Friedman (Geopolitical Futures): Σχεδόν όλες οι χώρες στην Ευρώπη έχουν ζητήματα με τα σύνορα τους

Με αφορμή την καταλανική κρίση και το δημοψήφισμα της Καταλονίας για την απόσχιση της από την Ισπανία, ο George Friedman, ιδρυτής και πρόεδρος του ινστιτούτου Geopolitical Futures επισημαίνει σε σχετικό άρθρο του όλες οι χώρες στην Ευρώπη έχουν θέματα με τα σύνορα τους.
«Για αιώνες, η Ευρώπη έκανε πολέμους για τα σύνορα.
Στον 19ο αιώνα και το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, τα σύνορα της Ευρώπης άλλαξαν άγρια.
Καθώς οι αυτοκρατορίες ήταν κατακερματισμένες, δημιουργήθηκαν νέα έθνη και πραγματοποιήθηκαν πόλεμοι.
Μετά το 1945 και την αρχή του Ψυχρού Πολέμου, μια νέα αρχή αναδείχθηκε στην Ήπειρο.
Τα σύνορα που υπήρχαν στο τέλος του Β' Παγκόσμιου Πολέμου θεωρήθηκαν ιερά και δεν άλλαξαν» επισημαίνει.
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι Ευρωπαίοι ήξεραν ότι οι διαφωνίες για τα σύνορα ήταν ένας από τους λόγους για τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους και ότι ακόμη και η αύξηση της νομιμότητας των μεταπολεμικών συνόρων κινδύνευε να προκαλέσει πάθη που οδήγησαν στη βία.
Ομοίως, ήταν ανέγγιχτες οι υπάρχουσες σφαίρες επιρροής στην ήπειρο.
Υπήρχε η Ανατολή και η Δύση και δεν μπορούσαν να τα βάλουν μεταξύ τους.
Έτσι, όταν οι Σοβιετικοί συνέτριψαν τα κινήματα ανεξαρτησίας στην Ουγγαρία και την Τσεχοσλοβακία, οι Ηνωμένες Πολιτείες απέφυγαν οποιαδήποτε στρατιωτική δράση (όχι ότι υπήρχαν πολλές επιλογές).
Όταν η Γιουγκοσλαβία επέλεξε μια υπέρ-δυτική ουδετερότητα ως προς τη συμμετοχή στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας, οι Σοβιετικοί δεν παρενέβησαν.
Αλλά στις αρχές της δεκαετίας του 1990, τα πάντα άλλαξαν.

Τα θέματα των συνόρων αναδείχθηκαν ξανά

Το 1991 και το 1992 δύο πράγματα συνέβησαν.
Το πρώτο ήρθε με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, μετά ακολούθησε η Συνθήκη του Μααστριχτ και η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τότε άρχισαν να ανακύπτουν τα θέματα των συνόρων.
Τα σύνορα της Σοβιετικής Ένωσης κατέρρευσαν και ένα πλήθος χωρών αναδύθηκε για να διεκδικήσει το χαμένο έδαφος.
Αλλά για τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, εμφανίστηκαν άλλα προβλήματα: αποκτώντας εθνική κυριαρχία, βρίσκοντας τη θέση τους σε μια Ευρώπη που επιθυμούσαν να ενταχθούν και οικοδομώντας μια νέα ζωή για τον λαό τους, το ζήτημα των συνόρων «παραμερίστηκε».

Η απροσεξία της ΕΕ

Σύμφωνα με τον Friedman, η ΕΕ είχε επιβεβαιώσει την αρχή της εθνικής αυτοδιάθεσης αποφεύγοντας ταυτόχρονα το ζήτημα του τι ήταν στην πραγματικότητα ένα έθνος.
Ένα έθνος ήταν, υπό τον ορισμό του μπλοκ, οποιαδήποτε πολιτική οντότητα που υπήρχε κατά την ίδρυση της ΕΕ. Μετά από αυτό, δεν δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή.
«Αυτός είναι ο λόγος που Καταλονία είναι τόσο σημαντική, μαζί με τη Σκωτία.
Οι Σκωτσέζοι απέρριψαν ένα διαζύγιο με ένα οριακό δημοψήφισμα.
Κάποιος θα μπορούσε να περιμένει ότι το 90% των Σκωτσέζων θα θέλει να παραμείνει στο Ηνωμένο Βασίλειου.
Λίγο πιο πάνω από το 55% το ήθελαν όμως.
Αυτό σημαίνει ότι οι αποσχιστές βρίσκονται σε εντυπωσιακή απόσταση από την απόσχιση - η οποία όχι μόνο θα χωρίσει τη Σκωτία από την Αγγλία, αλλά θα διατηρήσει επίσης το χάσμα μεταξύ των Σκωτσέζων» επισημαίνει στο άρθρο του.
Ωστόσο σε αυτό πρέπει να προστεθεί ακόμα ένα στοιχείο.
Η Καταλονία είναι μέρος της Ισπανίας για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά θεωρεί ότι είναι ένα ξεχωριστό έθνος εκτός για ακόμα μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Στο πλαίσιο αυτό η Ευρώπη καλείται να απαντήσει στα ερωτήματα: Τι είναι ένα έθνος και ποια δικαιώματα έχει;
Τόσο η Σκωτία όσο και η Καταλονία είναι έθνη.
Έχουν, συνεπώς, δικαίωμα εθνικού προσδιορισμού ή έχουν χάσει αυτό το δικαίωμα;