Ο 21ος αιώνας είναι ο αιώνας της επικράτησης των μηχανών – Η μάχη για την ηγεμονία της υφηλίου θα κριθεί στα σημεία
Καθώς η Κίνα και οι ΗΠΑ βρίσκονται εν τω μέσω ενός εμπορικού πολέμου, οι περισσότεροι οικονομολόγοι συνεχίζουν να πιστεύουν ότι το Πεκίνο θα κατορθώσει να επιτύχει την παγκόσμια οικονομική κυριαρχία που επιδιώκει, ανεξάρτητα από το τι ισχύει αυτή τη στιγμή.
Φυσικά θα το κατορθώσει σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Εξάλλου, διαθέτοντας τετραπλάσιο πληθυσμό από τις ΗΠΑ και θέτοντας σε εφαρμογή ένα νέο πολιτικό πρόγραμμα αναγέννησης, μετά από αιώνες τεχνολογικής στασιμότητας, δεν είναι αναπόφευκτο η Κίνα να αναλάβει τον ρόλο του παγκόσμιου, οικονομικού ηγεμόνα;
Δεν είμαι τόσο σίγουρος.
Πολλοί οικονομολόγοι, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που θεωρούν το τεράστιο εργατικό δυναμικό της Κίνας ως αποφασιστικό πλεονέκτημα, ανησυχούν επίσης ότι τα ρομπότ και η τεχνητή νοημοσύνη θα καταργήσουν τελικά τις περισσότερες θέσεις εργασίας, αφήνοντας τους περισσότερους ανθρώπους χωρίς δουλειά.
Τελικά τι θα συμβεί;
Τα επόμενα 100 χρόνια, ποιος θα αναλάβει την ηγεμονία;
Οι εργαζόμενοι Κινέζοι ή τα ρομπότ;
Εάν τα ρομπότ και η Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence) καταστούν οι κυριότεροι κινητήριοι οδηγοί της παραγωγής τον επόμενο αιώνα, ίσως να αποδειχτεί πρόβλημα η ύπαρξη πολύ μεγάλου πληθυσμού - ειδικά εκείνου που πρέπει να ελέγχεται μέσω περιορισμών στο διαδίκτυο και στην πρόσβαση στις πληροφορίες – της Κίνας.
Η ταχεία γήρανση του πληθυσμού της Κίνας επιδεινώνει την πρόκληση.
Δεδομένου ότι η αυξανόμενη σημασία της ρομποτικής και της Τεχνητής Νοημοσύνης ενισχύει την υπεροχή της κινεζικής μεταποίησης, η ικανότητα της να αποτελέσει ηγέτη και στην τεχνολογία θα γίνει πιο σημαντική.
Εδώ, η τρέχουσα τάση για μεγαλύτερη συγκέντρωση εξουσίας και ελέγχου από την κεντρική κυβέρνηση, σε αντίθεση με τον ιδιωτικό τομέα, θα μπορούσε να αποδυναμώσει την Κίνα καθώς η παγκόσμια οικονομία φτάνει σε υψηλότερα στάδια ανάπτυξης.
Η πιθανότητα ότι η Κίνα δεν θα μπορούσε ποτέ να αντικαταστήσει τις ΗΠΑ ως τον οικονομικό ηγεμόνα του κόσμου είναι η άλλη πλευρά του προβλήματος της τεχνολογίας και της ανισότητας.
Όλοι στη Δύση ανησυχούν για το μέλλον της εργασίας, αλλά με πολλούς τρόπους είναι ένα μεγαλύτερο πρόβλημα για το κινεζικό μοντέλο ανάπτυξης παρά για το αμερικανικό.
Οι ΗΠΑ πρέπει να αγωνιστούν με το πρόβλημα του τρόπου αναδιανομής του εισοδήματος στην εγχώρια αγορά τους, κυρίως εξαιτίας της υψηλής κατοχής των νέων ιδεών και της νέας τεχνολογίας.
Αλλά για την Κίνα, υπάρχει το πρόσθετο πρόβλημα για το πώς να επεκτείνει το franchise της ως η εξαγωγική υπερδύναμη σε μία περίοδο όπου κυριαρχούν οι μηχανές και η Τεχνητή Νοημοσύνη.
Ταυτόχρονα είναι αλήθεια ότι η ρητορική του Trump για επιστροφή μεγάλου μέρους των θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ δεν πρόκειται να βρει ανταπόκριση.
Ωστόσο, οι ΗΠΑ έχουν τη δυνατότητα να επεκτείνουν το μέγεθος της παραγωγικής τους βάσης ούτως ή άλλως, αλλά όχι και αυτή της αγοράς εργασίας. ΄
Άλλωστε, τα σημερινά εργοστάσια παραγωγής υψηλής τεχνολογίας παράγουν πολύ περισσότερο με πολύ λιγότερους εργαζόμενους.
Και τα ρομπότ και η Τεχνητή Νοημοσύνη έρχονται όχι μόνο σε τομείς όπως η αυτοκινητοβιομηχανία (αυτοκίνητα χωρίς οδηγό), αλλά και σε άλλους κλάδους.
Γιατροί-ρομπότ, χρηματιστές-ρομπότ, δικηγόροι-ρομπότ είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου που θα φέρει αναταραχή στην αγορά εργασίας, κυρίως στον κλάδο των υπηρεσιών.
Βεβαίως, η άνοδος της Κίνας είναι κάτι το πραγματικό, και η επιμελής επιτυχία της δεν βασίζεται μόνο στο μέγεθος του πληθυσμού.
Η Ινδία έχει παρόμοιο πληθυσμό (και περίπου 1,3 δισεκατομμύρια ανθρώπους), αλλά προς το παρόν, τουλάχιστον, έχει μείνει πολύ πίσω.
Πρέπει να πιστώσουμε στην κινεζική κυβέρνηση το ότι έχει κάνει θαυμάσια δουλειά και έχει κατορθώσει να ανεβάσει κοινωνικά (από την κατώτατη κοινωνικά στη μεσαία τάξη) εκατοντάδες εκατ. πολίτες.
Αλλά η ταχεία ανάπτυξη της Κίνας οφείλεται κυρίως στη βοήθεια της τεχνολογίας και στις επενδύσεις.
Και ενώ η Κίνα, σε αντίθεση με τη Σοβιετική Ένωση, έχει αποδείξει ότι διαθέτει τεράστια ικανότητα στην καινοτομία - οι κινεζικές εταιρείες έχουν ήδη οδηγήσει στην επόμενη γενιά δικτύων κινητής τηλεφωνίας 5G - και η ικανότητά της στον κυβερνοχώρο είναι πλήρως ισότιμη με τις ΗΠΑ, δεν ισχύει το ίδιο στις τεχνολογίες αιχμής.
Τα κέρδη της Κίνας εξακολουθούν να προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από την υιοθέτηση της δυτικής τεχνολογίας, και σε ορισμένες περιπτώσεις, την οικειοποίηση της πνευματικής ιδιοκτησίας της .
Ο Trump είναι ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος που παραπονιέται για αυτό το σκορ, και έχει δίκιο (αν και η έναρξη εμπορικού πολέμου δεν μπορεί να είναι η λύση).
Στην οικονομία του εικοστού πρώτου αιώνα, άλλοι παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του κράτους δικαίου, καθώς και η πρόσβαση στην ενέργεια, στην αρόσιμη γη και στο καθαρό νερό μπορεί επίσης να αποκτήσουν όλο και μεγαλύτερη σημασία.
Η Κίνα ακολουθεί το δικό της μονοπάτι και μπορεί ακόμα να αποδείξει ότι τα συγκεντρωτικά συστήματα μπορούν να ωθήσουν την ανάπτυξη περαιτέρω και ταχύτερα από ό, τι φανταζόταν κανείς, πέρα από το να είσαι απλά μια αναπτυσσόμενη χώρα μέσου εισοδήματος.
Αλλά η παγκόσμια κυριαρχία της Κίνας δεν είναι και τόσο βέβαιη όσο την παρουσιάζουν ορισμένοι αναλυτές.
Όντως, οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν τεράστιες προκλήσεις.
Για παράδειγμα, πρέπει να επινοήσουν έναν τρόπο διατήρησης της δυναμικής τεχνολογικής ανάπτυξης, αποτρέποντας παράλληλα την υπερβολική συγκέντρωση πλούτου και της εξουσίας.
Όμως, για να είσαι ηγεμόνας δεν χρειάζεται να είσαι η μεγαλύτερη χώρα του κόσμου - διαφορετικά, η Αγγλία δεν θα είχε κυριαρχήσει ποτέ σε μεγάλο μέρος του κόσμου όπως έκανε για περισσότερο από έναν αιώνα.
Η Κίνα θα μπορούσε να οδηγήσει το ψηφιακό μέλλον εάν οι ΗΠΑ πετάξουν την μπάλα στην εξέδρα, αλλά δεν θα γίνει η κυρίαρχη παγκόσμια δύναμη απλώς και μόνο επειδή έχει μεγαλύτερο πληθυσμό.
Αντίθετα, ο αιώνας κυριαρχίας των μηχανών, θα μπορούσε να αλλάξει πλήρως το παιχνίδι για την ηγεμονία της υφηλίου.
* Το άρθρο του Kenneth Rogoff –με πρωτότυπο τίτλο «Will China Really Supplant US Economic Hegemony?», δημοσιεύθηκε στο Project Syndicate.
Ο Kenneth Rogoff, είναι καθηγητής Οικονομικών και Κοινωνικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Harvard και κάτοχος του Deutsche Bank Prize για την Οικονομία (το 2011).
Υπήρξε επικεφαλής της ομάδας οικονομολόγων του ΔΝΤ από το 2001 έως και το 2003.
www.bankingnews.gr
Φυσικά θα το κατορθώσει σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Εξάλλου, διαθέτοντας τετραπλάσιο πληθυσμό από τις ΗΠΑ και θέτοντας σε εφαρμογή ένα νέο πολιτικό πρόγραμμα αναγέννησης, μετά από αιώνες τεχνολογικής στασιμότητας, δεν είναι αναπόφευκτο η Κίνα να αναλάβει τον ρόλο του παγκόσμιου, οικονομικού ηγεμόνα;
Δεν είμαι τόσο σίγουρος.
Πολλοί οικονομολόγοι, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που θεωρούν το τεράστιο εργατικό δυναμικό της Κίνας ως αποφασιστικό πλεονέκτημα, ανησυχούν επίσης ότι τα ρομπότ και η τεχνητή νοημοσύνη θα καταργήσουν τελικά τις περισσότερες θέσεις εργασίας, αφήνοντας τους περισσότερους ανθρώπους χωρίς δουλειά.
Τελικά τι θα συμβεί;
Τα επόμενα 100 χρόνια, ποιος θα αναλάβει την ηγεμονία;
Οι εργαζόμενοι Κινέζοι ή τα ρομπότ;
Εάν τα ρομπότ και η Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence) καταστούν οι κυριότεροι κινητήριοι οδηγοί της παραγωγής τον επόμενο αιώνα, ίσως να αποδειχτεί πρόβλημα η ύπαρξη πολύ μεγάλου πληθυσμού - ειδικά εκείνου που πρέπει να ελέγχεται μέσω περιορισμών στο διαδίκτυο και στην πρόσβαση στις πληροφορίες – της Κίνας.
Η ταχεία γήρανση του πληθυσμού της Κίνας επιδεινώνει την πρόκληση.
Δεδομένου ότι η αυξανόμενη σημασία της ρομποτικής και της Τεχνητής Νοημοσύνης ενισχύει την υπεροχή της κινεζικής μεταποίησης, η ικανότητα της να αποτελέσει ηγέτη και στην τεχνολογία θα γίνει πιο σημαντική.
Εδώ, η τρέχουσα τάση για μεγαλύτερη συγκέντρωση εξουσίας και ελέγχου από την κεντρική κυβέρνηση, σε αντίθεση με τον ιδιωτικό τομέα, θα μπορούσε να αποδυναμώσει την Κίνα καθώς η παγκόσμια οικονομία φτάνει σε υψηλότερα στάδια ανάπτυξης.
Η πιθανότητα ότι η Κίνα δεν θα μπορούσε ποτέ να αντικαταστήσει τις ΗΠΑ ως τον οικονομικό ηγεμόνα του κόσμου είναι η άλλη πλευρά του προβλήματος της τεχνολογίας και της ανισότητας.
Όλοι στη Δύση ανησυχούν για το μέλλον της εργασίας, αλλά με πολλούς τρόπους είναι ένα μεγαλύτερο πρόβλημα για το κινεζικό μοντέλο ανάπτυξης παρά για το αμερικανικό.
Οι ΗΠΑ πρέπει να αγωνιστούν με το πρόβλημα του τρόπου αναδιανομής του εισοδήματος στην εγχώρια αγορά τους, κυρίως εξαιτίας της υψηλής κατοχής των νέων ιδεών και της νέας τεχνολογίας.
Αλλά για την Κίνα, υπάρχει το πρόσθετο πρόβλημα για το πώς να επεκτείνει το franchise της ως η εξαγωγική υπερδύναμη σε μία περίοδο όπου κυριαρχούν οι μηχανές και η Τεχνητή Νοημοσύνη.
Ταυτόχρονα είναι αλήθεια ότι η ρητορική του Trump για επιστροφή μεγάλου μέρους των θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ δεν πρόκειται να βρει ανταπόκριση.
Ωστόσο, οι ΗΠΑ έχουν τη δυνατότητα να επεκτείνουν το μέγεθος της παραγωγικής τους βάσης ούτως ή άλλως, αλλά όχι και αυτή της αγοράς εργασίας. ΄
Άλλωστε, τα σημερινά εργοστάσια παραγωγής υψηλής τεχνολογίας παράγουν πολύ περισσότερο με πολύ λιγότερους εργαζόμενους.
Και τα ρομπότ και η Τεχνητή Νοημοσύνη έρχονται όχι μόνο σε τομείς όπως η αυτοκινητοβιομηχανία (αυτοκίνητα χωρίς οδηγό), αλλά και σε άλλους κλάδους.
Γιατροί-ρομπότ, χρηματιστές-ρομπότ, δικηγόροι-ρομπότ είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου που θα φέρει αναταραχή στην αγορά εργασίας, κυρίως στον κλάδο των υπηρεσιών.
Βεβαίως, η άνοδος της Κίνας είναι κάτι το πραγματικό, και η επιμελής επιτυχία της δεν βασίζεται μόνο στο μέγεθος του πληθυσμού.
Η Ινδία έχει παρόμοιο πληθυσμό (και περίπου 1,3 δισεκατομμύρια ανθρώπους), αλλά προς το παρόν, τουλάχιστον, έχει μείνει πολύ πίσω.
Πρέπει να πιστώσουμε στην κινεζική κυβέρνηση το ότι έχει κάνει θαυμάσια δουλειά και έχει κατορθώσει να ανεβάσει κοινωνικά (από την κατώτατη κοινωνικά στη μεσαία τάξη) εκατοντάδες εκατ. πολίτες.
Αλλά η ταχεία ανάπτυξη της Κίνας οφείλεται κυρίως στη βοήθεια της τεχνολογίας και στις επενδύσεις.
Και ενώ η Κίνα, σε αντίθεση με τη Σοβιετική Ένωση, έχει αποδείξει ότι διαθέτει τεράστια ικανότητα στην καινοτομία - οι κινεζικές εταιρείες έχουν ήδη οδηγήσει στην επόμενη γενιά δικτύων κινητής τηλεφωνίας 5G - και η ικανότητά της στον κυβερνοχώρο είναι πλήρως ισότιμη με τις ΗΠΑ, δεν ισχύει το ίδιο στις τεχνολογίες αιχμής.
Τα κέρδη της Κίνας εξακολουθούν να προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από την υιοθέτηση της δυτικής τεχνολογίας, και σε ορισμένες περιπτώσεις, την οικειοποίηση της πνευματικής ιδιοκτησίας της .
Ο Trump είναι ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος που παραπονιέται για αυτό το σκορ, και έχει δίκιο (αν και η έναρξη εμπορικού πολέμου δεν μπορεί να είναι η λύση).
Στην οικονομία του εικοστού πρώτου αιώνα, άλλοι παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του κράτους δικαίου, καθώς και η πρόσβαση στην ενέργεια, στην αρόσιμη γη και στο καθαρό νερό μπορεί επίσης να αποκτήσουν όλο και μεγαλύτερη σημασία.
Η Κίνα ακολουθεί το δικό της μονοπάτι και μπορεί ακόμα να αποδείξει ότι τα συγκεντρωτικά συστήματα μπορούν να ωθήσουν την ανάπτυξη περαιτέρω και ταχύτερα από ό, τι φανταζόταν κανείς, πέρα από το να είσαι απλά μια αναπτυσσόμενη χώρα μέσου εισοδήματος.
Αλλά η παγκόσμια κυριαρχία της Κίνας δεν είναι και τόσο βέβαιη όσο την παρουσιάζουν ορισμένοι αναλυτές.
Όντως, οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν τεράστιες προκλήσεις.
Για παράδειγμα, πρέπει να επινοήσουν έναν τρόπο διατήρησης της δυναμικής τεχνολογικής ανάπτυξης, αποτρέποντας παράλληλα την υπερβολική συγκέντρωση πλούτου και της εξουσίας.
Όμως, για να είσαι ηγεμόνας δεν χρειάζεται να είσαι η μεγαλύτερη χώρα του κόσμου - διαφορετικά, η Αγγλία δεν θα είχε κυριαρχήσει ποτέ σε μεγάλο μέρος του κόσμου όπως έκανε για περισσότερο από έναν αιώνα.
Η Κίνα θα μπορούσε να οδηγήσει το ψηφιακό μέλλον εάν οι ΗΠΑ πετάξουν την μπάλα στην εξέδρα, αλλά δεν θα γίνει η κυρίαρχη παγκόσμια δύναμη απλώς και μόνο επειδή έχει μεγαλύτερο πληθυσμό.
Αντίθετα, ο αιώνας κυριαρχίας των μηχανών, θα μπορούσε να αλλάξει πλήρως το παιχνίδι για την ηγεμονία της υφηλίου.
* Το άρθρο του Kenneth Rogoff –με πρωτότυπο τίτλο «Will China Really Supplant US Economic Hegemony?», δημοσιεύθηκε στο Project Syndicate.
Ο Kenneth Rogoff, είναι καθηγητής Οικονομικών και Κοινωνικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Harvard και κάτοχος του Deutsche Bank Prize για την Οικονομία (το 2011).
Υπήρξε επικεφαλής της ομάδας οικονομολόγων του ΔΝΤ από το 2001 έως και το 2003.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών