Όπως αναφέρει o Nouriel Roubini σε άρθρο του, στο project-syndicate, απαιτείται άμεσα ένα νέο όραμα την ΕΕ και την ευρωζώνη
Η αντίδραση της αγοράς στο σοκ του Brexit ήταν ήπια σε σχέση με ό,τι συνέβη με τα άλλα δυο πρόσφατα σοκ που υπέστη η παγκόσμια οικονομία: το καλοκαίρι του 2015 (μετά τους φόβους για την κινεζική οικονομία) αλλά και τους δυο πρώτους μήνες του 2016 (έπειτα από τις νέες ανησυχίες για την Κίνα).
Αυτό επισημαίνει ο οικονομολόγος Nouriel Roubini με άρθρο του στο project-syndicate.
Όπως αναφέρει ο ίδιος το σοκ ήταν περιφερειακό και όχι παγκόσμιο με τις συνέπειες να επικεντρώνονται κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρώπη.
Επίσης, η μεταβλητότητα διήρκησε περίπου μια εβδομάδα σε αντίθεση με τα άλλα δυο γεγονότα όπου οι συνέπειες κράτησαν περίπου δυο μήνες και οδήγησαν σε απότομη διόρθωση στις ΗΠΑ αλλά και τις παγκόσμιες τιμές των μετοχών.
Που οφείλεται όμως αυτή η ήπια αντίδραση;
Σύμφωνα με τον Roubini, αρχικά το Ηνωμένο Βασίλειο αντιπροσωπεύει μόνο το 3% του παγκόσμιο ΑΕΠ.
Στον αντίποδα, η Κίνα (η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου) αντιπροσωπεύει το 15% της παγκόσμιας παραγωγής και περισσότερο από το μισό της παγκόσμιας ανάπτυξης.
Επιπλέον, τα περί ενότητας της ΕΕ μαζί με το αποτέλεσμα των ισπανικών εκλογών περιόρισαν τους φόβους οτι η ΕΕ ή ευρωζώνη θα καταρρεύσουν.
Την ίδια στιγμή, η άμεση αλλαγή κυβέρνησης στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει ενισχύσει τις ελπίδες ότι οι διαπραγματεύσεις για την έξοδο της χώρας από την ΕΕ, θα οδηγήσουν σε μια λύση που θα περιλαμβάνει ισχυρούς εμπορικούς δεσμούς σε συνδυασμό με την ουσιαστική πρόσβαση στην ενιαία αγορά με μέτρια όρια για τη μετανάστευση.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Roubini το πιο σημαντικό είναι ότι οι αγορές αποτίμησαν γρήγορα ότι το σοκ του Brexit μπορεί να οδηγήσει σε ήπια πολιτική από τις κεντρικές τράπεζες του κόσμου.
Πραγματικά, όπως συνέβη και στα δυο προηγούμενα σοκ που συνέβησαν οι πολιτικές των κεντρικών τραπεζών ενίσχυσαν τις αγορές και τις οικονομίας.
Μικρή αναβολή
Την ίδια στιγμή, όμως, ο Roubini υποστηρίζει ότι ο κίνδυνος για ευρωπαϊκή και παγκόσμια μεταβλητότητα μπορεί να έχει πάρει μια μικρή αναβολή.
Ακόμα και αν κάποιος αφήσει απέξω άλλους παγκόσμιους κινδύνους υπάρχουν πάρα πολλοί λόγοι για να ανησυχεί κάποιος για την Ευρώπη και την ευρωζώνη.
Αρχικά, σύμφωνα με τον Roubini, εάν οι διαπραγματεύσεις για την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ είναι παρατεταμένες και δύσκολες, η ανάπτυξη και οι αγορές θα υποφέρουν.
Κι ένα άσχημο «διαζύγιο» μπορεί επίσης να οδηγήσει στην ανεξαρτησία της Σκωτίας και της βόρειας Ιρλανδίας.
Σε αυτή την περίπτωση, η Καταλονία μπορεί επίσης να πιέσει για την ανεξαρτησία της από την Ισπανία.
Και χωρίς το Ηνωμένο Βασίλειο, η Δανία και η Σουηδία (που δεν σχεδιάζουν το μπουν στην ευρωζώνη) μπορεί να φοβηθούν ότι θα γίνουν μέλη δεύτερης κατηγορίας, με αποτέλεσμα να αρχίσουν να σκέφτονται το ενδεχόμενο να αποχωρήσουν επίσης.
Σύμφωνα τον Roubini, ακόμα ένας παράγοντας που θα παίξει ρόλο στο μέλλον είναι οι επερχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις ή δημοψηφίσματα σε Αυστρία, Ουγγαρία και Ιταλία.
Ο... αδύναμος κρίκος
Σύμφωνα με τον Roubini, η Ιταλία είναι σήμερα ο πιο αδύναμος κρίκος της ευρωζώνης.
Η κυβέρνηση του Matte Renzi έχει πολιτικά ασταθής, η οικονομική ανάπτυξη είναι αναιμική, οι τράπεζες έχουν ανάγκη από κεφάλαια, ενώ θα είναι παρά πολύ δύσκολο να επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι της ΕΕ.
Αν ο Renzi αποτύχει -κάτι που είναι πιθανό- το αντιευρωπαϊκό κόμμα Κίνημα Πέντε Αστέρων θα μπορούσε να έρθει στην εξουσία στις αρχές του επόμενου έτους.
Σε αυτή την περίπτωση, οι φόβοι περί Grexit το 2015 θα ωχριούν μπροστά σε αυτό που θα συμβεί.
Όπως υποστηρίζει ο Roubini, η Ιταλία το τρίτο μεγαλύτερο μέλος της ευρωζώνης, είναι πολύ μεγάλη για να αποτύχει.
Αλλά με ένα δημόσιο χρέος δέκα φορές μεγαλύτερο από το ελληνικό, είναι επίσης πολύ μεγάλη για να σωθεί.
Οι εκλογές σε Γαλλία, Γερμανία και Ολλανδία
Την ίδια στιγμή, οι εκλογές σε Γαλλία, Γερμανία και Ολλανδία το 2017 ενισχύουν την αβεβαιότητα καθώς η αδύναμη ανάπτυξη και η υψηλή ανεργία στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης έχουν εκτοξεύσει τα ποσοστά των αντιευρωπαϊκών κομμάτων και τα λαϊκιστικά κόμμα της Δεξιάς (στον πυρήνα της ευρωζώνης) και της Αριστεράς (στην περιφέρεια της ευρωζώνης).
Οι... γείτονες
Την ίδια στιγμή, η γειτονιά της Ευρώπης είναι κακή και γίνεται χειρότερα.
Μια ρεβιζιονιστική Ρωσία έχει γίνει πιο δυναμική, όχι μόνο στην Ουκρανία, αλλά και στις χώρες της Βαλτικής και των Βαλκανίων.
Και οι συνέπειες της συνεχιζόμενης αναταραχής στη Μέση Ανατολή είναι τουλάχιστον δύο: επεισόδια τρομοκρατίας στη Γαλλία, το Βέλγιο και τη Γερμανία αλλά και η μεταναστευτική κρίση που απαιτεί περισσότερη συνεργασία με την Τουρκία, που με τη σειρά της έχει γίνει περισσότερο ασταθής μετά την απόπειρα πραξικοπήματος.
Απίθανα τα νέα μέτρα ενίσχυσης της ανάπτυξης
Μέχρι να ολοκληρωθούν οι εκλογές, η ΕΕ είναι απίθανο να κάνει βήματα για την ολοκλήρωση της ημιτελούς νομοσματικής ένωσης με την εισαγωγή επιμερισμένου κινδύνου και την επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Σύμφωνα με τον Roubini, η ευρωζώνη και η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι απίθανο να διαλυθεί ξαφνικά.
Ωστόσο, ο ίδιος καταλήγει επισημαίνοντας ότι «η εξεύρεση τρόπων για την ενσωμάτωση που είναι δημοκρατικοί και πολιτικά αποδεκτοί είναι επιτακτική ανάγκη.
Ωστόσο, η σύγχυση έχει οδηγήσει σε μια ασταθή ισορροπία που θα κάνουν την αποσύνθεση της ΕΕ και της ευρωζώνης αναπόφευκτη.
Λόγω των πολλών κινδύνων που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, απαιτείται ένα νέο όραμα».
Αυτό επισημαίνει ο οικονομολόγος Nouriel Roubini με άρθρο του στο project-syndicate.
Όπως αναφέρει ο ίδιος το σοκ ήταν περιφερειακό και όχι παγκόσμιο με τις συνέπειες να επικεντρώνονται κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρώπη.
Επίσης, η μεταβλητότητα διήρκησε περίπου μια εβδομάδα σε αντίθεση με τα άλλα δυο γεγονότα όπου οι συνέπειες κράτησαν περίπου δυο μήνες και οδήγησαν σε απότομη διόρθωση στις ΗΠΑ αλλά και τις παγκόσμιες τιμές των μετοχών.
Που οφείλεται όμως αυτή η ήπια αντίδραση;
Σύμφωνα με τον Roubini, αρχικά το Ηνωμένο Βασίλειο αντιπροσωπεύει μόνο το 3% του παγκόσμιο ΑΕΠ.
Στον αντίποδα, η Κίνα (η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου) αντιπροσωπεύει το 15% της παγκόσμιας παραγωγής και περισσότερο από το μισό της παγκόσμιας ανάπτυξης.
Επιπλέον, τα περί ενότητας της ΕΕ μαζί με το αποτέλεσμα των ισπανικών εκλογών περιόρισαν τους φόβους οτι η ΕΕ ή ευρωζώνη θα καταρρεύσουν.
Την ίδια στιγμή, η άμεση αλλαγή κυβέρνησης στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει ενισχύσει τις ελπίδες ότι οι διαπραγματεύσεις για την έξοδο της χώρας από την ΕΕ, θα οδηγήσουν σε μια λύση που θα περιλαμβάνει ισχυρούς εμπορικούς δεσμούς σε συνδυασμό με την ουσιαστική πρόσβαση στην ενιαία αγορά με μέτρια όρια για τη μετανάστευση.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Roubini το πιο σημαντικό είναι ότι οι αγορές αποτίμησαν γρήγορα ότι το σοκ του Brexit μπορεί να οδηγήσει σε ήπια πολιτική από τις κεντρικές τράπεζες του κόσμου.
Πραγματικά, όπως συνέβη και στα δυο προηγούμενα σοκ που συνέβησαν οι πολιτικές των κεντρικών τραπεζών ενίσχυσαν τις αγορές και τις οικονομίας.
Μικρή αναβολή
Την ίδια στιγμή, όμως, ο Roubini υποστηρίζει ότι ο κίνδυνος για ευρωπαϊκή και παγκόσμια μεταβλητότητα μπορεί να έχει πάρει μια μικρή αναβολή.
Ακόμα και αν κάποιος αφήσει απέξω άλλους παγκόσμιους κινδύνους υπάρχουν πάρα πολλοί λόγοι για να ανησυχεί κάποιος για την Ευρώπη και την ευρωζώνη.
Αρχικά, σύμφωνα με τον Roubini, εάν οι διαπραγματεύσεις για την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ είναι παρατεταμένες και δύσκολες, η ανάπτυξη και οι αγορές θα υποφέρουν.
Κι ένα άσχημο «διαζύγιο» μπορεί επίσης να οδηγήσει στην ανεξαρτησία της Σκωτίας και της βόρειας Ιρλανδίας.
Σε αυτή την περίπτωση, η Καταλονία μπορεί επίσης να πιέσει για την ανεξαρτησία της από την Ισπανία.
Και χωρίς το Ηνωμένο Βασίλειο, η Δανία και η Σουηδία (που δεν σχεδιάζουν το μπουν στην ευρωζώνη) μπορεί να φοβηθούν ότι θα γίνουν μέλη δεύτερης κατηγορίας, με αποτέλεσμα να αρχίσουν να σκέφτονται το ενδεχόμενο να αποχωρήσουν επίσης.
Σύμφωνα τον Roubini, ακόμα ένας παράγοντας που θα παίξει ρόλο στο μέλλον είναι οι επερχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις ή δημοψηφίσματα σε Αυστρία, Ουγγαρία και Ιταλία.
Ο... αδύναμος κρίκος
Σύμφωνα με τον Roubini, η Ιταλία είναι σήμερα ο πιο αδύναμος κρίκος της ευρωζώνης.
Η κυβέρνηση του Matte Renzi έχει πολιτικά ασταθής, η οικονομική ανάπτυξη είναι αναιμική, οι τράπεζες έχουν ανάγκη από κεφάλαια, ενώ θα είναι παρά πολύ δύσκολο να επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι της ΕΕ.
Αν ο Renzi αποτύχει -κάτι που είναι πιθανό- το αντιευρωπαϊκό κόμμα Κίνημα Πέντε Αστέρων θα μπορούσε να έρθει στην εξουσία στις αρχές του επόμενου έτους.
Σε αυτή την περίπτωση, οι φόβοι περί Grexit το 2015 θα ωχριούν μπροστά σε αυτό που θα συμβεί.
Όπως υποστηρίζει ο Roubini, η Ιταλία το τρίτο μεγαλύτερο μέλος της ευρωζώνης, είναι πολύ μεγάλη για να αποτύχει.
Αλλά με ένα δημόσιο χρέος δέκα φορές μεγαλύτερο από το ελληνικό, είναι επίσης πολύ μεγάλη για να σωθεί.
Οι εκλογές σε Γαλλία, Γερμανία και Ολλανδία
Την ίδια στιγμή, οι εκλογές σε Γαλλία, Γερμανία και Ολλανδία το 2017 ενισχύουν την αβεβαιότητα καθώς η αδύναμη ανάπτυξη και η υψηλή ανεργία στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης έχουν εκτοξεύσει τα ποσοστά των αντιευρωπαϊκών κομμάτων και τα λαϊκιστικά κόμμα της Δεξιάς (στον πυρήνα της ευρωζώνης) και της Αριστεράς (στην περιφέρεια της ευρωζώνης).
Οι... γείτονες
Την ίδια στιγμή, η γειτονιά της Ευρώπης είναι κακή και γίνεται χειρότερα.
Μια ρεβιζιονιστική Ρωσία έχει γίνει πιο δυναμική, όχι μόνο στην Ουκρανία, αλλά και στις χώρες της Βαλτικής και των Βαλκανίων.
Και οι συνέπειες της συνεχιζόμενης αναταραχής στη Μέση Ανατολή είναι τουλάχιστον δύο: επεισόδια τρομοκρατίας στη Γαλλία, το Βέλγιο και τη Γερμανία αλλά και η μεταναστευτική κρίση που απαιτεί περισσότερη συνεργασία με την Τουρκία, που με τη σειρά της έχει γίνει περισσότερο ασταθής μετά την απόπειρα πραξικοπήματος.
Απίθανα τα νέα μέτρα ενίσχυσης της ανάπτυξης
Μέχρι να ολοκληρωθούν οι εκλογές, η ΕΕ είναι απίθανο να κάνει βήματα για την ολοκλήρωση της ημιτελούς νομοσματικής ένωσης με την εισαγωγή επιμερισμένου κινδύνου και την επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Σύμφωνα με τον Roubini, η ευρωζώνη και η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι απίθανο να διαλυθεί ξαφνικά.
Ωστόσο, ο ίδιος καταλήγει επισημαίνοντας ότι «η εξεύρεση τρόπων για την ενσωμάτωση που είναι δημοκρατικοί και πολιτικά αποδεκτοί είναι επιτακτική ανάγκη.
Ωστόσο, η σύγχυση έχει οδηγήσει σε μια ασταθή ισορροπία που θα κάνουν την αποσύνθεση της ΕΕ και της ευρωζώνης αναπόφευκτη.
Λόγω των πολλών κινδύνων που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, απαιτείται ένα νέο όραμα».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών