Η Βρετανία σε βέρτιγκο, το τέλος της Truss και η δύναμη των αγορών

Την παραίτηση της πρωθυπουργού της Βρετανίας Liz Truss 44 ημέρες μετά την εκλογή της μπορούμε να την προσεγγίσουμε από δυο οπτικές γωνίες.
Η πρώτη να δίνει εύσημα, διότι εφόσον εξελέγη με συγκεκριμένο οικονομικό πρόγραμμα η πολιτική αξιοπρέπεια επιβάλει την υλοποίηση του ανεξάρτητα των όποιων αντιδράσεων από εξωγενείς παράγοντες όπως είναι αυτοί που αποκαλούμε απρόσωπα αγορές.
Υπό αυτή την οπτική γωνία η αποπομπή εν είδη αποδιοπομπαίου τράγου του πρώην πλέον υπουργού οικονομικών Κάρτενγκ ήταν απόλυτα λάθος στην προσπάθεια αποφυγής τής δικής της παραίτησης η οποία νομοτελειακά ήρθε μιας και απεδείχθη το έλλειμμα ηγετικής ικανότητας κατά την αντιμετώπιση μιας κρίσης ειδικού βάρους.
Η δεύτερη αφορά αυτούς που την εξέλεξαν , διότι εάν η επιλογή τους συμπεριλάμβανε την οικονομική προσέγγιση της Truss τότε όφειλαν παρά τις αντιδράσεις των αγορών να μην αποδεχτούν την παραίτηση της και να στηρίξουν το οικονομικό της πρόγραμμα.
Η όποια εκ των υστέρων αντίδραση τους νομιμοποιείται μόνο εάν υπήρχαν σοβαρές αποκλίσεις στο οικονομικό πρόγραμμα που είχαν υπόψη τους όταν επέλεγαν την Truss για πρωθυπουργό.

Μέγιστο λάθος

Διαφορετικά, εάν νομίζουν ότι η παραίτηση Truss θα κατευνάσει τις αγορές κάνουν μέγιστο λάθος κάτι που αποδεικνύεται άμεσα από τις αντιδράσεις των ομολόγων και της Στερλίνας, όπου το αρχικό ράλι μετά τον αρχικό ενθουσιασμό περιορίστηκε αρκετά σε σημείο ουδέτερης αντίδρασης με στοιχεία αναμονής.
Η βαρύτητα των αγορών δεν μπορεί να συγκριθεί με καμιά άλλη γι’αυτό και όταν λέγεται και γράφεται πως οι αγορές πιέζουν προς την μια ή προς την άλλη κατεύθυνση στην ουσία αναφερόμαστε στα λίγα εκείνα μέλη που έχουν σωρεύσει τέτοια δύναμη που μπορούν να επιβάλουν τα συμφέροντα τους ανεξάρτητα των προοπτικών που προβάλουν κράτη και κυβερνήσεις.

Η επιβολή των αγορών

Έχουμε φθάσει στο σημείο που οι αγορές επιβάλουν το στίγμα τους στις εκλεγμένες από τους λαούς κυβερνήσεις. Έχουμε φθάσει στο σημείο που οι αγορές κατευθύνουν εκεί που εκείνες θέλουν την παγκόσμια οικονομία.
Αγορά με αγορά όμως έχει διαφορά .
Σήμερα η ισχυρότερη αγορά είναι η αγορά συναλλάγματος με ημερήσιο τζίρο της τάξεως άνω των 6,5 τρις δολαρίων .
Ακολουθούν οι αγορές παραγωγών, ομολόγων και μετοχών, εμπορευμάτων και χρυσού .
Στην ουσία και συμπεριλαμβάνοντας όλες τις παραπάνω αγορές θα λέγαμε ότι η ισχυρότερη παγκόσμια αγορά είναι η αγορά των χρηματοοικονομικών προϊόντων.
Σε αυτή μετέχουν εκατομμύρια συναλλασσόμενοι, όμως η βαρύτητα του καθενός είναι διαφορετική.
Μηδαμινή βαρύτητα έχει ο τομέας συναλλάγματος μιας επιχείρησης ή μιας περιφερειακής τράπεζας και διαφορετική βαρύτητα έχουν οι επενδυτικές τράπεζες των ΗΠΑ και τα κολοσσιαία κερδοσκοπικά κεφάλαια.

Οι κερδοσκόποι

Στην ουσία οι χρηματοοικονομικές αγορές δεν είναι απρόσωπες, έχουν πρόσωπο και κυρίως έχουν ηγέτες.
Οι ηγέτες μπορεί να είναι νομικά πρόσωπα πλην όμως βρίσκονται σε αγαστή συνεργασία μεταξύ τους όταν θέλουν να επιβάλουν τον στόχο τους που δεν είναι άλλος από την μεγιστοποίηση των κερδών τους .
Το θέμα είναι η υπερβολικά μεγάλη ισχύ τους.
Δεν είναι δυνατόν οι κερδοσκόποι να επιβάλλονται στις ευνομούμενες κοινωνίες και στα εντεταλμένα όργανα των κρατών όπως στις κεντρικές τράπεζες.
Τα όσα λαμβάνουν χώρα στην Βρετανία αποδεικνύουν επαρκώς την δύναμη που έχουν οι αγορές έναντι των κυβερνήσεων αλλά και των κεντρικών τραπεζών.

Η παρέμβαση

Η Liz Truss ανέλαβε την αρχηγία του Συντηρητικού κόμματος και την πρωθυπουργία της χώρας στις 5 Σεπτεμβρίου και ακριβώς 41 ημέρες μετά απέπεμψε τον υπουργό οικονομικών της εγκαταλείποντας το πρόγραμμα των φορολογικών μειώσεων με το οποίο είχε κερδίσει την εκλογή της και το οποίο αφορούσε μια σειρά φορολογικών περικοπών με στόχο την ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας και ταυτόχρονα στήριξης των νοικοκυριών για την κάλυψη μέρους της αύξησης των ενεργειακών προϊόντων.
Με την ανακοίνωση του προγράμματος φορολογικών μειώσεων στα τέλη Σεπτεμβρίου, σχεδόν αμέσως και με την αιτιολογία της μη αναφοράς στην χρηματοδότηση τους, η αγορά ομολόγων αντέδρασε βίαια με πώλησης βρετανικών κρατικών ομολόγων με αποτέλεσμα την εκτόξευση των αποδόσεων τους .
Η τράπεζα της Αγγλίας επενέβη άμεσα για την προστασία των συνταξιοδοτικών ταμείων αναστέλλοντας παράλληλα το πρόγραμμα μείωσης του ενεργητικού της.

Η νίκη των δυνάμεων της αγοράς

Η νίκη των δυνάμεων της αγοράς είναι κάτι παραπάνω από εμφανής ειδικά στο σημείο που η τράπεζα της Αγγλίας εμφανίζεται να λειτουργεί κάτω από συνθήκες πανικού και με αντικρουόμενο τρόπο , αφού παράλληλα είχε ξεκινήσει να αυξάνει τα επιτόκια της θέλοντας να τιθασεύσει τον πληθωρισμό.
Η νίκη των δυνάμεων της αγοράς πήρε μεγάλες διαστάσεις με την πλήρη υπαναχώρηση της νέας πρωθυπουργού η οποία θυσιάζοντας τον υπουργό οικονομικών και παίρνοντας πίσω τα μη επαρκώς δικαιολογημένα από πλευράς χρηματοδότησης μέτρα φορολογικών μειώσεων πίστεψε πως θα επέλθει ηρεμία στις αγορές.
Όμως η υποβολή νομιμοφροσύνης στα κελεύσματα των αγορών κάθε άλλο παρά ηγετικά προσόντα υποδήλωνε, οπότε νομοτελειακά ήρθε και η δική της παραίτηση.

Δήλωση υποταγής

Παράλληλα η δήλωση του νέου υπουργού οικονομικών Jeremy Hunt με την ανάληψη των καθηκόντων του ότι «Αυτό που πρόκειται να κάνω , είναι να δείξω στις αγορές ότι μπορούμε να λογοδοτήσουμε σωστά για κάθε δεκάρα των φορολογούμενων μας σχεδίων και δαπανών» αποτελεί σαφέστατη δήλωση υποταγής αποδεικνύοντας ποιος πραγματικά κυβερνά στην Βρετανία .
Το θέμα επαναλαμβάνουμε είναι η υπερβολικά μεγάλη ισχύ των χρηματοοικονομικών αγορών , μια ισχύ που υπερβαίνει κάθε κρατική οντότητα , κάθε θεσμοθετημένη αρχή.
Αυτό πρέπει να αντιμετωπισθεί άμεσα και με ιδιαίτερα δεικτικό τρόπο προς όλους εκείνους που κερδοσκοπούν ασύστολα .
Η αντιμετώπιση είναι εύκολη αφού γνωρίζουμε τους ηγέτες και τις προδιαγραφές όλων εκείνων που σέρνουν τον χορό της απόλυτης κερδοσκοπίας .
Εκείνο που απουσιάζει είναι η πολιτική βούληση ίσως διότι ένα τμήμα του προϊόντος της κερδοσκοπίας στηρίζει την πολιτική επιβίωση των οργάνων της εκτελεστικής εξουσίας .
Εκεί πλέον προσκρούει κάθε προσπάθεια περιορισμού της ισχύος όσων με δέος ονομάζουμε αγορές.
Από κει πρέπει να αρχίσουμε εάν θέλουμε να αλλάξουμε τα κακώς κείμενα.

Λέκκας Σαράντας
Οικονομολόγος
www.bankingnews.gr