οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι έχουν γίνει αρκετά βήματα προόδου μέχρι σήμερα, αλλά ατυχώς εμείς βαδίζουμε ενώ ο κόσμος τρέχει!
Επιπροσθέτως, η χώρα μας μεσοπρόθεσμα έχει να αντιμετωπίσει τρεις σοβαρές απειλές και κίνδυνους: την αποκατάσταση της δημοσιονομικής σταθερότητας, το ογκωμένο δημογραφικό πρόβλημα και την τουρκική απειλή. Παράλληλα, δεσμεύεται εκ των πραγμάτων να υλοποιήσει ένα αναγκαίο παραγωγικό μετασχηματισμό της οικονομίας, της μετάβασης δηλαδή από ένα εσωστρεφές, καταναλωτικό και κρατικοκεντρικό σύστημα οικονομικής δομής, με υπερφορολόγηση και υποεπένδυση, σε ένα νέο παραγωγικό πρότυπο εξωστρέφειας, ιδιωτικών και δημοσίων επενδύσεων, καινοτομίας, ψηφιοποίησης και πράσινης ενέργειας, υψηλής ανταγωνιστικότητας, παραγωγικότητας και προστιθέμενης αξίας, με ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
Η πρόκληση είναι μεγάλη, οι δυσκολίες σημαντικές αλλά όχι ανυπέρβλητες, ο κρατικός μηχανισμός όμως, ανέτοιμος να υλοποιήσει μια εθνική αναπτυξιακή στρατηγική και πολύπλοκα και απαιτητικά επενδυτικά σχέδια.
Στο τέλος της ημέρας το ζήτημα είναι πολιτικό. Χρειαζόμαστε πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα να συγκρουστούμε με ότι μας κρατάει δέσμιους στη στασιμότητα, π.χ. τον πολιτικό κύκλο και το πολιτικό κόστος, τις αγκυλώσεις και αντιπαραγωγικές νοοτροπίες και πρακτικές, αλλά και με τα συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα, τους ευνοημένους δηλαδή της κλειστής οικονομίας, του κρατισμού, του χαμηλού ανταγωνισμού και προστατευτισμού, της αδιαφάνειας στις δημόσιες λειτουργίες.
Νίκος Καραμούζης
Executive Chairman SMERemediumCap
Πρόεδρος Grant Thornton, Ελλάδα
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών