γράφει : Νίκος Κονδυλόπουλος
Σήμερα, ωστόσο, οι μηχανισμοί της παγκοσμιοποίησης έχουν ήδη διαβρωθεί
Με την παγκόσμια ηγεσία να βρίσκεται υπό αμφισβήτηση, η επικείμενη σύνοδος των G20 στο Αμβούργο στις 7-8 Ιουλίου 2017 θα μπορούσε να είναι η πιο περιπετειώδεις από την ίδρυσή της το 1999. αναφέρει σε άρθρο του στο Project Syndicate o Harold James καθηγητής διεθνών σχέσεων στο πανεπιστήμιοo του Princeton.
Όπως αναφέρει το άρθρο η Σύνοδος των G20 αρχικά σχεδιάστηκε, τη δεκαετία του 1970, έτσι ώστε να ευθυγραμμιστούν οι εσωτερικές πολιτικές των μεγάλων οικονομιών, μειώνοντας έτσι την αβεβαιότητα.
Ωστόσο τώρα οι εγχώριες πολιτικές έχουν δημιουργήσει ένα νέο είδος αβεβαιότητας.
Ενώ η διεθνής κοινότητα απομόνωσε τη Ρωσία στη Σύνοδο Κορυφής των G20 στο Μπρίσμπεϊν το 2014, οι Ηνωμένες Πολιτείες απομονώθηκαν το 2017.
Στη Σύνοδο κορυφής των G8 στην Taormina τον Μάιο του 2017, ο Αμερικανός Πρόεδρος Donald Trump ανακοίνωσε ότι αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα.
Σε απάντηση, οι ευρωπαίοι ηγέτες της Ομάδας των G7, με την αξιοσημείωτη εξαίρεση της βρετανικής πρωθυπουργού Theresa May, υπέγραψαν δήλωση που καταδικάζει τη θέση του Trump.
Αφού υπηρετούσαν ως κύριοι αρχιτέκτονες του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών και της διεθνούς τάξης μετά το 1945, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο φαίνεται τώρα ότι προτίθενται να αναστρέψουν αυτή την κληρονομιά.
Από την εκλογή του Trump και το δημοψήφισμα του Brexit το 2016 και οι δύο χώρες έχουν ξεκινήσει μια εξαιρετικά αμφιλεγόμενη πολιτική πορεία μακριά από το ελεύθερο εμπόριο και «κοιτούν» προς τον προστατευτισμό.
Πράγματι, πολλοί είδαν το δημοψήφισμα για το Brexit ως πρόδρομο για την εκλογή του Trump.
Όπως και η εκστρατεία του Trump αξιοποίησε τους φόβους των ψηφοφόρων για τη μετανάστευση. Και, όπως η κυβέρνηση της Βρετανίας πριν το δημοψήφισμα του Ιουνίου του 2016, η διοίκηση του Trump έχει μπει στη θέση του.
Και στις δύο περιπτώσεις, παρά το γεγονός ότι Trump και May πραγματοποίησαν κακές εκστρατείες ωστόσο στέφθηκαν νικητές.
Και καθώς οι νικητές έχουν αρχίσει να μοιάζουν με ηττημένους, ο αριστερός λαϊκισμός αυθεντικών πολιτικών όπως ο γερουσιαστής Bernie Sanders στις ΗΠΑ και ο ηγέτης του Εργατικού Κόμματος Jeremy Corbyn στο Ηνωμένο Βασίλειο γίνεται όλο και πιο δημοφιλής.
Οι κυβερνήσεις Trump και May μοιράζονται επίσης εντυπωσιακές ομοιότητες στις διεθνείς προοπτικές.
Και οι δύο επιθυμούν να επαναδιαπραγματευθούν διεθνείς συμφωνίες, όπως οι εμπορικές συνθήκες ή, στη βρετανική περίπτωση η σχέση με την Ευρώπη.
Αλλά η βάση για μια τέτοια επαναδιαπραγμάτευση είναι τόσο ασαφής όσο και αντιφατική.
Καθώς οι Αμερικανοί και Βρετανοί εργάτες συσχετίζουν την παγκοσμιοποίηση με απώλειες θέσεων εργασίας και ανισότητες, έχουν ζητήσει μεγαλύτερο προστατευτισμό.
Αλλά ο προστατευτισμός συνήθως έρχεται με υψηλό κόστος για τους καταναλωτές και ειδικά για τους χαμηλόμισθους.
Στην πραγματικότητα, πολλά στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι οι ομάδες με χαμηλότερο εισόδημα ωφελήθηκαν περισσότερο από το ελεύθερο εμπόριο.
Σε αυτό το πλαίσιο, οποιαδήποτε προσπάθεια για την αλλαγή των υφιστάμενων εμπορικών ρυθμίσεων θα οδηγήσει πιθανώς σε «στενές» εμπορικές συμφωνίες και στην επιβολή αυστηρών κυρώσεων στις εισαγωγές.
Ο κίνδυνος είναι ότι αντισταθμιστικά μέτρα από άλλες χώρες θα προκαλέσουν έναν φαύλο κύκλο προστατευτισμού και από-παγκοσμιοποίησης.
Κατά την μεταπολεμική περίοδο, οι χώρες άρχισαν να συνδέονται όλο και περισσότερο μέσω κυβερνητικών και διοικητικών υπηρεσιών, πολυεθνικών εταιρειών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, δημιουργώντας ένα περιβάλλον που ευνοούσε την εμπορική συνεργασία.
Σήμερα, ωστόσο, οι μηχανισμοί της παγκοσμιοποίησης έχουν ήδη διαβρωθεί.
Οι επαγγελματικές γραφειοκρατίες - και η αμερικανική εξωτερική υπηρεσία - έχουν μειωθεί.
Οι εταιρίες και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης συνηθίζουν να είναι πιο πατριωτικά.
Τα αμερικανικά και βρετανικά πανεπιστήμια θεωρούν τους εαυτούς τους ως παγκόσμιους θεσμούς με παγκόσμια ευθύνη.
Η πρόεδρος του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, Drew Faust, συχνά ενθουσιάζει για το διεθνή ρόλο του Πανεπιστημίου.
Και το πανεπιστήμιο του Princeton πρόσφατα άλλαξε το σύνθημά του από "υπηρεσία του έθνους και την εξυπηρέτηση όλων των εθνών" στο "στην υπηρεσία του έθνους και στην υπηρεσία της ανθρωπότητας".
Όμως, τα τελευταία χρόνια πολλά έχουν αλλάξει.
Σκεφτείτε τα λόγια της May πριν από τη Συνδιάσκεψη του Συντηρητικού Κόμματος τον Οκτώβριο του 2016.
"Αν πιστεύετε ότι είστε πολίτης του κόσμου, είστε πολίτης του πουθενά.
Δεν καταλαβαίνετε τι σημαίνει η ίδια η λέξη «ιθαγένεια».
Με το μεταπολεμικό πνεύμα να βρίσκεται σε υποχώρηση, η παγκοσμιοποίηση θα χρειαστεί νέα ηγεσία, αυτή η συνειδητοποίηση οδήγησε αναπόφευκτα την Κίνα και την Ευρώπη - συγκεκριμένα τη Γερμανία - να θεωρηθούν ως οι νέοι υπερασπιστές της παγκόσμιας τάξης.
Στην πραγματικότητα, η Κίνα και η Γερμανία ευθυγραμμίζονται όλο και περισσότερο σε πολλά βασικά ζητήματα.
Και οι δύο έχουν επιβεβαιώσει τη δέσμευσή τους να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού και αμφότερες αντιτίθενται στην σταυροφορία του Trump εξ ονόματος της βιομηχανίας άνθρακα.
Υπάρχει επίσης μια σαφής κινεζικο-γερμανική συμμαχία που διαμορφώνεται για να αντιταχθεί στον εμπορικό προστατευτισμό.
Πρόσφατα, αφού ο κινέζος πρόεδρος Xi Jinping χαρακτήρισε τον προστατευτισμό ως κάτι παρόμοιο με τον "αποκλεισμό σε ένα σκοτεινό δωμάτιο", η Γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel επαίνεσε τα λόγια του ως "αξιομνημόνευτα".
Τώρα που η γερμανική προεδρία στη Σύνοδο των G20 βρίσκεται σε εξέλιξη, οι Γερμανοί ηγέτες διερευνούν το πώς η χώρα τους μπορεί να ηγηθεί της παγκοσμιοποίησης αντί των ΗΠΑ.
Αλλά η Γερμανία είναι απλά πάρα πολύ μικρή για να λειτουργήσει ως παγκόσμιος ηγέτης και η παντοκρατορία της εντός της ευρωζώνης εξακολουθεί να αμφισβητείται από την κληρονομιά της οικονομικής κρίσης του 2008.
Η Κίνα επίσης θα αντιμετωπίσει εμπόδια στην επιδίωξή της να ηγηθεί της παγκόσμιας ηγεσίας.
Ο χρηματοπιστωτικός της τομέας εξακολουθεί να είναι σχετικά ανεπαρκής και επιρρεπής σε κρίσεις.
Το μεγαλόπνοο project «One Belt, One Road», θα δημιουργήσει νέα προβλήματα εξάρτησης και θα επιδεινώσει τις υπάρχουσες αντιπαλότητες στην Ασία.
Τέλος, η προοπτική της κινεζικής ηγεσίας θα εγείρει φόβους για την τύχη της δημοκρατίας.
Στην καρδιά των κριτικών κατά της παγκοσμιοποίησης στις πλούσιες χώρες υπάρχει έκκληση για περισσότερη δημοκρατία, όχι λιγότερο.
Βεβαίως, ορισμένα από τα συστατικά για μια νέα μορφή παγκόσμιας ηγεσίας υπάρχουν ήδη.
Η Κίνα διαθέτει μεγάλα πανεπιστήμια τα οποία βελτιώνονται γρήγορα.
Και η Γερμανία έχει μια ισχυρή δημοκρατία, βασισμένη σε ομοσπονδιακές αρχές και προσηλωμένη σε ένα όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Αλλά χωρίς κάθε συστατικό, η συνταγή δεν θα είναι πλήρης.
Ο αμερικανικός αιώνας της παντοκρατορίας βασίστηκε σε ισχυρούς εγχώριους θεσμούς, κοινές αξίες και προώθηση του πολιτισμού.
Η παγκοσμιοποίηση με βάση μόνο την οικονομική λογική δεν θα λειτουργήσει ποτέ.
www.bankingnews.gr
Όπως αναφέρει το άρθρο η Σύνοδος των G20 αρχικά σχεδιάστηκε, τη δεκαετία του 1970, έτσι ώστε να ευθυγραμμιστούν οι εσωτερικές πολιτικές των μεγάλων οικονομιών, μειώνοντας έτσι την αβεβαιότητα.
Ωστόσο τώρα οι εγχώριες πολιτικές έχουν δημιουργήσει ένα νέο είδος αβεβαιότητας.
Ενώ η διεθνής κοινότητα απομόνωσε τη Ρωσία στη Σύνοδο Κορυφής των G20 στο Μπρίσμπεϊν το 2014, οι Ηνωμένες Πολιτείες απομονώθηκαν το 2017.
Στη Σύνοδο κορυφής των G8 στην Taormina τον Μάιο του 2017, ο Αμερικανός Πρόεδρος Donald Trump ανακοίνωσε ότι αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα.
Σε απάντηση, οι ευρωπαίοι ηγέτες της Ομάδας των G7, με την αξιοσημείωτη εξαίρεση της βρετανικής πρωθυπουργού Theresa May, υπέγραψαν δήλωση που καταδικάζει τη θέση του Trump.
Αφού υπηρετούσαν ως κύριοι αρχιτέκτονες του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών και της διεθνούς τάξης μετά το 1945, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο φαίνεται τώρα ότι προτίθενται να αναστρέψουν αυτή την κληρονομιά.
Από την εκλογή του Trump και το δημοψήφισμα του Brexit το 2016 και οι δύο χώρες έχουν ξεκινήσει μια εξαιρετικά αμφιλεγόμενη πολιτική πορεία μακριά από το ελεύθερο εμπόριο και «κοιτούν» προς τον προστατευτισμό.
Πράγματι, πολλοί είδαν το δημοψήφισμα για το Brexit ως πρόδρομο για την εκλογή του Trump.
Όπως και η εκστρατεία του Trump αξιοποίησε τους φόβους των ψηφοφόρων για τη μετανάστευση. Και, όπως η κυβέρνηση της Βρετανίας πριν το δημοψήφισμα του Ιουνίου του 2016, η διοίκηση του Trump έχει μπει στη θέση του.
Και στις δύο περιπτώσεις, παρά το γεγονός ότι Trump και May πραγματοποίησαν κακές εκστρατείες ωστόσο στέφθηκαν νικητές.
Και καθώς οι νικητές έχουν αρχίσει να μοιάζουν με ηττημένους, ο αριστερός λαϊκισμός αυθεντικών πολιτικών όπως ο γερουσιαστής Bernie Sanders στις ΗΠΑ και ο ηγέτης του Εργατικού Κόμματος Jeremy Corbyn στο Ηνωμένο Βασίλειο γίνεται όλο και πιο δημοφιλής.
Οι κυβερνήσεις Trump και May μοιράζονται επίσης εντυπωσιακές ομοιότητες στις διεθνείς προοπτικές.
Και οι δύο επιθυμούν να επαναδιαπραγματευθούν διεθνείς συμφωνίες, όπως οι εμπορικές συνθήκες ή, στη βρετανική περίπτωση η σχέση με την Ευρώπη.
Αλλά η βάση για μια τέτοια επαναδιαπραγμάτευση είναι τόσο ασαφής όσο και αντιφατική.
Καθώς οι Αμερικανοί και Βρετανοί εργάτες συσχετίζουν την παγκοσμιοποίηση με απώλειες θέσεων εργασίας και ανισότητες, έχουν ζητήσει μεγαλύτερο προστατευτισμό.
Αλλά ο προστατευτισμός συνήθως έρχεται με υψηλό κόστος για τους καταναλωτές και ειδικά για τους χαμηλόμισθους.
Στην πραγματικότητα, πολλά στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι οι ομάδες με χαμηλότερο εισόδημα ωφελήθηκαν περισσότερο από το ελεύθερο εμπόριο.
Σε αυτό το πλαίσιο, οποιαδήποτε προσπάθεια για την αλλαγή των υφιστάμενων εμπορικών ρυθμίσεων θα οδηγήσει πιθανώς σε «στενές» εμπορικές συμφωνίες και στην επιβολή αυστηρών κυρώσεων στις εισαγωγές.
Ο κίνδυνος είναι ότι αντισταθμιστικά μέτρα από άλλες χώρες θα προκαλέσουν έναν φαύλο κύκλο προστατευτισμού και από-παγκοσμιοποίησης.
Κατά την μεταπολεμική περίοδο, οι χώρες άρχισαν να συνδέονται όλο και περισσότερο μέσω κυβερνητικών και διοικητικών υπηρεσιών, πολυεθνικών εταιρειών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, δημιουργώντας ένα περιβάλλον που ευνοούσε την εμπορική συνεργασία.
Σήμερα, ωστόσο, οι μηχανισμοί της παγκοσμιοποίησης έχουν ήδη διαβρωθεί.
Οι επαγγελματικές γραφειοκρατίες - και η αμερικανική εξωτερική υπηρεσία - έχουν μειωθεί.
Οι εταιρίες και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης συνηθίζουν να είναι πιο πατριωτικά.
Τα αμερικανικά και βρετανικά πανεπιστήμια θεωρούν τους εαυτούς τους ως παγκόσμιους θεσμούς με παγκόσμια ευθύνη.
Η πρόεδρος του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, Drew Faust, συχνά ενθουσιάζει για το διεθνή ρόλο του Πανεπιστημίου.
Και το πανεπιστήμιο του Princeton πρόσφατα άλλαξε το σύνθημά του από "υπηρεσία του έθνους και την εξυπηρέτηση όλων των εθνών" στο "στην υπηρεσία του έθνους και στην υπηρεσία της ανθρωπότητας".
Όμως, τα τελευταία χρόνια πολλά έχουν αλλάξει.
Σκεφτείτε τα λόγια της May πριν από τη Συνδιάσκεψη του Συντηρητικού Κόμματος τον Οκτώβριο του 2016.
"Αν πιστεύετε ότι είστε πολίτης του κόσμου, είστε πολίτης του πουθενά.
Δεν καταλαβαίνετε τι σημαίνει η ίδια η λέξη «ιθαγένεια».
Με το μεταπολεμικό πνεύμα να βρίσκεται σε υποχώρηση, η παγκοσμιοποίηση θα χρειαστεί νέα ηγεσία, αυτή η συνειδητοποίηση οδήγησε αναπόφευκτα την Κίνα και την Ευρώπη - συγκεκριμένα τη Γερμανία - να θεωρηθούν ως οι νέοι υπερασπιστές της παγκόσμιας τάξης.
Στην πραγματικότητα, η Κίνα και η Γερμανία ευθυγραμμίζονται όλο και περισσότερο σε πολλά βασικά ζητήματα.
Και οι δύο έχουν επιβεβαιώσει τη δέσμευσή τους να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού και αμφότερες αντιτίθενται στην σταυροφορία του Trump εξ ονόματος της βιομηχανίας άνθρακα.
Υπάρχει επίσης μια σαφής κινεζικο-γερμανική συμμαχία που διαμορφώνεται για να αντιταχθεί στον εμπορικό προστατευτισμό.
Πρόσφατα, αφού ο κινέζος πρόεδρος Xi Jinping χαρακτήρισε τον προστατευτισμό ως κάτι παρόμοιο με τον "αποκλεισμό σε ένα σκοτεινό δωμάτιο", η Γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel επαίνεσε τα λόγια του ως "αξιομνημόνευτα".
Τώρα που η γερμανική προεδρία στη Σύνοδο των G20 βρίσκεται σε εξέλιξη, οι Γερμανοί ηγέτες διερευνούν το πώς η χώρα τους μπορεί να ηγηθεί της παγκοσμιοποίησης αντί των ΗΠΑ.
Αλλά η Γερμανία είναι απλά πάρα πολύ μικρή για να λειτουργήσει ως παγκόσμιος ηγέτης και η παντοκρατορία της εντός της ευρωζώνης εξακολουθεί να αμφισβητείται από την κληρονομιά της οικονομικής κρίσης του 2008.
Η Κίνα επίσης θα αντιμετωπίσει εμπόδια στην επιδίωξή της να ηγηθεί της παγκόσμιας ηγεσίας.
Ο χρηματοπιστωτικός της τομέας εξακολουθεί να είναι σχετικά ανεπαρκής και επιρρεπής σε κρίσεις.
Το μεγαλόπνοο project «One Belt, One Road», θα δημιουργήσει νέα προβλήματα εξάρτησης και θα επιδεινώσει τις υπάρχουσες αντιπαλότητες στην Ασία.
Τέλος, η προοπτική της κινεζικής ηγεσίας θα εγείρει φόβους για την τύχη της δημοκρατίας.
Στην καρδιά των κριτικών κατά της παγκοσμιοποίησης στις πλούσιες χώρες υπάρχει έκκληση για περισσότερη δημοκρατία, όχι λιγότερο.
Βεβαίως, ορισμένα από τα συστατικά για μια νέα μορφή παγκόσμιας ηγεσίας υπάρχουν ήδη.
Η Κίνα διαθέτει μεγάλα πανεπιστήμια τα οποία βελτιώνονται γρήγορα.
Και η Γερμανία έχει μια ισχυρή δημοκρατία, βασισμένη σε ομοσπονδιακές αρχές και προσηλωμένη σε ένα όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Αλλά χωρίς κάθε συστατικό, η συνταγή δεν θα είναι πλήρης.
Ο αμερικανικός αιώνας της παντοκρατορίας βασίστηκε σε ισχυρούς εγχώριους θεσμούς, κοινές αξίες και προώθηση του πολιτισμού.
Η παγκοσμιοποίηση με βάση μόνο την οικονομική λογική δεν θα λειτουργήσει ποτέ.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών