Η ελληνική κρίση έχει επισκιάσει την ανησυχητική επιβράδυνση στις αναδυόμενες αγορές
Ως μια πράξη αυτοθυσίας μιας κυβέρνησης που υποτίμησε την οικονομική πραγματικότητα παρουσιάζει την ελληνική κρίση ο αρθρογράφος της Wall Street Journal, Simon Nixon.
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει, τώρα που έχει αρχίσει να κατακάθεται ο κουρνιαχτός, η ελληνική κρίση μπορεί να ειδωθεί ως μια ασυνήθιστη πράξη αυτοθυσίας μιας κυβέρνησης που υποτίμησε την οικονομική πραγματικότητα.
Ενώ η Αθήνα γύρισε στην ύφεση μια οικονομία που εκτιμούνταν ευρέως ότι θα αναπτυσσόταν κατά 2,7% το 2015 και με το χρηματιστήριο της χώρας να υποχωρεί κατά 16% όταν επαναλειτούργησε τη Δευτέρα ύστερα από πέντε εβδομάδες που έμεινε κλειστό, η ανάκαμψη της υπόλοιπης Ευρωζώνης έχει αρχίσει να ανακτά δυναμική.
Η οικονομία της Ιρλανδίας αναπτύσσεται με ετήσιο ρυθμό άνω του 5%, ενώ η ισπανική κυβέρνηση εκτιμά ότι ανάπτυξη 3,3% το 2015.
Η ανεργία στην Ισπανία κατέγραψε τη μεγαλύτερη πτώση από το 2007 τον Ιούλιο, ενώ στην Πορτογαλία η ανεργία βρίσκεται τώρα στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2010, αν και ακόμη τα ποσοστά είναι διψήφια.
Η ανάπτυξη αλλού στην Ευρωζώνη μπορεί να είναι λιγότερο θεαματική, ωστόσο η ανάκαμψη κερδίζει σαφώς ρυθμό, ακόμη και στην Ιταλία και τη Γαλλία.
Στην πραγματικότητα, η ελληνική κρίση επισκίασε όχι μόνο τα θετικά οικονομικά νέα για το υπόλοιπο της Ευρωζώνης, αλλά επίσης και τις περισσότερες ανησυχητικές ειδήσεις στις αναδυόμενες αγορές.
Φέτος, οι αναδυόμενες αγορές είναι πιθανόν να καταγράψουν τον πιο αργό ρυθμό ανάπτυξης και την πρώτη χρονιά μείωσης των εξαγωγών τους από το 2009, σύμφωνε με τον Murat Ulgen, επικεφαλής για τις αναδυόμενες αγορές στην HSBC.
Οι αγορές αυτές έχουν πληγεί από την πτώση στις τιμές των εμπορευμάτων και την επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας, ωθώντας τους επενδυτές να αποσύρουν τα χρήματά τους.
Ο δείκτης MSCI Emerging Markets υποχώρησε κατά 13,4% μέσα στο έτος και μέχρι τα τέλη Ιουλίου και είναι σε πορεία πτώσης για τέταρτη χρονιά τα τελευταία πέντε χρόνια, με τον δείκτη νομισμάτων αναδυόμενων αγορών της Goldman Sachs να έχει υποχωρήσει περί το 25% σε σχέση με το δολάριο.
Βασικό στοιχείο για αυτή την πτώση των αναδυόμενων αγορών είναι η πρωτοφανής αδυναμία στο παγκόσμιο εμπόριο, που έχει αναπτυχθεί πολύ λιγότερο σε σχέση με την παγκόσμια παραγωγή τα τελευταία τέσσερα χρόνια, κάτι μοναδικό από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Πέραν της σύντομης ανάκαμψης του 2010, το μέγεθος του παγκόσμιου εμπορίου από την αρχή της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης έχει υποχωρήσει πολύ κάτω από τα επίπεδα της δεκαετίας του 1990 και των αρχών του 2000.
Επιπλέον, η ώθηση στην παγκόσμια οικονομία από το εμπόριο έχει αποδυναμωθεί: ένα δολάριο εμπορίου σήμερα αποφέρει λιγότερο από το μισό στην αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής έναντι μεταξύ του 1986 και του 2000, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.
Για τις οικονομίες των αναδυόμενων αγορών, που ιστορικά βασίζονταν στις εξαγωγές, αυτό αποτελεί μεγάλη πρόκληση.
Μέχρι πρόσφατα, οι περισσότεροι επενδυτές υπέθεταν ότι η επιβράδυνση αυτή ήταν πρωταρχικώς κυκλική και το εμπόριο θα τονωνόταν καθώς οι ανεπτυγμένες αγορές σε ΗΠΑ και Ευρώπη θα ανέκαμπταν.
Αυτό εν μέρει είναι αληθές: η υψηλά χρεωμένες ευρωπαϊκές χώρες έχουν περιορίσει τη ζήτηση για εισαγωγές από τη χρηματοπιστωτική κρίση, κάτι που αντικατοπτρίζεται στα εμπορικά ισοζύγια που έχουν γυρίσει σε πλεόνασμα.
Καθώς η ανεργία υποχωρεί και η καταναλωτική εμπιστοσύνη ανακάμπτει στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, οι αναδυόμενες αγορές θα έπρεπε να δουν μια ανάκαμψη στη ζήτηση για τις εξαγωγές τους.
Ωστόσο, τώρα είναι σαφές ότι υπάρχει ένα αξιοσημείωτο διαρθρωτικό στοιχείο για την αδυναμία στο εμπόριο, που αντικατοπτρίζει τις αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία, όπως σημειώνουν οι αναλυτές της UBS, Andrew Cave και Bhanu Baweja.
Αυτό περιλαμβάνει τη μόνιμη στροφή στο μοντέλο ανάπτυξης της Κίνας από τις κατασκευές στις υπηρεσίες, την αποπαγκοσμιοποίηση της χρηματοδότησης, καθώς τράπεζες όπως η HSBC και η Barclays απαντούν στις νέες κανονιστικές πιέσεις αποσυρόμενες από τις ξένες αγορές, τον αντίκτυπο των νέων τεχνολογιών, τον αυξανόμενο προστατευτισμό και τα υψηλά επίπεδα χρέους σε πολλές αναπτυγμένες οικονομίες.
Αυτή η βασική στροφή στο μοντέλο του παγκόσμιου εμπορίου έχει βαθιές συνέπειες για τα οικονομικά μοντέλα αρκετών αναδυόμενων αγορών.
Το εμπόριο έχει αποτελέσει την κύρια μηχανή των υψηλότερων επιπέδων διαβίωσης.
Στο παρελθόν, μπορούσαν να στηρίζονται στις υποτιμήσεις νομισμάτων για να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητά τους και να βοηθήσουν τις οικονομίες τους, όμως αυτή τη φορά ίσως είναι διαφορετικά: ίσως να μην υπάρχει ζήτηση για αυτό που παράγουν.
Αυτό σημαίνει ότι τα εταιρικά κέρδη, τα οποία είναι κατώτερα των προσδοκιών των αναλυτών συνεχώς τα τελευταία τέσσερα χρόνια, θα συνεχίσουν να απογοητεύουν όσο η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα βρίσκεται σε αδράνεια και οι τιμές και τα περιθώρια κέρδους δέχονται πιέσεις.
Ορισμένες κυβερνήσεις, μεταξύ των οποίων αυτές της Βραζιλίας, της Τουρκίας και της Νότιας Αφρικής, εξετάζουν το ενδεχόμενο να στραφούν μακριά από την ορθόδοξη δημοσιονομική πολιτική, μια κίνηση που θα υπονόμευε περαιτέρω την εμπιστοσύνη της αγοράς.
Πώς μπορούν οι αναδυόμενες αγορές να αντιστρέψουν αυτή την τάση; Η απάντηση είναι η ίδια με εκείνη που αντιμετωπίζουν οι χώρες που εμπλέκονται στην κρίση της ευρωζώνης: πρέπει να προχωρήσουν σε εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, τους θεσμούς και τη διακυβέρνηση, να αλλάξουν τα οικονομικά μοντέλα τους, να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους και να προσελκύσουν νέες επενδύσεις.
Μέχρι στιγμής, αρκετές αναδυόμενες αγορές φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτή την πρόκληση, με ορισμένες εξαιρέσεις, όπως η Ινδία, η Πολωνία και το Μεξικό.
Ίσως αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η νομισματική ανεξαρτησία τούς προστάτευσε από το είδος των σοβαρών διαταραχών που ανάγκασε μεγάλο μέρος της Νότιας Ευρώπης στην υιοθέτηση μεταρρυθμίσεων.
Αυτό, όμως, σημαίνει απλώς ότι οι κρίσεις στις χώρες εκείνες που απέτυχαν να προχωρήσουν σε μεταρρυθμίσεις, είναι περισσότερο πιθανό κινηθούν με πιο αργούς ρυθμούς.
Υπό αυτή την έννοια, η Ελλάδα δεν αποτελεί μόνο μια προειδοποιητική ιστορία για την ευρωζώνη, αλλά και για τον κόσμο συνολικά.
Μεταφραστική επιμέλεια: Ελένη Κάτσουρα
www.bankingnews.gr
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει, τώρα που έχει αρχίσει να κατακάθεται ο κουρνιαχτός, η ελληνική κρίση μπορεί να ειδωθεί ως μια ασυνήθιστη πράξη αυτοθυσίας μιας κυβέρνησης που υποτίμησε την οικονομική πραγματικότητα.
Ενώ η Αθήνα γύρισε στην ύφεση μια οικονομία που εκτιμούνταν ευρέως ότι θα αναπτυσσόταν κατά 2,7% το 2015 και με το χρηματιστήριο της χώρας να υποχωρεί κατά 16% όταν επαναλειτούργησε τη Δευτέρα ύστερα από πέντε εβδομάδες που έμεινε κλειστό, η ανάκαμψη της υπόλοιπης Ευρωζώνης έχει αρχίσει να ανακτά δυναμική.
Η οικονομία της Ιρλανδίας αναπτύσσεται με ετήσιο ρυθμό άνω του 5%, ενώ η ισπανική κυβέρνηση εκτιμά ότι ανάπτυξη 3,3% το 2015.
Η ανεργία στην Ισπανία κατέγραψε τη μεγαλύτερη πτώση από το 2007 τον Ιούλιο, ενώ στην Πορτογαλία η ανεργία βρίσκεται τώρα στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2010, αν και ακόμη τα ποσοστά είναι διψήφια.
Η ανάπτυξη αλλού στην Ευρωζώνη μπορεί να είναι λιγότερο θεαματική, ωστόσο η ανάκαμψη κερδίζει σαφώς ρυθμό, ακόμη και στην Ιταλία και τη Γαλλία.
Στην πραγματικότητα, η ελληνική κρίση επισκίασε όχι μόνο τα θετικά οικονομικά νέα για το υπόλοιπο της Ευρωζώνης, αλλά επίσης και τις περισσότερες ανησυχητικές ειδήσεις στις αναδυόμενες αγορές.
Φέτος, οι αναδυόμενες αγορές είναι πιθανόν να καταγράψουν τον πιο αργό ρυθμό ανάπτυξης και την πρώτη χρονιά μείωσης των εξαγωγών τους από το 2009, σύμφωνε με τον Murat Ulgen, επικεφαλής για τις αναδυόμενες αγορές στην HSBC.
Οι αγορές αυτές έχουν πληγεί από την πτώση στις τιμές των εμπορευμάτων και την επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας, ωθώντας τους επενδυτές να αποσύρουν τα χρήματά τους.
Ο δείκτης MSCI Emerging Markets υποχώρησε κατά 13,4% μέσα στο έτος και μέχρι τα τέλη Ιουλίου και είναι σε πορεία πτώσης για τέταρτη χρονιά τα τελευταία πέντε χρόνια, με τον δείκτη νομισμάτων αναδυόμενων αγορών της Goldman Sachs να έχει υποχωρήσει περί το 25% σε σχέση με το δολάριο.
Βασικό στοιχείο για αυτή την πτώση των αναδυόμενων αγορών είναι η πρωτοφανής αδυναμία στο παγκόσμιο εμπόριο, που έχει αναπτυχθεί πολύ λιγότερο σε σχέση με την παγκόσμια παραγωγή τα τελευταία τέσσερα χρόνια, κάτι μοναδικό από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Πέραν της σύντομης ανάκαμψης του 2010, το μέγεθος του παγκόσμιου εμπορίου από την αρχή της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης έχει υποχωρήσει πολύ κάτω από τα επίπεδα της δεκαετίας του 1990 και των αρχών του 2000.
Επιπλέον, η ώθηση στην παγκόσμια οικονομία από το εμπόριο έχει αποδυναμωθεί: ένα δολάριο εμπορίου σήμερα αποφέρει λιγότερο από το μισό στην αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής έναντι μεταξύ του 1986 και του 2000, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.
Για τις οικονομίες των αναδυόμενων αγορών, που ιστορικά βασίζονταν στις εξαγωγές, αυτό αποτελεί μεγάλη πρόκληση.
Μέχρι πρόσφατα, οι περισσότεροι επενδυτές υπέθεταν ότι η επιβράδυνση αυτή ήταν πρωταρχικώς κυκλική και το εμπόριο θα τονωνόταν καθώς οι ανεπτυγμένες αγορές σε ΗΠΑ και Ευρώπη θα ανέκαμπταν.
Αυτό εν μέρει είναι αληθές: η υψηλά χρεωμένες ευρωπαϊκές χώρες έχουν περιορίσει τη ζήτηση για εισαγωγές από τη χρηματοπιστωτική κρίση, κάτι που αντικατοπτρίζεται στα εμπορικά ισοζύγια που έχουν γυρίσει σε πλεόνασμα.
Καθώς η ανεργία υποχωρεί και η καταναλωτική εμπιστοσύνη ανακάμπτει στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, οι αναδυόμενες αγορές θα έπρεπε να δουν μια ανάκαμψη στη ζήτηση για τις εξαγωγές τους.
Ωστόσο, τώρα είναι σαφές ότι υπάρχει ένα αξιοσημείωτο διαρθρωτικό στοιχείο για την αδυναμία στο εμπόριο, που αντικατοπτρίζει τις αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία, όπως σημειώνουν οι αναλυτές της UBS, Andrew Cave και Bhanu Baweja.
Αυτό περιλαμβάνει τη μόνιμη στροφή στο μοντέλο ανάπτυξης της Κίνας από τις κατασκευές στις υπηρεσίες, την αποπαγκοσμιοποίηση της χρηματοδότησης, καθώς τράπεζες όπως η HSBC και η Barclays απαντούν στις νέες κανονιστικές πιέσεις αποσυρόμενες από τις ξένες αγορές, τον αντίκτυπο των νέων τεχνολογιών, τον αυξανόμενο προστατευτισμό και τα υψηλά επίπεδα χρέους σε πολλές αναπτυγμένες οικονομίες.
Αυτή η βασική στροφή στο μοντέλο του παγκόσμιου εμπορίου έχει βαθιές συνέπειες για τα οικονομικά μοντέλα αρκετών αναδυόμενων αγορών.
Το εμπόριο έχει αποτελέσει την κύρια μηχανή των υψηλότερων επιπέδων διαβίωσης.
Στο παρελθόν, μπορούσαν να στηρίζονται στις υποτιμήσεις νομισμάτων για να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητά τους και να βοηθήσουν τις οικονομίες τους, όμως αυτή τη φορά ίσως είναι διαφορετικά: ίσως να μην υπάρχει ζήτηση για αυτό που παράγουν.
Αυτό σημαίνει ότι τα εταιρικά κέρδη, τα οποία είναι κατώτερα των προσδοκιών των αναλυτών συνεχώς τα τελευταία τέσσερα χρόνια, θα συνεχίσουν να απογοητεύουν όσο η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα βρίσκεται σε αδράνεια και οι τιμές και τα περιθώρια κέρδους δέχονται πιέσεις.
Ορισμένες κυβερνήσεις, μεταξύ των οποίων αυτές της Βραζιλίας, της Τουρκίας και της Νότιας Αφρικής, εξετάζουν το ενδεχόμενο να στραφούν μακριά από την ορθόδοξη δημοσιονομική πολιτική, μια κίνηση που θα υπονόμευε περαιτέρω την εμπιστοσύνη της αγοράς.
Πώς μπορούν οι αναδυόμενες αγορές να αντιστρέψουν αυτή την τάση; Η απάντηση είναι η ίδια με εκείνη που αντιμετωπίζουν οι χώρες που εμπλέκονται στην κρίση της ευρωζώνης: πρέπει να προχωρήσουν σε εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, τους θεσμούς και τη διακυβέρνηση, να αλλάξουν τα οικονομικά μοντέλα τους, να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους και να προσελκύσουν νέες επενδύσεις.
Μέχρι στιγμής, αρκετές αναδυόμενες αγορές φαίνεται να αντιμετωπίζουν αυτή την πρόκληση, με ορισμένες εξαιρέσεις, όπως η Ινδία, η Πολωνία και το Μεξικό.
Ίσως αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η νομισματική ανεξαρτησία τούς προστάτευσε από το είδος των σοβαρών διαταραχών που ανάγκασε μεγάλο μέρος της Νότιας Ευρώπης στην υιοθέτηση μεταρρυθμίσεων.
Αυτό, όμως, σημαίνει απλώς ότι οι κρίσεις στις χώρες εκείνες που απέτυχαν να προχωρήσουν σε μεταρρυθμίσεις, είναι περισσότερο πιθανό κινηθούν με πιο αργούς ρυθμούς.
Υπό αυτή την έννοια, η Ελλάδα δεν αποτελεί μόνο μια προειδοποιητική ιστορία για την ευρωζώνη, αλλά και για τον κόσμο συνολικά.
Μεταφραστική επιμέλεια: Ελένη Κάτσουρα
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών